Experimental and Computational

Mechanics in Engineering (Scientific

Books Collection, Volume 28) Akhyar
Visit to download the full and correct content document:
https://ebookmass.com/product/experimental-and-computational-mechanics-in-engin
eering-scientific-books-collection-volume-28-akhyar/
 Experimental and
Computational Mechanics in
Engineering

Selected peer-reviewed extended articles

based on abstracts presented at the
International Conference on Experimental and
Computational Mechanics in Engineering
(ICECME 2021)

Edited by
Dr. Akhyar Akhyar
Dr. Mohd Iqbal
 Experimental and
Computational Mechanics in
Engineering

Selected peer-reviewed extended articles

based on abstracts presented at the
International Conference on Experimental and
Computational Mechanics in Engineering
(ICECME 2021)

Aggregated Book

Edited by
Dr. Akhyar Akhyar and Dr. Mohd Iqbal
Copyright  2022 Trans Tech Publications Ltd, Switzerland

All rights reserved. No part of the contents of this publication may be reproduced or
transmitted in any form or by any means without the written permission of the
publisher.

Trans Tech Publications Ltd

Seestrasse 24c
CH-8806 Baech
Switzerland
https://www.scientific.net

Volume 28 of
Scientific Books Collection
ISBN 978-3-0357-1631-3

Full text available online at https://www.scientific.net

Distributed worldwide by
Trans Tech Publications Ltd
Seestrasse 24c
CH-8806 Baech
Switzerland
Phone: +41 (44) 922 10 22
e-mail: sales@scientific.net
 Preface

The editors proudly present this book with the theme of empowering applied technology and
innovation for sustainable development. The articles comprised in this book cover the most recent
research results, new ideas, and experiences in materials science, metallurgy, metalworking, and
materials synthesis. Because the writers of the papers come from Japan, Germany, Saudi Arabia,
India, Malaysia, and Indonesia, the book gives information on the worldwide level of research
activities. All of the authors are thanked profusely for their contributions and involvement. The book
could serve as a foundation for future collaborative research and publication.

High appreciation is extended to Assoc. Prof. Dr. Syarifah Nur Aqida Syed Ahmad from
Universiti Malaysia Pahang, Malaysia, Prof. Dr. Ing. Tamara Nestorovic from Rjhr-Universitat,
Bochum, Germany, Prof. Dr. Ir. Samsul Rizal, M.Eng from Universitas Syiah Kuala, Banda Aceh,
Indonesia, and Prof. Ir. Dr. Mohammad Yeakub Ali from Universiti Teknologi Brunei, Brunei
Darussalam for sharing their knowledge and insights in the keynote addresses. The reviewers and
editorial team deserve special recognition for their efforts in reviewing and revising the papers. The
editors would also like to thank the Scientific Net team for their unwavering support during the
creation of this edition.

Dr. Ir. Akhyar

Universitas Syiah Kuala, Indonesia
Chairman

Dr. Ir. Mohd Iqbal

Universitas Syiah Kuala, Indonesia
Editor
Table of Contents

Preface

Chapter 1: Steel and Alloys, Metalworking Technologies

Characterization of Magnesium Alloy AZ31 due to Thermal Oxidation Temperature

Sutyoko, Lutiyatmi and R. Afandi 3
Effect of Oil Quenching and Shot Peening to Improve Hardness Behavior of S45C Carbon
Steel
B.H. Priyambodo, Margono, K.C. Nugroho, N.T. Atmoko and R.I. Yaqin 9
Experimental Study of MQL Performance on the Titanium Material Drilling Process
M. Alayaini, M. Rizal, M. Iqbal and M. Dirhamsyah 16
Microstructural Investigation of Acicular Nodular Cast Iron Used for Work Rolls
H. Oktadinata, S.B. Pratomo, S.A. Dwiwanto, Y. Nugraha and U. Mardono 27
Simultaneous Double-Sided Metal Inert Gas Welding of AA5052 Aluminum Alloy T-Joints
R.A. Himarosa, Mudjijana, R.K. Adi, M.B. Nur Rahman, Sudarisman, A. Wisnujati, A. Yusuf
and D. Hidayat 33
Effect of Welding Parameter Conditions of 304L SS and AISI 1015 Dissimilar Steel Weld
Joints to Macrostructure and Mechanical Properties
H. Kadir, Riswanda, A.D. Saragih, Sugianto, M. Budi and Akhyar 40

Chapter 2: Corrosion and Metal Failure

The Failure Analysis of Crankshaft of Four Cylinder Diesel Engine Using Experimental
Method
Husaini, A. Rizqullah, I. Hasanuddin and S. Muammar 51
A Comparative Study on Corrosion Rate of Carbon Steel in NaCl Solution with Continuous
and Discontinuous Weight Loss Methods
N. Ali, M.S. Mustapa, Z.I. Vega, T. Sulaiman and I. Hasanuddin 60
Analysis of the Leaf Spring Failure in Light Duty Dump Truck
Husaini, M. Farhan, N. Ali, T.E. Putra, R. Anshari and K. Suherman 67

Chapter 3: Composites

Effect of Silane Coupling Agent on the Mechanical Properties of Oil Palm Frond Fiber
Composite
Sabri, Z. Fuadi, R. Kurniawan, S. Rizal and H. Homma 79
Finite Element Analysis of the Jaloe kayoh Boat Structure with Load Variations by Using E-
Glass and Ramie Fiber Composite Materials
A. Tamlicha, S. Rizal, I. Hasanuddin, M.M. Noor and Nazaruddin 85

Chapter 4: Building Materials

The Effectiveness Evaluation of Sacrificial Anode in Reinforced Concrete that has been
Installed for One Year
M. Isra, S. Huzni, B.M.I. Israr and S. Fonna 97
Flexural Strength and Physical Properties of Cement Board Reinforced with Abaca Fiber
M. Iqbal, S.A. Azan, R. Rahmadtullah and L.B. Abhang 106
 CHAPTER 1:

Steel and Alloys, Metalworking Technologies

Published in: Materials Science Forum Submitted: 2022-02-08
ISSN: 1662-9752, Vol. 1067, pp 11-16 Revised: 2022-03-19
doi:10.4028/p-v912tx Accepted: 2022-04-14
© 2022 Trans Tech Publications Ltd, Switzerland Online: 2022-08-10

Characterization of Magnesium Alloy AZ31 Due to Thermal Oxidation

Temperature
Sutiyoko1,a*, Lutiyatmi1,b and Ridwan Afandi1,c
1
Foundry Department, Politeknik Manufaktur Ceper, Indonesia
sutiyoko@polmanceper.ac.id, byatm.luti@gmail.com, cafandiridwan@gmail.com
a

*the corresponding author

Keywords: thermal oxidation, magnesium alloy, corrosion resistance, microstructure

Abstract. Magnesium and its alloy have good characteristics for implant materials. Increasing these
characteristics is needed to be an excellent material. The objective of this research is to investigate
the magnesium alloy AZ31 (Al: 3.07%; Zn: 1.05%) characteristics affected by thermal oxidation
temperature. Investigated characteristics in this study were hardness, corrosion resistance, and
microstructure. The temperature variations of thermal oxidation were 100, 200, 300, 400 °С. The
Vickers micro-hardness decreased with increasing of thermal oxidation temperature and the as-
received of Mg alloy had the highest Vickers micro-hardness. The lowest corrosion resistance
occurred at 200 °С of thermal oxidation temperature but this corrosion resistant was higher than that
at the as-received material. The microstructures of Mg alloy were looked cracked in their grains at
the thermal oxidation temperature over than 200 °С. The cracks increased by increasing of the
thermal oxidation temperature.

1. Introduction
Magnesium and its alloy are one of the implant materials in recent century. These implant
have a unique characteristic as a biodegradable materials or smart materials [1]. AZ31 has
aluminum as a main alloy and Zn as a secondary component. This alloy has γ-Mg17Al12 and α-Mg
phases, beside this alloy also both good castability and corrosion resistance [2]. Magnesium oxide
(MgO) is important phase for application in optoelectronics [3] and interesting issue to enhance the
magnesium alloy characteristics. There are a number of method to deposit MgO on the surface of
magnesium alloy. Spray pyrolysis, magnetron sputtering, ion beam assisted deposition, electron
beam evaporation, and laser ablation are the methods to deposit MgO [4].
Thermal oxidation vacuum evaporative magnesium films have been used to deposite
nanoscale magnesium oxide on a glass substrate. The adhesion increases by increasing the
temperature and duration of thermal oxidation [3]. Thermal oxidation of magnesium alloy (Al : 8.3-
9.7%; Mn: 1% and Zn: 0.5%) on different temperature and duration of holding time resulted in
changes of their corrosion resistance, wear resistance, and microstructure [5]. Large thermal stress
during oxidation may be caused the shear band growth at a prolonged time for 300 °С in thermal
oxidation. At the thermal oxidation of 400 , the micro-crack percentage increases [6]. The cracks
and the stress force at a higher temperature causes the protective layer changes to oxide ridges [7].
The aim of this study is to investigate the effect of thermal oxidation temperature on hardness,
corrosion resistance, and microstructure of AZ31.

2. Experimental
The material was sheet of magnesium alloy AZ31 (Al: 3.07%; Zn: 1.05%) with 3 mm in
thickness. The specimens were prepared to Vickers micro-hardness (15×25x3 mm3), microstructure
(15×25x3 mm3), corrosion (15×25x3 mm3), and x-ray dispersive (15×25x3 mm3) tests. The
specimens were prepared by polishing until 2000 mesh and followed by micro-polish alumina
suspension. Thermal oxidation temperatures were 0, 100, 200, 300, 400 °С. the specimens were
heated in the heat treatment furnace with acceleration 290 °С/h and holding time at destination
4 Experimental and Computational Mechanics in Engineering

temperature for 6 hours. After that, the heat treatment furnace was turned of and the specimens
stilled in the furnace until room temperature.
We used microscope optic Nikon for analyze microstructure of specimens before and after
heat treatment. Corrosion test used the Corrtest Electrochemical Workstation (Wuhan Corrtest
Instruments Corporation). While for micro-hardness, we used the Vickers micro-hardness tester FM
800, (Future-Tech Corp) at 10 g load and 15 s holding time. The formed phases were analyzed
using the x-ray dispersive results.

