Związki nieorganiczne cz.1.

1 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 5.
5. (1
(1 pkt)
pkt)
Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane poniższym schematem.

HCl (aq)

I II III IV V

marmur wapno palone wapno gaszone gips krystaliczny krzemionka

Napisz numery wszystkich probówek, w których zaszły reakcje chemiczne.

 Rozwiązanie

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne podanie numerów wszystkich probówek, w których zaszły reakcje
chemiczne.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub niepoprawną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
I, II, III

2 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 6.
6. (1
(1 pkt)
pkt)
Badano zachowanie pewnego tlenku Z wobec wody (probówki I i II) oraz wobec wodnego
roztworu wodorotlenku sodu w podwyższonej temperaturze (probówka III). Przebieg
doświadczenia zilustrowano schematem:
 Z (s) Z (s) Z (s)

I II III

H2O + oranż metylowy H2O + fenoloftaleina NaOH (aq) + fenoloftaleina

Objawy reakcji zaobserwowano tylko w probówce III.

Dany jest zbiór tlenków o wzorach:

CaO P4O10 MnO ZnO

Spośród wymienionych tlenków wybierz ten, który mógł być użyty do wykonania
opisanego doświadczenia. Uzupełnij tabelę. Wpisz wzór wybranego tlenku i określ jego
charakter chemiczny (kwasowy, zasadowy, amfoteryczny).

Wzór tlenku Charakter chemiczny tlenku

 Rozwiązanie

Schemat punktowania
1 p. – za poprawny wybór i napisanie wzoru tlenku oraz poprawne określenie jego
charakteru chemicznego.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub niepoprawną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

Wzór tlenku Charakter chemiczny tlenku

ZnO amfoteryczny

3 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 15.
15. (1
(1 pkt)
pkt)
Oceń, czy podane poniżej informacje dotyczące chlorku żelaza(III) są prawdziwe.
Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F – jeśli jest fałszywa.
 1. Wodny roztwór chlorku żelaza(III) ma odczyn obojętny. P F

Chlorek żelaza(III) można otrzymać w wyniku reakcji żelaza ze stężonym

2. P F
kwasem solnym.

Dodanie kwasu solnego do wodnego roztworu chlorku żelaza(III) cofa

3. P F
reakcję hydrolizy tej soli.

 Rozwiązanie

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wskazanie trzech odpowiedzi.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub niepoprawną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
1. – F, 2. – F, 3. – P

4 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 15.
15. (2
(2 pkt)
pkt)
Poniżej przedstawiono informacje dotyczące zawartości wybranych jonów w próbce
pewnej wody mineralnej.

KATIONY, mg · dm−3 ANIONY, mg · dm−3

Na+ 254,00 HCO −3 357,80

2−
Ca2+ 10,00 CO 3 163,00

K+ 0,91 Cl− 26,40

2−
Mg2+ 0,37 SO 4 7,81

Na podstawie oryginalnej etykiety wody mineralnej dostępnej na rynku.

Z przedstawionych informacji wynika, że woda mineralna to roztwór zawierający różne

rozpuszczone sole.

15.1. (1 pkt)
Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji chemicznej, w wyniku której nastąpi
wytrącenie osadu – składnika tzw. kamienia kotłowego – po ogrzaniu wody mineralnej
do temperatury 100°C.

15.2. (1 pkt)

Spośród wymienionych związków wybierz wszystkie, które – wprowadzone w

odpowiednim nadmiarze do wody mineralnej – spowodują usunięcie jonów
węglanowych i wodorowęglanowych. Podkreśl wzory wybranych związków.

KHCO3 Ca(OH)2 HCl KMnO4

 Rozwiązanie

15.1. (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne napisanie równania reakcji w formie cząsteczkowej.
0 p. – za błędne napisanie równania reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki
stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu) albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
(temp.)
Ca(HCO3)2 CaCO3 + H2O + CO2

(temp.)
lub Mg(HCO3)2 MgCO3 + H2O + CO2

(temp.)
lub Mg(HCO3)2 Mg(OH)2 + 2CO2

15.2. (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za poprawny wybór i podkreślenie wzorów związków.
0 p. – za odpowiedź niepoprawną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

KHCO3 Ca(OH)2 HCl KMnO4

5 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 16.
16. (2
(2 pkt)
pkt)
W temperaturze T stała dysocjacji kwasowej kwasu etanowego (octowego) jest równa Ka =
1,8 · 10–5, a stała dysocjacji zasadowej amoniaku jest równa Kb = 1,8 · 10–5.
Przeprowadzono doświadczenie, w którym po zmieszaniu reagentów w stosunku
stechiometrycznym powstały wodne roztwory soli o temperaturze T. Odczyn roztworu
wodnego otrzymanej soli:

w probówce I był zasadowy;

w probówce II – kwasowy;
w probówce III – obojętny.

16.1. (1 pkt)

Uzupełnij schemat przeprowadzonego doświadczenia. Wpisz wzory użytych

odczynników wybranych spośród:

NH3 (aq) CO2 (g) K (s) HCl (aq)

…… …… ……
I II III

NaOH (aq) Zn (s) CH3COOH (aq)

16.2. (1 pkt)

Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji otrzymywania tej soli, której
wodny roztwór powstał w probówce I.

