บทที่ 1 จำนวนเชิงซ้อน (COMPLEX NUMBER)

ในระบบจำนวนจริง สมการพหุนามบางสมการ เช่น x2 + 1 = 0 ไม่มีคำตอบ เนื่องจากกำลังสองของจำนวน

จริงใดๆ จะมากกว่าหรือเท่ากับศูนย์เสมอ ในบทนี้ จะศึกษาวิธกี ารสร้างระบบจำนวนชนิดใหม่ เพื่อให้หาคำตอบของ
สมการพหุนามทุกสมการได้เสมอ และเรียกจำนวนในระบบที่สร้างขึ้นใหม่ว่า จำนวนเชิงซ้อน (Complex Number)
ซึ่งนอกจากจะแก้ปัญหาในเรื่องการมีคำตอบของสมการพหุนามใดๆ แล้ว ยังสามารถนำไปประยุกต์อย่างกว้างกับสาขา
ต่างๆ ทางด้านวิทยาศาสตร์ และวิศวกรรมศาสตร์ เช่น วงจรอิเล็กทรอนิกส์ กลศาสตร์ของไหล เป็นต้น

1.1 การสร้างจำนวนเชิงซ้อน
จากปัญหาดังกล่าว จึงมีการนิยาม -1 = i หรือ i2 = -1

นิยาม
ถ้า a,b  R เรียก Z ที่กำหนดโดย Z = a + bi หรือ Z = (a,b) ว่าจำนวนเชิงซ้อน

จากนิยามจะพบว่า จำนวนเชิงซ้อนสามารถเขียนได้ 2 แบบ คือ

1. รูปมาตรฐาน Z = a + bi เมื่อ a,b  R
2. รูปคู่อันดับ Z = (a,b) เมื่อ a,b  R
เราเรียก a ว่า ส่วนจริงของ Z (Real Part) เขียนแทนด้วย Re(Z)
เรียก b ว่า ส่วนจินตภาพของ Z (Imaginary Part) เขียนแทนด้วย Im(Z)

และเรียก bi ว่าส่วนจินตภาพแท้ (Pure Imaginary Part)

สรุปการหาค่าของ i n
n
1. in = i เมื่อ เหลือเศษ 1
4
n
2. in = - i เมื่อ เหลือเศษ 3
4
n n
3. i = - 1 เมื่อ เหลือเศษ 2
4
n n
4. i = 1 เมื่อ เป็นการหารลงตัว
4
แบบฝึกหัดที่ 1 จงหาค่าต่อไปนี้
1. i236 = …………………………………………………………………………………………………………………………………..
2. i2013 = …………………………………………………………………………………………………………………………………..
3. i3452 = …………………………………………………………………………………………………………………………………..
4. i35 = …………………………………………………………………………………………………………………………………..
 ห น้ า | 2

5. i 6 + i8 = ……………………………………………………………………………………………………………………………….….
6. i + i 2 + i3 + i 4 + i5 + + i15 = …………………………………………………………………………..……………………
7. i1250 + i 2002 = …………………………………………………………………………………………………………….……………..
8. i51 − i 2 + i 43 = ………………………………………………………………………………………………………………………….

9. i1221 + i1000 = ……………………………………………………………………………………………………………….…………..

10. i2 + i3 + i4 + i5 + ... + i74 =.…………………………………………………………………………...……………………

11. ( i 2 ) + ( i 4 ) = ………………………………………………………………………………………………..……………………….
4 3

12. i40 + i 41 + i 42 = ……………………………………………………………………………………………..………………………….