3. Results and Discussion

3.1 Micro-hardness
Vickers micro-hardness of Mg alloy at 0 (as-received), 100, 200, 300, 400 °С were 66.7; 56.7;
53; 53; 51 kgf/mm2 respectively as shown in Fig.1. These results showed that the Vickers micro-
hardness of treated Mg alloy decreased with increasing of thermal oxidation temperature. The
decrease in hardness of treated Mg alloy from 100 °С to 400 °С occurred in lower gradient than that
from as-received Mg alloy to treated Mg alloy at 100 °С. Standard deviation of all data had small
value (average 0.6 kgf/mm2) indicated that the data were more homogeneous.
The Vickers micro-hardness of treated Mg alloy was lower than as received Mg alloy. The
Vickers micro-hardness also decreased with increasing thermal oxidation temperature. The thermal
oxidation was done by heated AZ31 at temperature destination, held for 6 hours and cooled in the
furnace by annealing process. The annealing process resulted in lower hardness of Mg alloy as the
other metals generally that treated by annealing process. The treated Mg alloy has higher hardness
that the untreated Mg alloy because of oxide structure on magnesium surface. The oxide structure
on the magnesium surface usually MgO, MgO2, and other oxide depend on its alloy. In this study,
there was no oxide or other compound that was detected on the magnesium surface after treatment
as shown in XRD results (Fig. 2). There was no change peaks on the XRD results between treated
and untreated AZ31. Finally, the Vickers micro-hardness decreased because of slow cooling in
annealing process.

Fig. 1 Vickers micro-hardness of treated and untreated AZ31

 Scientific Books Collection Vol. 28 5

Fig. 2 XRD results of AZ31 (a) as-received, treated at (b) 100 °С (c) 200 °С (d) 300 °С (e) 400 °С
6 Experimental and Computational Mechanics in Engineering

3.2 Microstructure
The microstructure of treated and untreated AZ31 were shown in Fig.3. The untreated AZ31
microstructure (Fig. 3a) revealed that the grain were like granular forms. This microstructure was
not significant change at the 100 °С of oxidation thermal temperature. The form still granular and
the surface also still same with the untreated Mg. at the higher temperature, the grain looked cracks
on the surface of microstructure. This crack numbers increased by oxidation thermal temperature.
The treated AZ31 at 300 °С looked more cracks than that at 200 °С. While at 400 °С of thermal
oxidation temperature, the surface was looked burned and cracks increased.

Fig. 3 Microstructure of magnesium alloy at (a) 0 °С (b) 100 °С (c) 200 °С (d) 300 °С
(e) 400 °С of thermal oxidation temperatures

The microstructure reveals formation change on AZ 31 surface before and after thermal
oxidation. The temperature of thermal oxidation has principal role on the result of treatment. The
temperature over 200 °С effected on over heat on the surface of AZ31 and resulted in cracks. The
higher temperature in thermal oxidation make the AZ31 surface expands and shrinks when the
 Scientific Books Collection Vol. 28 7

furnace of thermal oxidation is turned off. High gradient temperature in cooling process makes the
over shrink and results in crack on AZ31 the surface.
3.3 Corrosion Resistance
Corrosion resistance is indicated by corrosion rate in the results of corrosion test. The corrosion
rate for thermal oxidation temperature 0, 100, 200, 300, 400 °С were 0.056, 0.334, 0.156, 0.171,
0.896 mm/yr respectively. These results revealed that the untreated AZ31 had the lowest corrosion
rate than the treated AZ31. The treated AZ31 at 200 °С of thermal oxidation temperature had the
lowest corrosion rate than that at other temperatures in this study.
Corrosion resistance on the metal surface correlates to this surface characteristics. Smoother
metal surface enhances the corrosion resistance for the same case. The treated AZ31 by thermal
oxidation had the lower corrosion rate than the untreated AZ31. In this study, the untreated AZ31
had the lower corrosion rate because the treated AZ31 had like cracks on the surface. This cracks on
the surface make the metal surface easier to its corrosion.

Table 1 Corrosion rate of treated AZ31 by thermal oxidation

Temperature Io Eo (V) CR
(A/cm2) (mm/yr)
0 2.43E-06 -1.535 0.056
100 1.46E-05 -1.560 0.334
200 6.84E-06 -1.563 0.156
300 7.50E-06 -1.517 0.171
400 3.92E-06 -1.541 0.896

4. Conclusion
The thermal oxidation of AZ31 in variation of temperature resulted in changes of hardness,
microstructure and corrosion resistance. The hardness of AZ31 decreased with increasing the
thermal oxidation temperature. the microstructure changed at treated AZ31 and looked cracks on
the surface of magnesium. The corrosion resistance of AZ31 after thermal oxidation decreased
because of cracks in the AZ31 surface.

5. Acknowledgment
This research was supported financially by Indonesia Ministry of Education, Cultural, Research
and Technology

References
[1] Y. Chen, Z. Xu, C. Smith, and J. Sankar, Recent advances on the development of magnesium
alloys for biodegradable implants, Acta Biomater. 10 11 (2014) 4561–4573.
[2] J. Yang, J. Peng, E. A. Nyberg, and F. S. Pan, Effect of Ca addition on the corrosion behavior
of Mg-Al-Mn alloy, Appl. Surf. Sci. 369 (2016) 92–100.
[3] S. H. Tamboli, V. Puri, and R. K. Puri, Applied Surface Science Adhesion and stress of
magnesium oxide thin films : Effect of thickness , oxidation temperature and duration, Appl.
Surf. Sci. 256 14 (2010) 4582–4585.
[4] A. M. E. Raj, L. C. Nehru, M. Jayachandran, and C. Sanjeeviraja, Spray pyrolysis deposition
and characterization of highly (100) oriented magnesium oxide thin films, Cryst. Res. Technol.,
42 9 (2007) 867–875.
8 Experimental and Computational Mechanics in Engineering

[5] J. D. Majumdar, U. Bhattacharyya, A. Biswas, and I. Manna, Studies on thermal oxidation of

Mg-alloy ( AZ91 ) for improving corrosion and wear resistance, Surf. Coat. Technol. 202
(2008) 3638–3642.
[6] F. Czerwinski, The early stage oxidation and evaporation of Mg – 9 % Al – 1 % Zn alloy,
Corros. Sci. 46 2 (2004) 377–386.
[7] F. Czerwinski, The oxidation behaviour of an AZ91D magnesium alloy at high temperatures,
Acta Biomater. 50 10 (2002) 2639–2654.
Published in: Materials Science Forum Submitted: 2022-02-09
ISSN: 1662-9752, Vol. 1067, pp 27-33 Revised: 2022-03-17
doi:10.4028/p-dt2v5c Accepted: 2022-04-14
© 2022 Trans Tech Publications Ltd, Switzerland Online: 2022-08-10

Effect of Oil Quenching and Shot Peening to Improve Hardness

Behavior of S45C Carbon Steel
Bambang Hari Priyambodo1,a*, Margono1,b, Kacuk Cikal Nugroho1,c,
Nugroho Tri Atmoko1,d and Rizqi Ilmal Yaqin2,e
1
Mechanical Engineering Department, Sekolah Tinggi Teknologi Warga Surakarta, Indonesia
2
Ship Engineering Department, Politeknik Kelautan dan Perikanan Dumai, Indonesia
a*
bambanghp@sttw.ac.id, bmargono@sttw.ac.id, ccikal@sttw.ac.id, dnugroho.ta@sttw.ac.id,
e
r.ilmalyaqin@politeknikkpdumai.ac.id

Keywords: Heat Treatment, Shot Peening, Hardness, Microstructure, S45C Carbon Steel

Abstract. S45C carbon steel is widely used as a raw material for tools and automotive components.
In machine components, a material that has hard and ductile properties is also needed, with this
problem, of course, it is necessary to have material engineering to improve the mechanical properties
of steel in order to obtain good quality. The heat treatment process on the material has the advantage
of improving mechanical properties. The purpose of this study was to determine the effect of heat
treatment and shot peening on the mechanical properties and microstructure of the S45C carbon steel
surface. S45C carbon steel was heat-treated at 900 ºC and held for 15 minutes, then quenched using
oil media. Next, the shot peening process was carried out with pressure variations of 4, 5, 6, and 7
bar for 20 minutes. Hardness testing was carried out using micro Vickers with a load of 0.49 N for
10 seconds. The results of the heat treatment on S45C material experienced an increase in hardness
of 251.56 VHN compared to non-treatment, namely 187.38 VHN. Specimens that have been heated
treated and shot peening with pressure variations of 4, 5, 6, and 7 bar experienced an increase in
hardness of 286.18, 289.22, 357.24, and 450.22 VHN. The microstructure of the heat treatment
material is formed by the phases of ferrite, pearlite, and martensite. The pearlite structure is denser
and denser, showing increased hardness compared to non-treated S45C. Furthermore, the cross-
sectional microstructure shows the depth of the shot peening effect as far as 130 µm. The surface of
the specimen has a denser structure than the raw material.

