ANTYKONCEPCJA

Jedyną w 100% skuteczną metodą antykoncepcji jest całkowite powstrzymanie się od współżycia. Wśród metod
możemy wyróżnić naturalne i sztuczne. Inny podział wyróżnia: metody fizyczne i behawioralne.

METODY NATURALNE

- LAM – metoda karmienia piersią. W czasie karmienia piersią dziecko ssąc powoduje pobudzenie wydzielania
m.in. prolaktyny. Prolaktyna, której produkcje wywołuje ssanie piersi przez dziecko, powoduje wydzielanie mleka oraz
hamuje owulację. Aby ta metoda była efektywna muszą być spełnione trzy warunki:
1. dziecko nie ma więcej niż 6 miesięcy,
2. nie wystąpiła jeszcze miesiączka,

3. dziecko jest karmione wyłącznie piersią nie rzadziej, niż co 4 godziny w ciągu dnia i co 6 godzin w nocy.

Pozostałe metody naturalne polegają na wyznaczaniu dni płodnych i powstrzymywaniu się wtedy od współżycia. Ich zaletą
jest nieingerencyjność, wadą zaś stosunkowo niska skuteczność i ograniczenie współżycia przez kilka dni w każdym cyklu.
Ich skuteczność zwiększają nowoczesne urządzenia pomiarowe, takie jak Baby-comp czy Pearly. Są to jedyne codzienne
metody, akceptowane przez kościół. Polegają na:

1. codziennej obserwacji śluzu szyjkowego (metoda Billingsów)

2. mierzeniu podstawowej temperatury ciała (metoda termiczna)

3. obliczaniu okresu płodnego (metoda kalendarzowa)

4. kombinacji trzech poprzednich (metoda objawowo-termiczna)

Do naturalnych metod czasami zalicza się stosunek przerywany. Jego zawodność jest jednak tak duża, że wielu lekarzy nie
uznaje tej metody za wartościową.

METODY SZTUCZNE

Mechaniczne:
- Prezerwatywy męskie i żeńskie. Wysoki wskaźnik niezawodności. Prezerwatywa męska jest powszechnie
dostępna, łatwa w użyciu i chroni również przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Nie można być pewnym jej
działania, gdy: -pęknie
-zsunie się z członka (nawet częściowo!)
-przy zdejmowaniu okazuje się, że nasienie znajduje się u wylotu prezerwatywy
-nasienie dostało się w okolice wejścia do pochwy (np. przy zdejmowaniu)

- Spiralki domaciczne – hormonalne lub zawierające miedź.

- Kapturki i krążki dopochwowe – również typy uwalniające hormony lub zawierające spermicydy.
Chemiczne:
- Globulki, żele, maści, pianki zawierające spermicydy – nie chronią przed chorobami i mają niekorzystne skutki
uboczne.
Chirurgiczne:
- Wazektomia - podwiązanie nasieniowodów u mężczyzn
- Podwiązanie jajowodów u kobiet
Hormonalne:
- Plastry antykoncepcyjne
- Implanty
- Progesteron w sprayu rozpylany na skórę (w fazie prób)
 - Zastrzyki typu depo
- Tabletki antykoncepcyjne.

Pigułka działa tak, by wyłączyć normalny fizjologiczny cykl. Pod wpływem tabletki jajniki przestają produkować
własne hormony. Pigułka zawiera hormony podobne do tych, które organizm kobiety normalnie wytwarza w drugiej
połowie cyklu (estrogen i progesteron lub tylko progesteron – t. zw. minipigułka) więc w efekcie używania doustnej
antykoncepcji kobieta jak gdyby znajduje się nieustannie w drugiej, poowulacyjnej fazie cyklu. Tak też się czuje. Stąd biorą
się właśnie niektóre, niestety niemiłe objawy, które pojawiają się u wielu kobiet na początku stosowania doustnej
antykoncepcji. Należą do nich nudności, bóle głowy, plamienia, obrzęk i ból piersi. Dodać od razu należy, że z reguły objawy
te mijają po pierwszych 2-3 miesiącach korzystania z pigułki, bo organizm przyzwyczaja się do nowej sytuacji. Pigułka
wpływa także na funkcjonowanie wątroby. Dzieje się tak dlatego, że tabletki zażywa się doustnie. W efekcie spora dawka
zawartych w pigułce hormonów trafia do wątroby i znacznie ją pobudza. Skutkiem tego są zmiany w jej funkcjonowaniu
czasami powodujące dolegliwości. Pigułki zmniejszają ryzyko zachorowania na nowotwory trzonu macicy i jajników,
natomiast minimalnie zwiększają ryzyko raka szyjki macicy i piersi.