13. i3 + i5 + i7 + i11 =.…………………………………………………………………………………………...……………………
14. i + i2 + i3 + i4 + i5... + i132 =.…………………………………………………………………………...…………………
15. i + i3 + i5 + i7 + ... + i191 =.…………………………………………………………………………...……………………

พื้นฐานของจำนวนเชิงซ้อน
1. การเท่ากันของจำนวนเชิงซ้อน
a + bi = c + di ก็ต่อเมื่อ a=c และ b=d
2. การบวกของจำนวนเชิงซ้อน
( a + bi ) + ( c + di ) = ( a + c ) + (b + d ) i
3. การลบของจำนวนเชิงซ้อน
( a + bi ) − ( c + di ) = ( a − c ) + (b − d ) i
4. การคูณของจำนวนเชิงซ้อน
( a + bi )( c + di ) = ( ac − bd ) + (bc + ad ) i
5. การหารจำนวนเชิงซ้อน ..... จำเป็นต้องศึกษาเกี่ยวกับ “สังยุค” ก่อน (จะกล่าวในหัวข้อถัดไป)
ตัวอย่างที่ 2 จงผลบวก ผลลบ และผลคูณของจำนวนเชิงซ้อน 3 + 2i และ 1 – i โดยให้ 3 + 2i เป็นตัวตั้ง
วิธีทำ ...............................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
 ห น้ า | 3

ตัวอย่างที่ 3 จงผลบวก ผลลบ และผลคูณของจำนวนเชิงซ้อน -2 + 2i และ 5 – 3i โดยให้ -2 + 2i เป็นตัวตั้ง

วิธีทำ ...............................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
แบบฝึกหัดที่ 2
1. จงบอกค่าของ Re(z) และ Im(z) ของจำนวนเชิงซ้อน z ต่อไปนี้
1) z = 2 + 3i , Re(z) = ……………………………. , Im(z) = ……………………………………
2) z = 4 + 5i , Re(z) = ……………………………. , Im(z) = ……………………………………
1 3
3) z = - I , Re(z) = ……………………………. , Im(z) = ……………………………………
2 2
4) z = -4 , Re(z) = ……………………………. , Im(z) = ……………………………………
5) z = 3i , Re(z) = ……………………………. , Im(z) = ……………………………………
6) z = 2 - 2 2 i , Re(z) = ……………………………. , Im(z) = ……………………………………

2. จงหาค่าของ x และ y จากสมการต่อไปนี้

1) 2x + 8i = y + 2xi 2) 3x - 5i = 3 + yi
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………

3) x - 3i = 2 + 3yi 4) 3x + (x - y)i = 2 + i

……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………….

3. จงเขียนผลลัพธ์ให้อยู่ในรูป a + bi เมื่อ a, b เป็นจำนวนจริง
1) (2 – 3i) + (4 – 5i)
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
3) (2 - 2 i) + (5 - 8 i)
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
5) 4(2 – 3i) – (2 – 8i)
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
7) 5(i + 4) + 3(2i – 7)
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
9) i(2 – i)
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
ห น้ า | 4
2) (-3 – i) – (3 + i)
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
4) (2 + i) – (-2 – i)
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
6) –(5 – 4i) + (1 + 2i)
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
1 3
8)
(4 – 3i) – (2 – i)
2 2
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
10) i2(3 + 4i)
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
 ห น้ า | 5

4. จงเขียนผลลัพธ์ให้อยู่ในรูป a + bi เมื่อ a, b เป็นจำนวนจริง

1) (3 + 2i)(4 + 7i) 2) (2 - 3i)(6 + 4i)
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
3) (8 + 2i)(1 + 3i) 4) (x - yi)(x + yi)
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
5) (2 + 3i)(3 - 2i)(6 - 4i) 6) (2 + i) 3
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
7) (2i -1)(1+ 3i)(i - 4) 8) i(4 + i)(4 - i)
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
3x + yi 1
5. จงหาค่าของ x และ y จากสมการ = i + i 24 + i 21 + i31 + 54
x − 3i i
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
 ห น้ า | 6

1.2 สมบัติเชิงพีชคณิตของจำนวนเชิงซ้อน
ก่อนที่จะเรียนรู้เรื่องสมบัติของจำนวนเชิงซ้อน จะเป็นต้องเรียนรู้เรื่องการหาร