Introduction
The development of the manufacturing industry is currently advancing along with the times
and technology. Several productions with steel as raw material are widely used, especially for tools
and automotive components [1]. Steel is an alloy metal that has a basic element of iron, carbon, and
others, the nature of steel is very dependent on the carbon content it has [2]. Carbon content in steel
can be grouped into low carbon steel, medium carbon steel, and high carbon steel [3]. In machine
problem, of course, it is necessary to have material engineering to improve the mechanical properties
of steel in order to obtain good quality. The mechanical properties of steel are closely related to the
microstructure obtained after heat treatment which is generally carried out to increase hardness [4].
The heat treatment process on the material has the advantage of improving mechanical
properties. Materials that are heat-treated will experience changes in phase, microstructure, and
crystallography [5][6]. Steel heat treatment is carried out by involving controlled cooling [7]. The
cooling process can be achieved by allowing the heated material to cool slowly under natural air or
by immersing it in a cooler [8]. Heat treatments that are often used to modify the microstructure and
mechanical properties of engineering materials, especially steel is annealing, normalizing, hardening,
and tempering [9]. If you look at the problems above, it is necessary to do heat treatment which has
a function to harden the medium carbon steel material. The heat treatment that has this purpose is
hardening [2]. This type of heat treatment has the aim of hardening the metal and changing the
microstructure through a heating process and setting the cooling speed. To obtain maximum results,
heat treatment and shot peening processes are carried out. Shot peening works by striking the surface
10 Experimental and Computational Mechanics in Engineering

with a shot (round metal particles, glass, or ceramic) with a force large enough to produce plastic
deformation [10]. When a group of shots impacts the surface it produces several indentations, which
result in the component being encased by a compressive pressure film on the metal surface. This
results in residual compressive stress on the metal surface [11][12].
In this study, based on the above treatment, S45C carbon steel needs to be heat treated and
shot peening to increase its weakness. Carbon steel which is only heat treated has not been able to
increase the hardness significantly so that the resistance of the material to failure is still relatively
high. In addition, one of the weaknesses of S45C carbon steel is that its surface hardness is still
smaller than other alloy steels, so it needs to be increased by using a shot peening treatment. The
purpose of this study was to analyze the effect of heat treatment with oil cooling and shot peening
with variations in pressure on the hardness and microstructure of S45C carbon steel.

Methodology
The specimen used in this study was S45C carbon steel in the form of a rod with a diameter
of 20 mm and a thickness of 100 mm, with a chemical composition (Wt%) as shown in Table 1. The
surface is smoothed with sandpaper assisted by an orbital sander with sandpaper sizes of 400, 600,
800, 1000, and 2000. After smoothing with sandpaper, the specimen is then finished using metal
polish to remove scratches and make the specimen surface smoother. The S45C carbon steel test
sample was cleaned and placed in a heater. The sample was heated in a furnace to a temperature of
900 ⁰C for 15 minutes after which it was cooled by dipping the test sample into the oil. Next, the shot
peening process was carried out by firing small particles continuously and under control with pressure
variations of 4, 5, 6, and 7 bar for 20 minutes. Hardness testing will be carried out on the surface and
cross-section with point distance 0 - 200 µm as shown in Figure 1, using the micro Vickers hardness
test method and using a pyramid-shaped indenter made of diamond with an angle of 136⁰ at the bottom
of a square. The test uses the ASTM E92 standard with a load of 0.49 N for 10 seconds [13].
Microstructure testing was carried out to determine changes in microstructure conditions on the
surface of S45C carbon steel formed after the heat treatment process and the shot peening process. In
the next process, the specimen is polished until smooth. The surface of the specimen is observed using
an optical photo microscope connected to a processor.

Table 1. Composition of S45C Carbon Steel specimen

Element Wt [%]
Fe 98.40
C 0.481
Si 0.223
Mn 0.498
P <0.0100
S <0.0100
Cr 0.297
Mo 0.020
Ni <0.0100
Cu 0.010
Al 0.080
Co <0.0050
Mg <0.0050
Nb 0.021
Ti 0.0057
V <0.0050
W <0.100
 Scientific Books Collection Vol. 28 11

(a) (b)

Figure 1. Hardness test specimen in (a). Surface, and (b). Cross-section with point distance
0 - 200 µm

Result and Discussion

The hardness results can be seen in Figure 2. It shows that the hardness of the non-treated
S45C specimen is 187.38 VHN. There was an increase in hardness after the specimen was given heat
treatment and shot peening process with variations in pressure, namely 4, 5, 6, and 7 bar, which
increased respectively, amounting to 286.18, 289.22, 357.24, and 450.22 VHN. The highest hardness
was obtained at shot peening with a pressure of 7 bar. The addition of hardness occurs on the surface
of the specimen, the deeper the surface of the specimen that is exposed to shot peening, the hardness
will decrease. In addition, the higher the shot peening pressure, the greater the energy produced for
the collision of steel balls on the material surface. So that the density and the resulting compressive
residual stress also increase [11].
500

450

400

350
Hardness (VHN)

300

250

200

150

100

50

0
Non Treatment 4 5 6 7
Pressure of Shot Peening (bar)

Figure 2. Hardness value on non-treated S45C carbon steel and after the combined heat treatment
and shot peening with pressure variations process.

Figure 3. Shows the hardness results on the S45C specimen before and after the oil quenching
heat treatment process and the combination with the shot peening treatment at a pressure of 7 bar.
The results of the hardness test experienced an increase in hardness of 450.22 VHN on the specimens
carried out by a combined process of heat treatment and shot peening.
12 Experimental and Computational Mechanics in Engineering

500
450
400
350
Hardness (VHN)

300
250
200
150
100
50
0
Non Treatment Heat Treatment Heat Treatment and Shot
Peening 7 bar
Process Treatment

Figure 3. The hardness value of S45C carbon steel before and after heat treatment and shot peening
with a pressure of 7 bar.

Figure 4. Shows the hardness results from the combination of heat treatment and shot peening
with a pressure of 7 bar. From Figure 4, it is known that the deeper the shot peening surface, the lower
the hardness because the hardness of the test object approaches the base metal. The closer to the shot
peening surface, the higher the hardness. At a depth of 100 µm obtained a constant hardness value.
This phenomenon is influenced by the formation of residual compressive stress on the shot peening
material that occurs on the material surface to a depth of 100 µm so the dislocation density cannot
reach deeper material depths [14].
400

350
Hardness (VHN)

300

250

200

150
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200
Point distance (µm)

Figure 4. The value of the cross-sectional hardness of the S45C carbon steel specimen after heat
treatment and shot peening with a duration of 7 bar.

The microstructure of non-treated S45C carbon steel shows that there are white ferrite and
black pearlite, this is due to the composition of the workpiece containing 0.44% carbon. Pearlite is
relatively strong, hard, and ductile, while ferrite is weak, soft, and ductile. The microstructure of the
non-treated S45C material and after being heat-treated can be seen in Figure 4. Figure 4(b) shows the
 Scientific Books Collection Vol. 28 13

microstructure of the specimens which were heat-treated with oil quenching media, martensite
(needle-shaped) and bainite structures were formed. Fast cooling with oil quenching media, from the
austenite phase to the martensite phase. This causes an increase in the hardness of the specimen after
the heat treatment process which can be seen in Figure 3.

(a)
Pearlite

Ferrite

(b)

Pearlite

Martensite

Figure 5. Microstructure of the S45C specimen surface (a) before and (b) after
heat treatment with oil cooling

Figure 6. shows the transverse microstructure by showing the depth of the shot peening effect.
The surface of the specimen has a denser structure than the parent metal. The shot peening process
does not produce an acute angle on the surface of the material so it will not result in stress
concentration. In addition, this process also produces compressive residual stresses so that if cracks
occur, this residual stress will inhibit the rate of propagation. The surface of the shot peening has a
rougher surface because the indentations due to the shot peening process are very shallow and have
a large radius the indentation only causes a light stress concentration.
14 Experimental and Computational Mechanics in Engineering

Raw Materials Effect shot

peening

Figure 6. The cross-sectional microstructure of the S45C carbon steel

specimen after heat treatment and shot peening with a pressure of 7 bar

Conclusions
S45C carbon steel was heat treated with a temperature of 900 ºC and held for 15 minutes, then
quenched using oil media experienced an increase in hardness of 251.56 VHN. Specimens that have
been subjected to heat treatment and additional shot peening treatment with pressure variations of 4,
5, 6, and 7 bar for 20 minutes experienced an increase in hardness of 286.18, 289.22, 357.24, and
450.22 VHN. Heat treatment and shot peening on S45C carbon steel specimens have the effect of
changing the microstructure. The results of the observation of the microstructure before being heat-
treated produced ferrite and pearlite grains. After being subjected to heat treatment with oil quenching
they produce martensite and bainite grains. Furthermore, shot peening treatment resulted in a denser
structure than the raw material.

Acknowledgments
Thank you for the facilities provided by the Sekolah Tinggi Teknologi Warga Surakarta.

