Professional Documents
Culture Documents
Chuong 5 1zcex 20130509025109
Chuong 5 1zcex 20130509025109
Chương 5
Bài toán động học thuận nhằm mô tả vị trí và hướng của phần công tác dưới dạng
hàm số của các biến khớp. Bài toán này được giải khi nhập vào các thông số là các góc
quay hay tịnh tiến của tay máy.
Một trong những phương pháp giải bài toán động học thuận là dùng trực tiếp hình
học giải tích. Phương pháp tính toán trực tiếp này chỉ áp dụng được cho các cơ cấu đơn
giản. Để có thể giải quyết các bài toán tổng quát cần có một giải thuật chung. Một trong
những giải thuật như vậy xuất phát từ quy tắc Denavit-Hartenberg (mục 2.3.2). Đó là quy
tắc thiết lập hệ thống tọa độ trên các cặp khâu – khớp trên tay máy. Dựa trên hệ tọa độ
này có thể mô tả các cặp bằng hệ thống các tham số, biến khớp và áp dụng một dạng
phương trình tổng quát cho bài toán động học tay máy.
5.2.1.2 Giải bài toán động học thuận cho robot Scara.
Bây giờ chúng ta xét tay máy 4 bậc tự do của đề tài, gắn hệ trục tọa độ như hình 4.4
+ Đặt các hệ trục tọa độ zi ( = 0,1,2,3,4) trùng với phương của trục khớp động
(1,2,3,4).
+ Trục Xi của hệ tọa độ thứ i nằm dọc theo đường vuông góc chung hướng từ khớp i
đến i +1.
Khi gắn các hệ tọa độ lên các khâu phải tuân theo các phép biến đổi của ma trận Ai. Đó
là các phép biến đổi:
+ Khớp 1: Ta đặt trục Z0 trùng với trục quay của khâu 1 để được phép biến đổi
R(z,θ1), quay quanh trục Z0 một góc θ1.
+ Khớp 2: Tương tự khớp 1 ta có được phép biến đổi R(z,θ2), quay quanh trục Z1
một góc θ2.
+ Khớp 3: Ta đặt trục Z2 theo phương và hướng tay kẹp để có được phép biến đổi
Tp(0,0,d3), tịnh tiến dọc trục Z2 một khoảng d3.
+ Khớp 4: Tương tự khớp 1 và 2 ta đặt trục Z3 theo hướng và phương của bàn kẹp
để được phép biến đổi R(z,θ3), quay quanh trục Z3 một góc θ4.
Với việc gắn khung tọa độ như hình 4.4 ta có bảng thông số D-H như sau:
Khâu ai di
1 0 a1 0
2 180 a2 0
3 0 0 0 d3
4 0 0 d4
Xác định các ma trận Ai theo các thông số DH từ bảng trên, ta có:
Với ma trận Ai:
(5.1)
(5.2)
(5.3)
(5.4)
(5.5)
(5.6)
(5.7)
(5.8)
(5.9)
Trong đó ma trận 0T4 thể hiện vị trí và hướng của khâu tác động cuối với hệ tọa độ
cố định.
TE = = 0T4. (5.10)
Phương trình (5.9) là phương trình động học thuận cho robot của đề tài.
5.2.1.3 Lập trình Matlab để giải bài toán động học thuận robot Scara.
Lập trình Matlab với giao diện như hình 5.3, yêu cầu người dùng nhập các thông
số kích thước của robot Scara vào là a1, a2 và d4.
Sau đó là chọn bài toán cần giải ,ở đây là chọn bài toán thuận.
Các kích thước của robot Scara được ghi trong hình vẽ của chương trình cùng với
bảng thông số Denavit & Hartenberg.
Tiếp theo nhập các thông số góc quay của các khâu và độ dài tịnh tiến của khớp
tịnh tiến như trên hình 5.4
Khi đó kết quả đươc thể hiện trong các bảng ở bên phải màn hình, gồm có các ma
trận biến đổi thuần nhất. Dựa vào các ma trận này ta có thể tính được vị trí của khâu tác
động cuối so với gốc tọa độ cố định.
Hình 5.5 thể hiện quá trình xem và lưu kết quả. Kết quả có thể xem lại sau khi lưu
Bài toán ngược nhằm xác định bộ thông số động học để đảm bảo chuyển động cho
trước của phần công tác. Thông thường bài toán động học ngược tay máy luôn có nhiều
nghiệm. Để giải người ta đưa ra các ràng buộc về mặt động học, hoặc đưa ra vấn đề phải
tối ưu hóa hoat động của tay máy theo một hàm mục tiêu nào đó.
5.2.2.2 Giải bài toán động học ngược cho robot Scara.
Hệ phương trình động học của robot Scara đã được thiết lập trong phần trước.
