Erabiltzaile Anitzeko Eta Sareko Informatika Sistema Gida

Erabiltzaile anitzeko eta
sareko informatika-sistemak
GIDA DIDAKTIKOA
LANBIDE
EKIMENA
L ANBIDE E KIMENA
LANBIDE EKIMENA
Proiektuaren bultzatzaileak
Laguntzaileak
Hizkuntz koordinazioa
Egilea(k): MATUTE GORKA, IBAÑEZ ESTIBALITZ eta ETXABE EMILIO
Zuzenketak: Elhuyar Hizkuntza Zerbitzuak
Maketa: Itziar Etxabe

Azalaren diseinua: Naiara Beasain
2007an prestatua
Erabiltzaile anitzeko eta sareko informatika-sistemak
Aurkibidea
1. INFORMATIKA-SISTEMAK. SARRERA............................................................................................... 2
1.1. Sarrera ........................................................................................................................................ 2
1.2. Helburuak ................................................................................................................................... 2
1.3. Edukiak: kontzeptuak + prozedurak ........................................................................................... 3
1.4. Denbora ...................................................................................................................................... 4
1.5. Orientazio metodologikoak ......................................................................................................... 4
1.6. Ebaluatzeko jarduerak ................................................................................................................ 4
2. SISTEMA ERAGILEAK ....................................................................................................................... 11
2.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 11
2.2. Helburuak ................................................................................................................................. 11
2.3. Edukiak: kontzeptuak + prozedurak ......................................................................................... 12
2.4. Denbora .................................................................................................................................... 13
2.5. Orientazio metodologikoak ....................................................................................................... 13
2.6. Ebaluatzeko jarduerak .............................................................................................................. 13
3. MS-DOS .............................................................................................................................................. 17
3.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 17
3.2. Helburuak ................................................................................................................................. 17
3.4. Denbora .................................................................................................................................... 20
LANBIDE EKIMENA I
4. LINUX INGURUNE GRAFIKOA .......................................................................................................... 39
4.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 39
4.2. Helburuak ................................................................................................................................. 39
4.4. Denbora .................................................................................................................................... 41
5. LINUX INGURUNE GRAFIKOA .......................................................................................................... 51
5.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 51
5.2. Helburuak ................................................................................................................................. 51
5.4. Denbora .................................................................................................................................... 54
6. WINDOWS SISTEMA ERAGILEA ...................................................................................................... 59
6.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 59
6.2. Helburuak ................................................................................................................................. 59
6.4. Denbora .................................................................................................................................... 61
7. WINDOWS KONFIGURAZIOA ........................................................................................................... 62
7.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 62
7.2. Helburuak ................................................................................................................................. 62
7.4. Denbora .................................................................................................................................... 64
7.6. Ebaluazioatzeko jarduerak ....................................................................................................... 64
LANBIDE EKIMENA II
8. SAREKO SISTEMA ERAGILEAK ....................................................................................................... 65
8.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 65
8.2. Helburuak ................................................................................................................................. 65
8.4. Denbora .................................................................................................................................... 69
9. WINDOWS 2000 ................................................................................................................................. 75
9.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 75
9.2. Helburuak ................................................................................................................................. 75
9.4. Denbora .................................................................................................................................... 78
10. SAREEN SAREA: INTERNET ............................................................................................................ 81
10.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 81
10.2. Helburuak ................................................................................................................................. 81
10.4. Denbora .................................................................................................................................... 83
11. HTML .................................................................................................................................................. 84
11.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 84
11.2. Helburuak ................................................................................................................................. 84
11.4. Denbora .................................................................................................................................... 88
LANBIDE EKIMENA III

ERABILTZAILE
ANITZEKO ETA
SAREKO
INFORMATIKA-
SISTEMAK
Informatika Aplikazioen Garapena
1 INFORMATIKA-SISTEMAK. SARRERA
1.1 Sarrera
Unitate honen xede nagusia da sistema informatikoei buruzko ezagupen zuzena ematea. Software eta
hardware kontzeptuak bereizteaz gain, ordenagailuaren osagai fisikoak ezagutu eta identifikatuko ditugu.
1.2 Helburuak
HELBURUAK MODULUAREN GAITASUNAK
1. Software eta hardware kontzeptuak

bereiztea
3. Osagai fisiko nagusiak ezagutu,

identifikatu eta bakoitzaren funtzioak
deskribatzea
4. Osagai logikoek (datuak) ordenagailuaren 2. Teleinformatika-sistema baten funtsak,
funtzionamenduan duten zereginaz teknikak eta oinarrizko ezaugarriak
jabetzea eta datu-motak ezagutu eta ulertzea.
bereiztea.
5. Informazio-neurriak eta haien arteko

baliokidetasunak ezagutzea.
6. Kodetze-sistema erabilienak ezagutu eta

batetik besterako itzulpenak egitea.
LANBIDE EKIMENA 2
Erabiltzaile Anitzeko eta Sareko Informatika Sistemak
1.3 Edukiak: kontzeptuak + prozedurak
HELBURUA KONTZEPTUAK PROZEDURAK
1. Software eta hardware kontzeptuak bereiztea. 9 Hardwarea eta Softwarea: definizioak. 9 Hardwarea eta softwarea bereizi.
9 Osagai fisikoak
Prozesuen Unitate Zentrala (PUZ) 9 Ordenagailuaren osagai fisiko nagusiak identifikatu.
Memoria nagusia. Memoria-motak.
9 PUZaren funtzionamendua deskribatu.
Busak
Kanpoko biltegiratzea
Periferikoak 9 Memoria-mota bakoitzaren ezaugarriak eta
− Teklatua erabilgarritasuna bereizi.
2. Osagai fisiko nagusiak ezagutu, identifikatu eta − Sagua
bakoitzaren funtzioak deskribatzea. − CD-DVD irakurgailuak 9 Bus eta erregistroen erabilgarritasuna ezagutu.
− Eskanerra
− Monitorea 9 Informazioa biltegiratzeko gailuak aztertu eta konparatu.
− Inprimagailuak
− Modema 9 Periferikoak sailkatu: sarrerakoak, irteerakoak, sarrera-
− Diskete-unitatea irteerakoak.
− Disko gogorra
− CD-DVD grabagailua
3. Osagai logikoek (datuak) ordenagailuaren funtzionamen- 9 Datu-motak bereizi eta ezaugarrien arabera sailkatu.
9 Osagai logikoak
duan duten zereginaz jabetzea eta datu-motak ezagutu eta
Datuak. Motak. 9 Hainbat informazio-neurritan oinarritutako kalkuluak egin.
bereiztea.
4. Informazio-neurriak eta haien arteko baliokidetasunak Informazio-neurriak 9 Kodetze-sistema batetik besterako itzulpenak egin.
ezagutzea. Kodetze-sistemak. Sistema bitarra, zortzitarra, 9 Oinarrizko softwarea (sistema eragilea) eta aplikaziorako
hamaseitarra, alfanumerikoak. softwarea (datuak eta programak) bereizi, eta
5. Kodetze-sistema erabilienak ezagutu eta batetik besterako
itzulpenak egitea. Softwarea. Motak. ezagunenak sailkatu.
LANBIDE EKIMENA 3
1.4 Denbora
Unitateari 10-12 ordu inguru eskaintzea komeni da. Hardware-osagaiak behatu, identifikatu eta des-
kribatzeko 4 edo 5, eta gainontzekoak osagai logikoak aztertzeko.
1.5 Orientazio metodologikoak
Hardware-osagaiak behatzeko eta identifikatzeko, ordenagailu bat ireki eta osagaiak atera eta berriro
muntatzea komeni da. Bi ikasleko ordenagailu bat, ahal bada.
Unitate Zentrala osatzen duten elementuen zereginak ahalik eta hobekien uler ditzaten, komeni da haren
eskema grafiko bat egitea eta osagaien deskribapen funtzionala azaltzea.
RAM eta ROM memorien arteko desberdintasuna argi uztea komeni da.
RAM memoria-moten arteko desberdintasuna ikustearren, komeni da ahal izanez gero memoria horiek
ordenagailu berean probatzea, eta desberdintasunak ordenagailua erabiliz egiaztatzea.
Periferikoei eta kanpoko biltegiratze-unitateei dagokienez, oro har, hardwareari buruz esandakoa erre-
pikatu beharrean gaude. Ahal izanez gero, ikasleek beraiek instala ditzatela ordenagailuetan.
Software kontzeptua lantzen dela aprobetxatuz, komeni da argitzea zer motatakoak dauden (librea, li-
zentziarekin, patentearekin...) eta bakoitzaren erabilerari buruzko araudia zer-nolakoa den.
1.6 Ebaluatzeko jarduerak
Unitatean ezarritako helburuei dagokienez ikasleak lortu duen hurbilketa-maila adierazten du eba-
luazioak.
Ebaluatzeko jardueren formulazioan, beraz, helburuekin duten erlazioa azaldu behar da. Jarraian, 1.
unitate honetarako proposatzen ditugun ebaluazio-jarduerak eta horiek zuzentzeko nahiz ebaluatzeko irizpi-
deak azalduko ditugu.
LANBIDE EKIMENA 4
Ebaluatzeko jarduerak eta zuzentzeko irizpideak
JARDUERA HELBURUA
1. Definitu zure ordenagailuaren osagai fisikoak (1. helburua)
Ordenagailu baten osagai fisikoak hiru bloke nagusitan banatu daitezke:
9 Prozesu Unitate Zentrala (PUZ): Unitate Aritmetiko Logikoak (UAL), Kontrol Unitateak (KU) eta
Memoria Nagusiak osatua.
9 Sarrera / Irteera Unitatea
9 Sarrera / Irteera Periferikoak
Prozesu Unitate Zentrala (PUZ)
Prozesu Unitate Zentrala ordenagailuan egiten diren eragiketen kontrolaz eta egikaritzapenaz ardu-
ratzen da.
Haren barnean, Kontrol Unitatea, Unitate Aritmetiko Logikoa eta Memoria nagusia ditugu:
9 Kontrol Unitatea (KU):
Kontrol Unitatea ordenagailuaren funtzionamenduaz arduratzen den zatia da. Haren funtzio na-
gusia informazioa jaso, interpretatu eta ordenagailuaren beste osagaiei dagozkien aginduak bi-
daltzea da.
9 Unitate Aritmetiko Logikoa (UAL):
Informazioaren gainean eragiketa aritmetiko eta logikoak egiteko ardura duena da Unitate Arit-
metiko Logikoa.
9 Memoria nagusia:
Informazioa prozesatu ahal izateko beharrezko osagaia da memoria nagusia, Prozesu Unitate
Zentralaren elementua –informazioa modu automatikoan prozesatzeko beharrezkoak diren agindu,
datu edo programak gordetzen ditu PUZek–. Memoria hau zeroak eta batekoak (sistema bitarra)
gordetzeko ahalmena duten osagai elektronikoez osatuta dago.
Ordenagailuak lan egiteko behar ditugun datu eta programak gordetzen ditu memorian. Bi motatako
memoriak erabil daitezke: biltegiratze-memoria (disko gogorrak, disketeak, CD-ROMak, etab.) edo
memoria nagusia (RAM memoria).
Oro har, bi memoria-mota bereizten dira: RAM (Random Access Memory), informazioa biltegira-
tzeko eta aldatzeko aukera ematen duena, eta ROM (Read Only Memory) irakurtzeko memoria,
informazioa aldatzeko aukerarik ematen ez duena.
LANBIDE EKIMENA 5
Egikaritu nahi ditugun programek memoria nagusian edo RAM memorian kargaturik egon behar
dute, bestela ezinezkoa baita haiekin lan egitea. ROM memoriak ordenagailua hasieratzeko behar
diren programak gordetzen ditu. ROM memoria duen softwareak BIOSa (Basic Input Output System)
edo sarrera/irteerako oinarrizko sistema osatzen du. Fisikoki, BIOSa ordenagailuko toki askotan
egoten da, baina osagai nagusia oinarrizko plakan egoten da.
Sarrera / Irteera unitatea
Prozesadorea sarrerako nahiz irteerako periferikoekin eta kanpoko biltegiratze-unitate edo memoria-
laguntzaileekin komunikatzeko balio du.
9 Busak
Ordenagailuaren osagaien arteko konexioak egiten ditu busak, prozesadorearen eta RAM me-
moriaren artekoak edota periferikoen eta memoriaren artekoak adibidez.
9 Kanpoko biltegiratzea
Informazioa gordetzeko ahalmena duten baliabideei informazio-euskarri deritze. Atzipen-moduaren

arabera sailkatzen dira informazio–euskarriak; sekuentzialak edo zuzenak izan daitezke.
Hona hemen kanpoko biltegiratzearen zenbait adibide: euskarri magnetikoak (disketea eta disko go-
gorrak adibidez) eta disko optikoak (CD-ROMak eta DVDak besteak beste). Magneto optikoak eta
DAT zintak ere kanpoko biltegiratze-euskarri erabilgarriak dira.
Periferikoak
Datuen edo programen sarrera/irteerarako erabiltzen diren gailuak dira periferikoak. Sarrerako periferi-
koen artean, teklatua eta sagua dira ezagunenak; irteerakoen artean, berriz, pantaila eta inprimagailua.
Horiez gain, sarrera / irteerako gailuak daude, diskete-unitatea eta modemak esate baterako.
JARDUERA HELBURUA
2. Zer desberdintasun daude Kontrol Unitatearen eta Unitate Aritmetiko

(2. helburua)
Logikoaren artean?
Kontrol Unitatea ordenagailuaren funtzionamenduaz arduratzen da. Informazioa jaso, interpretatu

eta ordenagailuaren beste osagaiei dagozkien aginduak bidaltzea da haren funtzio nagusia. Unitate
Aritmetiko Logikoa, berriz, kalkulagailu antzeko bat da. UALak eragiketa aritmetiko eta logikoak egi-
ten ditu informazioaren gainean: batuketak, biderketak, kenketak, konparaketak, etab.
JARDUERA HELBURUA
3. Esan periferiko hauek sarrerakoak edo irteerakoak diren eta zergatik:

(2. helburua)
inprimagailua, eskanerra, modema, pantaila, disko gogorra, sagua.
LANBIDE EKIMENA 6
9 Inprimagailua Æ irteera
9 Modema Æ sarrera/irteera
9 Pantaila Æ normalean sarrera
9 Eskanerra Æ sarrera/irteera
9 Disko gogorra Æ sarrera/irteera
9 Sagua Æ sarrera/irteera
JARDUERA HELBURUA
4. Bilatu Interneten USB portuari buruzko informazioa, eta egin ezazu 10/15
(2. helburua)
lerroko definizio bat, ezaugarri nagusiak aipatuz.
Ondoren USB portuari buruzko ezaugarri batzuk aipatzen dira:
9 USB periferikoak ordenagailura konektatzeko arkitektura da.
9 USB siglek Universal Serial Bus adierazten dute.
9 USBk gailu-mota bakoitzarentzat konexio-mota bakarra erabiltzen du.
9 Driverren konfigurazioa eta instalazioa automatikoa da: Plug & Play.
9 Une berean 127 gailu konekta daitezke USB portu bakarretik.
9 USB gailu guztiak automatikoki detektatzen dira. Ez da beharrezkoa ordenagailua itzaltzea

edo berrabiaraztea.
9 1995ean, hardware- eta software-enpresek (Intel, IBM, DEC, Microsoft, NEC eta Compaq.
http://www.usb.org/) USBri buruzko foroa sortu zuten.
9 Erraza da USB erabiliz gailuak konektatzea eta instalatzea: inprimagailuak, kamera digitalak,
eskanerrak, etab.
JARDUERA HELBURUA
5. Azaldu RAM memoriaren eta biltegiratze-unitateen artean dauden

(2. helburua)
desberdintasunak.
Bien arteko ezberdintasun nagusia informazioaren iraupena da. Biltegiratze-unitateetan informazioa mo-
du iraunkorrean biltegiratzen da. Memoria nagusietan, aldiz, aldi baterako biltegiratzen da; informazioa
prozesamenduak irauten duen bitartean bakarrik biltegiratzen da.
Memoria nagusian, programak egikaritzeko eta datuak kudeatzeko beharrezkoak diren aginduak egoten
dira. Normalean, agindu eta datu horiek kanpoko biltegiratze-unitateetatik ekartzen dira, hala nola disko
gogor, diskete, CD eta DVDetatik.
LANBIDE EKIMENA 7
JARDUERA HELBURUA
6. Ordenagailuaren zatiak (2. helburua)
Jarduera honetan ordenagailu bat desmuntatu eta barnean dituen osagai fisikoak aurkitu eta identifi-
katu behar dituzte ikasleek. Identifikatu beharreko osagaiak hauek dira: Prozesu Unitate Zentrala, RAM
memoria, oinarrizko plaka, CD-ROMa, txartelak (txartel grafikoa, sare-txartela, soinu-txartela), diske-
tera, disko gogorra, karkasa, busak... Jarduera hau taldeka egin daiteke, erabilgarri ez dauden ordena-
gailuekin. Amaitzean, ordenagailua berriro muntatzen saiatu behar dute.
JARDUERA HELBURUA
7. Funtziona dezake ordenagailuak oinarrizko softwarerik gabe? Eta disko