References
[1] B.S. Motagi and R. Bhosle, “Effect of Heat Treatment on Microstructure and Mechanical
Properties of Medium Carbon Steel,” Int. J. Eng. Res. Dev., vol. 2, no. 1 (2012) pp. 7–13.
[2] O.O. Agboola et al., “Optimization of heat treatment parameters of medium carbon steel
quenched in different media using Taguchi method and grey relational analysis,” Heliyon, vol.
6, no. e04444, (2020).
[3] J.K. Odusote, T.K. Ajiboye, and A. B. Rabiu, “Evaluation of Mechanical Properties of Medium
Carbon Steel Quenched in Water and Oil,” J. Miner. Mater. Charact. Eng., vol. 11, no. 9
(2012), pp. 859–862.
[4] T. Senthilkumar and T. K. Ajiboye, “Effect of Heat Treatment Processes on the Mechanical
Properties of Medium Carbon Steel,” J. Miner. Mater. Charact. Eng., vol. 11, no. 2 (2012),
pp. 143–152.
 Scientific Books Collection Vol. 28 15

[5] S. V, P. Dinesh, and S. B. Patil, “Study of Mechanical Properties of Steel Quenched in a Blend
of Biodegradable Oils with Quench Accelerators,” IJLTEMAS, vol. 5, no. 5 (2016), pp. 20–24.
[6] F. X. Ding, L. Lan, Y. Yu, and M. K. Man, “Experimental study of the effect of a slow-cooling
heat treatment on the mechanical properties of high strength steels,” Constr. Build. Mater., vol.
241, no. 1 (2020), pp. 118020–12.
[7] A.A. Adeleke, P.P. Ikubanni, T.A. Orhadahwe, J.O. Aweda, J.K. Odusote, and O.O. Agboola,
“Microstructural assessment of AISI 1021 steel under rapid cyclic heat treatment process,”
Results Eng., vol. 4, no. 9 (2019), pp. 100044–4.
[8] P.P. Ikubanni, A.A. Adediran, A.A. Adeleke, K.R. Ajao, and O.O. Agboola, “Mechanical
Properties Improvement Evaluation of Medium Carbon Steels Quenched in Different Media,”
Int. J. Eng. Res. Africa, vol. 32, no. 9 (2017), pp. 1–10.
[9] B. C. Kandpal et al., “Effect of heat treatment on properties and microstructure of steels,”
Mater. Today Proc., vol. xxx, no. xxxx (2020), pp. 1–7.
[10] B. H. Priyambodo, Suhartoyo, and S. Slamet, “Increased Corrosion Resistance on Cu35%Zn
Surface by Shot Peening Process,” J. Phys. Conf. Ser., vol. 1430, no. 1, (2020).
[11] B. H. Priyambodo, V. Malau, P. T. Iswanto, L. D. Setyana, Sugeng Slamet, and Y. Kurniawan,
“Improve corrosion resistant and corrosion fatigue cracking performance on AISI 304 by shot
peening process as alternative biomaterials,” J. Corros. Sci. Eng., vol. 22, no. 7 (2019), pp. 1–
10.
[12] B. H. Priyambodo, Margono, and K. C. Nugroho, “Corrosion Protection on AISI 304 by Shot
Peening Treatment with Variation of Particle Size and Shooting Pressure,” Mater. Sci. Forum,
vol. 1051 (2022), pp. 153–159.
[13] ASTM, Standard Test Method for Vickers Hardness of Metallic Materials 1, vol. 82, no.
Reapproved 1997. (2000).
[14] Margono, B. H. Priyambodo, and R. I. Yaqin, “Shot Peening on AISI 304 by Various Sizes of
Steel Ball Particles to Reduce Corrosion Rates,” J. Corros. Sci. Eng., vol. 23, no. 2 (2021), pp.
1–8.
Published in: Materials Science Forum Submitted: 2022-02-09
ISSN: 1662-9752, Vol. 1067, pp 35-45 Revised: 2022-04-26
doi:10.4028/p-623iz6 Accepted: 2022-04-26
© 2022 Trans Tech Publications Ltd, Switzerland Online: 2022-08-10

Experimental Study of MQL Performance on the Titanium Material

Drilling Process
Mustafa Alayaini1,2,a, Muhammad Rizal1,b, Mohd. Iqbal1,c, M. Dirhamsyah1,d*
1
Department of Mechanical Engineering, Faculty of Engineering, Syiah Kuala University, Aceh
23111, Indonesia
2
Department of Mechanical, SMKN 2 Banda Aceh, Indonesia.
alayainimustafa@gmail.com, bmuh.rizal@unsyiah.ac.id, cmdirhamsyah@unsyiah.ac.id,
a
b
mohd.iqbal@unsyiah.ac.id
*corresponding author

Keywords: Minimum Quantity Lubrication, dry, Drilling, Titanium.

Abstract. This titanium material is very difficult to machine due to its low thermal conductivity
resulting in heat generated when machining accumulates in the cutting zone. This causes the thermal
effect to be absorbed in the drill tool so that the tool wears out quickly which affects the quality of
the hole. This study aims to examine the effect of tool wear on the cutting force of hole quality under
dry machining conditions and machining using the MQL method. The cutting force resulting from
the process of drilling holes using MQL is smaller than drilling in dry conditions. The larger the feed
(f), the greater the cutting force (N) that is generated during the drilling process in dry conditions and
MQL conditions. The greater the cutting speed (v) used during the drilling process, the lower the
cutting force generated

Introduction
This titanium material is very difficult to machine due to its low thermal conductivity resulting in
heat generated when machining accumulates in the cutting zone. This causes a thermal effect to be
absorbed in the drill tool and shortens tool life. When the process is not detected any wear at the tip
of the tool causes the hole quality to decrease to low [1].
This research will focus on the machining process of Ti Al Nb material. This material is widely
used for bone implant products. The machining process of this material uses a lubrication process
using palm oil using the MQL method.
Several lubrication studies carried out in the above study were carried out with variations of only
1 type of coolant on several types of material or steel and have not studied the Ti Al Nb material using
the MQL method with variations of several types of lubrication fluid. Therefore, it is deemed
necessary to conduct a study to see the performance and surface quality of the Ti Al Nb cylindrical
material after machining with a 4 Axis machine using the MQL method and variations in the type of
lubrication fluid.
The formulation of the problem to be solved is how to examine the quality of the hole and the
effect of wear on the process conditions and also the cutting force when carrying out the drilling
process. Therefore, it is necessary to study the effect of MQL on the quality of the hole and the
condition of the cutting force produced from sharp drill bits to wear.
The purpose of this study was to examine the quality of the drill hole in dry machining and use the
Minimum Quantity Lubrication (MQL) method for palm.

Methodology
This research will focus on the machining process of Ti Al Nb material. This material is widely used
for bone implant products. The machining process of this material uses a lubrication process using
palm oil using the MQL method. Details of research planning activities can be seen in the following:
Another random document with
no related content on Scribd:
welken aard ook. Eens op eenen avond in den laten herfst zat ik te
Grouw in de herberg, met eenen vriend, die mijn gast was, student
als ik. Jongelingen, jonge mannen uit de Grouwster burgerij,
boerezonen, schippers-feinten, ook een paar matrozen (bûte-
farjers), waren daar, gul en vroolijk en eerbaar, gezellig met ons
vereenigd. De piano werd tusschenbeiden door den eenen of den
anderen bespeeld, en menig Friesch liedje („It wier op in
Simmerjoun”, „Forjit my net, as bolle wyntsjes waeye”, en vooral „De
Bolseter-” en „De Snitser-Merke”) werd er helder op gezongen. Daar
zaten ook een paar bejaarde schippers, en ook dezen werden door
de algemeene vroolijkheid aangestoken. Een van deze twee, een
oorbeeldige oude waterrot, met nog lustig schitterende oogen in [42]’t
gelaat, dat door weêr en wind gebruind en gerimpeld was, sprong
op, en vertoonde ons den Zevensprong. Hij zelf zong het deuntje,
dat daar bij behoort:

„Hestou wol ’ris heard fen de saune, de saune?

Hestou de saunsprong wol ’ris dounsjen sjoen?”

„Da’s ien, da’s twa, da’s trije, da’s fjouwer, da’s fiif, da’s seis, en da’s
saun!” en poemp! sloeg hij met het voorhoofd op den vloer—en
boem! daar stond de zestigjarige met een sprong weêr overeind,
lenig en vlug als een jongeling, onder ’t gejuich der omstaande
Ts j i i s f o r d o u n s e r s .

En dan wordt er, reeds van oudsher, nog gezegd: „Frisia non cantat,
non saltat,” Friesland zingt niet en springt niet!

Het was een alleraardigst tooneeltje uit het Friesche volksleven van
den goeden, ouden tijd. 8 En waar vindt men dat nu nog zoo in onzen
kwaden, hedendaagschen tijd?
Die van Akkrum hebben eenen bijzonderen, geenszins mooien
spotnaam: S k y t s t o e l e n heeten ze.

Van ouds heet zeker meubel, eene soort van stoel, waar men kleine
kinders in zet, op z’n platst uitgedrukt: skytstoel, in betrekking op het
ronde gat, dat in de zitting is, en dat tot zeker bijzonder doel dienstig
is. Later, ook nog in deze eeuw, noemde men in Friesland zulk een
meubel gewoonlijk kakstoel; dat was al wat fatsoenlijker. Thans is
men al weer een graad fatsoenlijker geworden, en zegt men meest
tafelstoel. Hebben de Akkrumers oudtijds misschien zulke
skytstoelen eerder of meer in gebruik gehad voor hunne kinderen
dan andere Friezen? Of waren juist de Akkrumer skytstoelen
bijzonder mooi, of anderszins bijzonder—en is alzoo de spotnaam
der ingezetenen van dat groote en fraaie dorp te verklaren. Wie zal ’t
zeggen!

Opmerkelijk is het dat er nog zulk een Oud-Akkrumer skytstoel is

overgebleven, en tot op den dag van heden (immers nog voor twee
jaar) aan den tand des tijds ontsnapt. Een handelaar in oudheden,
op z’n mooist „antiquaire” genoemd, te Amsterdam, had toen nog
zulk een meubelstuk in zijn bezit;—Oud-Friesch model, zooals ik er
in mijne jeugd nog velen [43]in Friesland heb gezien. Maar deze stoel
was zeer bont van verwe, en er was een rijmke op geschilderd,
achter op de bekkeling (ruggeleuning). Dit rijmke:

In ’t jaer 1710
Werd ick voor het eerst gesien,
Ick was vercierd al nae behooren
Als kackstoel voor den eerstgeboren
Uyt de houwlickstrou
Van Geert Ackrum en syn vrou.