Nhân lần lượt bên trái ma trận T4 với các ma trận nghịch đảo Ai-1ta có:
(5.14)
(5.15)
So sánh các phần tử ở hàng 3 cột 4 của (4.14) và ma trận (4.15) ta có:
Tính θ1:
Tiếp tục tách và cân bằng các phần tử ở hàng 1 và cột 4 và hàng 2 cột 4 của
(4.14) và ma trận (4.15) ta được hệ 2 phương trình lượng giác sau:
(5.18)
Với
Từ (4.19) ta được:
Với
Hay là:
Với
Từ đó: (5.21)
Trong đó dấu trừ phù hợp với góc quay trái và dấu cộng phù hợp với góc quay
phải của robot. Kết quả:
(5.22)
Tính θ2:
Vậy: (5.24)
Tính θ4:
Từ hệ phương trình động học của robot ở trên ta có hai phương trình:
(5.25)
Do đó: (5.26)
Vậy tập nghiệm bài toán động học ngược của robot Scara 4 bậc tự do là:
(5.27)
5.2.2.3 Giải bài toán động học ngược cho robot Scara dùng chương trình Matlab.
Tương tự trước tiên ta nhập các thông số kích thước của robot Scara, sau đó là
chọn bài toán ngược như hình 5.8
Hình 5.8. Robot SCARA và các hệ tọa độ (vị trí ban đầu)
Khâu
1 0 0
2 180 0
3 0 0 0
4 0 0
Bằng phần mềm EASY – ROB, ta mô phỏng và kiểm chứng chuyển động của tay máy.
5.3.1 Kiểm chứng thuật toán bằng đường dẫn thực tế là mối hàn
Hình 5.10 Hình ảnh mối ghép hàn theo đường thẳng.
- Yêu cầu đặt ra là quỹ đạo tay máy chuyển động sao cho trùng với lại mối ghép của
tấm kim loại.
+ Đầu tiên ta gắn đường hàn vào hệ trục tọa độ tuyệt đối của tay máy
+ Trích mẫu tọa độ của một số điểm rời rạc.
X Y Z
150 300 -450
150 330 -450
150 360 -450
150 390 -450
150 420 -450
150 450 -450
150 480 -450
150 510 -450
150 540 -450
150 570 -450
150 600 -450
180 600 -450
210 600 -450
240 600 -450
270 600 -450
300 600 -450
Bảng 4.5 Tọa độ các điểm trên đường hàn theo đường thẳng.
- Chạy chương trình Pro_main.m, ta có được bảng tọa độ suy rộng.
Sai số (10-4)
-0.1216 2.4575 199.9998 0 9.7457
-0.0557 2.3997 199.9998 0 9.6203
0.0058 2.3403 199.9998 0 9.8733
0.0639 2.2794 199.9998 0 9.8309
0.1192 2.2170 199.9998 0 8.8406
0.1725 2.1532 199.9998 0 9.8874
0.2241 2.0877 199.9998 0 9.1025
0.2744 2.0206 199.9998 0 9.8214
0.3240 1.9517 199.9998 0 9.4996
0.3730 1.8809 199.9998 0 9.3320
0.4218 1.8080 199.9998 0 9.3612
0.3855 1.7877 199.9998 0 9.9373
0.3522 1.7638 199.9998 0 9.9849
0.3221 1.7363 199.9998 0 9.3589
0.2952 1.7054 199.9998 0 9.2894
0.2717 1.6710 199.9998 0 9.8073
0.2514 1.6330 199.9998 0 9.9936
0.2346 1.5916 199.9998 0 9.9755
PROGRAMFILE
! prgfln C:\Documents and
Settings\Jerry\Desktop\EASY_ROB\EASY_ROB\proj\DuongdanthucteA12.prg
ERC TRACK ON
PTP_AX -6.9676 140.805 0.20000 0.0000
PTP_AX -3.1907 137.4934 0.20000 0.0000
Kết quả thu được của 2 phương pháp là hoàn toàn gần giống nhau.
Vậy: “thuật toán tối ưu và phương pháp biến đổi ngược các ma trận thuần nhất
4x4 làm tốt công việc hoạch định đường dẫn liên tục cho tay máy”.
* Tương tự ta cũng có được hình ảnh tay máy hàn cắt theo đương tròn như sau.
- Ta có 1 tấm kim loại :
Hình 5.13 : Hình ảnh mối hàn cắt theo đường tròn
Làm các bước tương tự như trên ta được .
* Theo thuật toán tối ưu ta được.
PROGRAMFILE
Kết quả thu được của 2 phương pháp là hoàn toàn gần giống nhau.
Vậy: “thuật toán tối ưu và phương pháp biến đổi ngược các ma trận thuần nhất
4x4 làm tốt công việc hoạch định đường dẫn liên tục cho tay máy”.