การหารจำนวนเชิงซ้อน ..... จำเป็นต้องศึกษาเกี่ยวกับ “สังยุค” ก่อน

นิยาม
ถ้า z = a + bi สังยุค (Conjugate) ของจำนวนเชิงซ้อน z เขียนแทนด้วย z

โดยที่ z = a + bi = a – bi

เช่น สังยุค ของ (3 – 6i) คือ ............................. สังยุค ของ (–6i) คือ .............................
สังยุค ของ (-3 – 2i) คือ ............................. สังยุค ของ (3) คือ .............................
2 2
สังยุค ของ ( 2 – 2 3 i) คือ ............................. สังยุค ของ ( – i) คือ .............................
3 3
ทฤษฎีเกี่ยวกับสังยุค เมื่อ z = a + bi
1. z+z = 2 Re(z)
2. z−z = 2bi
3. z1 + z2 = z1 + z2
4. z1 − z2 = z1 − z2
5. z1  z2 = z1  z2
 z1  z1
6.  = เมื่อ z2  0
 z2  z2
7. z=z
3 + 2i
ตัวอย่างที่ 4 จงหาผลหารของ
โดยใช้สังยุคของตัวหาร
4 + 3i
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
 ห น้ า | 7

ตัวอย่างที่ 5 จงใช้สังยุคของตัวหารช่วยในการหาผลหารของการหาร 2 – i ด้วย 3 + 2i

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ตัวอย่างที่ 6 จงหาจำนวนเชิงซ้อน z ที่สอดคล้องสมการ (2 + 3i)z = -1 – 2i

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

คุณสมบัติของระบบจำนวนเชิงซ้อน

การบวก การคูณ
คุณสมบัติปิด ถ้า z1, z2  C แล้ว z1 + z2  C ถ้า z1, z2  C แล้ว z1  z2  C
คุณสมบัติการเปลี่ยนกลุ่ม (z1 + z2) + z3 = z1 + (z2 + z3) (z1  z2)  z3 = z1  (z2  z3)
คุณสมบัติการมีเอกลักษณ์ 0 เป็นเอกลักษณ์การบวก 1 เป็นเอกลักษณ์การคูณ
z + 0 = z = 0 + z แทน (0, 0) z  1 = z = 1  z แทน (1, 0)
คุณสมบัติการมีอินเวอร์ส ถ้า z = a + bi จะได้ว่า ถ้า z = a + bi จะได้ว่า
–a – bi เป็นอินเวอร์สการบวกของ z a - bi
z-1 = 1 หรือ 2 2
a+bi a +b
เป็นอินเวอร์สการคูณของ z
คุณสมบัติการสลับที่ z1 + z2 = z2 + z1 z1  z2 = z2  z1
 ห น้ า | 8

แบบฝึกหัดที่ 3
1. กำหนดให้ z1 = 2 – i และ z2 = -3 + 2i จงหา
1) z1 2) z 2 3) z1 z2 4) z1 z2 5) z1  z2 6) z1 + z2 7) z1 + z2 8) z1 + z2
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2. เมื่อ z = 2 – 4i จงเขียนจำนวนเชิงซ้อนในข้อต่อไปนี้ ให้อยู่ในรูป x + yi โดยที่ x, y R

z
1) z 2) zz 3) z+z 4) z( z + z) 5) z−z 6) ( z + z )i 7) z −1 8)
i
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
 ห น้ า | 9

3. จงเขียนจำนวนเชิงซ้อนในข้อต่อไปนี้ ให้อยู่ในรูป x + yi โดยที่ x, y R

2-i
1)
4+i
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
3+i
2)
2 - 3i
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………

3) (1 + i )4 − (1 − i )4
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
2 - 2i
4)
4i
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………

1
6) i + i + i + i
18 24 23

5)
2 - 3i
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
1− i
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………