De man die hier genoemd wordt, had geen eigenen geslachtsnaam,

zooals vele Friezen uit den geringen boeren- en burgerstand, in die
tijden. Hij was een Geert Sjoukes, een Geert Bonnes, een Geert
Hylkes, een Geert Folkerts of zoo iets, maar bij deze gelegenheid
schreef hij zijnen naam, deftig, als Geert Ackrum, omdat hij een
Akkrumer was, te Akkrum woonde. Zoo iets gebeurde in die tijden,
en ook later, tot den jare 1811 toe, wel meer, en is de oorsprong van
menigen hedendaagschen geslachtsnaam. 9

Welk een huiselijk, welk een aardig tafereeltje wordt ons door dit
eenvoudige en ongekunstelde, maar geenszins onbevallige rijmke
als voor de oogen getooverd. Een jonge vader, trotsch op zijnen
eerstgeborenen, verrast zijn wijfje, op den eersten verjaardag van
hun kindje, van hun kroonprins, met eenen nieuwen, fraaien,
misschien door hem zelven gemaakten, door hem zelven met een
eigengemaakt „vaers” beschilderden tafelstoel, dien hij ten
overvloede, in de vroolijke stemming van zijn hart, voor dit huiselijke
feestje nog bijzonder versierd had met groen en bloemen—zeker wel
met palmgroen, dat in de 18de eeuw in geen enkel tuintje ontbrak,
met papieren bloemen en met klatergoud—„vercierd al nae
behooren”. En hoe aardig wordt het kindje aangeduid, de kleine
Sjouke of Bonne of Hylke of Folkert Geerts, als de „eerstgeboren uit
de huwelijkstrouw van Geert Ackrum en zijn vrouw.” Een tafereeltje
van eenvoud, [44]van ongekunstelde en zeker dankbare blijdschap,
van waar huwelijksgeluk. „O rijkdom van zegen, waer soo de liefde
viel!”

De ingezetenen van Makkum, een groot dorp of vlek aan de

Zuiderzee (eigenlijk aan het Flie), waar van ouds handel en
scheepvaart en nijverheid tierden, zijn zoo rijk als die van
Leeuwarden. Even als die, hebben ook de Makkumers twee
spotnamen; men noemt ze zoowel Makkumer M i i g e n als
Makkumer S t r â n j u t t e n .
Deze laatste benaming is eigenlijk een scheldnaam. Een strandjut is
een strandroover, iemand die bij nacht en ontijd, bij stormweêr, langs
het strand loopt, om alles wat uit zee aanspoelt, vooral allerlei goed
van gestrande schepen, lading en wrakstukken, ook kisten en
kleedingstukken der schepelingen zich wederrechtelijk toe te
eigenen; een man die, als hij kan, zich zelfs niet ontziet om den
armen schipbreukeling, die nog levend het strand bereikt, te
berooven, of zelfs hem te dooden, om geen getuige van zijne
schanddaad in dien man te hebben—in stede van hem hulp en
bijstand te verleenen. Van ouds her strandden er jaarlijks wel
Friesche schepen, die naar de Oostzee voeren om graan en hout te
halen, op de westelijke kust van Jutland. De Jutten nu hadden den
naam, en de daad ook, zich veelvuldig aan strandrooverij, in
bovengenoemden zin, schuldig te maken. Menig Friesch zeeman
heeft schip en lading, geld en goed, ook wel ’t vege leven, op de
Jutsche kust, in handen der Jutsche strandroovers moeten laten.
Geen wonder dat de „Strân-jutten” bij de Friezen fel gehaat waren.

Het schijnt dat er oudtijds ook onder de Makkumer ingezetenen

sommigen waren, die zich aan strandrooverij schuldig maakten, en
dat men deze Makkumers, in navolging van den naam der Jutsche
roovers, ook Strandjutten heeft genoemd.

De andere bijnaam van de Makkumers heeft geen oneerlijke

beteekenis, maar geeft integendeel eervol getuigenis van den
trouwen, Frieschen zin, op het gebied der taal, die den Makkumers
eigen is.

Een Oud-Germaansch woord heet „maag” (oudtijds maegh) in het

Nederlandsch, en miich (miig, myg) in het Friesch, en beteekent
bloedverwant in het algemeen, in ’t bijzonder neef, soms ook
kleinzoon. Zoo beteekent ook het Latijnsche woord [45]nepos 10
zoowel kleinzoon als neef (broeders of zusters zoon). In het
Nederlandsch is het woord maag, op zich zelven en in deze
beteekenis, schier volkomen verouderd, maar het leeft toch nog in
het woord maagschap, verwantschap, waarvoor vele verbasterde
Nederlanders heden ten dage liever de Fransche woorden famille en
parentage gebruiken, die ze dan tot familie en parmentasie
verknoeien. Het woord maag leeft ook nog in de uitdrukking „met
man en maag”, waaronder men iemands geheele verwantschap en
aanhang verstaat. Dit „man en maag” wordt heden ten dage ook
veelvuldig verbasterd tot „met man en maagd”, en tot „met man en
macht”, ja zelfs tot „met mannemacht”, omdat men het
oorspronkelijke woord niet meer kent.

Met miich, de Friesche weêrga van het Nederlandsche woord maag,

is het al niet veel beter gesteld. Ook dit woord is heden ten dage uit
den mond des Frieschen volks (met uitzondering van de
Makkumers) verdwenen. Maar de Friezen, die geene vreemdelingen
zijn in hunne eigene geschiedenis, kennen dit woord nog uit het
antwoord: Ja, Wibe-miich! dat Swob Sjaardema, de weduwe van
Jarich Hottinga, dat valsche wijf, aan haren neef Wibe Sjoerds
Sirtema thoe Groustins gaf op zijne vraag Swob-nift! is ’t lauwa?,
toen zij dien neef Wibe, ten jare 1580, met leugentaal lokte op de
brug van haren burcht Hottinga-hûs te Nijland, en hem daar
verraderlijk door hare krijgsknechten gevangen nemen liet. En zelfs
in de 17de en in de vorige eeuw was ’t woord miich nog in de
spreektaal der Friezen in gebruik. Gysbert Japicx gebruikt het nog
een en ander maal in zijne gedichten; b.v. Lolcke myg, Neef Lolke;
ook in de vermaning, die Haytse-yem, Oom Haitse, zijnen neef
Nijzgierige Jolle toedient:

„Tinkste it tygge oer, foare in ney,

Fen dy salm, Myg! rinste wey.”
(Bedenkt Gij het ter dege, voor en na, van U zelven, Neef! loopt Gij
weg—’t is te zeggen: Gij krijgt eenen afkeer van U-zelven.) Ook
Eelke Meinderts gebruikt dit woord nog in dezen [46]zin, in zijn
bekend volksboek It libben fen Aagtsje Ysbrands, gedagteekend van
1779.

Maar, is dit Oud-Friesche woord elders al uit den mond des volks
verdwenen, de Makkumers hebben het in stand gehouden, en
gebruiken het nog heden ten dage, vooral ook als vorm van
aanspraak, bij jongelingen en jonge mannen, waar men elders in
Friesland heite! zegt, of jù!

En dit oude en goede gebruik, nog getuigende van den bloeitijd

onzer tale, strekt den Makkumers tot eere, maar het heeft hun ook,
bij de andere Friezen, den spotnaam M a k k u m e r M i i g e n
bezorgd.

Ook in den spotnaam der ingezetenen van Suameer speelt

taalkunde eene kleine rol. De naam van dit dorp is in het Friesch
Suamar, eene samentrekking van den oorspronkelijken, volledigen
naam Sudera-mar, dat is in het Nederlandsch Zuidermeer. Het dorp
draagt dezen naam omdat het ligt bezuiden de Bergumermeer, de
bekende groote meer bij het dorp Bergum. De naam Suderamar,
Suamar, Suameer (Zuidermeer) staat in tegenstelling met dien van
het dorp Eastermar, Oostermeer, dat beoosten de Bergumermeer
ligt, en met dien van het gehucht Noardermar, Noordermeer, dat
benoorden die meer gelegen is. De naam Suamar, zooals de geijkte
Friesche schrijftaal eischt, wordt in de dagelijksche spreektaal der
Friezen nog nader ingekrompen tot Samar, Sumar, Semar (met
toonlooze e, en den klemtoon op mar). Van Samar tot Samaria, de
naam van eene stad en van eene gouw in het oude Palestina, is, op
den klank af, geen groote stap; in scherts komt men er geleidelijk toe
den Frieschen met den Bijbelschen naam te zamen te brengen.
Samar dan eenmaal Samaria genoemd zijnde, moest men er wel
geleidelijk toe komen om de ingezetenen van Samar Samaritanen te
noemen. Zoo berust de spotnaam der Suameerders op eene letter-
en woordspeling, in scherts bedacht.

Lollum is een klein dorp in Wonseradeel; maar deze dorpsnaam is

toch in geheel Friesland bekend. Immers een flauw sausje van wat
meel, wat edik, wat mosterd, met water te zamen gekookt, en dat de
arme huismoeder, in tijden van nood en gebrek, wel haren man en
kinders zuchtende voorzet, om, in plaats van vleesch- of spekvet, bij
de aardappelen gebruikt te worden, noemt [47]men Lollumer stip.
Stip, omdat men de drooge aardappelen bij het eten in dit sausje
stipt of doopt. Of nu dit schrale, armoedige sausje juist veel, of
meest, te Lollum op de tafel van den arme komt, of daar, in
hongerjaren, eerst op verschenen en dus eene Lollumer uitvinding
is, weet ik niet. Maar wel, dat Lollumer stip te recht eenen kwaden
naam heeft onder de Friezen, en dat de Lollumers, als ze
S t i p p e r s genoemd worden, dezen naam juist niet als een
vleinaam opvatten, als een naam die van weelde en welstand
getuigt, maar als eene getuigenis van kommer en gebrek.