(3. helburua)
gogorrik gabe?
Ez, nahiz eta ordenagailua piztu ahal izango dugun, ez ditu erabiltzailearen aginduak onartuko, ezingo
dugu softwarerik exekutatu, ezta hardware-gailurik erabili ere.
JARDUERA HELBURUA
8. Zenbat bit ditu kilobyte batek? (4. helburua)
1 kilobyte Æ 1.024 byte

1 byte Æ8 bit
1024 byte Æ x bit
x= 1.024 * 8 = 8.192 bit
JARDUERA HELBURUA
9. Zenbat byte ditu megabyte batek? (4. helburua)
1 megabyte Æ 1.024 kilobyte

1 kilobyte Æ 1.024 byte
1.024 byte Æx byte
x=1024*1024 = 1048576 byte
JARDUERA HELBURUA
10. 2 megabyteko edukiera duen konputagailu bat dugu. Izen batek 30

karaktere hartzen ditu, eta abizenak 25 karaktere. Zenbat izen eta abizen (4. helburua)
sartzen dira memorian?
LANBIDE EKIMENA 8
1 Mb Æ 1.024 kb
2 Mb Æ x
x=2048 kb
1 kb Æ 1.024 byte
2.048 kb Æx
x=2.077.152 byte
30+25=55 izen eta abizen
2.077.152 byte/55 byte =37.768 izen eta abizen sartzen dira memorian.
JARDUERA HELBURUA
11. Osatu taula:

HAMARTARRA BITARRA ZORTZITARRA HAMASEITARRA
1021
100110110
7345
FA8 (5. helburua)
897
16B
62
512
1001011
HAMARTARRA BITARRA ZORTZITARRA HAMASEITARRA

1021 1111111101 1775 3FD
621 100110110 1155 26D
3813 111011100101 7345 EE5
4008 111110101000 7650 FA8
897 1110000001 1601 381
363 101101011 553 16B
50 110010 62 32
512 1000000000 1000 200
75 1001011 113 4B
JARDUERA HELBURUA
12. ASCII taula erabiliz, praktikatu zenbakizko karaktereak eta alfanumerikoak

(5. helburua)
lortzeko
LANBIDE EKIMENA 9
Pasa hainbat mezu (edo hitz) bitetara, ASCII taula erabiliz, eta trukatu lortutakoa. Ondoren, bakoitzak
beste baten mezua ulertzen saiatu behar du, alderantzizko prozesua eginez.
Adibidez, ikasle batek Ama hitza bitetara pasatuko du ASCII taula erabiliz:
010000010110110101100001.
Beste ikasle batek 010000010110110101100001 bit-multzoa jasoko du, eta hortik Ama hitza lortu
behar du.
LANBIDE EKIMENA 10
2 SISTEMA ERAGILEAK
2.1 Sarrera
Unitate honetan sistema eragileetan sakonduko dugu: sistema eragileak zertarako diren, zer funtzio di-
tuzten, nolako sailkapen-parametroak dauden eta gaur egun zer sistema eragile erabiltzen diren gehien.
2.2 Helburuak

1. Sistema eragileen ezaugarriak eta es-
kaintzen dituzten zerbitzuak ezagutzea.
2. Sistema eragileen funtzio nagusiak zein

diren ikastea.
Teleinformatika-sistema baten funtsak, teknikak
3. Sistema eragileen bilakaera historikoa eta oinarrizko ezaugarriak ulertzea.
aztertzea.
4. Gaur egun gehien erabiltzen diren sistema

eragileak bereiztea eta bakoitzaren ezau-
garriak zein diren jakitea.
LANBIDE EKIMENA 11
9 Sistema eragileen eta edozein aplikazioren arteko be-

reizketa egiten jakitea.
a) Sarrera 9 Sistema eragileak kudeatu behar dituen baliabideak
1. Sistema eragileen ezaugarriak eta eskain- ezagutzea eta nola kudeatzen dituen deskribatzea.
b) Sistema eragileen ikuspuntu funtzionala
tzen dituzten zerbitzuak ezagutzea. 9 Erabiltzaileen eta hardwareen artean dauden mailak
c) Sistema eragileen sailkapena konparatzea.
9 Sistema eragileak sailkatzeko garaian aurki ditzakegun
irizpideak bereiztea.
9 Sistema eragileek betetzen dituzten oinarrizko fun-

tzioak aipatu eta azaltzen jakitea.
2. Sistema eragileen funtzio nagusiak zein 9 Sistema eragile baten ardurapean dauden betebe-
9 Sistema eragileen funtzioak
diren ikastea. harrak bereiztea eta nola egiten dituen ezagutzea.
9 Sistemaren errore baten aurrean sistema eragileak
hartu beharko lituzkeen erabakiak aztertzea.
9 Historian zehar beharren arabera egondako sistema

eragileak sailkatzea.
9 Ordenagailuen konplexutasuna handitzen joan den
3. Sistema eragileen bilakaera historikoa
9 Sistema eragileen bilakaera heinean sistema eragileen beharrak ere konplikatzen
aztertzea.
nola joan diren ikustea.
9 Sareak agertzean sistema eragileen zereginak ere za-
baltzen joan direla jakitea.
9 Sistema eragileen adibideak

9 UNIX: familiak eta bertsioak 9 Sistema eragileak beren ezaugarrien arabera aipatu
4. Gaur egun gehien erabiltzen diren sistema eta sailkatzea.
eragileak bereiztea eta bakoitzaren ezau- 9 Microsoft: MS-DOS, Windows 95/98/NT/2000/XP/2003
garriak zein diren jakitea. 9 Gaur egun merkatuan dauden sistema eragileen
9 IBM: MVS, AS/400, VM artean gehien erabiltzen direnak ezagutzea.
9 Bestelakoak: Macintosh, Digital, etab.
LANBIDE EKIMENA 12
2.4 Denbora
Unitateari 8-10 ordu inguru eskaintzea komeni da. Sistema eragileen funtzioak, ezaugarriak eta bila-
kaera ikusteko, 2-4 ordu, eta gainerakoa gaur egungo sistema eragileak aztertzeko.
Unitate honen kontzeptuak argi ikusteko, sistema eragileen funtzioak adibideekin azter daitezke. Zer
egingo du sistema eragileak saguarekin klik egiten badugu? Pasahitz oker bat sartzen badiogu?... Adibide
bakoitzean sistema eragileak hartu beharko lituzkeen erabakiak aztertuko ditugu.
Unitate hau oso teorikoa da, eta, beraz, lan praktiko batekin tartekatzea gomendatzen da. Behin sistema
eragileen funtzio, ezaugarri eta bilakaerak ikusi ondoren, gaur egun gehien erabiltzen diren sistema eragi-
leak azter daitezke Internetez baliatuz: sistema eragile bakoitzaren historia, ezaugarriak, baliagarritasuna,
bertsioak, etab. Lan praktiko hori taldeka egitea gomendatzen da, eskola-orduetan, eta amaitutakoan beste
gelakideen aurrean aurkez daiteke.
Unitatearen kontzeptuak argi geratu direla ikusteko, hainbat jarduera proposatu ditugu. Jarduera hauek
apunteekin edo apunterik gabe egin daitezke. Internet erabiliz apunteetan dutena zabal dezakete ikasleek.
Unitatean ezarritako helburuei dagokienez ikasleak lortu duen hurbilketa-maila adierazten du ebalua-
zioak.
unitate honetarako proposatzen ditugun ebaluazio-jarduerak eta zuzentzeko nahiz ebaluatzeko irizpideak
azalduko ditugu.
LANBIDE EKIMENA 13
JARDUERA HELBURUA
1. Aipa itzazu sistema eragileen funtzio nagusiak. (1. helburua)
9 Programak exekutatzea: aginduak eta datuak memoria nagusian kargatu, fitxategiak eta dispositi-
boak hasieratu, baliabideak prestatu...
9 Sarrera/Irteerako periferikoen atzipena: periferiko bakoitzak berezko aginduen seinale-multzo

bat dauka, eta sistema eragilea arduratzen da horietaz programatzaileari irakurketa- eta idazketa-
prozesuan laguntzeko.
9 Fitxategien atzipen kontrolatua: sistema eragileak atzipen kontrolatua eskaintzen digu; hau da,
memento bakoitzean erabiltzaile bakoitzak zer kontrola dezakeen erabakitzen du.
9 Erroreak detektatzea eta berreskuratzea: erroreen aurrean errore-baldintza saihesten duen eran-
tzun egokiena hautatzea da sistema eragileen lana, exekutatzen ari diren programek ahalik eta
kalte txikiena jasan dezaten.
9 Sistema atzitzeko modua: sistema partekatua edo publikoa denean, sistema eragileak kontrola-
tzen du sisteman sartzeko eskubidea.
JARDUERA HELBURUA
2. Egin ezazu sistema eragileen sailkapena taula batean, 2.4 atalaren arabera. (2. helburua)
MOTA AZALPENA ADIBIDEAK

Programa exekutatzeko, ezinbeste-
ERABILTZAILE EXEKUZIOA
Monoprogramazioa koa da aurrekoaren egikaritzapena MS-DOS

bukaturik izatea.
Programen exekuzioa konkurrentea
Multiprogramazioa Windows
da.
Sistema eragilea ez da gai erabiltzai-
Erabiltzaile bakarrekoa MS-DOS
leak bereizteko.
-KOPURUA
Sistemak erabiltzaileak bereizten ditu,

Erabiltzaile anitzekoa eta bakoitzaren informazioa babes- Windows 2000, Linux edo Unix
teko mekanismoak eskaintzen ditu.
-MicrosoftÆ MS-DOS/ Windows
-IBM Æ AIX , AS/400
Sistema eragilea marka edo modelo
Propioak -SUNÆ Solaris
zehatz batekin loturik dago.
-MacintoshÆ MacOS
MARKA
-Digital Æ VMS
Irekiak Ez dute markarekiko menpetasunik. Unix, Linux
LANBIDE EKIMENA 14
JARDUERA HELBURUA
3. Aipatu multiprogramazio-sistemen eta multiprozesadore-sistemen

(2. helburua)
desberdintasuna.
Gaur egun, sistema eragile gehienetan ohikoa da programen exekuzio konkurrentea edo multiprogra-
mazioa. Multiprogramazioan programen exekuzioa era konkurrentean egiten dela dirudi. Sistema era-
gileak programa bat baino gehiago batera exekutatzen uzten digu, nahiz eta prozesadore bakarra eduki
eta haren denbora hainbat programaren (ataza) artean banatuta egon.
Multiprozesadoreetan (prozesadore bat baino gehiago duten ordenagailuetan, zerbitzari askotan, adibi-
dez) multiprogramazioa ezinbestekoa da, baina, kasu horretan, exekuzio konkurrenteaz baino gehiago,
paraleloaz hitz egiten da, programak benetan batera exekutatzen baitira (prozesadore bakoitzak pro-
grama batez arduratzeko ahalmena du).
JARDUERA HELBURUA
4. Ordenagailu batean sistema eragile bat baino gehiago egon daiteke? (2. helburua)
Bai. Windows eta Linux sistema eragileak adibidez.
JARDUERA HELBURUA
5. Zertarako dira utilitateak? (2. helburua)
Programek programatzaileari laguntzeko zerbitzu asko eskaintzen dituzte, hala nola testu-editoreak,
konpiladoreak, araztaileak (debuggers), liburutegiak, etab. Oro har, ez dira sistema eragilearen parte,
haren gainean eraikita baitaude. Hala ere, programa horiek sistema eragilearekin batera banatzen dira
eta utilitate izena hartzen dute.
JARDUERA HELBURUA
6. Aipatu multiprogramazio- eta monoprogramazio-sistemen arteko

(2. helburua)
ezberdintasuna.
Programa bat exekutatzeko aurrekoaren egikaritzapena bukaturik izatea ezinbesteko duten sistema
eragileei monoprogramaziokoak esaten zaie, MS-DOSari adibidez.
LANBIDE EKIMENA 15
Gaur egun, ordea, sistema eragile gehienetan ohikoa da programen exekuzio konkurrentea edo multi-
programazioa. Multiprogramazioaren kasu berezi bat multiataza (multitasking) da, konkurrentzian
exekutatzen diren programak aplikazio berekoak baitira; adibidez, Windows barnean testu-editore bera
behin baino gehiagotan irekitzen dugu.
JARDUERA HELBURUA
7. Bila ezazu Interneten sistema eragile hauei buruzko informazioa: UNIX,

(4. helburua)
MACOS, Windows XP eta Windows 2003.
Jarduera honekin emaitza ezberdinak lor daitezke, baina sistema eragile bakoitzean ondorengo
puntuak landu behar dira gutxienez: historia, ezaugarriak, zertarako erabiltzen den eta bertsioak.
Orientazio metodologikoetan azaldu den bezala, jarduera hau taldeka egin daiteke.
LANBIDE EKIMENA 16
3 MS-DOS
3.1 Sarrera
Unitate honen xede nagusia da erabiltzaile bakarreko sistema eragile baten adibidea aztertu eta ikas-
tea; kasu honetan, MS-DOS erabiltzaile bakarreko sistema eragilea. Aurreko unitatean erabiltzaile baka-
rreko sistema eragileen ezaugarriei buruz esandakoak praktikara eramango ditugu.
3.2 Helburuak
1. Erabiltzaile bakarreko sistema eragile

baten oinarrizko egitura ezagutzea.
2. MS-DOSen berezko ezaugarri, prestazio

eta aukerak erabiltzen ikastea.
3. MS-DOSen oinarrizko aginduak ikastea.

2. Teleinformatika-sistema baten funtsak,
4. MS-DOSek fitxategi eta direktorioak teknikak eta oinarrizko ezaugarriak ulertzea.
kudeatzeko dituen aginduak erabiltzen
ikastea.
5. MS-DOSek disko eta disketeak
ikastea.
6. BATCH fitxategiak programatzen ikastea.
LANBIDE EKIMENA 17
9 MS-DOS sistema eragilearen eta haren osagaien oinarrizko egitura

1. Erabiltzaile bakarreko sistema eragile baten ezagutzea.
9 Diskoaren antolaketa
oinarrizko egitura ezagutzea.
9 Diskoaren antolaketa fisiko eta logikoa bereiztea.
9 Sarrera
9 Bilakaera eta bertsioak

9 MS-DOS sistema eragilean aginduak nola exekutatzen diren ikastea.
2. MS-DOSen berezko ezaugarri, prestazio eta 9 Ezaugarri nagusiak
aukerak erabiltzen ikastea. 9 MS-DOS interfazea ezagutzea eta harkiko elkarrekintza nola egiten den
9 MS-DOS interfazea
jakitea.
Pantaila
Tekla bereziak
9 Aginduak
9 Sistema eragilearen agindu-motak bereiztea.
Sarrera
3. MS-DOSen oinarrizko aginduak ikastea. 9 MS-DOSen oinarrizko aginduen sintaxia ezagutzea.
Agindu-motak
9 Barne- eta kanpo-aginduen arteko ezberdintasuna ulertzea.
Oinarrizko aginduak
LANBIDE EKIMENA 18
9 Direktorio eta fitxategiak
Direktorioak
9 MS-DOSen testu-editorea erabiltzen trebatzea.
− Sarrera 9 Direktorio eta fitxategiak manipulatzeko aginduak ezagutu eta bereiztea.
4. MS-DOSek fitxategi eta direktorioak kudeatzeko − Direktorioen aginduak 9 Direktorio eta fitxategietara sartzeko bide absolutua zein erlatiboa
dituen aginduak erabiltzen ikastea. Fitxategiak erabiltzen jakitea.
− Sarrera 9 Fitxategiak bilatzeko zernahitarako karaktereen abantailak ikustea.
− Zernahitarako karaktereak 9 Fitxategi baten atributuak ikusi eta aldatzen jakitea.
− Fitxategien aginduak
9 Disko eta disketeak manipulatzeko aginduak ezagutu eta bereiztea.
5. MS-DOSek disko eta disketeak kudeatzeko 9 Disko eta diskete ezberdinetan daukagun informazioa kopiatzen,
9 Disko eta disketeak. Aginduak
dituen aginduak erabiltzen ikastea. mugitzen eta ezabatzen jakitea.
9 Disko edo disketeak nola formateatzen diren ikastea.
9 Batch fitxategiekin programatzea
9 BAT fitxategiak
9 Aginduak 9 Aginduak multzokatuz BATCH motako programak egiten eta
6. BATCH fitxategiak programatzen ikastea. exekutatzen jakitea.