7) 3 + −5
8)
(
4 2i12 + i13 )
2

−7 1 − 2i
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………..……
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
 ห น้ า | 10

4. จงหาจำนวนเชิงซ้อน z ที่สอดคล้องแต่ละสมการในข้อต่อไปนี้
1) (2 - i)z = 4 + 2i 2) (3 - i)z = 6 – 7i
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………….…
……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………….………
……………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………..……

3) (1 + 3i)z = -2 – i
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
4) z (1 + i) = 4
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………

1.3 รากที่สองของจำนวนเชิงซ้อน

ทฤษฎีบท กำหนดจำนวนเชิงซ้อน z = x + yi และให้

r = x 2 + y2 จะได้วา่ รากที่สองของ z คือ

  r+x r−x 
  + i
  2 2  เมื่อ y  0

   r + x − r − x i 
  2 2  เมื่อ y  0
 
 ห น้ า | 11

แบบฝึกหัดที่ 4
จงหารากที่สองของจำนวนเชิงซ้อนต่อไปนี้
1. –6i
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 3-4i

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. 5+12i

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. -25

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
 ห น้ า | 12

5. 8-6i

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
6. -15 - 8i

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
7. 9i

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
1.4 กราฟและค่าสัมบูรณ์ของจำนวนเชิงซ้อน

นิยาม
ค่าสัมบูรณ์ของจำนวนเชิงซ้อนใด ๆ คือ ระยะทางจากจุดกำเนิด ถึง จำนวนเชิงซ้อนนั้น

เนื่องจากจำนวนเชิงซ้อนเขียนให้อยู่ในรูปของคู่อันดับได้ กล่าวคือ
z = a + bi = (a, b) ดังนั้นเราอาจแทนจำนวนเชิงซ้อน (a, b) ด้วยจุดบน
ระนาบได้ โดยมีแกน X คือ ส่วนจำนวนจริง และแกน Y คือ ส่วนของจำนวน
จินตภาพ
ยกตัวอย่าง จำนวนเชิงซ้อน z = 2 + 3i เขียนแทนในรูปคู่อันดับ
จะได้ z = (2, 3) นำไปสร้างกราฟ
จากกราฟ เราหาระยะทางจากจุดกำเนิด ถึง จุด (2, 3) เป็น
.............................................................................................................................
...............................................................................................................................
จากข้างต้น ถ้า z = a + bi จะได้ว่า z = a + bi = a2 + b 2
 ห น้ า | 13

นิยาม
ค่าสัมบูรณ์ (absolute หรือ modulus) ของจำนวนเชิงซ้อน a + bi คือ จำนวนจริง a2 + b 2
เขียนแทนด้วย z = a + bi = a2 + b2

ตัวอย่างที่ 7 ค่าสัมบูรณ์ของ 3 + 2i คือ | 3 + 2i | = …………………………………………………………………………………

ค่าสัมบูรณ์ของ -3i คือ | -3i | = ……………………………………………………………………………..………

ค่าสัมบูรณ์ของ -4 คือ | -4 | = …………………………………………………………………………….………..

1 3 1 3
ค่าสัมบูรณ์ของ + i คือ + i = ……………………………………………………………………
2 2 2 2

ทฤษฎีเกี่ยวกับค่าสมบูรณ์
1. z1 + z2  z1 + z2
7. z = z = −z

2. z1 − z2  z1 − z2
8. z = zz

3. z1  z2 = z1  z2
z1 z1
4. = เมื่อ z2  0
z2 z2

5. zn = z
n

6. zz = z
2
 ห น้ า | 14

ตัวอย่างที่ 8 จงเขียนกราฟแสดงจำนวนเชิงซ้อน z ทั้งหมดในระนาบเชิงซ้อน ซึง่ สอดคล้องกับอสมการ |z|  3 และ

อสมการ |z – 2| < 2
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

แบบฝึกหัดที่ 5
1. จงเขียนจุดในระนาบเชิงซ้อน ซึง่ แทนจำนวนเชิงซ้อนต่อไปนี้
3 + 4i , -5 – 2i , -3 ,
-2i , 4+I , -4 + i