De inwoners van het dorp Molkwerum, die oudtijds veel talrijker

waren dan tegenwoordig, en die toen voor een groot deel uit rijke
zeelieden en schippers bestonden („welvarenden” in den dubbelen
zin des woords), hadden van ouds veel bijzonders in hunne
spreektaal, in hunne kleeding, in hunne zeden en gebruiken, evenals
die van het naburige Hindeloopen. De eigenaardigheden van de
Molkwerumers kwamen wel in hoofdzaak overeen met die van de
Hindeloopers, maar ze waren daar toch ook aanmerkelijk van
onderscheiden; ze hebben slechts tot het einde der vorige eeuw,
toen de Molkwerumer welvaart verloopen was, stand kunnen
houden. Toch onderkent men nog heden ten dage den Molkwerumer
van andere Friezen, aan enkele bijzonderheden in zijne spreektaal.

In den bloeitijd van Molkwerum, zoo van de jaren 1600 tot 1750,
lagen daar soms wel twintig en meer, (volgens Halbertsma „wol
sechstich”) Molkwerumer koopvaardijschepen, allen met het
zwaantje, het wapen van Molkwerum, in de witte baan van de vlag,
te gelijkertijd te Amsterdam aan den dijk bij de Haringpakkerij (thans
het westelijkste deel der Prins-Hendrikskade), en in het Damrak, te
laden en te lossen. En zoo ook te Bremen en te Hamburg, en verder
op te Dantzig, Riga, Reval en andere havens in de Oostzee. Aan de
Haringpakkerij te Amsterdam, bij de Panaalsteeg is daar nog heden
eene herberg, die dien goeden ouden tijd in gedachtenis houdt. Dat
huis, ’t welk voor weinige jaren uit- en inwendig nog geheel het
karakter van ’t begin der jaren van 1600 vertoonde, maar dat sedert
verbouwd is in den hedendaagschen trant, draagt nog [48]zijn ouden
naam „Het wapen van Molqueren”, aan den gevel, en it Molkwarder
Swanke, het Molkwerumer Zwaantje, staat er nog steeds, in
beeltenis, boven de voordeur. Ei! hoe menige Molkwerumer zeeman,
Tsjalling, Gosse of Sierd, heeft, twee honderd jaren geleden, daar bij
den waard in het voorhuis zijn mingelen Haarlemmer bier
gedronken! Hoe menige Molkwerumer schippersdochter, Jildoe, Fod
of Rimme, heeft daar bij de waardinne in ’t kamerke achter ’t
voorhuis, haren verschovenen foarflechter te recht gezet, of hare
verwaaide frissels wat geordend!

Evenals de spotnamen van de Hindeloopers zoo bijzonder zijn, dat

men ze niet eens meer verstaat, veel minder nog verklaren kan, zoo
heeft de spotnaam der Molkwerumers ook al weer iets zeer
bijzonders; te weten dit: dat hij niet geldt voor alle Molkwerumers
zonder onderscheid, maar dat hij slechts op de Molkwerumer
vrouwen betrekking heeft, en de Molkwerumer mannen buiten schot
laat. De mannelijke ingezetenen van „het Friesche doolhof” (zooals
het dorp Molkwerum oudtijds genoemd werd, wegens de
onregelmatige, schier verwarde wijze waarop de huizen daar, over
zeven pôllen, eilandjes, verdeeld, schuins en scheef naast en
nevens, voor en achter elkanderen gebouwd waren)—de mannen
van Molkwerum dan hebben geenen spotnaam. Maar de vrouwen
van dit zonderlinge dorp heeten bij de andere Friezen en Friezinnen
Ts j o e n s t e r s , M o l k w a r d e r Ts j o e n s t e r s , dat is: Heksen,
Molkwerumer Heksen.

Het werkwoord heksen, tooveren, is in het Friesch tsjoene. Daarvan

afgeleid, noemt men in Friesland eene vrouw, die tsjoene, die
tooveren of heksen kan, eene tsjoenster, eene heks of
toovenaarster. De mannelijke vorm van het zelfstandige naamwoord,
van tsjoene afgeleid, zoude, volgens de regels der taal, tsjoender
moeten wezen; maar dit woord is mij nooit voorgekomen. Trouwens,
tsjoene, heksen, tooveren, was van ouds hoofdzakelijk het werk van
vrouwen. Niettemin, de volksverhalen en volksoverleveringen der
Friezen weten juist ook wel te berichten van Molkwerumer mannen,
die tooveren konden. Men leze daar maar eens over na een geestig
verhaal, vol van oude overleveringen, dat onder den naam van It
Hexershol geschreven is door Dr. J. H. Halbertsma, en voorkomt in
Leed in Wille in de Flotgearzen, Dimter (Deventer), 1854. [49]

In den bloeitijd van Molkwerum waren de Molkwerumer mannen en

jongelingen, als schippers en zeelieden, geregeld negen of tien
maanden van het jaar van huis—op zee, of in vreemde havens.
Omstreeks Sint-Nicolaas’-dag kwamen ze thuis, en met Sint-Pieter’s
dag, den Oud-Frieschen zeemansdag, gingen ze al weêr aan boord.
Van het vroege voorjaar tot het late najaar waren daar te
Molkwerum, om zoo te zeggen, geen andere mannelijke wezens in
het dorp dan jongens beneden de twaalf, en grijsaards boven de
zeventig jaren, behalve dominé, vermaner en schoolmeester,
kastelein, bakker en winkelman, en een paar kleine ambachtslieden.
Dan hadden de zeemansvrouwen en dochters een leven zonder tier,
zonder rechte fleur—al hadden ze ook volop werk in huis en hof, en
met de verzorging van het paar stuks vee, dat allen hielden. Dan
zaten ze, na afloop van hare bezigheden, bij elkanderen, en
vertelden elkanderen honderd malen de zelfde oude verhalen van
heksen en van tsjoenen, van foartsjiermerye en dûbeldsicht, van
skynsels en van spoek en foarspoek; en wat ze niet van mem of van
beppe of van moaike (moeder, grootmoeder en moei) hadden
gehoord, dat bedachten ze in hare vaak verhitte en ontstelde
verbeelding er bij, zoo dat ze op ’t laatst zelven ook aan tsjoenen,
aan allerlei duivelskunstenarijen begonnen te doen.

Zoo zijn de Molkwerumers, bijzonderlijk de Molkwerumer vrouwen,

de froulju fen ’t Heksershol, aan den spotnaam van Ts j o e n s t e r s
gekomen.

Te Birdaard, bepaaldelijk in de rij huizen die langs de Dokkumer-Ee

zich uitstrekt, woonden van ouds vele kleine slachters, die hunne
slachtwaar, bijzonderlijk schapevleesch, en ’t vleesch van nuchteren
kalveren (dit laatste ook wel spottender en smalender wijze
Birdaerder skylfisk—schelvisch—genoemd) op de weekmarkten te
Leeuwarden en te Dokkum uitstalden en verkochten, of anders bij de
boeren in den omtrek uitventten. Naar de schapekoppen, het
geringste deel van het geslachte beest, noemde men die slachters
B i r d a e r d e r S k i e p e k o p p e n , Schapekoppen, een spotnaam
die op al de ingezetenen van Birdaard is overgegaan.

Even als in andere gewesten voorkomt (A m s t e r d a m s c h e

[50]K o e k e t e r s , K i e k e n v r e t e r s van Brussel, K o n ij n e t e r s
van Duinkerke), zoo zijn er ook bij de Friezen vele spotnamen in
gebruik, die aanduiden dat in deze of gene plaats de eene of andere
spijze (of ook geen spijze) bijzonderlijk is gegeten geworden. Zoo
heeten de inwoners van bet dorp Berlikum H o u n e f r e t t e r s
(Hondenvreters), die van Kollum K a t t e f r e t t e r s , die van Hallum
K o e k e f r e t t e r s , als de Amsterdammers, die van Holwerd
R o e k e f r e t t e r s , die van Gaast O t t e r f r e t t e r s , die van Garijp
K l i t s e f r e t t e r s (Klitsen, in ’t Nederlandsch Klissen of Klitten, zijn
de bloemhoofdjes van Arctium Lappa), enz. Zoo de overlevering
waarheid spreekt, is de spotnaam der Berlikumers al van zeer oude
dagteekening. Ten jare 1182 bezochten de Noormannen, als
zeeroovers, de Friesche havenplaats Utgong (sedert verdwenen,
door de dichtslibbing der Middelzee) en bet naburige Berlikum, en ze
plunderden, verbrandden, verwoestten die plaatsen. De inwoners,
ten gevolge daarvan aan allerlei ellende, ook aan hongersnood ten
prooi, kwamen er toe om hunne honden te slachten en te eten, ’t
welk hunnen nazaten, nu nog heden, zeven eeuwen later, door de
andere Friezen, met den spotnaam H o u n e f r e t t e r s wordt
nagehouden.