9 Parametroak dituzten BATCH
programak 9 BATCH programen beharra eta abantailak ikustea.
9 Exekuzio-prozesuak kontrolatzeko
BATCH aginduak
LANBIDE EKIMENA 19
3.4 Denbora
Unitateari 15-17 ordu inguru eskaintzea komeni da. Denbora gehiena (10-12 ordu) aginduak ezagu-
tzeko eta exekutatzeko ariketak egitean igarotzea komeni da, eta gainerakoa sistema eragilearen ezau-
garriak eta alde teorikoa aztertzen.
Unitate honen alde praktikoa dela eta, ariketa ugari egitea beharrezkoa izango da helburu minimoetara
heltzeko. Ikasle bakoitzak bere ordenagailuan MS-DOS sistema eragilea edo simulazio bat edukitzea ko-
meni da ariketak egiteko.
Direktorio eta fitxategien erabileran trebatzeko, oinarrizko zuhaitz-egitura bat sor daiteke, eta haren
gainean hainbat eragiketa egin ikusitako aginduekin.
MS-DOS sistema eragilean egiten ditugun aldaketak beste sistema eragile batean ere ikus daitezke,
Windowsen adibidez, eta direktorio eta fitxategien gainean egindako aldaketak, esate baterako, bi sistema
eragileetan dute eragina.
MS-DOSen ikusitako agindu bakoitzaren Windowseko baliokidea aztertuko dugu. Eta gauza bera
egiteko sistema eragile batek edo besteak dituen abantailak eta desabantailak aipatuko ditugu.
Unitatean ezarritako helburuei dagokienez ikasleak lortu duen hurbilketa-maila adierazten du eba-
luazioak.
azalduko ditugu.
LANBIDE EKIMENA 20
JARDUERA HELBURUA
1. Honako direktorio-egitura hau sortuko dugu:
Zuen izena: \
NAGUSIA
DATUAK
C
(4. helburua)
PROGRAMA
ARIKETAK
BERRIAK
AZTERTUAK
EMAITZA
Jarduera honetan EZ da egitura sortu behar. Ondorengo pausoetan adierazten da nola egin. Pauso
honetan, ikasleak Zuen izena direktorioa sor dezake. Adibidez, AMAIA.
F:\>MD AMAIA
JARDUERA HELBURUA
2. Sortu NAGUSIA, DATUAK eta C direktorioak. (4. helburua)
F:\>CD AMAIA
F:\AMAIA>MD NAGUSIA
F:\AMAIA>MD DATUAK
F:\AMAIA>MD C
JARDUERA HELBURUA
3. Kokatu NAGUSIA direktorioan. Sortu EMAITZA, bide erlatiboa erabiliz. (4. helburua)
F:\AMAIA>CD NAGUSIA
F:\AMAIA\NAGUSIA>MD ..\C\EMAITZA
JARDUERA HELBURUA
4. Bide absolutua erabiliz, sortu PROGRAMA eta ARIKETAK direktorioak. (4. helburua)
LANBIDE EKIMENA 21
F:\AMAIA\NAGUSIA>MD F:\AMAIA\C\PROGRAMA
F:\AMAIA\NAGUSIA>MD F:\AMAIA\C\ARIKETAK
JARDUERA HELBURUA
5. ARIKETAK direktorioan, bide erlatiboa erabiliz, sortu beste direktorioak eta

(4. helburua)
bistaratu egitura.
F:\AMAIA\NAGUSIA>CD ..\C\ARIKETAK
F:\AMAIA\C\ARIKETAK>MD BERRIAK
F:\AMAIA\C\ARIKETAK>MD AZTERTUAK
F:\AMAIA\C\ARIKETAK>TREE /F
JARDUERA HELBURUA
6. Ezabatu ARIKETAK direktorioa, bide absolutua erabilita. (4. helburua)
F:\AMAIA\NAGUSIA>CD F:\AMAIA\C\PROGRAMA
F:\AMAIA\C\PROGRAMA>RD ..\ARIKETAK\BERRIAK
F:\AMAIA\C\PROGRAMA>RD ..\ARIKETAK\AZTERTUAK
F:\AMAIA\C\PROGRAMA>RD ..\ARIKETAK
JARDUERA HELBURUA
7. EMAITZAK direktorioaren barruan, sortu C1.DAT eta C2.DAT direktorioak. (4. helburua)
F:\AMAIA\C\PROGRAMA>MD ..\C1.DAT
F:\AMAIA\C\PROGRAMA>MD ..\C2.DAT
JARDUERA HELBURUA
8. Gure izena direktorioan, sortu TESTU fitxategia. Fitxategi horren edukia

(4. helburua)
COPY aginduaren sintaxia izango da.
F:\AMAIA\C\PROGRAMA>COPY /? > ..\..\TESTU
JARDUERA HELBURUA
9. PROGRAMA direktorioan, sortu 3 fitxategi: TESTUA.TXT, TESTUA.BAK eta
TESTUA1.BAS. Fitxategi horien edukia CD, MD eta RD aginduen sintaxia (4. helburua)
izango da.
LANBIDE EKIMENA 22
F:\AMAIA\C\PROGRAMA>CD /? > TESTUA.TXT

F:\AMAIA\C\PROGRAMA>MD /? > TESTUA.BAK
F:\AMAIA\C\PROGRAMA>RD /? > TESTUA1.BAS
JARDUERA HELBURUA
10. Kopiatu izenaren hasieran TES eta luzapenaren hasieran BA duten

(4. helburua)
fitxategiak PROGRAMA direktoriotik EMAITZA direktoriora.
F:\AMAIA\C\PROGRAMA>COPY TES*.BA? F:\AMAIA\C\EMAITZA
JARDUERA HELBURUA
11. EMAITZA direktorioan, izendatu berriz TESTUA1.BAS fitxategia;

(4. helburua)
TESTUA1.BAK izena jarri.
F:\AMAIA\C\PROGRAMA>RENAME ..\EMAITZA\TESTUA1.BAS TESTUA1.BAK
JARDUERA HELBURUA
12. Kopiatu EMAITZA direktorioko fitxategi guztiak gure direktorioko TOTAL

(4. helburua)
fitxategian.
F:\AMAIA\C\PROGRAMA>COPY ..\EMAITZA\*.* F:\AMAIA\TOTAL
JARDUERA HELBURUA
13. Aldatu DATUAK direktorioaren izena eta jarri DATUAK.DAT horren ordez. (4. helburua)
F:\AMAIA\C\PROGRAMA>MOVE ..\..\DATUAK DATUAK1.DAT
JARDUERA HELBURUA
14. Gure direktorioan, izendatu berriz PROGRAMA direktorioko TESTUAK.TXT

(4. helburua)
fitxategia; TESTUA.BAS izena jarri.
F:\AMAIA>RENAME F:\AMAIA\C\PROGRAMA\TESTUAK.TXT TESTUA.BAS
JARDUERA HELBURUA
15. Jarri DAT luzapena EMAITZA direktorioko fitxategi guztiei. (4. helburua)
LANBIDE EKIMENA 23
F:\AMAIA>RENAME F:\AMAIA\C\EMAITZA\*.BAT *.DAT
JARDUERA HELBURUA
16. Pantailaratu TESTUA.DAT fitxategiaren edukia. (4. helburua)
F:\AMAIA>TYPE F:\AMAIA\C\EMAITZA\TESTUA.DAT
JARDUERA HELBURUA
17. Mugitu TESTUA.DAT fitxategia EMAITZA direktoriotik DATUAK.DAT

(4. helburua)
direktoriora, eta jarri TESTUA1.DAT izena.
F:\AMAIA>MOVE F:\AMAIA\C\EMAITZA\TESTUA.DAT DATUAK.DAT\TESTUA1.DAT
JARDUERA HELBURUA
18. Ezabatu PROGRAMA direktorioan dauden eta luzapenaren hasieran B

(4. helburua)
duten fitxategi guztiak.
F:\AMAIA>DEL F:\AMAIA\C\PROGRAMA\*.B??
JARDUERA HELBURUA
19. Sortu 3 fitxategi EMAITZA direktorioan: FITX1, FITX2 eta FITX3. (4. helburua)
F:\AMAIA\C\EMAITZA>EDIT FITX1
JARDUERA HELBURUA
20. Jarri irakurtzeko atributua aurreko fitxategiei. Eta jarri ezkutuko atributua
(4. helburua)
FITX3 fitxategiari.
F:>ATTRIB + R F:\AMAIA\C\EMAITZA\FITX?
F:>ATTRIB + H F:\AMAIA\C\EMAITZA\FITX3
LANBIDE EKIMENA 24
JARDUERA HELBURUA
21. Ikusi EMAITZAK direktorioaren atributuak. (4. helburua)
F:>ATTRIB F:\AMAIA\C\EMAITZA\*.*
JARDUERA HELBURUA
22. PROGRAMA direktoriotik, ezabatu EMAITZA direktorio osoa. (4. helburua)
F:\AMAIA\PROGRAMA>ATTRIB –R ..\EMAITZA\FITX?
F:\AMAIA\PROGRAMA>DEL ..\EMAITZA\*.*
F:\AMAIA\PROGRAMA>RD ..\EMAITZA
JARDUERA HELBURUA
23. Sortu IAG direktorioa. (4. helburua)
F:\> MD IAG
JARDUERA HELBURUA
24. Sortu LEHEN_MAILA eta BIGARREN_MAILA direktorioak, IAG

(4. helburua)
direktorioaren barnean.
F:\> CD IAG
F:\IAG> MD LEHEN_MAILA
F:\IAG> MD BIGARREN_MAILA
JARDUERA HELBURUA
25. IAG direktorioan, bide absolutua erabiliz, sortu PLE, EASIS eta KIAADZ
(4. helburua)
direktorioak LEHEN_MAILAren barnean.
F:\IAG> MD F:\IAG\LEHEN_MAILA\PLE
F:\IAG> MD F:\IAG\LEHEN_MAILA\EASIS
F:\IAG> MD F:\IAG\LEHEN_MAILA\KIAADZ
LANBIDE EKIMENA 25
JARDUERA HELBURUA
26. IAG direktorioan, bide erlatiboa erabiliz, sortu INGELESA eta LGH
(4. helburua)
direktorioak LEHEN_MAILA barruan.
F:\IAG> MD LEHEN_MAILA\INGELESA
F:\IAG> MD LEHEN_MAILA\LGH
JARDUERA HELBURUA
27. PLE direktorioan, sortu PRAKTIKAK direktorioa BIGARREN_MAILA

(4. helburua)
direktorioaren barnean.
F:\IAG> CD LEHEN_MAILA\PLE
F:\IAG\LEHEN_MAILA\PLE> MD ..\..\BIGARREN_MAILA\PRAKTIKAK
JARDUERA HELBURUA
28. Kokatu PRAKTIKAK direktorioan. (4. helburua)
F:\IAG\LEHEN_MAILA\PLE> CD ..\..\BIGARREN_MAILA\PRAKTIKAK
JARDUERA HELBURUA
29. PRAKTIKAK direktoriotik, sortu ARIKETAK direktorioa PLE direktorioaren

(4. helburua)
barnean, bide absolutua erabiliz.
F:\IAG\BIGARREN_MAILA\PRAKTIKAK> MD F:\IAG\LEHEN_MAILA\PLE\ARIKETAK
JARDUERA HELBURUA
30. PRAKTIKAK direktoriotik, sortu TEORIA direktorioa PLE direktorioaren

(4. helburua)
barnean.
F:\IAG\BIGARREN_MAILA\PRAKTIKAK> MD ..\..\LEHEN_MAILA\PLE\TEORIA
JARDUERA HELBURUA
31. LGH direktorioan, sortu LANAK direktorioa. (4. helburua)
F:\IAG\BIGARREN_MAILA\PRAKTIKAK> MD F:\IAG\LEHEN_MAILA\LGH\LANAK
LANBIDE EKIMENA 26
JARDUERA HELBURUA
32. KIAADZ direktorioan, sortu ARIKETAK direktorioa. (4. helburua)
F:\IAG\LEHEN_MAILA\KIAADZ> MD ARIKETAK
JARDUERA HELBURUA
33. PLE direktorioan, sortu BIGARREN_MAILAko ikasgaiak direktorioak bide
absolutua erabiliz: CASE, INGURUNE_GRAFIKOAK, KALITATEA, (4. helburua)
LAN_ORIENTABIDEA.
F:\IAG\LEHEN_MAILA\PLE> MD F:\IAG\BIGARREN_MAILA\CASE
F:\IAG\LEHEN_MAILA\PLE> MD F:\IAG\BIGARREN_MAILA\INGURUNE_GRAFIKOAK
F:\IAG\LEHEN_MAILA\PLE> MD F:\IAG\BIGARREN_MAILA\KALITATEA
F:\IAG\LEHEN_MAILA\PLE> MD F:\IAG\BIGARREN_MAILA\LAN_ORIENTABIDEA
JARDUERA HELBURUA
34. Marraztu daukagun direktorio-egitura. (4. helburua)
JARDUERA HELBURUA
35. Bistaratu direktorioen egitura. (4. helburua)
Direktorioen egitura ikusteko, IAG direktorioan TREE agindua exekutatuko dugu:
LANBIDE EKIMENA 27
JARDUERA HELBURUA
36. Aldatu sistemaren adierazlea honen ordez.
(3. helburua)
IAG | gaurko_data >
F:\IAG> PROMPT IAG $B$D$G
JARDUERA HELBURUA
37. Aldatu INGELESA direktorioaren izena eta jarri ENGLISH. (4. helburua)
IAG | 14/10/2004> MOVE F:\IAG\LEHEN_MAILA\INGELESA LEHEN_MAILA\ENGLISH
JARDUERA HELBURUA
38. Itzuli hasieran genuen sistemaren adierazlea. (3. helburua)
IAG | 14/10/2004> PROMPT $P$G
JARDUERA HELBURUA
39. ENGLISH direktorioaren barruan, sortu EXERCISES direktorioa, KIAADZ-

(4. helburua)
ren ARIKETAK direktoriotik abiatuta. Bide erlatiboa erabili.
F:\IAG\LEHEN_MAILA\KIAADZ\ARIKETAK> MD ..\..\ENGLISH\EXERCISES
JARDUERA HELBURUA
40. LEHEN_MAILA direktorioan, sortu ikasleak1.txt izeneko fitxategia. Fitxategi

(4. helburua)
horretan, sartu lehen mailako ikasleen izenak.
F:\IAG\LEHEN_MAILA\KIAADZ\ARIKETAK> EDIT ..\..\ikasleak1.txt
JARDUERA HELBURUA
41. Bistaratu fitxategia IAG direktoriotik, EDIT erabili gabe. (4. helburua)
F:\IAG> TYPE LEHEN_MAILA\ikasleak1.txt
LANBIDE EKIMENA 28
JARDUERA HELBURUA
42. Hartu ikasleak1.txt fitxategia eta kopiatu LEHEN_MAILAKO ikasgai-

(4. helburua)
direktorio bakoitzaren barnean.
F:\IAG> COPY LEHEN_MAILA\ikasleak1.txt LEHEN_MAILA\EASIS\

F:\IAG> COPY LEHEN_MAILA\ikasleak1.txt LEHEN_MAILA\KIAADZ\
F:\IAG> COPY LEHEN_MAILA\ikasleak1.txt LEHEN_MAILA\ENGLISH\
F:\IAG> COPY LEHEN_MAILA\ikasleak1.txt LEHEN_MAILA\PLE\
F:\IAG> COPY LEHEN_MAILA\ikasleak1.txt LEHEN_MAILA\LGH\
JARDUERA HELBURUA
43. BIGARREN_MAILA direktorioan, sortu ikasleak2.txt izeneko fitxategia eta
sartu 10 ikasleren izenak. Sortu fitxategi hori LEHEN_MAILA direktoriotik, (4. helburua)
bide absolutua erabiliz.
F:\IAG\LEHEN_MAILA> EDIT F:\IAG\BIGARREN_MAILA\ikasleak2.txt
JARDUERA HELBURUA
44. Sartu ikasleak2.txt fitxategia BIGARREN_MAILAko ikasgai-direktorio

(4. helburua)
bakoitzean.
F:\IAG\LEHEN_MAILA> COPY ..\BIGARREN_MAILA\ikasleak2.txt ..\BIGARREN_MAILA\CASE

F:\IAG\LEHEN_MAILA> COPY ..\BIGARREN_MAILA\ikasleak2.txt ..\BIGARREN_MAILA\KALITATEA
F:\IAG\LEHEN_MAILA> COPY ..\BIGARREN_MAILA\ikasleak2.txt ..\BIGARREN_MAILA\INGURUNE_GRAFIKOAK
F:\IAG\LEHEN_MAILA> COPY ..\BIGARREN_MAILA\ikasleak2.txt ..\BIGARREN_MAILA\LAN_ORIENTABIDEA
F:\IAG\LEHEN_MAILA> COPY ..\BIGARREN_MAILA\ikasleak2.txt ..\BIGARREN_MAILA\PRAKTIKAK
JARDUERA HELBURUA
45. Sortu ikasleak.txt fitxategia IAGren barruan. Fitxategi hori ikasleak1.txt eta
(4. helburua)
ikasleak2.txt fitxategien batura izango da.
F:\IAG> COPY LEHEN_MAILA\ikasleak1.txt+BIGARREN_MAILA\ikasleak2.txt ikasleak.txt
JARDUERA HELBURUA
46. Bistaratu ikasleak.txt fitxategia EDIT erabili gabe. (4. helburua)
F:\IAG> TYPE ikasleak.txt
LANBIDE EKIMENA 29
JARDUERA HELBURUA
47. Jarri irakurtzeko atributua ikasleak.txt fitxategiari. (4. helburua)
F:\IAG> ATTRIB +R ikasleak.txt
JARDUERA HELBURUA
48. ARIKETAK direktorioan, sortu ariketa1.txt fitxategia. Fitxategi horrek ez du
fitxategi-atributurik eduki behar, eta haren edukia PRINT aginduaren (4. helburua)
sintaxia izango da.
F:\IAG>PRINT /? > LEHEN_MAILA\PLE\ARIKETAK\ariketa1.txt