2. ถ้า z = 1 + 3i จงเขียนกราฟแทนจำนวนเชิงซ้อน ต่อไปนี้

1) z ………………………………………………………………………….
2) z ………………………………………………………………………….
3) z2 ………………………………………………………………………….
4) –z ………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………….
1
5) ………………………………………………………………………….
z
………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………….
 ห น้ า | 15

3. จงเขียนกราฟของจุด z ทั้งหมดในระนาบเชิงซ้อนที่สอดคล้อง
กับอสมการต่อไปนี้ เมื่อกำหนด z = x + yi
1) z − 1  2
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
2) z − 3i  z + 1
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
4. จงหาค่าสัมบูรณ์ของจำนวนเชิงซ้อนต่อไปนี้
1) 1 – 3 i 2) 2 – 3i 3) 4 – 3i 4) -5 + 12i
5) 5 – 2 3 i 6) - 3 – i 7) -3 – 4i 8) 4i
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
 ห น้ า | 16

5. กำหนดให้ a + bi เป็นจำนวนเชิงซ้อน ซึ่ง (3 − 4i)(a + bi)(−12 − 5i) = 2 − 4i ค่าของ a + bi เป็นเท่าใด

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
6. ถ้า z เป็นจำนวนเชิงซ้อน ซึ่ง (7 − 24i)(3 + 4i) z 6 = 1 แล้ว z  z มีค่าเท่าใด
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
7. ถ้า z เป็นจำนวนเชิงซ้อน ซึ่ง z  0 และ (5 − 12i) z3 (−3 + 4i) = 130z แล้ว z มีค่าเท่ากับข้อใดต่อไปนี้
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
 ห น้ า | 17

1
8. ถ้า z เป็นจำนวนเชิงซ้อน ซึ่ง z6 = i แล้ว z เท่ากับเท่าไร
8
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

1.5 จำนวนเชิงซ้อนในรูปเชิงขั้ว (Polar form)

โดยทั่วๆ ไปจำนวนเชิงซ้อน สามารถเขียนแทนด้วย
z = x + yi เรียกว่า รูปมาตรฐาน
z = (x, y) เรียกว่า รูปคู่อันดับ
แต่เราสามารถเขียนกราฟของ z ด้วยจุด (x, y) บนระนาบเชิงซ้อน หรือ เขียนเป็นเวกเตอร์ที่มีจุดเริ่มต้นที่
(0, 0) และมีจุดสิน้ สุดที่ P(x, y) ในระนาบเชิงซ้อนและเวกเตอร์นี้จะแทนจำนวนเชิงซ้อนใน รูปพิกดั เชิงขั้ว
(Polar Form)
พื้นฐานของเวกเตอร์ คือ จะต้องทราบขนาดและทิศทาง
จากรูป ขนาดของเวกเตอร์ คือ ระยะ OP = r
ซึ่ง r 2 = x 2 + y2

r r = x 2 + y2
หรือ r = x + yi = z

สำหรับ ทิศทางของเวกเตอร์ ให้กำหนดเป็น θ ซึ่งเป็นมุมบวก วัดทวนเข็มนาฬิกา จากแกน x (หรือแกน R)

ทางด้านบวก ไปยังเวกเตอร์ OP มุม θ นี้ เรียกว่า แอมพลิจูด (Amplitude) หรือ อาร์กิวเมนต์ (argument) ของ z

จากรูป จะได้ x = r cosθ และ y = r sin θ

จาก z = x + yi

z = (r cosθ) + (rsinθ)i
z = r(cosθ + isinθ) เราเรียกว่า รูปโพลาร์
 ห น้ า | 18

การเขียนจำนวนเชิงซ้อนในรูปโพลาร์ (รูปพิกัดเชิงขั้ว)

จากรูปโพลาร์ z = r(cosθ + isinθ)