Bij al de niet, of nauwelijks eetbare dingen (klitten, honden, katten,

roeken, otters), die, volgens bovenstaand lijstje, door Friezen zijn
gegeten, en hun eenen spotnaam hebben bezorgd, overtreffen de
Wirdumers de andere fretters nog grootelijks. Den ingezetenen van
het dorp Wirdum in Leeuwarderadeel wordt niets meer of minder
verweten, dan dat zij eenen toren zouden hebben opgegeten. Zij
worden derhalve To e r k e f r e t t e r s , torentjevreters genoemd. De
kerk te Wirdum pronkte oudtijds met twee torens—en dat vonden de
Wirdumers juist één te veel; ze konden best één van die torens
missen, meenden ze. Dies besloten ze, ten jare 1680, in
kommerlijken tijd en toen de geldmiddelen der kerk uiterst gering
waren, om één van die twee torens voor afbraak te verkoopen, en de
opbrengst ten bate der kerk aan te wenden. En zij voerden dit besluit
ook uit. Trouwens, als het er enkel om te doen was om geld te
maken, dan misten de Wirdumers in dezen hun doel niet. Want de
toren, die toen reeds zeer oud was, maar geenszins vervallen, en
die uit de [51]elfde of de twaalfde eeuw dagteekende, was geheel
opgetrokken van tufsteen, zoo als de oudste Friesche kerken allen.
De afbraak van den toren leverde 1395 ton tufsteen op, en die steen
werd voor 4790 gulden verkocht, en meest naar Makkum vervoerd,
waar men er tras van maalde. Men kan uit deze hoeveelheid steen
afleiden, dat de toren groot en zwaar moet geweest zijn. Dat hij nu,
in den spotnaam van de Wirdumers, een toerke, een torentje,
genoemd wordt, heeft dus niet te beduiden dat het een kleine,
onaanzienlijke toren zoude geweest zijn. Maar de verkleinvorm van
het woord, maar toerkefretter heeft beter val, is den sprekers
gemakkelijker om te zeggen, dan het eenigszins stootende
toerfretter. Juist de Friesche volksmond eischt dat men de woorden
vloeiend kunne uitspreken.

De toren was bij de afbraak nog hecht en sterk. Hij zoude, ware hij
sedert dien tijd goed onderhouden geworden, nog heden kunnen
staan als een gedenkteeken van den kerkelijken bouwtrant der
Friezen uit de vroege middeleeuwen. Jammer! dat men hem aan de
baatzucht, hoewel dan in nood, heeft opgeofferd. Voor dit snood
bestaan hunner voorouders dragen de Wirdumers nog heden
hunnen spotnaam.

In bovengenoemde namen wordt eten en eters smadelijk als vreten

en vreters (frette en fretters) aangeduid. Deze lompheid in
spreekwijze is niet den Friezen alleen eigen. Zelfs de burgers van
het quasi zoo fijn beschaafde, half verfranschte Brussel worden door
de andere Brabanders en Vlamingen ruwelijk K i e k e n v r e t e r s
gescholden, 11 even als die van Hulst W ij n z u i p e r s heeten, in
tegenstelling met de R o o d b i e r d r i n k e r s van Harelbeke.

Maar, nevens de fretters weten de Friesche spotnamen toch ook, in

beleefder vorm, van iters, eters. Zoo heeten de ingezetenen van
Hilaard wel P r o m i t e r s (Pruimeneters), om de reden, die op
bladzijde 38 reeds is vermeld. En die van Hantum dragen den naam
van M a r g e i t e r s , M a r g e - i t e r s (Mergeters, Merg-eters). [52]

De spotnaam M a r g e - i t e r s is zekerlijk ook van zeer oude

dagteekening, misschien nog wel veel ouder dan die van
H o u n e f r e t t e r s van Berlikum. Reeds in overoude tijden, in den
zoogenoemden vóórhistorischen tijd, in het steentijdvak, was het
merg uit de pijpbeenderen der dieren eene bijzondere lekkernij voor
de menschen. De versteende beenderen van het wilde gedierte, die
men in bergholen en in den bodem, of in de hoopen afval van de
maaltijden der menschen uit den grauwen vóórtijd, nog heden wel
vindt en uitgraaft, zijn veelal gespleten, door slagen met de steenen
hamers en beitels, die den lieden toenmaals tot wapenen en
werktuigen dienden—gespleten, stuk geslagen, verbrijzeld, om het
merg er uit te halen, nadat men eerst het vleesch er af geknaagd
had. En al de eeuwen door, tot heden toe, gold en geldt het merg der
beenderen te recht als eene krachtige spijze, als eene bijzondere
lekkernij, die, op een sneedje brood gesmeerd, bij boer en burger
bijzonderlijk den huisvader toekomt. Ja, de Friezen, bij wie alle oude
zaken zulk een taai leven hebben, gebruiken nog heden een
spreekwoordelijk gezegde om aan te duiden dat deze of gene met
eene kleine versnapering of eene andere kleinigheid, in ’t algemeen
gemakkelijk en lichtelijk kan verlokt en verleid worden. Dan zeggen
ze van zoo iemand: det wiif (of dy tzierl) is mei in margebonkje to
fangen, dat wijf (of die kerel) is met een mergbeentje te vangen.

In latere tijden, toen de menschen langzamerhand van ruwe en

zwervende jagers tot stille en vreedzame herders, en nog later tot
rustige, gezetene landbouwers waren geworden, en men niet meer
uitsluitend of hoofdzakelijk het vleesch at van de dieren op de jacht
gedood of uit de kudde geslacht, maar hoe langer hoe meer ook
allerlei plantaardig voedsel den menschen tot spijze begon te dienen
—later kwam het merg der beenderen niet meer zoo dagelijks op
den disch, niet meer zoo veelvuldig op de tonge. Toen begon de
huisvrouw kunstmatig merg te maken—als ik dat zoo eens noemen
mag. Zij kookte in een pot allerlei voedsel, zoowel van dierlijken
aard, vooral ook zuivel, als van plantaardigen oorsprong (granen,
meelachtige vruchten) te zamen tot eene weeke, zachte brij of pap,
waaraan men nog wel den naam van merg bleef geven. [53]

Te Leeuwarden is een oud en vermaard en rijk gesticht, uit de

middeleeuwen dagteekenende, het Sint-Anthonij-Gasthuis, dat thans
ten deele een zoogenoemd proveniershuis is, waar oude lieden,
tegen vooruit-betaling van zekere somme gelds, hun leven lang
kunnen inwonen en gevoed worden, zoogenoemd „den kost kunnen
koopen”. Die kost, de spijzen, die daar gereed gemaakt en den
inwonenden verstrekt worden, zijn veelal eigenaardig, en veelal nog
zeer ouderwetsch toebereid, zoo als men dat reeds in de
middeleeuwen deed. Onder die spijzen is er eene, die een
samenkooksel is van varkensbloed, roggenmeel en vierkante stukjes
reuzel, met stroop, rozijnen en wat kruiderijen daar toe. Dat bloed is
van de varkens die in de Slachtmaand geslacht worden, en hun
vleesch en spek moeten geven om ingezouten of gerookt te worden,
voor de wintertering der bewoners van Sint-Antoon’s gesticht. Dat
saamgekookte mengsel wordt in wijde darmen gedaan, als beuling,
eerst eenige weken bewaard (belegerd), en dan gegeten. Wel! het is
in der daad eene gezonde en krachtige spijze, ook zeer smakelijk
voor eenen Frieschen mond, al zoude men de samenstelling
aanvankelijk ook wat vreemd vinden. Deze kost noemt men in
Friesland Bargemarge, dat is: varkensmerg, en hij wordt als eene
bijzondere, veel begeerde lekkernij, die buiten het Sint-Anthonij-
Gasthuis niet te verkrijgen is, door de bewoners van dat gesticht,
tegen Kersttijd, aan verwanten en vrienden ten geschenke
gezonden. Dat is dus kunstmatige merg, die nog de gedachtenis aan
verouderde tijden en zeden in wezen houdt.
Te Hindeloopen placht men ook aan samengestelde, weeke
kooksels den naam van marge te geven. Nog in deze eeuw droeg
dik gekookte rijstepap aldaar dien naam. Ook gort met rozijnen
samengekookt noemt men hier en daar in Friesland ook wel marge.
Al zulk soort van spijzen noemt men er ook wel in ’t algemeen
potmarge, in de Sassische gewesten van ons land wel
pöttiensbeulink, even als men in Holland wel van pot-eten, van
hutspot, van gestampte pot spreekt. 12 Volgens Dr. J. H.
Halbertsma [54](De Lapekoer fen Gabe Skroar) is margemiel
(letterlijk mergmaal in ’t Nederlandsch) „de avondmaaltijd die door de
boeren bij geeindigden hooioogst aan de hooiers gegeven wordt, en
bestaat uit pannekoeken, gort met rozijnen,” enz. Eindelijk meldt de
oude Kiliaan, in zijn zestiende-eeuwsch woordenboek, dat Marghe
een Friesch woord is en Bolinck (beuling) of worst beteekent.

Maar genoeg van marge, en van de Hantumers, die deze spijze zoo
gaarne en zoo veelvuldig aten, dat zij van de andere Friezen eenen
spotnaam daarom gekregen hebben.

Nu resten nog de Heerenveensche P o e h o a n n e n , dat zijn hoog-

en overmoedigen, druktemakers, ophakkers. Naar Dr. E.
Laurillard, mijn voorganger in het verklaren van Nederlandsche
spotnamen, willen we ten slotte luisteren in ’t gene hij mededeelt
over dezen spotnaam der ingezetenen van het Heerenveen. „Als de
burgers van Heerenveen den naam van P o e h a n e n krijgen, dan is
dit eene bespotting van dien voornamen naam Heerenveen,—geen
boerenveen, maar „het veen der heeren”. Want wat is een poehaan?
’t Is iemand, die zich kenmerkt door stoutheid en grootspraak. Nu,
zóó, zegt men, zijn de Heerenveeners, en dat er iets van aan kan
zijn, zou men haast gissen, als men er bij bedenkt, dat Heerenveen
zich „het Friesche Haagje” noemt, zoo wel als de Friesche Hofstad.”
Die nu nog wat nazwelen wil op het veld der Friesche spotnamen,
vindt al licht iets van zijne gading in Dr. J. H. Halbertsma’s
Skearwinkel fen Joute-baes.