W polskich aptekach można dziś kupić około 30 różnych tabletek antykoncepcyjnych. Można je w Polsce kupić
tylko na receptę. Między poszczególnymi rodzajami pigułek są spore różnice w cenie. Pigułki starszych typów są tanie, a
nowocześniejsze preparaty dość kosztowne. W jednym opakowaniu znajduje się 21 tabletek. W przypadku klasycznych
pigułek (jednofazowych), wszystkie tabletki zawierają taka samą ilość hormonów. Różne marki tabletek tego rodzaju różnią
się między sobą: po pierwsze ilością hormonu zawartego w pigułkach, po drugie zaś konkretną substancją hormonalną.
Producenci starają się stworzyć tabletki o jak najmniejszej zawartości hormonów, żeby zmniejszyć uboczne efekty doustnej
antykoncepcji. Z tego samego powodu szukają nowych substancji hormonalnych.
Starsze pigułki, już prawie nie stosowane, zawierające starsze typy hormonów. Obwiniano je o takie nieprzyjemne objawy,
jak wzrost masy ciała, kłopoty z cerą, a nawet wzrost owłosienia typu męskiego. Nowsze pigułki, zawierające tzw. hormony
trzeciej generacji nie tylko nie powodują takich efektów, ale wręcz potrafią zmniejszyć te kosmetyczne defekty.
Logiczne jest, że im mniejsza dawka hormonów, tym mniejsze są efekty uboczne. Jednak hormonów musi być na tyle dużo,
by skutecznie zapobiec ciąży. Firmy farmaceutyczne produkują tabletki, w których ilość hormonów zmienia się w ciągu
miesiąca, naśladując nieco naturalne fazy cyklu. Takie pigułki noszą nazwę preparatów dwufazowych lub trójfazowych: w
zależności od tego, czy w opakowaniu są dwa czy trzy rodzaje pigułek. W wielofazowych preparatach pierwsze tabletki
zawierają najmniej hormonów, a późniejsze - więcej. W efekcie w ciągu miesiąca do organizmu kobiety trafia mniej
hormonów, niż w jednofazowych tabletkach. Jednak kobieta musi bardzo uważać, by nie pomylić pigułek z różnych faz.

Inny rodzaj pigułek zawiera tylko jeden hormon. Takie preparaty pozbawione są działania estrogenów, zawierają
jedynie progesteron w bardzo małej ilości. Zatem skorzystać może z nich bardzo wiele kobiet, zwłaszcza nastolatek i kobiet
karmiących piersią. U stosujących minipigułkę kobiet występuje owulacja. Minipigułka zapobiega ciąży na innej zasadzie:
zagęszcza śluz szyjkowy tak, że plemniki nie mogą się przez niego przedostać, spowalnia transport komórki jajowej przez
jajowód i wpływa na wyściełającą macice śluzówkę tak, że zapłodniona komórka jajowa nie mogłaby się w niej zagnieździć.

W niektórych przypadkach można zrezygnować z zalecanego tygodnia przerwy i zaczynać nowe opakowanie
bezpośrednio po skończeniu poprzedniego. Pozwala to uniknąć miesiączki, ale można tak stosować tylko pigułki
jednofazowe i niezbyt często.

W razie wystąpienia uciążliwych efektów ubocznych można spróbować zmienić tabletki na inny typ, lub (w
przypadku braku poprawy) przestawić się na inny typ antykoncepcji. Takimi objawami maże być: plamienie, uczucie obrzęku
piersi, nudności, obniżenie popędu seksualnego, uczucie seksualnego dyskomfortu, suchość w pochwie, zaostrzenie się
istniejących już wcześniej zapaleń dróg moczowych wzrost wagi, skłonność do depresji.

W przypadku zapomnienia wzięcia pigułki, należy od razu zażyć zaległą pigułkę i kontynuować opakowanie, a na wszelki
wypadek stosować do końca miesiąca inne środki antykoncepcyjne (zwłaszcza, jeśli zapomnienie nastąpiło w pierwszej
części opakowania lub zwłoka była długa).
Pigułka następnego dnia to metoda zapobiegania ciąży stosowana w przypadku odbycia niezabezpieczonego stosunku
płciowego. Zależnie od mechanizmu działania taka antykoncepcja może działać: - kilka godzin po stosunku, do 3 dni po;
do 5 dni po; do 4 tyg. (do terminu następnej miesiączki) tak zwana pigułka poronna (RU-486). Pozwala osiągnąć jeden z
następujących efektów:
-zablokować owulację - czyli proces uwalniania się komórki jajowej,
-nie dopuścić do zapłodnienia – zmniejszając możliwość penetracji plemników
-nie pozwolić na zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki w macicy
-w terminie miesiączki (następnej) zablokować działanie hormonów i sprowokować jej wystąpienie .

W Polsce jest zarejestrowany tylko jeden preparat do tej metody o nazwie PostinorDuo, dostępny na receptę w aptekach.
Nieskuteczne natomiast jest zastosowanie spermicydów czy przepłukiwanie pochwy po
stosunku.

Skuteczność metod wg wskaźnika Pearla

Przy pełnym stosowaniu Przy niepełnym stosowaniu

Metoda antykoncepcyjna wszystkich zaleceń dotyczących wszystkich zaleceń dotyczących
stosowania danej metody stosowania danej metody
[1]

Tabletki dwuskładnikowe E+P 0,1 6,0 – 8,0

Iniekcje hormonalne typu depo 0,3 0,3

Tabletki jednoskładnikowe (P,

skuteczność oceniana u kobiet w 0,5 1,0
okresie laktacji)

Tradycyjna wkładka domaciczna 0,6 0,8

Hormonalna wkładka domaciczna 0,1 0,1

Sterylizacja kobiet 0,2 0,4

ok.1,0 (w pierwszych 6
Metoda LAM 2,0 (w pierwszych 6 miesiącach)
miesiącach)

Prezerwatywy męskie 2,0 15,0

Stosunek przerywany. 4,0 15,0-28,0

Środki plemnikobójcze 6,0 26,0

Współżycie bez zabezpieczenia 85,0 85,0