พบว่าจะหาจำนวนเชิงซ้อนในรูปนี้ได้ ต้องหาค่าตัวแปรต่อไปนีใ้ ห้ได้

1. r (ขนาดของเวกเตอร์) หาจาก r = z = a 2 + b2
y y
2. θ (ทิศทางของเวกเตอร์) หาจาก tanθ = (หรือ arctan =θ )
x x
แต่จริงๆ แล้ว θ จะมีค่าเป็น θ + 2nk ;k  I แต่พบว่า θ + 2nk จะมีค่าเท่ากับ θ ดังนั้น จึงเขียนเพียงแค่ θ

ตัวอย่างที่ 9 จงเขียนจำนวนเชิงซ้อน −1 + i ให้อยู่ในรูปโพลาร์

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
ตัวอย่างที่ 10 จงเขียนจำนวนเชิงซ้อนต่อไปนี้ให้อยู่ในรูป a+bi
1. 2(cos30° + isin30°)
2. 2(cos390° +isin390°)
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………….

การคูณและการหารจำนวนเชิงซ้อนในรูปเชิงขั้ว

กำหนดให้ z1 = r1 (cosθ1 + isinθ1 ) และ z2 = r2 (cosθ2 + isinθ2 )

1. z1  z2 = r1  r2[cos(θ1 + θ2 ) + isin(θ1 + θ2 )] -------------- หลักการคูณ

z1 r1
2. = [cos(θ1 − θ 2 ) + isin(θ1 − θ 2 )] ---------------หลักการหาร
z2 r2
 ห น้ า | 19

ตัวอย่างที่ 11 จงเขียนจำนวนเชิงซ้อนต่อไปนี้ให้อยู่ในรูป a + bi

1. [2 3(cos330° +isin330°)] [4(cos240° +isin240°)]

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
2. 2(cos30° + isin30°)
8(cos240° + sin240°)
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………….

ทฤษฎีบทของเดอ มัวฟ์ (De Molvre’s Theorem)

ใช้ในการยกกำลังเลขจำนวนเชิงซ้อน แต่จะต้องอยู่ในรูปโพลาร์เท่านัน้

ให้ z = r(cosθ + isinθ)

zn = r n (cos nθ + isin nθ) เมื่อ z0 และ n เป็นจำนวนเต็มใด ๆ แล้ว

12
 3 3 
ตัวอย่างที่ 12 จงเขียน  + i ในรูป a + bi

 2 2 
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
แบบฝึกหัดที่ 6
1. จงเขียนรูปเชิงขั้วของจำนวนเชิงซ้อนต่อไปนี้
1) z = 3 +i 2) z = 3 − 3i

………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
3) z = 1+ i
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
5) z = −7 − 7i
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
1− i
7) z=
1+ i
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
2. จงเขียนจำนวนเชิงซ้อนต่อไปนี้รปู a+bi
1) z = 2(cos30 + i sin 30 )
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
 11 11 
3) z = 2  cos + i sin
 6
………………………………………………………………………….…….
ห น้ า | 20
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….……
4) z = −2 + 2 3i
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
6) z = −3i
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
8) z = 5i
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
2) z = 6 cos 5π + isin 5π 
 4 4 
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….
………………………………………………………………………….…….

6 
……………………………………………………………………………
 ห น้ า | 17

………………………………………………………………………….……. ……………………………………………………………………………
………………………………………………………………………….……. ……………………………………………………………………………
………………………………………………………………………….……. ……………………………………………………………………………

 5 5     z1
3. กำหนดให้ z1 = 4 cos + i sin  และ z2 = 2 cos + i sin  จงหา z1 z2 และ ในรูป a+bi
 6 6   6 6 z2
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….