De spotnamen van steden en dorpen in het Nederlandsche gewest

Friesland zijn hiermede tamelijk uitvoerig behandeld en verklaard.
Zoo ik op deze wijze ook de spotnamen der steden en dorpen van
de andere Nederlandsche gewesten wilde beschrijven, zoude dit
zekerlijk een al te uitvoerige arbeid worden, en den lezer van dit
boek al licht vervelen en verdrieten. Ook zoude ’t meer kennis en
wetenschap van mij eischen, dan mijn deel is. Dies laat ik het, in
dezen uitvoerigen zin, bij de boven behandelde Friesche namen
blijven. Misschien dat anderen zich genoopt gevoelen of lust
hebben, de overige, hier vervolgens nader [55]opgenoemde
spotnamen op betere wijze te beschrijven, als mij met de Friesche
namen gelukt is. Dit hoop ik.

Eene opsomming echter van de overige Nederlandsche spotnamen,

voor zoo verre mij die bekend zijn, moge hier nog eene plaats
vinden. Die mij zouden willen navolgen in ’t verklaren van
spotnamen, vinden dan hier eene aanleiding daartoe. Enkele korte
aanteekeningen wil ik hierbij ook niet achterwege laten.

[Inhoud]

II
Sommige volkseigene karaktertrekken bij Friezen, Sassen en
Franken, de drie oorspronkelijke Germaansche stammen, waaruit
het Nederlandsche volk hoofdzakelijk is samengesteld, sommige
uitingen van de volksziel bij den eenen of den anderen van deze
volksstammen, blijven nog steeds bemerkbaar voor den
nauwkeurigen waarnemer van het leven onzes volks in de Friesche
gewesten, in de Sassische gouwen, en in de Frankische streken. Tot
de bijzondere kenteekenen van den Sassischen stam behoort
zekere stijfheid en stemmigheid, zekere nuchterheid en dorheid van
geest, behoort een gemis aan bewegelijkheid en losheid, aan
geestigheid en vroolijkheid, aan humor vooral. Bij de Drenten, en bij
de Overijsselaars in het midden en in het oosten van hun gewest
van ouds her gezeten, bij de oude landzaten in den Gelderschen
Achterhoek (al ’t land beoosten Zutfen), in mindere mate bij de Friso-
Sassen in Groningerland, in ’t noorden en westen van Drente en in
noordelijk Overijssel, is deze kenmerkende eigenschap nog steeds
aanwezig. Zij vindt onder anderen ook hierin hare uiting, dat de
lieden uit de verschillende steden en dorpen van deze gouwen
elkanderen in veel mindere mate spotnamen geven, dan de Friezen
en Franken in Friesland, Holland en Vlaanderen doen.

Dit blijkt reeds terstond bij de Groningerlanders. Terwijl de

spotnamen der Friezen tusschen Flie en Lauwers bij vele tientallen
zijn te tellen, zijn er in het anders zoo na verwante en zoo na
gelegene Groningerland slechts weinigen van die namen bekend.
Dat zijn de M o l b o o n e n of B o o n e t e r s en de
K l u u n k o p p e n van de stad Groningen, de K l o k k e d i e v e n en
de K r a b b e n van Delfzijl, de A a r d a p p e l d o g g e n van
Wagenborgen, [56]de K o e d i e v e n van Ter Munten, de
W i t m a k e r s van Zuidlaren, de K e t e l s c h ij t e r s van Meeden,
de S m a l r u g g e n van Grijpskerk, de G o r t v r e t e r s van
Garnwerd, de K o a r s c h o e v e r s (Kaarschuivers) van Bafloo, de
B l o k l i c h t e r s van Warfum, de M e t w o r s t e n van Uskwerd, de
G l a d h a k k e n van Winsum, de G e u t s l i k k e r s van Bedum, de
D o o f p o t t e n van Holwierde, de K o e v r e t e r s van Ezinge en
Sauwert, de P o e p e n van Onderdendam en van Niehove, en de
T u r k e n van den Andel.

M o l b o o n e n of B o o n e t e r s en K l u u n k o p p e n van de stad
Groningen. Een bijzonder soort van Groninger volks- en
kindersnoeperij (trouwens ook in Friesland, althans te Leeuwarden,
en in Oost-Friesland niet onbekend) bestaat uit duiveboonen, en ook
wel uit paardeboonen, die op gloeiende kolen, of anders ook wel in
den koffieboon-brander worden geroosterd—„gepiipt” zoo als ’t volk
dat noemt. Die geroosterde boonen noemt men Molboonen, Molt- of
Möltboonen, en ze maken eene harde, droge, weinig smakelijke en
moeielijk verteerbare snoeperij uit, die evenwel van ouds her,
bepaaldelijk bij de Groningers in de stad, altijd zeer in trek was, en
nog is. De Groningers dragen daar hunnen spotnaam van. Hun
andere spotnaam dragen de Groningers naar het bijzondere en
eigenaardige bier, dat in hunne stad van ouds gebrouwen en veel
gedronken werd, en dat ook buiten die stad in alle Friesche
gewesten vermaard was—naar het zoogenoemde Kluun of
Kluunbier. Die veel kluun drinkt wordt dikbloedig, zwaar van lichaam,
opgezet en rood van hoofd—met andere woorden: hij krijgt een
kluunkop. Dit is de oorsprong van den Groninger spotnaam. Die
meer van kluunbier, van ’t kluunskip, en van een kluunskonk weten
wil, leze mijn opstel Bier en Bierdrinkers in Friesland, voorkomende
in Oud Nederland (’s-Gravenhage, 1888.)

Gaan wij uit Groningerland nog even oostwaarts over de grenzen,

over Eems en Dollart naar Oost-Friesland, een gewest dat in schier
alle opzichten, maar vooral in de uitingen van het volksleven zoo ten
nauwsten aan de Friesche gewesten van Nederland is verwant, ja,
daarmede oorspronkelijk geheel eenzelvig is—dan treffen we ook
hier, wat de spotnamen aangaat, [57]de zelfde verhouding aan als in
Groningerland. Ook in Oost-Friesland zijn betrekkelijk weinig
spotnamen in gebruik. Die ik er van ken, wil ik hier,
volledigheidshalve, mededeelen. Ik noem ze in de Friso-sassische
spreektaal van deze gouw, juist zóó als het ingezetene volk ze
noemt—en niet in verhoogduitschten boekevorm. Naderen uitleg,
wat hunnen oorsprong aangaat, weet ik er niet van te geven. Een
paar toelichtingen, gedeeltelijk ook voor den niet-Frieschen lezer tot
beter verstand van de namen, wil ik echter niet achterwege houden.

P o t s c h ij t e r s van Emden; K l o c k e n d e f e (dieven) van

Carolinensyl; P u u t f a n g e r s (Puut, puit, kikvorsch—dit woord is
ook in Zeeland en Vlaanderen in gebruik) van Sillenstede;
B u t t s t e k e r s (botstekers, botvisschers) van Oldorf;
Z i e f e r s ö k e r van Waddewarden; H u n d e d r a g e r s van
Schortens; T u n s i n g e r s (Tun, tuin, omheining) van Cleverns;
S c h a a p d e f e (Schapedieven) van Sengwarden; F a h l f a n g e r s
(fahl, fole, veulen) van Hooksyl; P o g g e n van Aurich;
B o c k h e x e n van Thunum; F l e u t e r s van Nägenbargen;
D i e k e d e u t e r s (rijkaards, die dik duiten hebben) van Dunum;
J u n k e r s van Warnsath en P r u n k e r s van Burhafe.

Reeds in de laatste helft der jaren 1500 was bovengenoemde

leelijke spotnaam van de ingezetenen der stad Emden bekend. De
vermaarde blijspeldichter Gerbrand Adriaense Brederoo, die de
Amsterdamsche volksspreektaal van zijnen tijd zoo uit der mate wel
kende, noemt dezen naam in zijn spel De Spaensche Brabander.
Daarin komt het volgende gesprek voor tusschen Jerolimo en
Robbeknol. Eerstgenoemde vraagt dan:

„Van waer syde ghy?”

Robbeknol: „Van waer? Van Embden, God bettert.”

Jerolimo: „Ho, ho, een Embder potschijter. Wel zemers, dat komt
snel.”

Robbeknol: „Ja, ja, praet jy wat, d’Amsterdammers en Brabanders

kennen ’t oock wel.”

Dr. G. Nauta zegt onder anderen van dezen spotnaam (in zijne
uitgave van den Spaenschen Brabander, Nederlandsche Klassieken,
no VII, bladzijde 229): „Wel nu, toen in 1578 de Emder predikanten
ijverig in de weer waren om door te preeken de zaak der hervorming
te bevorderen en ’t Roomsche [58]geloof te bezweren, en een
pakhuis of schuur, genaamd de Pot—zoo als Wagenaar,
Amsterdam, IV, 4 meldt—de plaats was waar de Gereformeerden,
meer in ’t bijzonder de Lutherschen, hunne godsdienstige
samenkomsten hielden, kan, op welke wijze dan ook, de
scheldnaam „potschijter” voor de leiders dier kettersche
samenkomsten niet in de wereld gekomen zijn?”

En T. Terwey zegt (Bibliotheek van Nederlandsche Letterkunde, no

5, bladzijde 18): „Het woordt schijnt bedrieger te beteekenen. Vgl.
Koolman, Ostfr. Wörterbuch, i. v. schiten en schîtkerel.”

Geen van deze beide verklaringen van den Emder spotnaam komt
mij aannemelijk voor. Ik houd mij aan Jerolimo, die den naam opvat
in zijne eigenlijke, voor de hand liggende beteekenis, zoo als blijkt uit
zijne woorden: „dat komt snel”, waar zeker eene aardigheid in
schuilt. Dit snapt Robbeknol ook; van daar zijn wederwoord: „Ja, ja,
de Amsterdammers en de Brabanders kunnen (dat) ook wel. Te
weten.….…

De Auriker P o g g e n zijn padden. Men hoont in Oost-Friesland de

Auriker burgers nog bijzonderlijk met dit rijmke:

Auriker Pogge! moak mi ’n poar Schoh.