F:\IAG>ATTRIB –A LEHEN_MAILA\PLE\ARIKETAK\ariketa1.txt
JARDUERA HELBURUA
49. Hartu ariketa1.txt fitxategia eta gorde PLEren TEORIA direktorioan gaia1.txt
(4. helburua)
izenarekin.
F:\IAG>MOVE LEHEN_MAILA\PLE\ARIKETAK\ariketa1.txt LEHEN_MAILA\PLE\TEORIA\GAIA1.TXT
JARDUERA HELBURUA
50. Bistaratu direktorio eta fitxategien egitura. (4. helburua)
LANBIDE EKIMENA 30
JARDUERA HELBURUA
51. ENGLISH direktorioaren barruan, sortu hiztegia.txt fitxategia. Sortu IAG

(4. helburua)
direktoriotik, bide erlatiboa erabiliz.
F:\IAG>EDIT LEHEN_MAILA\ENGLISH\hiztegia.txt
JARDUERA HELBURUA
52. PRAKTIKAK direktorioaren barruan, sortu lantoki1.txt, lantoki2.txt eta

(4. helburua)
lantoki3.txt fitxategiak.
F:\IAG>EDIT BIGARREN_MAILA\PRAKTIKAK\lantoki1.txt
LANBIDE EKIMENA 31
JARDUERA HELBURUA
53. Batu aurreko puntuan sortutako fitxategiak BIGARREN MAILA direktorioan,

(4. helburua)
lantoki.txt izenarekin.
F:\IAG> COPY BIGARREN_MAILA\PRAKTIKAK\l*.txt BIGARREN_MAILA\lantoki.txt
JARDUERA HELBURUA
54. Aldatu luzapena PRAKTIKAK direktorioko fitxategiei, eta jarri .BAK. (4. helburua)
F:\IAG> REN BIGARREN_MAILA\PRAKTIKAK\*.txt *.bak
JARDUERA HELBURUA
55. Ezabatu dena. (4. helburua)
Jarduera honetan, orain arte sortutako egitura osoa ezabatu behar da, direktorioentzat RM eta
fitxategientzat DEL aginduak erabiliz.
JARDUERA HELBURUA
56. Formateatu A disketea. (5. helburua)
F:\>FORMAT A:
JARDUERA HELBURUA
57. Egin formateatze azkarra B disketeari. (5. helburua)
F:\>FORMAT A: /Q
JARDUERA HELBURUA
58. Eman A disketeari A_DISKETEA etiketa. (5. helburua)
A:\> LABEL
LANBIDE EKIMENA 32
JARDUERA HELBURUA
59. Egiaztatu etiketa hori duela. (5. helburua)
A:\> LABEL edo A:\> VOL
JARDUERA HELBURUA
60. Sortu egitura hau gure disko gogorrean:
gure_izena
DIR1
(5. helburua)
Fitxategia1.txt
DIR2
Fitxategia2.txt
F:\> MD AMAIA
F:\> CD AMAIA
F:\AMAIA> MD DIR1
F:\AMAIA> MD DIR2
F:\AMAIA> EDIT DIR1\Fitxategia1.txt
F:\AMAIA> EDIT DIR2\Fitxategia2.txt
JARDUERA HELBURUA
61. Kopiatu egitura A disketera. (5. helburua)
F:\AMAIA> XCOPY F:\AMAIA A:\AMAIA /E
JARDUERA HELBURUA
62. Kopiatu A disketearen egitura Bn. (5. helburua)
F:\AMAIA> DISKCOPY A: A:
JARDUERA HELBURUA
63. Eman B disketeari B_DISKETEA etiketa. (5. helburua)
F:\> LABEL A:
LANBIDE EKIMENA 33
JARDUERA HELBURUA
64. Ikusi B disketearen etiketa. (5. helburua)
JARDUERA HELBURUA
65. Ezabatu B disketearen etiketa. (5. helburua)
F:\> LABEL A:
JARDUERA HELBURUA
66. Egiaztatu horrela izan dela. (5. helburua)
JARDUERA HELBURUA
67. Ezabatu gure izena direktorioaren edukia. (5. helburua)
F:\AMAIA> DEL DIR1\Fitxategia1.txt

F:\AMAIA> DEL DIR2\Fitxategia2.txt
F:\AMAIA> RM DIR1
F:\AMAIA> RM DIR2
JARDUERA HELBURUA
68. Kopiatu A disketeko edukia gure izena direktorioan. (5. helburua)
F:\> XCOPY A:\AMAIA F:\AMAIA /E
JARDUERA HELBURUA
69. Sortu fitxategiaA.txt fitxategia B disketean. (5. helburua)
A:\> EDIT fitxategiaA.txt
LANBIDE EKIMENA 34
JARDUERA HELBURUA
70. Kopiatu aurreko puntuko fitxategia gure izena direktorioko DIR1 direktoriora. (5. helburua)
A:\>COPY fitxategiaA.txt F:\AMAIA\DIR1
JARDUERA HELBURUA
71. Ezabatu A disketeko egitura. (5. helburua)
A:\> DEL DIR1\Fitxategia1.txt

A:\> DEL DIR2\Fitxategia2.txt
A:\> RM DIR1
A:\> RM DIR2
JARDUERA HELBURUA
72. Formateatu B disketea. (5. helburua)
F:\>FORMAT A: /Q
JARDUERA HELBURUA
73. Ezabatu gure izena direktorioa. (5. helburua)
Jarduera honetan, orain arte sortutako egitura osoa ezabatu behar da, direktorioentzat RM eta
fitxategientzat DEL aginduak erabiliz.
JARDUERA HELBURUA
74. Egin ezazu SORTU.BAT izeneko BATCH fitxategi bat, honako egitura hau
sortzen duena. Fitxategi horrek oihartzuna aktibatuta eduki behar du, eta
komentarioak jarrita. (6. helburua)
Gure_direktorioa
BATFIT
LANBIDE EKIMENA 35
MKDIR AMAIA
REM komentarioak
CD AMAIA
MKDIR BATFIT
REM komentarioak
CD BATFIT
COPY /? > Fitx1.txt
COPY /? > Fitx2.txt
JARDUERA HELBURUA
75. Sortu BATCH programa bat, BERRIA.BAT izenekoa. Oihartzuna
desaktibatuta izan behar du. Programa horrek honako hau egingo du.
Gure_direktorioan BERRIA direktorioa sortu
(6. helburua)
Parametro gisa sartutako Fitx1.txt BERRIA direktorioan kopiatu.
Parametro gisa sartutako Fitx2.txt BERRIAra kopiatu FitxBerri.txt izenarekin.
@ECHO OFF
MKDIR AMAIA\BERRIA
COPY % 1 AMAIA\BERRIA
COPY % 2 AMAIA\BERRIA\FitxBerri.txt
Exekutatzeko Æ F:\>BERRIA AMAIA\BATFIT\Fitx1.txt AMAIA\BATFIT\Fitx2.txt
JARDUERA HELBURUA
76. Sortu direktorio bat eta hiru fitxategi sortzen dituen programa bat
(DIRSORTU.BAT). Direktorioaren eta fitxategien izena parametro gisa (6. helburua)
etorriko da.
MKDIR % 1
CD % 1
EDIT % 2
EDIT % 3
EDIT % 4
Exekutatzeko Æ F:\>DIRSORTU direkt fitx1.txt fitx2.txt fitx3.txt
JARDUERA HELBURUA
77. Egin BATCH programa bat, emandako fitxategia ezabatzen duena.

(6. helburua)
FITEZAB.BAT
LANBIDE EKIMENA 36
DEL % 1
JARDUERA HELBURUA
78. Ezabatu BERRIA direktorioko fitxategiak FITEZAB.BAT erabiliz. (6. helburua)
F:\>FITEZAB F:\AMAIA\BERRIA\*.*
JARDUERA HELBURUA
79. Egin BATCH programa bat, emandako direktorio bat ezabatzeko.

(6. helburua)
DIREKEZAB.BAT.
RD % 1
JARDUERA HELBURUA
80. Ezabatu BERRIA direktorioa, hau erabiliz. (6. helburua)
F:\> DIREKEZAB F:\AMAIA\BERRIA
JARDUERA HELBURUA
81. Egin BATCH programa bat, 2 fitxategi eta direktorio bat ezabatzen dituena.
(6. helburua)
DENAEZABA.BAT
DEL % 1
DEL % 2
RD % 3
JARDUERA HELBURUA
82. Exekutatu fitxategi hau eta ezabatu BATFIT direktorioa. (6. helburua)
F:\> DENAEZABA F:\AMAIA\BATFIT
JARDUERA HELBURUA
83. Sortu BAT fitxategi bat. Fitxategi1.bat izenarekin, fitxategi baten izena
onartuko du parametro gisa, eta, fitxategi hori existitzen bada, haren edukia (6. helburua)
erakutsiko du; bestela, errore-mezu bat sortuko du.
LANBIDE EKIMENA 37
IF EXIST % 1 TYPE % 1
JARDUERA HELBURUA
84. Aldatu aurreko fitxategia parametrorik sartzen ez bada hori adierazten duen
(6. helburua)
mezu bat erakuts dezan.
IF “% 1”==”” ECHO sartu parametroa
JARDUERA HELBURUA
85. Sortu Fitxategia3.bat izeneko fitxategia, aktibo dagoen direktorioaren

(6. helburua)
fitxategi guztien edukia erakusten duena.
FOR % % V IN (*.*) DO TYPE % % V
JARDUERA HELBURUA
86. Sortu eragiketa hauek egingo dituen Fitxategia4.bat izeneko fitxategia:
9 Direktorio baten eduki osoa kopiatuko du. Bi direktorioak erabiltzaileak
aukeratuko ditu.
9 Helburu-direktoriorik ez badago, errore-mezu bat sortuko da hori (6. helburua)

adierazteko, eta, ondoren, direktorioa.
Helburu-direktoriorik ez badago, eta sortu badugu, direktorio berrian kopiatu

diren fitxategi guztien edukia erakutsiko da.
@echo off
IF EXIST F:\%2\nul GOTO:KOPIATU
ECHO DIREKTORIOA EZ DAGO
MKDIR F:\% 2
GOTO:ERAKUTSI
:KOPIATU
COPY F:\%1\*.* F:\%2\*.*
GOTO:BUKAERA
:ERAKUTSI
COPY F:\% 1\*.* F:\% 2\*.*
FOR % % V IN (F:\% 2\*.*) DO (TYPE % % V)
:BUKAERA
LANBIDE EKIMENA 38
4 LINUX INGURUNE GRAFIKOA
4.1 Sarrera
Unitate honen xede nagusia da sistema informatikoei buruzko ezagupen zuzena ematea. Software
eta hardware kontzeptuak bereizteaz gain, ordenagailuaren osagai fisikoak ezagutzea eta identifikatzea
du helburu.
4.2 Helburuak
1. Linuxen berezko ezaugarri, prestazio eta

aukeren berri ikastea.
2. Linuxen oinarrizko aginduak ikastea.

1. Sistemen baliabideak erabiltzaile anitzeko
sistema operatiboetan funtzioak egikarituz
3. Linuxek fitxategi eta direktorioak
erabiltzea.
ikastea.
4. Erabiltzaile bakarreko eta erabiltzaile
anitzeko sistema eragileen artean dauden
lan egiteko ezberdintasunak ezagutzea.
LANBIDE EKIMENA 39
9 Sarrera. UNIX Æ LINUX 9 Linuxen lan-ingurune ezberdinak bereiztea.

1. Linuxen berezko ezaugarri, prestazio eta aukerak
9 Linuxen ezaugarriak 9 Linux antolamenduak aztertzea eta konparatzea.
ezagutzea.
9 Linuxen funtzionamendua 9 Sistema eragile askeen abantailak aipatzea eta finkatzea.
9 Linuxen fitxategi-egitura
9 Linuxen fitxategi-egitura ezagutzea eta erraztasunez
Sarrera mugitzea.
Bidea edo path-a 9 Linux sistema eragilearen egituraren ezaugarriak beste
2. Linuxen oinarrizko egitura bereiztea. Fitxategiak. Motak sistema eragileetatik bereiztea.
Linux fitxategi-sistema baten egitura 9 Linux eta MS-DOSen arteko baimenen antzekotasuna
aztertzen jakitea.
Home direktorioa
9 Linuxen egituraren zergatia ulertzea.
9 Baimenak eta segurtasuna Linuxen
9 Shell 9 Linux testu-editoreekin trebatzea.

Sarrera 9 Linux agindu sinpleak exekutatzen jakitea.
3. Linuxen fitxategi eta direktorioak kudeatzeko 9 Direktorio eta fitxategiak manipulatzeko aginduak
Linuxeko agindu sinpleak
oinarrizko aginduak erabiltzen ikastea. ezagutzea eta bereiztea.
Direktorio-aginduak
9 Direktorio eta fitxategietara sartzeko bide absolutua zein
Fitxategi-aginduak erlatiboa erabiltzen jakitea.
9 Erabiltzaile anitzeko sistemak

9 Linux erabiltzaile anitzeko sistema
9 Administrazioa
Supererabiltzailea
9 Fitxategi baten atributuak ikusi eta aldatzen jakitea.
Supererabiltzailearen ingurunea
9 Supererabiltzaile edo root erabiltzailearen behar eta
4. Erabiltzaile bakarreko eta erabiltzaile anitzeko Su agindua eginkizunak bereiztea.
sistema eragileen artean dauden lan egiteko Erabiltzaileak eta pasahitzak 9 Linux ingurunean erabiltzaileak sortzeko eta pasahitzak
ezberdintasunak ezagutzea. Erabiltzaileen sorrera aldatzeko arazorik ez edukitzea.
Pasahitzak aldatzea 9 Fitxategi eta direktorioen gainean baimenak eta jabeak
aldatzeko gai izatea.
9 Fitxategien baimenak
Fitxategien baimenak aldatzea
Fitxategi baten jabea aldatzea
Fitxategi bat taldez aldatzea
LANBIDE EKIMENA 40
4.4 Denbora
Unitateari 21-24 ordu inguru eskaintzea komeni da. Linuxen ezaugarriak eta ingurunea ikusteari 6-8
ordu inguru eskain dakizkioke, eta gainerakoa aginduak aztertu eta exekutatzeari.
Unitate honetan ondo sakontzeko, beharrezkoa da ikasleek ordenagailuan Linux banaketaren bat
instalatuta edukitzea, agindu eta jarduerak arazorik gabe exekutatu ahal izateko. Instalazioa egin nahi ez
bada, edo banaketarik eskuragarri ez badugu, Knoppix CD exekutagarria erabil daiteke.
Linuxen ezaugarri askea ondo ulertzeko, zenbait adibide jar daitezke, eta Linux beste sistema eragile
ez-aske batekin (Windows adibidez) konpara daiteke, eta bakoitzaren abantailak eta desabantailak aztertu.
Gaur egun dauden azken Linux banaketak ezagutzeko, azterketa konparatibo bat egin daiteke bakarka
edo taldeka Internet erabiliz, eta, gero, talde osoaren aurrean eztabaidatu.
Erabiltzaile anitzeko sistema eragile baten ezaugarriak ikusteko, ariketak egin daitezke hainbat erabil-
tzailerekin: erabiltzaileak sortu, pasahitzak aldatu, fitxategi eta direktorioen gainean baimenak kendu/jarri,
etab.
Linuxek eskaintzen dituen editoreak ezagutzeko, ezer aipatu gabe, haien gainean lan egin dezatela
eska dakieke ikasleei. Ondoren, taldeka bildu eta talde bakoitzak editore bat aztertuko du, eta gelakideei
erakutsiko die nola erabiltzen den. Horretarako, Linuxek eskaintzen duen laguntza edo Internet erabil
daiteke.
Linuxen aginduak ikasteko, haiek erabiliz ariketak egitea gomendatzen da. Komeni da aurretik gelan
adibideren bat erakustea, zer egiten duen eta nola erakusteko.
zioak.
unitate honetarako proposatzen ditugun ebaluazio-jarduerak eta zuzentzeko nahiz ebaluatzeko irizpi-
LANBIDE EKIMENA 41
Direktorioak eta fitxategiak
JARDUERA HELBURUA
1. Direktorio-egitura hau sortuko dugu:
Gure direktorioa: \
NAGUSIA
DATUAK
C
(3. helburua)
PROGRAMA
ARIKETAK
BERRIAK
AZTERTUAK
EMAITZA
Jarduera honetan EZ da egitura sortu behar. Hurrengo pausoetan adierazten da nola egin. Pauso
honetan ikasleak Zuen izena direktorioa sor dezake. Adibidez, AMAIA.
mkdir amaia
JARDUERA HELBURUA
2. Sor itzazu NAGUSIA, DATUAK eta C direktorioak. (3. helburua)
cd amaia
mkdir nagusia
mkdir datuak
mkdir c
JARDUERA HELBURUA
3. Aldatu NAGUSIA direktoriora. Sortu EMAITZA, bide erlatiboa erabiliz. (3. helburua)
cd nagusia
mkdir ../c/emaitza
pwd (non gauden jakiteko)
LANBIDE EKIMENA 42
JARDUERA HELBURUA
4. Bide absolutua erabiliz, sortu PROGRAMA eta ARIKETAK direktorioak