 2 2     z1
4. กำหนดให้ z1 = 3 cos + i sin  และ z2 = 2 cos + i sin  จงหา z1 z2 และ ในรูป a+bi
 3 3   3 3 z2
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
       z1
5. กำหนดให้ z1 = 3 cos + i sin  และ z2 = 12 cos + i sin  จงหา z1 z2 และ ในรูป a+bi
 4 4  12 12  z2
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
 ห น้ า | 18

 2 2     z1
6. กำหนดให้ z1 = 3 cos + i sin  และ z2 = 2 cos + i sin  จงหา z1 z2 และ ในรูป a+bi
 15 15   5 5 z2
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
7. จงหาค่าของจำนวนเชิงซ้อนในข้อต่อไปนี้ ในรูป a + bi

( 3 − i)
7
1)
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
( 2 + 2i )
5
2)
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
100

 3 i 
3) 
+ 
 2 2 
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
 ห น้ า | 19

(1 − i )
6

4)
( −1 − i )
4

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(− 3 + i ) ( 2 3 + 2i )
3 5
5)
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

6) ( −i )7
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………

7) ถ้า z = -2+2 3i แล้ว z17 อยู่ในควอดรันต์ที่เท่าใด

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
 ห น้ า | 20

1.6 รากที่ n ของจำนวนเชิงซ้อน

1
ถ้าจะหารากของจำนวนเชิงซ้อน [ z n : รากที่ n ของ z ] จะหาจาก

ให้ z = r(cosθ + isinθ)

แต่ถ้าเขียน θ เต็มรูป θ จะเป็น θ + 2 k

นั่นคือ z = r[cos(θ + 2 k ) + isin(θ + 2 k )]

  θ + 2 k   θ + 2 k  
1 1
z n = r n cos   + isin   ;k = 0, 1, 2, 3, , n −1
  n   n 

ตัวอย่างที่ 13 จงหารากที่ 3 ของ 1

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ตัวอย่างที่ 14 จงหารากที่ 6 ของ -64

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
 ห น้ า | 21

ตัวอย่างที่ 15 จงหาแก้สมการหาคำตอบของสมการ z4 – 1 – 3 i = 0
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….

แบบฝึกหัดที่ 7
1. กำหนด z1 = a(cos22.5° +isin22.5°) , z2 = 2a(cos67.5° +isin67.5°) , z3 = 3a(cos315° +isin315°)

z1 z2
จงหาค่าของ
z3
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
2. จงหารากที่สามของ –8i
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
 ห น้ า | 22

3. จงหารากที่ 4 ของ 2 + 2 3 i
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

4. จงหารากที่ห้าของ 2 – 2 3 i
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….

5. จงหาจำนวนเชิงซ้อนทั้งหมด ซึ่งสอดคล้องสมการ z5 + i = 0
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
6. จงแก้สมการเพื่อหาคำตอบของสมการ z7 – 1 = 0
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
 ห น้ า | 23

1.7 สมการพหุนาม
สมการกำลังสอง ( ax2 +bx +c=0 )
ขั้นตอน 1) แยกตัวประกอบ (ถ้าแยกได้)
2
2) ถ้าแยกไม่ได้ ให้ใช้สูตร x = -b ± b - 4ac
2a
แม้ว่า ภายในรากติดลบ นักเรียนก็ต้องนำมาเป็นคำตอบด้วย ซึง่ คำตอบจะอยู่ในรูป a+bi
ตัวอย่างที่ 16 จงแก้สมการ x2 + 4 = 0
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
ตัวอย่างที่ 17 จงแก้สมการ 2x2 – 3x + 6 = 0
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................