(3. helburua)
NAGUSIA direktoriotik.
mkdir /home/iag22/c/programa
mkdir /home/iag22/c/ariketak
JARDUERA HELBURUA
5. ARIKETAK direktorioan, bide erlatiboa erabiliz, sortu beste direktorioak eta

(3. helburua)
bistaratu egitura.
mkdir berriak
mkdir aztertuak
ls –R
JARDUERA HELBURUA
6. Ezabatu ARIKETAK direktorioa. Bide absolutua erabili, Gure_direktorio-tik. (3. helburua)
rmdir /home/iag22/c/ariketak/berriak
rmdir /home/iag22/c/ariketak/aztertuak
rmdir /home/iag22/c/ariketak
JARDUERA HELBURUA
7. EMAITZAK direktorioaren barruan, sortu C.DAT eta C2.DAT direktorioak,

(3. helburua)
PROGRAMA direktoriotik.
mkdir ../emaitza/c.dat (edo /home/iag22/c/emaitza/c.dat)

mkdir ../emaitza/c2.dat
JARDUERA HELBURUA
8. Gure direktorioan, sortu TESTU.TXT fitxategia. Fitxategi horren edukia CP

(3. helburua)
aginduaren sintaxia izango da.
man cp > testu.txt
LANBIDE EKIMENA 43
JARDUERA HELBURUA
9. PROGRAMA direktorioan, sortu 3 fitxategi: TESTUA.TXT, TESTUA.BAK eta
TESTUA1.BAS. Fitxategi horien edukia CP, MV eta RM aginduen sintaxia (3. helburua)
izango da. Bistaratu fitxategiak.
man cp > testua.txt

man mv > testua.bak
man rm > testua1.bas
more testua.txt
JARDUERA HELBURUA
10. Kopiatu PROGRAMA direktoriotik EMAITZA direktoriora TESekin hasten

(3. helburua)
diren eta luzapenaren lehen bi karaktereak BA dituzten fitxategiak.
cp tes*.ba? /home/iag22/c/emaitza/
JARDUERA HELBURUA
11. EMAITZA direktorioan, aldatu izena TESTUA1.BAS fitxategiari, eta jarri

(3. helburua)
TESTUA1.BAK.
mv testua1.bas testua1.bak
JARDUERA HELBURUA
12. Kopiatu EMAITZA direktorioko fitxategi guztiak gure direktorioko TOTAL

(3. helburua)
fitxategian.
cat *.* > /home/iag22/ total

(lehenik total fitxategia sortu behar da)
JARDUERA HELBURUA
13. Aldatu DATUAK direktorioaren izena, eta, horren ordez, jarri DATUAK.DAT. (3. helburua)
mv /home/iag22/datuak /home/iag22/datuak.dat
LANBIDE EKIMENA 44
JARDUERA HELBURUA
14. Gure direktorioan, aldatu izena PROGRAMA direktorioko TESTUAK.TXT

(3. helburua)
fitxategiari eta izendatu TESTUA.BAS.
mv /home/iag22/c/programa/testua.txt testua.bas
JARDUERA HELBURUA
15. EMAITZA direktorioan, jarri DAT luzapena fitxategi guztiei. (3. helburua)
mv *.txt *.dat (kontuz agindu honekin!)
JARDUERA HELBURUA
16. Erakutsi TESTUA.DAT fitxategiaren edukia pantailaren bidez. (3. helburua)
more testua.dat
JARDUERA HELBURUA
17. Gure direktorioan, bilatu ‘a’ karakterea duten fitxategiak. Zein lerrotan
(3. helburua)
agertzen dira?
grep a * -r
JARDUERA HELBURUA
18. Bilatu zein direktoriotan dagoen testua.dat fitxategia gure direktorioan. (3. helburua)
find /home/iag22 –name testua.bak –print
JARDUERA HELBURUA
19. Prestatu PROGRAMA direktorioko fitxategiak konprimitzeko, eta gero,

(3. helburua)
konprimitu.
tar cvf konp.tar *.*

gzip konp.tar
LANBIDE EKIMENA 45
JARDUERA HELBURUA
20. Deskonprimitu aurreko puntuko fitxategiak. (3. helburua)
gzip –d konp.tar.gz
JARDUERA HELBURUA
21. Ezabatu dena. (3. helburua)
Jarduera honekin, orain arte sortutako egitura osoa ezabatu behar da, rm eta rmdir aginduak erabiliz.
Fitxategien baimenak
JARDUERA HELBURUA
22. Sortu egitura hau gure iag direktorioan. (Sartu edukia fitxategietan).
easis_direktorioa
ariketak.txt (3. helburua)
teoria.txt
programa.txt
mkdir easis_direktorioa
cd easis_direktorioa
vi ariketak.txt
vi teoria.txt
vi programa.txt
JARDUERA HELBURUA
23. Bistaratu zein baimen duen fitxategi eta direktorio bakoitzak. Zer esan nahi
(4. helburua)
dute?
ls -l
total 12
-rw-r--r-- 1 iag10 iag10 11 aza 11 14:28 ariketak.txt
-rw-r--r-- 1 iag10 iag10 10 aza 11 14:29 programa.txt
-rw-r--r-- 1 iag10 iag10 9 aza 11 14:29 teoria.txt
3 fitxategien jabeek irakurtzeko eta idazteko baimenak dituzte, eta taldeak eta besteek irakurtzekoa
bakarrik.
LANBIDE EKIMENA 46
JARDUERA HELBURUA
24. Eman baimen hauek ariketak.txt fitxategiari.
Beste erabiltzaileentzat idazteko baimena, era absolutua erabiliz. (4. helburua)
Kendu aurreko baimena era sinbolikoa erabiliz.
chmod 666 ariketak.txt

chmod o-w ariketak.txt
JARDUERA HELBURUA
25. Aldatu programa.txt-ren jabea, eta jarri root haren ordez. (4. helburua)
chown root programa.txt
JARDUERA HELBURUA
26. Aldatu programa.txt-ren baimenak, eta utzi jabeak bakarrik irakurri, idatzi
(4. helburua)
edo exekutatu ahal izateko moduan.
chmod 700 programa.txt
JARDUERA HELBURUA
27. Itzuli zuen erabiltzaile arrunten konexiora. (4. helburua)
su iag10
JARDUERA HELBURUA
28. programa.txt-ren baimenak alda al ditzakegu? Zergatik? (4. helburua)
Ez. Ez garelako fitxategi horren jabeak.
JARDUERA HELBURUA
29. Ikusi programa.txt-ren edukia. Ikus al daiteke? Zergatik? (4. helburua)
LANBIDE EKIMENA 47
JARDUERA HELBURUA
30. Aldatu programa.txt-ren baimenak. Erantsi jabearen taldeak irakurri ahal

(4. helburua)
izateko baimena.
chmod 740 programa.txt
JARDUERA HELBURUA
su iag10
JARDUERA HELBURUA
32. programa.txt-ren baimenak alda al ditzakegu? Zergatik? (4. helburua)
JARDUERA HELBURUA
33. Ikusi programa.txt-ren edukia. Ikus al daiteke? Zergatik? (4. helburua)
Bai. Orain programa.txt-ren jabeak baduelako baimena fitxategiaren edukia ikusteko eta talde berean
gaudelako.
JARDUERA HELBURUA
34. Aldatu programa.txt-ren baimenak (era sinbolikoan)
Jabeak dena egin ahal izango du.
(4. helburua)
Taldeak dena egiteko baimena du, exekutatu izan ezik.
Beste erabiltzaileek irakurtzeko baimena dute, bakar-bakarrik.
Horrela dago
chmod o+r programa.txt
chmod g+w programa.txt
chmod u+rwx,g+rx,o+rx programa.txt
LANBIDE EKIMENA 48
JARDUERA HELBURUA
35. Aldatu teoria.txt-ren taldea, eta, jarri root haren ordez. (4. helburua)
chgrp root teoria.txt
JARDUERA HELBURUA
36. Kendu teoria.txt-ren beste erabiltzaileen baimenak. (4. helburua)
chmod 660 teoria.txt
JARDUERA HELBURUA
su iag10
JARDUERA HELBURUA
38. teoria.txt-ren baimenak alda al ditzakegu? Zergatik? (4. helburua)
Bai. Guk fitxategiaren jabe izaten jarraitzen dugu, eta baditugu horretarako baimenak.
JARDUERA HELBURUA
39. Ikusi teoria.txt-ren edukia. Ikus al daiteke? Zergatik? (4. helburua)
Bai. Guk fitxategiaren jabe izaten jarraitzen dugu, eta baditugu horretarako baimenak.
JARDUERA HELBURUA
40. Jarri baimen guztiak easis_direktorioari, beste erabiltzaileentzako exekuzioa

(4. helburua)
izan ezik.
cd ..
chmod 776 easis_direktorioa
LANBIDE EKIMENA 49
JARDUERA HELBURUA
41. Utzi gauzak zeuden moduan, hau da:
easis_direktorioa (drwxrwxr-x) iagxx iagxx
ariketak.txt (-rw-rw-r--) iagxx iagxx (4. helburua)
teoria.txt (-rw-rw-r--) iagxx iagxx
programa.txt (-rw-rw-r--) iagxx iagxx
chmod 775 easis_direktorioa

cd easis_direktorioa
chmod 664 *.txt
JARDUERA HELBURUA
(3. eta 4.
42. Ezabatu dena, zuen iag erabiltzaile gisa konektaturik egonda.
helburuak)
Jarduera honekin, orain arte sortutako egitura osoa ezabatu behar da, rm eta rmdir aginduak erabiliz.
LANBIDE EKIMENA 50
5 LINUX INGURUNE GRAFIKOA
5.1 Sarrera
Unitate honen xede nagusia da Linux sistema eragile aske eta erabiltzaile anitzekoaren ingurune grafi-
koa ezagutzea eta erabiltzen ikastea. Linuxek ingurune grafiko ezberdin eta zeharo konfiguragarriak eduki
ditzake, eta, beraz, ingurune grafiko bat baino gehiago aztertuko dugu: KDE eta GNOME, eta horiek konfi-
guratzen eta pertsonalizatzen ikasi.
5.2 Helburuak

1. Linuxen ingurune grafikorako beharrezkoa
den XWindow interfaze grafikoa ezagutzea
eta erabiltzen ikastea.
2. Linux ingurune grafikoak (Gnome, KDE)

konfiguratzen eta pertsonalizatzen jakitea. 1. Sistemen baliabideak erabiltzaile anitzeko
sistema operatiboetan funtzioak egikarituz
3. Linux ingurune grafikoan fitxategiak eta erabiltzea.
direktorioak maneiatzen trebatzea.
4. Linuxen banaketa ezberdinak dituzten

programa eta aplikazioak ezagutzea.
LANBIDE EKIMENA 51
9 Sarrera
9 XWindow
9 Linux ingurune grafikoa lortzeko beharrezkoak diren
1. Linuxen ingurune grafikorako beharrezkoa den XWindow X Zerbitzaria
elementuak ezagutzea.
interfaze grafikoa ezagutzea eta erabiltzen ikastea. Leiho kudeatzailea
9 Linux ingurune grafikoen adibideak aipatzea.
Lan-inguruneak
9 KDE eta GNOME
9 GNOME
Sarrera
Pantaila-zatiak 9 GNOME eta KDE ingurune grafikoak bereiztea eta

bakoitzaren interfazea bereiztea.
Menu nagusiaren konfigurazioa
9 GNOME eta KDE ingurunea pertsonalizatzeko aukerak
2. Linux ingurune grafikoak (Gnome, KDE) konfiguratzen eta Menu-editorea
ezagutzea.
pertsonalizatzen jakitea. Gnome kontrol-zentroa
9 GNOME eta KDE menuak konfiguratzen jakitea.
9 KDE
9 Ikusitako Linux ingurune grafikoa beste sistema eragile
Sarrera batekin konparatu eta abantaila eta desabantailak aipatzea.
Pantailaren zatiak
KDE konfigurazioa
LANBIDE EKIMENA 52
9 GNOME
9 Aurreko unitatean ikusitako egitura era grafikoan
9 Fitxategi/direktorioen erabilera
identifikatzea.
Nautilus osagaiak
9 Fitxategi eta direktorioak maneiatzeko tresna eta
3. Linux ingurune grafikoan fitxategiak eta direktorioak Fitxategien maneiua Nautilusekin komandoak ezagutzea.
maneiatzen trebatzea. Direktorioen maneiua 9 Diskete edo CD bat erabiliz informazioa Linuxen
gorde/irakurri ahal izateko eman behar diren pausoak
9 KDE
burutzen jakitea.
9 Fitxategi/direktorioen erabilera
9 Edozein fitxategi edo direktorio bilatzeko gai izatea.
9 Diskete eta CDen funtzionamendua
9 GNOME
9 Menu nagusia
Aplikazio menua
Tresnak menua
9 Bai KDEn eta bai GNOMEn aplikazio eta programak non
Grafiko menua dauden eta zertarako balio duten jakitea.
4. Linuxen banaketa ezberdinak dituzten programa eta Laguntza 9 Hainbat aplikazio eta programarekin fitxategiak sortzeko eta
aplikazioak ezagutzea. Kontsola manipulatzeko trebetasuna izatea.
Find 9 Linuxek eskaintzen dituen Internet esploratzaileen

berezitasuna aipatzea eta erabiltzen jakitea.
Internet
9 KDE
9 Aplikazioak
9 Internet
LANBIDE EKIMENA 53
5.4 Denbora
Unitateari 10-12 ordu inguru eskaintzea komeni da. Dauden inguruneak aztertzen eta konfiguratzen
igaroko dute denbora gehiena ikasleek, eta 2-4 ordu erabiliko dira azalpenetarako.
Linux ingurune grafikoa ezagutu eta pertsonalizatzen jakiteko, ikasleak gutxienez Linux banaketa
batean lan egiteko aukera izan behar du. Unitate hau benetan ikasteko, ikasleak ikerketa-lan bat egin
behar du, eta, beraz, berarena izango da lan handiena.
Gaur egun Linux gehien erabiltzen den bi Linux ingurune garrantzitsuenak aztertuko dira: GNOME eta
KDE. Bakoitza aztertu ondoren, agertu diren dudak denen artean argitu daitezke gelan. Biak aztertu eta gero,
bien arteko ezberdintasunak eta erabiltzeko erraztasun eta zailtasunak aipa daitezke. Ikasle bakoitzari
ingurune grafiko bakoitzean gehien eta gutxien gustatutako gauzak ager daitezke, eta aurkitu dituzten
bitxikeria eta berezitasunak ikaskide guztiekin eztabaidatu.
Behin Linuxen ingurune grafikoak aztertu ondoren, haren ezaugarri eta berezitasunak Windows sistema
eragilearekin konpara daitezke, eta sistema eragile bakoitzaren abantailak eta desabantailak aipatu.
zioak.
unitate honetarako proposatzen ditugun ebaluazio-jarduerak eta zuzentzeko nahiz ebaluatzeko irizpi-
Jarduera bakoitzean ez da azalduko nola egiten den, ebazpena nahiko intuitiboa baita. Ikasleek kasu
bakoitzean dagokion tresnarekin bere kasa “ikertzea” edo “ikertzen ikastea” da helburua.
LANBIDE EKIMENA 54
JARDUERA HELBURUA
1. GNOME. Erantsi osagaiak panelari.
1.1.- Miniaplikazioak (Applet-ak)
1.2.- Menuak
1.3.- Abiarazleak (lanzadores)
(1. eta 2.
1.4.- Kaxak (irudigilea: menu nagusiko aukerak edukiko ditugu). helburuak)
1.5.- ...
ÆAmaitzean, itzuli hasierako konfiguraziora
GNOMEren menu nagusiko panel Æ añadir al panel aukera erabiliz osagaiak eransten eta pertso-
nalizatzen jardutea da helburua.
JARDUERA HELBURUA
2. GNOME. Konfiguratu panela.
2.1. Propietate orokorrak: Animazioa, Botoiak, Panelaren Objektuak, Menua,
Denetatik.
2.2. Ezaugarriak (1. eta 2.
helburuak)
2.3. Probatu idazmahai birtual batzuk.
ÆAmaitzean, itzuli hasierako konfiguraziora
GNOMEren menu nagusiko menu nagusia Æ panela aukera erabiliz osagaiak eransten eta pertso-
nalizatzen jardutea da helburua.
JARDUERA HELBURUA
3. GNOME. Probatu idazmahaiko menua:
3.1.- Sortu leiho berria, karpeta, terminala
(1. eta 2.
3.2.- Ordenatu ikonoak helburuak)
3.3.- Aldatu atzeko koloreak
Idazmahaiko menuko aukerak ezagutzea eta erabiltzen ikastea da helburua.
LANBIDE EKIMENA 55
JARDUERA HELBURUA
4. GNOME. Aztertu menu-barrako aukerak.
4.1.- Zer egiten du aukera bakoitzak?
(1. eta 2.
4.2.- Konfigura daiteke? helburuak)
4.3.- Zerbait berezia aurkitu duzu?
Menu-barrako aukerak ezagutzea eta konfiguratzen jakitea da helburua.
JARDUERA HELBURUA
5. GNOME. Aztertu tresna-barra.
5.1.- Zer egiten du botoi bakoitzak?
(1. eta 2.
5.2.- Konfigura daiteke? helburuak)
5.3.- Zerbait berezia aurkitu duzu?
Tresna-barrako botoiak zertarako diren aztertzea da helburua.
JARDUERA HELBURUA
6. GNOME. Sor ezazu testu-fitxategi bat zure banaketan dauden editoreekin.
Gorde itzazu zure direktorioan. Ondoren, ireki Nautilus, bilatu non dagoen (3. helburua)
eta ireki.
Linuxek ingurune grafikoan eskaintzen dituen testu-editoreak ezagutzea eta horiek erabiliz
fitxategiak sortzea eta non gordetzen diren jakitea da helburua.
JARDUERA HELBURUA
7. GNOME. Sor ezazu fluxu-diagrama bat Dia tresna erabiliz. (4. helburua)
Linux ingurune grafikoak eskaintzen duen Dia fluxu-diagramak egiteko tresnarekin trebatzea da
helburua.
JARDUERA HELBURUA
8. GNOME. Bilatu 6. ariketan sortutako fitxategiak Find eta Tresnak menuko

(4. helburua)
Gnome Search Tool erabiliz.
Aurretik sortutako fitxategia bilatzeko gai izatea da helburua.
LANBIDE EKIMENA 56
JARDUERA HELBURUA
9. GNOME. Sortu irudi bat irudiak tratatzeko programa batekin. Gorde irudia
(4. helburua)
eta ireki.
GNOMEk irudiak tratatzeko eskaintzen dituen programetako bat erabiliz irudi fitxategi bat sortzea
eta non dagoen jakitea da helburua.
JARDUERA HELBURUA
10. GNOME. Jaitsi irudi bat Internetetik, eta ireki irudiak tratatzeko programaren
(4. helburua)
batekin.
GNOMEk irudiak tratatzeko eskaintzen dituen programetako bat erabiliz Internetetik jaitsitako irudi-
fitxategi bat irekitzeko gai izatea da helburua.
JARDUERA HELBURUA
11. GNOME. Aipatu Internet menuan dauden aukeretatik zeintzuk diren

(4. helburua)
nabigatzaileak. Besteak zer dira?
Linuxek sistema eragile aske gisa izan ditzakeen nabigatzaileak aipatzeko gai eta Internetekin
lotuak dauden programak ezagutzeko gai izan behar du ikasleak.
JARDUERA HELBURUA
12. GNOME. Aztertu Mozilla nabigatzailea. Zer ezberdintasun edo berezitasun

(4. helburua)
aurkitzen dizkiozu Internet Explorerekin konparatuz?
Mozilla nabigatzaile askearen eta Microsoften Internet Exploreren arteko ezberdintasunak eta berdin-
tasuna
JARDUERA HELBURUA
13. GNOME. Sartu IAG izeneko menu bat menu nagusian. Sartu lehen mailako
ikasgairen bat azpimenu gisa, eta, ondoren, sartu hainbat URL azpimenu (1. eta 2.
horren barnean. helburuak)
ÆUtzi gauzak zeuden bezala.
Gnomeren menu-editorea erabiliz, menua konfigura eta pertsonaliza dezake ikasleak, eta aukera
bat baino gehiago aztertu.
LANBIDE EKIMENA 57
JARDUERA HELBURUA
(1. eta 2.
14. GNOME. Proba itzazu kontrol-zentroko aukerak.
helburuak)
Gnomeren kontrol-zentroa erabiliz idazmahaia, leihoak, dokumentuak, aplikazio multimediak, interfaze

grafikoa, periferikoak eta saioa nola konfiguratu aztertu behar da jarduera honetan.
JARDUERA HELBURUA
15. KDE. Zer ezberdintasun aurkitzen dituzu Kedit eta Kwrite programen
(4. helburua)
artean?
KDEk eskaintzen dituen bi testu-editore hauen artean ezberdintasunak aurkituz bakoitzaren ezau-
garriak eta erabilera ikastea da helburua.
JARDUERA HELBURUA
16. KDE. Sortu fitxategi bat, gorde disketean eta pasa ondokoari irakurtzeko. (3. helburua)
Linux ingurunean diskete eta CDak erabiltzeko eman behar diren pausoak aplikatu behar dira ariketa
honetan.
JARDUERA HELBURUA
17. KDE. Egin gauza bera, baina, orain, bidali postaz. (3. helburua)
Fitxategi bat mezu elektroniko batean eransteko, fitxategi hori Linux fitxategi-egituran bilatu behar da.
LANBIDE EKIMENA 58
6 WINDOWS SISTEMA ERAGILEA
6.1 Sarrera
Unitate honen xede nagusia da ia ikasle guztiek ondo ezagutuko duten Windows sistema eragilearen
sarrera izatea. Windows sistema eragilearen ezaugarri nagusiak eta oinarrizko osagaiak aztertuko ditugu.
6.2 Helburuak
1. Windows sistema eragilearen

ezaugarriak jakitea.
2. Windows sistema eragilearen

interfazearen osagaiak ezagutzea.
Teleinformatikako sistema baten funtsak,
teknikak eta oinarrizko ezaugarriak ulertzea.
3. Ingurune grafikoan fitxategi eta
direktorioak maneiatzen ikastea.
4. Biltegiratze-unitateak ezagutzea eta

erabiltzea.
LANBIDE EKIMENA 59

1. Windows sistema eragilearen ezaugarriak 9 Sarrera 9 Windowsen ezaugarriak aipatzea.
jakitea. 9 Zer da Windows? 9 Windowsen bertsio ezberdinak bereiztea.
9 Windows inguruneko elementuak eta haien
9 Windows sistema eragilearen osagaiak funtzionalitatea identifikatzea.
2. Windows sistema eragilearen interfazea- Idazmahaia 9 Interfazeak eskaintzen dituen baliabideak des-
ren osagaiak ezagutzea. Leihoak kribatzea.
Ataza-barra 9 Aplikazio eta programetan aurkitu daitezkeen
aukera eta botoiak ezagutzea.
9 Unitateak, fitxategiak eta karpetak
Windows arakatzailea
Fitxategiak
− Ireki
9 Windows arakatzaileko zatiak bereiztea.
3. Ingurune grafikoan fitxategi eta direktorioak − Gorde
9 Windows sistema eragilean fitxategi eta
maneiatzen ikastea. − Kopiatu
direktorioekin eragiketak egiten jakitea.
− Mugitu
− Izena aldatu
Karpetak
− Karpeta-aukerak
9 Unitateak, fitxategiak eta karpetak
9 Unitateak 9 Windowsek unitateak, fitxategiak eta karpetak
nola antolatzen dituen jakitea.
4. Biltegiratze-unitateak ezagutzea eta era- Disko finkoa
9 Informazioa biltegiratzeko dauzkagun aukerak
biltzea. Disko malgua
eta bakoitzaren ezaugarri, abantaila eta
CD-ROM unitatea desabantailak bereiztea.
DVD unitatea
LANBIDE EKIMENA 60
6.4 Denbora
Unitateari 2-4 ordu inguru eskaintzea komeni da. Ikaslearen lan nagusiak ikerketa eta behaketa izango
dira.
Ikasgai hau nahiko oinarrizkoa da. Hala ere, ikasleen artean ezagutza-maila ezberdinak egon daitezke
ikasgai honen gainean.
Orientazio metodologiko gisa, ikasle bakoitzak bere kasa aztertu behar ditu aztertu beharreko puntuak.
Behin hori amaituta, agertzen diren zalantzak denen artean argitu daitezke.
Ikasgai hau aproposa izan daiteke euskarazko hiztegi antzeko bat sortzeko. Horrela, ikasleak, hitz
ezezagun bat aurkitzen duen bakoitzean, esanahia bilatu eta hiztegi pertsonal bat sor dezake.
Sistema eragile hau ikasle gehienek ezagutuko dutenez, ez da jarduerarik planifikatuko.
LANBIDE EKIMENA 61
7 WINDOWS KONFIGURAZIOA
7.1 Sarrera
Aurreko unitatean Windows sistema eragilearen sarrera bat egin da. Unitate honetan Windows sistema
eragilean gehiago sakonduko dugu, haren konfigurazioa aztertuz.
7.2 Helburuak
1. Windows sistema eragileko konfigurazio-

osagaiak ezagutzea.
2. Ingurune grafikoarekin lotutako osagaiak

erabiltzea eta konfiguratzea..
Teleinformatikako sistema baten funtsak,
teknikak eta oinarrizko ezaugarriak ulertzea.
3. Hardwarea eta softwarea instalatzen eta
konfiguratzen jakitea.
4. Windows dokumentazioa eta laguntza

maneiatzea.
LANBIDE EKIMENA 62
9 Sistemaren ingurunean konfigura daitezkeen

1. Windows sistema eragileko konfigurazio-osagaiak 9 Sarrera osagaiak ezagutzea.
ezagutzea. 9 Kontrol-panela 9 Kontrol-panelak eskaintzen dituen baliabideak
definitzea.
9 Kontrol-panela
Data eta ordua 9 Ingurune grafikoko osagai eta elementuak
aipatzea eta haien funtzionalitatea azaltzea.
Sarea
2. Ingurune grafikoarekin lotutako osagaiak erabiltzea 9 Hainbat konfigurazio deskribatzeko eta
9 Osagarriak
eta konfiguratzea.. pertsonalizatzeko prozesuak ezagutzea.
9 Aginduak
9 Fitxategi bat ezabatu ondoren errekuperatzeko
9 Aplikazioak bidea ezagutzea.
9 Zakarrontzia
9 Sistemak instalatuta dituen hardware- eta

software-osagaiak zerrendatzen jakitea.
9 Kontrol-panela
3. Hardwarea eta softwarea instalatzen eta konfigura- 9 Inprimagailuak instalatzeko eta
Hardwarea gehitzea/kentzea
tzen jakitea. pertsonalizatzeko pausoak definitzea.
Inprimagailuak
9 Windowsen osagarriak instalatzeko
/desinstalatzeko bidea ezagutzea.
9 Sistema eragilearen dokumentazioa erabiltzen

4. Windows-en dokumentazioa eta laguntza maneiatzea. 9 Laguntza
eta interpretatzen jakitea.
LANBIDE EKIMENA 63
7.4 Denbora
Unitateari 2-4 ordu inguru eskaintzea komeni da. Ikaslearen lan nagusiak ikerketa eta behaketa izango
dira.
Ikasgai hau nahiko oinarrizkoa da. Hala ere, ikasleen artean ezagutza-maila ezberdinak egon daitezke
ikasgai honen gainean.
Orientazio metodologiko gisa, ikasle bakoitzak bere kasa aztertu behar ditu aztertu beharreko puntuak.
Behin hori amaituta, agertzen diren zalantzak denen artean argitu daitezke.
Ikasgai hau aproposa izan daiteke euskarazko hiztegi antzeko bat sortzeko. Horrela, ikasleak, hitz
ezezagun bat aurkitzen duen bakoitzean, esanahia bilatu eta hiztegi pertsonal bat sor dezake.
7.6 Ebaluazioatzeko jarduerak
Sistema eragile hau ikasle gehienek ezagutuko dutenez, ez da jarduerarik planifikatuko.
LANBIDE EKIMENA 64
8 SAREKO SISTEMA ERAGILEAK
8.1 Sarrera
Unitate honetan hainbat ordenagailu konektatzeko sare-kontzeptua landuko dugu. Sare batean aurki
ditzakegun elementu eta osagai fisikoak, sare bat muntatzeko aukerak eta sareko sistema eragileak
aztertuko ditugu.
8.2 Helburuak
1. Ordenagailuak elkarrekin konektatuta

lortzen ditugun ikuspegiak aztertzea.
2. Sare bat osatzen duten osagaiak

ezagutzea.
3. Sare-motak bereiztea.
4. Seinalea transmititzeko sailkapenak

bereiztea.
Sareko sistemen baliabideak erabiltzea,
sistema eragileen funtzioak egikarituz.
5. Sareetan komunikazioa lortzeko osagai
fisikoak zein diren jakitea.
6. Sare-protokoloen ezagutza izatea.
7. Sareko sistema eragileen funtzioak eta

adibideak ezagutzea.
8. Transmisioan gerta daitezkeen erroreak

detektatzeko teknikak ezagutzea.
LANBIDE EKIMENA 65
9 Sare bat zer den eta zertarako bideratuta da-

1. Ordenagailuak elkarrekin konektatuta 9 Sarrera: Sare Kontzeptua
goen definitzea.
lortzen ditugun ikuspegiak aztertzea. 9 Abantailak
9 Sare bat erabiltzek dituen abantailak aipatzea.
9 Sare batean aurkituko ditugun osagaiak bereiz-

tea.
9 Sare baten osagaiak
9 Sare batean zerbitzari batek eduki ditzakeen
2. Sare bat osatzen duten osagaiak ezagutzea. Zerbitzariak eta terminalak
helburuak identifikatzea.
Konexio-elementuak
9 Zerbitzari eta terminalen arteko ezberdintasu-
nak zein diren jakitea.
9 Informazio-transferentziaren eta kokapen
9 Sareen Sailkapena geografikoaren arabera eduki ditzakegun sare-
Informazio-transferentzia motak ezberdintzea.
Sare konmutatuak (puntuz puntukoak) 9 Sare-topologia aukeratzeko erabiltzen diren
3. Sare-motak bereiztea.
Sare puntuanitza faktoreak ulertzea.
Kokapen geografikoa 9 Sare-topologia bat baino gehiago ezagutzea
9 Sare Topologiak eta bakoitzaren abantailak eta desabantailak
aipatzea.
LANBIDE EKIMENA 66

9 Transmisioa
Transmisio-mota
− Transmisio sinkronoa/asinkronoa
− Transmisio digitala/analogikoa
− Serie-transmisioa /transmisio
paraleloa
9 Transmisio-moten aukerak definitzea eta
− Simplex /duplex transmisioak bereiztea.
4. Seinalea transmititzeko sailkapenak Transmisio-metodoak 9 Transmisio-metodoak ezberdintzen jakitea.
bereiztea.
− Oinarrizko banda 9 Seinale batek transmisioan jasan ditzaken
− Banda zabala faktoreak laburtzea.
Soinua eta transmisio-bolumena
− Interferentziak
− Soinua
− Atenuazioa
− Distortsioa
9 Komunikazio-osagaiak
Transmisio-bidea
9 Sare bat muntatzeko garaian transmisioan
− Kable ardazkidea (koaxiala) erabili ditzakegun kableak bereiztea.
5. Sareetan komunikazioa lortzeko osagai − Pare kordatua 9 Sare bateko sare txartel baten funtzioa zein
fisikoak zein diren jakitea. − Zuntz optikoa den jakitea.
− Haririk gabeko komunikazioa 9 Errepikagailu eta anplifikadoreak zertarako
erabiltzen diren definitzea.
Sare-txartelak
Errepikagailu eta Anplifikadoreak
LANBIDE EKIMENA 67

9 Protokolo-hierarkia
9 Protokolo bat zer den eta zertarako erabiltzen
9 OSI mailak den jakitea.
9 TCP/IP arkitektura 9 Sare bateko ordenagailuak komunikatzeko
TCP/IP mailak protokolo baten beharra ikustea.
− Maila fisikoa 9 OSI eta TCP/IP mailak konparatzea.
6. Sare-protokoloen ezagutza izatea. − Sare-maila 9 IP helbideak nola adierazten diren ezagutzea.
− Garraio-mailako protokoloak 9 IP helbide baten gainean maskara bat nola
− Aplikazio-mailako protokoloak erabiltzen den ikastea.
IP helbideratzea 9 Sare bateko IP eremua zein den ateratzen
jakitea.
Azpi-sareko maskarak
9 IP bideratzea nola egiten den ulertzea.
IP bideratzea
9 Sareko Sistema Eragile baten funtzioak
− Fitxategi eta erregistroen blokeoa
− Disko gogorren banaketa
− Periferikoen konpartitzea
− Erabiltzaileen kudeaketa 9 Sareko sistema eragile baten funtzioak zein
diren jakitea.
7. Sareko sistema eragileen funtzioak eta 9 Sareko Sistema Eragileak
9 Gaur egun sare batean aurki ditzakegun
adibideak ezagutzea. − Microsoften NT Server
sareko sistema eragileak aipatzea eta haien
− Microsoften Windows 2000 Server ezaugarri nagusiak deskribatzea.
− Novell-en Netware
− Banyan-en Vines
− IBMko Lan Server
− UNIX-LINUX sistema eragileak
9 Errore-kontrola
8. Transmisioan gerta daitezkeen erroreak 9 Transmisio batean gerta daitezkeen erroreak
9 Paritate-bita
detektatzeko teknikak ezagutzea. detektatzeko algoritmoak aplikatzen jakitea.
9 Erredundantzia ziklikoa (CRC)
LANBIDE EKIMENA 68
8.4 Denbora
Unitateari 20-22 ordu inguru eskaintzea komeni da. Sare kontzeptua eta osagaiak ikusteko eta azter-
tzeko, 10 ordu inguru, eta gainerakoa TCP/IP arkitekturan bideratzea nola egiten den ikasteko.
Unitate honetan, sare kontzeptua aztertzeko, gelan muntatuta dagoen sareaz balia gaitezke. Teoriako
kontzeptuak azaltzen goazen heinean, gelako sarean kontzeptu horiek nola aplikatuta dauden ikus daiteke:
sare-topologia, sare-txartelak, transmisio-bideak, sareen sailkapena, etab.
Horretaz gain, beste aukerak aztertzeko, Internet tresnaz baliatuz adibideak eta irudiak bilatzeko
aukera eman behar zaie, eta gero denen aurrean komentatu.
Unitateko puntuez gain, gaur egun sareekin lotuta dauden zenbait puntu ere azter daitezke, hainbat ar-
tikulu erabiliz edo Internetekin berarekin: hala nola, haririk gabeko komunikazioa edo sareetan segurtasuna
lortzeko erabiltzen diren teknika kriptografikoak. Horiek lantzeko, ikasleak taldeka jar daitezke, eta, gaia
aztertu ondoren, beste guztien aurrean aurkeztu dezatela.
IP bideratzea ikasteko erarik egokiena ariketak egitea da; beraz, bakarka zein taldeka hainbat ariketa
egiteko aukera eman behar zaie, eta, ondoren, ikasle guztien aurrean zuzendu. Ikasle bakoitzak sarean duen
IP helbidea eta maskara zein diren aurkitzeko bidea jakin behar du, eta hori ulertzeko gai izan behar du.
Errore-kontrola aztertzeko, paritate-bita aztertzea gomendatzen da, eta horren gainean ariketaren bat
planteatzea.
zioak.
azalduko ditugu.
LANBIDE EKIMENA 69
JARDUERA HELBURUA
1. Zein da sarea eta nodoa helbide hauetan?
Æ123.55.88.2 maskara 255.255.255.0 (6. helburua)
Æ123.55.88.3 maskara 255.255.0.0
123.55.88.2 maskara 255.255.255.0

maskara horrek adierazten du sarea 123.55.88 dela eta nodoa 2 dela.
123.55.88.3maskara 255.255.0.0
kasu honetan, sarea 123.55 da, eta nodoa 88.3
JARDUERA HELBURUA
2. Sare berekoak al dira? Adierazi sare bakoitzaren eremua.
ÆIP zenbakia: 123.24.55.3 123.24.55.122
(6. helburua)
a)Æmaskara 255.255.255.0
b)Æ maskara 255.255.255.224
a)
sarea | nodoa
01111011.00011000.00110111. | 00000011 123.24.55.3
11111111.11111111.11111111. | 00000000 255.255.255.0
sare-eremua Æ 01111011.00011000.00110111.|00000000tik (123.24.55.0tik)