สมการพหุนามกำลังมากกว่า 2
ในการเขียนสมการพหุนาม an x n + an-1 x n-1 + an-2 x n-2 + … + a1 x + a0 ให้อยู่ในรูปผลคูณของพหุนามกำลัง
1 หรือ กำลัง 2นั้น ทฤษฎีบทต่อไปนี้ เป็นทฤษฎีที่ใช้ช่วยในการกระทำดังกล่าว

ทฤษฎีบทเศษเหลือ (Remainder Theorem)

เมื่อ f(x) = an x n + an-1 x n-1 + an-2 x n-2 + … + a1 x + a0 โดยที่ n เป็นจำนวนเต็มบวก
an , an-1 , an-2 ,… , a1 , a0 เป็นจำนวนจริง ซึง่ an  0 ถ้าหารพหุนาม f(x) ด้วย x - c เมื่อ c เป็นค่าคงตัว
ใดๆ แล้วเศษจะเท่ากับ f(c)
 ห น้ า | 24

ทฤษฎีบทตัวประกอบ (Factor Theorem)

เมื่อ f(x) = an x n + an-1 x n-1 + an-2 x n-2 + … + a1 x + a0 โดยที่ n เป็นจำนวนเต็มบวก
an , an-1 , an-2 ,… , a1 , a0 เป็นจำนวนจริง ซึง่ an  0
พหุนาม f(x) นี้จะมี x – c เป็นตัวประกอบก็ต่อเมื่อ f(c)

ตัวอย่างที่ 18 จงหาเศษที่เหลือจากการหาร x 3 - 3x 2 + 2x + 1 ด้วย x - 1 และ x +1

.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................

ตัวอย่างที่ 19 จงแก้สมการหาคำตอบของสมการ 2x 4 - x 3 - 6x 2 + 4x - 8 = 0
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................

ข้อสังเกต
1. จากตัวอย่างที่ 19 เป็นการหาคำตอบของสมการพหุนามกำลัง 4 ในระบบจำนวนเชิงซ้อน ซึง่ จะเห็นได้ว่า
คำตอบของสมการมี 4 คำตอบ ซึ่งไม่เกินกำลังของสมการ
2. คำตอบที่เป็นจำนวนเชิงซ้อนที่สว่ นจินตภาพไม่เท่ากับศูนย์เป็นสังยุคซึ่งกันและกัน ซึ่งจากข้อสังเกตนี้สามารถ
เขียนเป็นทฤษฎีบทได้ดังนี้

ทฤษฎีบท
n n-1 n-2
ถ้าสมการพหุนามกำลัง n , an x + an-1 x + an-2 x + … + a1 x + a0 โดยที่ n เป็น
จำนวนเต็มบวก an , an-1 , an-2 ,…, a1 , a0 เป็นจำนวนจริง ซึ่ง an  0 มี a + bi เป็นคำตอบของสมการ
แล้ว a - bi จะเป็นคำตอบของสมการด้วย เมื่อ a และ b เป็นจำนวนจริง โดยที่ b  0
 ห น้ า | 25

ตัวอย่างที่ 20 จงหาคำตอบของสมการ x 4 - 7x 2 + 20x + 14 = 0 ถ้า 2 + 3i เป็นคำตอบหนึ่งของสมการ

.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
ตัวอย่างที่ 21 จงหาเซตคำตอบของสมการ x 6 - 1 = 0
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
แบบฝึกหัดที่ 8

1. จงแก้สมการ เพื่อหาคำตอบต่อไปนี้
1) x 2 + 25 = 0 2) x 2 + 8x + 25 = 0
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
 ห น้ า | 26

3) 2x 2 + 2x + 25 = 0
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
5) 4x 2 + x + 1 = 0
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
4) 5x 2 + x + 6 = 0
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
6) 3x 2 - 2x + 1 = 0
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………

2. จงหาเซตคำตอบของสมการ 2x 3 + 2x 2 + x + 1 = 0
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
 ห น้ า | 27

3. จงหาเซตคำตอบของสมการ 2y 3 - y + 1 = 0
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
4. จงหาเซตคำตอบของสมการ x 4 - x 3 + 7x 2 - 9x - 18 = 0
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
5. จงหาสมการพหุนามกำลัง 4 ทีม่ ีสัมประสิทธิ์เป็นจำนวนเต็ม และมี 3, –4 และ 3 – i เป็นคำตอบของสมการ
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..