01111011.00011000.00110111.|11111111era (123.24.55.255era)
sarea | nodoa
01111011.00011000.00110111. | 01111010 123.24.55.122
11111111.11111111.11111111. | 00000000 255.255.255.0

01111011.00011000.00110111.|11111111era (123.24.55.255era)
Maskara bateko bitak bat datoz. Hala ere, hurrengo kasuan, maskara aldatzean, zenbaki berak ez
dira sare berekoak izango (sareko maskara 255.255.255.224):
LANBIDE EKIMENA 70
b)
sarea | nodoa
01111011.00011000.00110111.000.| 00011 123.24.55.3
11111111.11111111.11111111.111 | 00000 255.255.255.224
sare-eremua Æ 01111011.00011000.00110111.000|00000tik (123.24.55.0tik)

01111011.00011000.00110111.000|11111era (123.24.55.31ra)
sarea | nodoa
01111011.00011000.00110111.011.| 11010 123.24.55.122
11111111.11111111.11111111.111 | 00000 255.255.255.224

01111011.00011000.00110111.011|11111era (123.24.55.127ra)
JARDUERA HELBURUA
3. Zein da 172.26.112.14 IP helbidearen sare-identifikatzailea eta eremua
maskara hauekin?
255.255.255.0 (6. helburua)
255.255.255.224
255.255.252.0
a)
sarea | nodoa
10101100.00011010.11100000.|00001110 172.26.112.14
11111111.11111111.11111111.|00000000 255.255.255.0

10101100.00011010.11100000.|11111111era 172.26.112.255era)
b)
sarea | nodoa
10101100.00011010.11100000.000|01110 172.26.112.14
11111111.11111111.11111111.111|00000 255.255.255.224

10101100.00011010.11100000.000|11111era 172.26.112.31ra)
LANBIDE EKIMENA 71
c)
sarea | nodoa
10101100.00011010.011100|00.00001110 172.26.112.14
11111111.11111111.111111|00.00000000 255.255.252.0
sare-eremua Æ 10101100.00011010.011100|00.00000000tik (172.26.112.0tik)

10101100.00011010.011100|11.11111111era 172.26.115.255era)
JARDUERA HELBURUA
4. Adierazi makina hauek sare berekoak diren edo ez
172.26.112.1 eta 172.26.112.50. maskara:255.255.255.0
172.26.112.1 eta 172.26.112.50. maskara:255.255.255.224
(6. helburua)
172.26.112.1 eta 172.26.113.1. maskara 255.255.0.0
172.26.112.1 eta 172.26.113.1. maskara.255.255.252.0
172.26.112.1 eta 172.26.112.26. maskara 255.255.255.240
a)
10101100.00011010.11100000.00000001 172.26.112.1
11111111.11111111.11111111.00000000 255.255.255.0
sare-eremua 172.26.112.0tik 172.26.112.255era. Æ Bai. Sare berekoak dira.
b)
10101100.00011010.11100000.000|00001 172.26.112.1
11111111.11111111.11111111.111|00000 255.255.255.224
sare-eremua 172.26.112.0tik 172.26.112.31ra. ÆEz dira sare berekoak
c)
10101100.00011010.|11100000.00000001 172.26.112.1
11111111.11111111.|00000000.00000000 255.255.0.0
sare-eremua 172.26.0.0tik 172.26.255.255era Æ Bai. Sare berekoak dira.
d)
10101100.00011010.111000|00.00000001 172.26.112.1
11111111.11111111.111111|00.00000000 255.255.252.0
sare-eremua 172.26.112.0tik 172.26.227.255era Æ Bai. Sare berekoak dira.
LANBIDE EKIMENA 72
e)
10101100.00011010.11100000.0000|0001 172.26.112.1
11111111.11111111.11111111.1111|0000 255.255.255.240
sare-eremua 172.26.112.0tik 172.26.112.15era Æ Ez dira sare berekoak.
JARDUERA HELBURUA
5. Jo dezagun ondorengo bit-blokea bidaltzen duela igorle batek.
Hartzaileak puntu bakoitzean dagoen blokea jasoko du. Paritate-bita
erabiltzen dugu erroreak kontrolatzeko (bakoitia). Transmisioan
errorerik gertatu al da? Hartzaileak errorea detektatu al du?
110011
111111
010111
110000
101011
a)
110011
110111
010111
110000
101011 (8. helburua)
b)
110011
101011
010111
100100
101011
c)
010001
111111
010111
010010
101011
LANBIDE EKIMENA 73
a)
110011 Æ ondo.
110111 Æ gaizki. Konturatuko da.
010111 Æ ondo
110000 Æ ondo
101011 Æ ondo
b)
110011 Æ ondo.
101011 Æ gaizki. Ez da konturatuko.
010111 Æ ondo.
101011 Æ ondo.
c)
111111 Æ ondo.
010111 Æ ondo.
101011 Æ ondo.
LANBIDE EKIMENA 74
9 WINDOWS 2000
9.1 Sarrera
Unitate honen xede nagusia da Windows 2000 Server sareko sistema eragile bat ezagutzea. Sistema
eragile horrek sare bateko baliabideak kudeatzeko ematen dituen aukerak aztertuko ditugu eta horiek
konfiguratzen ikasiko dugu.
9.2 Helburuak
1. Windows 2000 familiaren ezaugarriak

ezagutzea.
2. Direktorio-zerbitzu bat zer den eta nola

erabiltzen den ikastea.
Sareko sistemen baliabideak erabiltzea,
sistema eragileen funtzioak egikarituz.
3. Protokoloak non eta nola konfiguratzen
diren jakitea.
4. DHCP zerbitzaria instalatzeko eta

konfiguratzeko gai izatea.
LANBIDE EKIMENA 75

9 Windows 2000k eskaintzen dizkigun abantaila
nagusiak bereiztea.
9 Sarrera 9 Windows 2000 osatzen duen plataforma eta haren
1. Windows 2000 familiaren ezaugarriak
9 Windows 2000 plataforma ezaugarriak ezagutzea.
ezagutzea.
9 Sistemaren beharrak 9 Windows 2000 sistema eragilea instalatzeko
hardware- eta software-baldintza minimoak bila-
tzen jakitea.
9 Windows 2000ren direktorio-zerbitzuak
9 Lantaldeak
Lantalde bati lotzen
9 Domeinuak
Domeinu bati lotzen
9 Direktorio aktiboa
Ezaugarriak
Egitura logikoa 9 Lan-talde eta domeinuak bereiztea.
9 Direktorio aktiboko zerbitzuen administrazioa 9 Windows 2000ko direktorio aktiboa zertarako eta
9 Antolakuntza-unitateak sortu eta objektuak eranstea nola erabiltzen den jakitea.
9 Direktorio aktiboaren objektuen kudeaketa eta baimenak 9 Windows 2000ko direktorio aktiboan erabiltzaileak
2. Direktorio-zerbitzu bat zer den eta nola
eta taldeak kudeatzeko gai izatea.
erabiltzen den ikastea. 9 Erabiltzaileen administrazioa
9 Erabiltzaile lokalak eta domeinukoak sortzeko bi-
9 Domeinuko erabiltzaile-kontuak deak ezagutzea.
9 Erabiltzaileen kontu lokalak 9 Direktorio aktiboan sortuta dauden objektuen
9 Erabiltzaile-kontuen propietateak gainean eragiketak egiteko pausoak laburtzea.
9 Erabiltzaile-taldeen administrazioa
9 Domeinu-taldeak
9 Windows 2000ko talde aurredefinitua
Talde globalak
Domeinuko talde lokalak
Talde lokalak
Sistema-taldeak
LANBIDE EKIMENA 76
9 Protokoloen instalazioa eta konfigurazioa

9 Ordenagailu bakoitzean IP helbideak konfigura-
9 IP helbidearen konfigurazioa tzeko aukerak ezagutzea.
9 DNS konfigurazioa 9 IP helbidea konfiguratzeko bidea zein den jakitea.

3. Protokoloak non eta nola konfiguratzen diren
9 IP segurtasun-konfigurazioa 9 DNS zerbitzari bat zer den eta zertarako erabil-
jakitea.
tzen den definitzea.
9 IP iragazketa
9 Bezero zein zerbitzari batean DNS konfigurazioa
9 DNS zerbitzariaren instalazioa eta
burutzeko jarraitu behar diren pausoak aipatzea.
konfigurazioa
9 DHCP zerbitzaria zer den definitzea.
9 DHCP zerbitzaria konfiguratzeko jarraitu beha-

4. DHCP zerbitzaria instalatzeko eta konfiguratzeko 9 DHCP zerbitzariaren instalazioa eta
rreko bidea azaltzea.
gai izatea. konfigurazioa
9 DHCP zerbitzaria konfiguratzeko ditugun aukerak
ulertzea eta bereiztea.
LANBIDE EKIMENA 77
9.4 Denbora
Unitateari 14-16 ordu inguru eskaintzea komeni da; Windows 2000 Serverrek baliabideak kudeatzeko
eskaintzen dituen aplikazioak aztertzeko, 10 ordu inguru, eta gainerakoa informazioa bilatzeko eta hainbat
jarduera egiteko.
Windows 2000 Server sareko sistema eragilea erabiltzen ikasteko, gutxienez, sistema eragile hori
duen ordenagailu bat jarri behar da ikaslearen esku. Ikasle bakoitzaren ordenagailuan sistema eragile hori
instalatzea gehiegizkoa izan daiteke agian; beraz, nahikoa da sistema eragile hori duen ordenagailu bat
edo pare bat ikasgelan jartzea. Ikasleek, 2 edo 3ko taldetan, eskolan emandako teoria-puntuak praktikan
jar ditzakete ordenagailu horietan. Zalantzak ikasle guztien aurrean azaldu behar dira.
Teoria azaltzeko, ikasle guztiek aplikazioen konfigurazio- eta sarrera-prozesuak ikusi behar dituzte.
Horretarako, sarea kudeatzen duen ordenagailua nola konfiguratuta dagoen azter daiteke proiektore baten
bidez edo urrunetik kudeatzeko aukera ematen duten programak erabiliz. Benetako sare baten konfigura-
zioa aztertzea komeni da.
Ikasle batzuek taldeka Windows 2000 Server lantzen duten bitartean, beste ikasleek ariketa praktikoak
egin ditzakete; gaiarekin zerikusia duen informazioa bila dezakeke Internet edo hainbat artikulu erabiliz.
Gaiarekin amaitzeko, ikasle bakoitzari puntu bat lantzeko eskatu behar zaio, eta ondoren gelakide guz-
tiaren aurrean azalpen txiki bat egiteko. Gelditu diren dudak argitu daitezke horrela.
zioak.
azalduko ditugu.
LANBIDE EKIMENA 78
JARDUERA HELBURUA
1. Ordenagailuetan non jartzen da IP helbideen kudeaketa estatikoa edo

(3. helburua)
dinamikoa izango dela?
Panel de control --> Conexiones de red y acceso telefonico --> propiedades --> TCP/IP --> Propiedades.
JARDUERA HELBURUA
2. Non dago DNS zerbitzariaren helbidea? Ba al du baliorik? (3. helburua)
Panel de control --> Conexiones de red y acceso telefonico --> propiedades --> TCP/IP --> Propiedades.
JARDUERA HELBURUA
3. Zein hiru maila aurki ditzakegu IP segurtasun-konfigurazioan? Zeinek

(3. helburua)
erabiltzen du Kerberos?
a) Bezeroa (erantzun bakarrik): normalean, komunikazio ez-segurua duten saioak. Zerbitzariak eska-
tutako protokoloa eta ataka erabiltzen dituen trafikoa da komunikazio seguru bakarra.
b) Zerbitzaria (segurtasuna eskatu): IP trafikoaren segurtasuna Kerberos protokoloak kontrolatzen

du (erabiltzailearen identitatea, datuen integrazioa eta erabiltzailea saio-hasieraketa bakarrarekin
sartzeko aukera).
c) Zerbitzaria (segurtasuna behar du): sareko segurtasuna aktibo dago eta Kerberos protokoloak
kontrolatzen du. Ez da onartzen erabiltzaile ez-seguruekin komunikatzea. Kerberos aktibatua ez
badago, erabiltzaile horrekiko komunikazioa desaktibatu egingo da.
LANBIDE EKIMENA 79
JARDUERA HELBURUA
4. Zeinen gainean egin dezakegu IP iragazketa? (2. helburua)
TCP eta UDP ataken eta IP helbideen gainean.
JARDUERA HELBURUA
5. Aztertu eta ulertu zerbitzariak sortuta duen DHCP eremuaren propietateak. (4. helburua)
Jarduera honekin, ikasleari DHCP lantzeko aukera eman nahi zaio, han konfiguratuta dauden
eremu eta propietateak ulertzeko.
JARDUERA HELBURUA
6. Hasi eremu berri bat sortzen eta jarraitu laguntzaileari. Aztertu pantaila
(4. helburua)
bakoitzean zer egiten den. Amaitzean, sakatu cancelar botoia.
Jarduera honekin, ikasleari DHCP lantzeko aukera eman nahi zaio, han konfiguratu behar diren
eremu eta propietateak ulertzeko.
JARDUERA HELBURUA
7. Sortu Antolakuntza Unitate bat eta erantsi objektuak haren barnean. (2. helburua)
Antolakuntza Unitate bat sortzeko, Active Directoryn Nuevo Æ Unidad Organizativa egin behar da. Horri
izen bat eman ondoren, eta objektuak eransteko, aukeratu Nuevo berriro eta erantsi nahi den objektua.
JARDUERA HELBURUA
8. Sortu erabiltzaile berri bat eta konfiguratu haren propietateak. (2. helburua)
Puntu honetan ere, ikasleari Windows 2000 sareko sistema eragileak eskaintzen duen Active Direc-
tory lantzeko aukera emango zaio, erabiltzaile baten propietateak eta, batez ere, segurtasun-aukerak
konfiguratzen ikasteko.
LANBIDE EKIMENA 80
10 SAREEN SAREA: INTERNET
10.1 Sarrera
Unitate honen xede nagusia da sistema informatikoei buruzko ezagupen zuzena ematea. Software eta
hardware kontzeptuak bereizteaz gain, ordenagailuaren osagai fisikoak ezagutu eta identifikatuko dira.
10.2 Helburuak
1. Internet zer den eta nola sortu zen jakitea.
2. Interneten aurki ditzakegun aplikazioak

ezagutzea.
3. Internetera konektatzeko dauden aukerak Sareko sistemen baliabideak erabiltzea,

lantzea. sistema eragileen funtzioak egikarituz.
4. Interneteko konexioa eta web orriak

konfiguratzeko pausoak zein diren jakitea.
5. Interneten nabigazio segurua lortzeko

metodoak aztertzea.
LANBIDE EKIMENA 81
9 Sarrera: zer da Internet? 9 Internet zer den definitzea.

1. Internet zer den eta nola sortu zen jakitea.
9 Interneten historia 9 Interneten sorrerari buruzko datuak ezagutzea.
9 Word Wide Web (Web edo WWW)

9 Interneten informazioa jasotzeko eta bidaltzeko beharrezkoak diren
9 Historia
elementuak aipatzea.
9 Bezeroak eta zerbitzariak
9 Interneteko orri bat jasotzeko beharrezko informazioa zein den jakitea.
2. Interneten aurki ditzakegun aplikazioak ezagutzea. 9 Helbideak: URL
9 URL helbide baten itxura ulertzea.
9 Hitz egiteko arauak: HTTP
9 HTTP eta HTML kontzeptuen arteko ezberdintasunak bereiztea.
9 HTML
9 Web orri dinamikoak sortzeko teknologiak ezagutzea.
9 CGI, Java, ASP, PHP, ...
9 Konexio-motak
9 STN, merkea, baina geldoa
9 ISDN (RDSI)
9 ADSL
9 Gaur egun Internetera konektatzeko dauden aukerak konparatzea.
ADSLren ezaugarriak
3. Internetera konektatzeko dauden aukerak lantzea. 9 Internetera konektatzeko teknologia berrien ezagutza izatea.
9 Zuntz optikoa
9 Web eta Wap teknologien arteko ezberdintasunak aipatzea.
9 Haririk gabeko konexioa
Telefono mugikorrak
Zer da WAP?
Web eta –Wap teknologien arteko ezberdintasunak
9 Konfigurazioak 9 Interneteko konexioa egiteko beharrezko konfigurazioen pausoak

ezagutzea.
9 Modema
4. Interneteko konexioa eta web orriak konfiguratze- 9 Web, posta eta ftp konfigurazioak non eta nola egiten diren jakitea.
9 Telefono bidezko sareratzea
ko pausoak zein diren jakitea. 9 Web zerbitzari bat konfiguratzeko beharrezko parametroak bereiztea.
9 Web, posta eta FTP bezeroen konfigurazioa
9 Windowsek eskaintzen duen Web zerbitzaria konfiguratzeko pausoak
9 Internet Information Server 5.0 adieraztea.
9 Nabigazio segurua eta ez-segurua bereiztea.

9 Nabigazio segurua
5. Interneten nabigazio segurua lortzeko metodoak 9 Interneten nabigazio segurua lortzeko teknikak ezagutzea.
9 Cookieak
aztertzea. 9 Cookieak zer diren jakitea.
9 Firewallak
9 Firewall batean konfigura ditzakegun gauzak definitzea.
LANBIDE EKIMENA 82
10.4 Denbora
Unitateari 10-12 ordu inguru eskaintzea komeni da; Interneti buruzko kontzeptuak ikasteko, 6-8 ordu,
eta gainerakoa nola konfiguratzen den ikasteko.
Internet ikasle gehienek ezagutzen duten tresna da. Hala ere, Internet sarearen osaera eta historia
ez dute askok ezagutuko. Kontzeptu hauek argi uztea komeni da.
Horretaz gain, Internet munduan asko erabiltzen den terminologia (URL, HTTP, HTML, FTP, WWW,...)
azaldu aurretik, ikasleei galde diezaiekegu beraiei zer dakiten, eta denen aurrean dudak agertu. Ondoren,
bakoitzaren definizioa aztertuko da.
Interneteko konfigurazioak ikasteko erarik egokiena bakoitzak bere ordenagailuan egitea da, apuntee-
tan azaltzen diren pausoak emanez eta ulertuz.
Gaur egungo konexio-motak aztertzeko, Internet tresna bera erabiliz, hainbat hornitzailek eskaintzen
dizkiguten abiadura eta prezioak konpara ditzakegu. Lan hori ikasleek bakarka edo taldeka egin dezakete,
eta amaieran denen artean datuak bateratu.
Web orriak editatzeko lengoaien adibideak erakustea ere gomendatzen da. Mota bakoitzaren kodea
erakutsi behar da. Segurtasunari buruz, gure nabigatzailean cookieak nola kontrolatu erakuts daiteke.
Unitate honetan ez da jarduerarik planifikatu. Ikasgaian agertzen diren konfigurazioak gauzatzea

izango litzateke jarduera bakarra.
LANBIDE EKIMENA 83
11 HTML
11.1 Sarrera
Unitate honen xede nagusia da web orriak diseinatu eta garatzeko HTML lengoaia ikastea, HTML
lengoaiak eskaintzen dizkigun etiketak bereiztea eta web orri bat sortzean horiek aplikatzen jakitea.
11.2 Helburuak
1. HTML lengoaia zer den jakitea eta haren

historia ezagutzea.
2. HTMLren oinarrizko etiketak ikastea.
3. HTMLn zerrendak sortzeko etiketak

erabiltzea.
4. Formularioak erabiltzen ikastea.
5. Irudiak eta mapak HTML lengoaiarekin Sareko sistemen baliabideak erabiltzea,

adierazteko etiketak ezagutzea. sistema eragileen funtzioak egikarituz.
6. Web orriko informazioa banatzeko

markoak eta taulak erabiltzea.
7. Gure web orriaren itxura aldatzeko

aukeren jarraibideak ikastea.
8. script lengoaiak ezagutzea.
9. Gure web orriari soinua eta geruzak nola

erantsi jakitea.
LANBIDE EKIMENA 84
1. HTML lengoaia zer den jakitea eta haren historia eza- 9 Sarrera 9 HTML lengoaiaren funtzionalitatea definitzea.
gutzea. 9 HTML bertsioak 9 Historian zehar izan diren HTML lengoaiaren bertsioak aipatzea.
9 Lehen orria diseinatzen

9 Kodea
9 Azalpena
9 Gorputza
9 Oinarrizko formatua
9 Paragrafo-formatua
9 6 goiburu
9 Letra-mota aldatzen
9 HTML lengoaia osatzen duten elementuak bereiztea.
9 Esaldi-formatua
9 HTML orri baten oinarrizko egitura ezagutzea.
9 Beste elementuak
2. HTMLren oinarrizko etiketak ikastea. 9 HTML lengoaian letra-mota eta formatua adierazteko etiketak erabiltzea.
9 Karaktere berezia
9 Estekak zer diren eta nola adierazten diren jakitea.
9 HTMLn zabaldutako karaktereak.
9 Web orri baten iturburu-kodean etiketa garrantzitsuenak identifikatzea.
9 Kontrol-karaktereak
9 Estekak
9 <A> etiketa
9 URLak
9 Aingurak
9 Dokumentuaren egitura
9 Goiburua
9 Gorputza
9 Zerrendak
9 Zerrenda-motak identifikatzen jakitea.
9 Ordenarik gabeko zerrendak
3. HTMLn zerrendak sortzeko etiketak erabiltzea. 9 HTML lengoaian zerrendak adierazteko etiketak ezagutzea.
9 Zerrenda ordenatuak
9 HTML lengoaian zerrendak egiteko etiketak erabiltzea.
9 Definizio-zerrendak
LANBIDE EKIMENA 85
9 Formularioak
9 Testu-koadroak
9 Aukerak
9 Formulario-botoiak
9 Formulario bat zer den eta zertarako erabiltzen den jakitea.
9 Beste elementuak
4. Formularioak erabiltzen ikastea. 9 Formulario batean aurki ditzakegun elementuak identifikatzea.
9 Formularioentzako kontrol
9 Formulario baten gainean egin behar den tratamendua definitzea.
aurreratuak
9 Botoiak
9 Elementuen multzokatzea
9 Elementuen desaktibazioa
9 Irudiak
9 Irudi eta estekak 9 HTML orrietan irudiak eransten jakitea.
5. Irudiak eta mapak HTML lengoaiarekin adierazteko eti- 9 Testuarekiko lerrokatzea 9 Irudi batek eduki ditzaken propietateak ulertzea.
ketak ezagutzea. 9 Mapak 9 Mapak zer diren eta zertarako erabiltzen diren adieraztea.
9 Erabiltzaileak kudeatutako mapak 9 Mapa batean estekak sartzeko prozesua ezagutzea.
9 Mapa bat nola erabili
9 Taulak
9 Lerroak definitzen
9 Taulen eta markoen arteko bereizketa egitea.
9 Gelaxkak definitzen
9 Taulak eta markoak noiz eta nola erabili jakitea.
6. Web orriko informazioa banatzeko markoak eta taulak 9 Taularen izenburua
9 Taulak sortzeko erabili behar diren etiketen esanahia ulertzea.
erabiltzea. 9 Markoak
9 Markoak sortzeko HTMLk eskaintzen dituen etiketak bereiztea.
9 <FRAMESET> etiketa
9 Taulak eta markoak konbinatzen jakitea.
9 <FRAME>etiketa
9 Beste markoetarako sarbidea
LANBIDE EKIMENA 86
9 Formatu fina
9 Kolore-aldaketa
9 Testuaren tamaina
9 Letra-mota
9 Estilo-orriak
9 Klaseak
9 <SPAN> eta <DIV> etiketak
9 Estilo-orriak: erreferentzia 9 Web orri batek izan behar dituen propietateak ezagutzea.
9 Bloke baten propietateak 9 Web orri bat egiteko garaian estilo-gidak eskaintzen dituen abantailak
7. Gure web orriaren itxura aldatzeko aukeren jarraibideak 9 Letra-motaren propietateak aplikatzea.
ikastea. 9 Testu-formatuaren propietateak 9 Web orri baten formatua aldatzeko aukerak nola erabili jakitea.
9 Kolore- eta atze-propietateak 9 Estilo-orriak sortzeko eta erabiltzeko eman behar diren pausoak aipatzea.
9 Sailkapen-propietateak 9 Web orri batean estilo-orriak erabiltzeko behar diren etiketak identifikatzea.
9 Estilo-gida
9 Edukia
9 Nabigazioa
9 Orrien egitura
9 Erabilerraztasuna
9 Diseinua
9 Mantentzea eta probak
9 HTML lengoaiarekin konbina daitezkeen lengoaiekin lan egitea.
9 Javascript lengoaiaren oinarriak ezagutzea.
9 script lengoaiak
8. script lengoaiak ezagutzea. 9 Javascript lengoaiarekin programa txikiak egiten jakitea.
9 Javascript
9 Javascript lengoaia HTMLrekin nahasteko erabili behar diren etiketak
identifikatzea.
9 Geruzak
9 Definizioa
9 Geruzak zer diren eta nola erabiltzen diren ikastea.
9 Propietateak
9. Gure web orriari soinua eta geruzak nola erantsi jakitea. 9 Web orri batean soinua eransteko beharrezko etiketak identifikatzea.
9 Soinua
9 Erabiltzaileak aktibatutako soinua aplikatzen jakitea.
9 Erabiltzaileak aktibatutako soinua
9 Atzeko soinua
LANBIDE EKIMENA 87
11.4 Denbora
Unitateari 40-45 ordu inguru eskaintzea komeni da; HTML orrien berri ikasteko eta testu-editoreak
probatzeko, 14-16 ordu inguru, eta gainerakoa web orria diseinatzeko eta egikaritzeko.
Unitate honetan, HTML orriak dituen etiketa garrantzitsuenak aztertuko ditugu. Ikasle bakoitzak horiek
aplikatzeko tresnak eduki behar ditu bere ordenagailuan. Nahikoa izango da testu-editore eta nabigatzaile
batekin.
HTML orriaren etiketak gelan azaldu ondoren, ikasleari aukera eman behar zaio ikusitako etiketarekin
adibideak sortzeko. Etiketen adibideak ikusteko, benetako web orriak azter daitezke, eta haien kodean
ikusitako etiketak identifikatu eta zer egiten duten ulertu. Horretaz gain, web orrietan azaltzen diren adibi-
deak egiten saia daitezke ikasleak; adibidez, orri batean ezkutuan dagoen taula baten egitura zein den as-
matu, etab.
Testu-editoreez gain, badaude programa batzuk interfaze grafikoa eskaintzen dutenak HTML orriak
sortzeko (Dreamweaver, Frontpage, etab.). Hasiera batean gomendagarria da testu-editore batekin lan
egitea HTML orrien etiketak ikasteko, beste programek automatikoki egiten baitute dena. Behin HTML
etiketak menperatzen direla ikusitakoan, horrelako programa bat lantzen has daiteke.
Unitate honen helburu nagusia web orri bat diseinatzen jakitea da. Beraz, jarduera bakar gisa web
orri bat diseinatu eta gauzatzea proposatzen da. Ikasleak erabaki beharko ditu web orriaren gaia,
edukiak, egitura, etab. Web orriarekin hasi aurretik, txosten bat egin beharko du web orriari buruz
hartutako erabakiekin. Behin txostena zuzenduta egonda, ikaslea web orria diseinatzen has daiteke.
Web orria amaitzean, sarean jartzeko aukera eman diezaiokegu.
zioak.
azalduko ditugu.
LANBIDE EKIMENA 88
JARDUERA HELBURUA
(Helburu
1. Web orri bat diseinatu eta gauzatzea.
guztiak)
Jarduera honetan ikasleak erabakiko du web orriaren gaia, edukiak, egitura, etab. Lehen pauso gisa
txosten bat egin behar dute web orriari buruzko ideiekin, eta ondoren web orria diseinatzen hasi. Web
orria diseinatzeko, testu-editore bat edo HTML orriak sortzeko interfaze grafikoa eskaintzen duen
programa bat erabili daiteke. Amaitzean ikasleak web orria sarean jar dezake.
LANBIDE EKIMENA 89
LANBIDE
EKIMENA

Erabiltzaile Anitzeko Eta Sareko Informatika Sistema Gida

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Erabiltzaile Anitzeko Eta Sareko Informatika Sistema Gida

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Erabiltzaile anitzeko eta

Zuzenketak: Elhuyar Hizkuntza Zerbitzuak

Maketa: Itziar Etxabe

1.1. Sarrera ........................................................................................................................................ 2

1.2. Helburuak ................................................................................................................................... 2

1.3. Edukiak: kontzeptuak + prozedurak ........................................................................................... 3

1.4. Denbora ...................................................................................................................................... 4

1.5. Orientazio metodologikoak ......................................................................................................... 4

1.6. Ebaluatzeko jarduerak ................................................................................................................ 4

2. SISTEMA ERAGILEAK ....................................................................................................................... 11

2.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 11

2.2. Helburuak ................................................................................................................................. 11

2.3. Edukiak: kontzeptuak + prozedurak ......................................................................................... 12

2.4. Denbora .................................................................................................................................... 13

2.5. Orientazio metodologikoak ....................................................................................................... 13

2.6. Ebaluatzeko jarduerak .............................................................................................................. 13

3.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 17

3.2. Helburuak ................................................................................................................................. 17

3.3. Edukiak: kontzeptuak + prozedurak ......................................................................................... 18

3.4. Denbora .................................................................................................................................... 20

3.5. Orientazio metodologikoak ....................................................................................................... 20

3.6. Ebaluatzeko jarduerak .............................................................................................................. 20

4. LINUX INGURUNE GRAFIKOA .......................................................................................................... 39

4.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 39

4.2. Helburuak ................................................................................................................................. 39

4.3. Edukiak: kontzeptuak + prozedurak ......................................................................................... 40

4.4. Denbora .................................................................................................................................... 41

4.5. Orientazio metodologikoak ....................................................................................................... 41

4.6. Ebaluatzeko jarduerak .............................................................................................................. 41

5. LINUX INGURUNE GRAFIKOA .......................................................................................................... 51

5.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 51

5.2. Helburuak ................................................................................................................................. 51

5.3. Edukiak: kontzeptuak + prozedurak ......................................................................................... 52

5.4. Denbora .................................................................................................................................... 54

5.5. Orientazio metodologikoak ....................................................................................................... 54

5.6. Ebaluatzeko jarduerak .............................................................................................................. 54

6. WINDOWS SISTEMA ERAGILEA ...................................................................................................... 59

6.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 59

6.2. Helburuak ................................................................................................................................. 59

6.3. Edukiak: kontzeptuak + prozedurak ......................................................................................... 60

6.4. Denbora .................................................................................................................................... 61

6.5. Orientazio metodologikoak ....................................................................................................... 61

6.6. Ebaluatzeko jarduerak .............................................................................................................. 61

7. WINDOWS KONFIGURAZIOA ........................................................................................................... 62

7.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 62

7.2. Helburuak ................................................................................................................................. 62

7.3. Edukiak: kontzeptuak + prozedurak ......................................................................................... 63

7.4. Denbora .................................................................................................................................... 64

7.5. Orientazio metodologikoak ....................................................................................................... 64

7.6. Ebaluazioatzeko jarduerak ....................................................................................................... 64

8. SAREKO SISTEMA ERAGILEAK ....................................................................................................... 65

8.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 65

8.2. Helburuak ................................................................................................................................. 65

8.3. Edukiak: kontzeptuak + prozedurak ......................................................................................... 66

8.4. Denbora .................................................................................................................................... 69

8.5. Orientazio metodologikoak ....................................................................................................... 69

8.6. Ebaluatzeko jarduerak .............................................................................................................. 69

9. WINDOWS 2000 ................................................................................................................................. 75

9.1. Sarrera ...................................................................................................................................... 75

9.2. Helburuak ................................................................................................................................. 75

9.3. Edukiak: kontzeptuak + prozedurak ......................................................................................... 76

9.4. Denbora .................................................................................................................................... 78

9.5. Orientazio metodologikoak ....................................................................................................... 78

9.6. Ebaluatzeko jarduerak .............................................................................................................. 78