 Rozwiązanie

16.1. (1 pkt)

Schemat punktowania
1 p. – za uzupełnienie schematu doświadczenia – poprawny wybór i wpisanie wzorów
użytych odczynników.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub niepoprawną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
 CO2 (g) NH3 (aq)
HCl (aq)
I
II III
NaOH (aq) CH3COOH (aq)
Zn (s)

16.2. (1 pkt)

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne napisanie w formie jonowej skróconej równania reakcji przy
poprawnym wyborze i wpisaniu wzoru odczynnika (probówka I) w zadaniu 16.1.
0 p. – za błędne napisanie równania reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki
stechiometryczne) lub błędny wybór odczynnika w zadaniu 16.1. albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
− 2−
OH− + CO2 → HCO 3 lub 2OH− + CO2 → CO 3 + H2O

6 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 18.
18. (4
(4 pkt)
pkt)
Przeprowadzono doświadczenie, w którym badano działanie pewnego odczynnika na dwa
wodne roztwory soli. W probówce I znajdował się roztwór siarczanu(IV) sodu, a w probówce
II – roztwór krzemianu(IV) sodu. Po dodaniu odczynnika zaobserwowano, że:

w każdej probówce zaszła reakcja chemiczna;

przebieg doświadczenia był różny dla obu probówek;
tylko w jednej z probówek wytrącił się osad.

18.1. (0–1)

Uzupełnij schemat doświadczenia. Wybierz i zaznacz w podanym zestawie wzór jednego

odczynnika, którego zastosowanie spowodowało efekty opisane w informacji.

Wybrany odczynnik: KOH (aq) / stężony HCl (aq) / CaCl2 (aq)

I II

Na2SO3 (aq) Na2SiO3 (aq)

18.2. (0–1)

Napisz, co zaobserwowano w probówce, w której nie wytrącił się osad podczas

opisanego doświadczenia.

18.3. (0–2)

Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji, które przebiegły w probówkach I i

II i były przyczyną obserwowanych zmian.

Równanie reakcji przebiegającej w probówce I:

Równanie reakcji przebiegającej w probówce II:

 Rozwiązanie

18.1. (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za uzupełnienie schematu doświadczenia – poprawny wybór i zaznaczenie wzoru
odczynnika.
0 p. – za odpowiedź niepoprawną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
Wybrany odczynnik: KOH (aq) / stężony HCl (aq) / CaCl2 (aq)

I II

Na2SO3 (aq) Na2SiO3 (aq)

18.2. (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za podanie poprawnych obserwacji dla probówki I przy poprawnym wyborze i
zaznaczeniu odczynnika w zadaniu 18.1.
0 p. – za błędny wybór lub brak zaznaczenia odczynnika w zadaniu 18.1., lub podanie
błędnych obserwacji albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
Wydziela się bezbarwny gaz o ostrym, charakterystycznym zapachu.
lub
Wyczuwalny jest charakterystyczny zapach.

18.3. (0–2)

Schemat punktowania
2 p. – za poprawne napisanie w formie jonowej skróconej dwóch równań reakcji przy
poprawnym wyborze i zaznaczeniu odczynnika w zadaniu 18.1.
1 p. – za poprawne napisanie w formie jonowej skróconej jednego równania reakcji przy
poprawnym wyborze i zaznaczeniu odczynnika w zadaniu 18.1.
0 p. – za błędne napisanie równań reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki
stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu) lub błędne przyporządkowanie równań, lub
błędny wybór, lub brak zaznaczenia odczynnika w zadaniu 18.1. albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
Probówka I:
2−
SO 3 + 2H+ → SO2 (↑) + H2O
2−
lub SO 3 + 2H3O+ → SO2 ( ↑ ) + 3H2O

Probówka II:
2−
SiO 3 + 2H+ → H2SiO3 (↓)
2− 2−
lub SiO 3 + 2H+ → SiO2 ⋅ H2O(↓) lub SiO 3 + 2H+ → SiO2 (↓) + H2O
2−
lub SiO 3 + 2H3O+ → H2SiO3 (↓) + 2H2O
2−
lub SiO 3 + 2H3O+ → SiO2 ⋅ H2O(↓) + 2H2O
2−
lub SiO 3 + 2H3O+ → SiO2 (↓) + 3H2O
2−
lub SiO 3 + 2H+ + H2O → H4SiO4 (↓)
2−
lub SiO 3 + 2H3O+ → H4SiO4 (↓) + H2O

Uwaga: Za poprawnie zbilansowane równanie reakcji w probówce II prowadzące do powstania

uwodnionego tlenku SiO2 · nH2O należy przyznać 1 pkt.

7 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 18.
18. (1
(1 pkt)
pkt)
Podczas ogrzewania kwas fosfonowy H3PO3 (H2PHO3) ulega reakcji dysproporcjonowania,
w wyniku której powstają kwas ortofosforowy(V) i fosforowodór.

Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2004.

Napisz w formie cząsteczkowej równanie opisanej reakcji.

 Rozwiązanie

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne napisanie w formie cząsteczkowej równania reakcji.
0 p. – za błędne napisanie równania reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki
stechiometryczne) albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
4H3PO3 → 3H3PO4 + PH3

8 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 19.
19. (1
(1 pkt)
pkt)
Przeprowadzono doświadczenie, w którym do probówki I wlano kwas solny o pH = 2, a do
probówki II – wodny roztwór kwasu octowego (etanowego) o pH = 2. Roztwory miały
temperaturę 298 K. Następnie do obu probówek dodano po 1 gramie pyłu cynkowego.
Opisane doświadczenie zilustrowano poniższym schematem.

pył cynkowy pył cynkowy

I II

HCl (aq) CH3COOH (aq)

Oceń, czy podane poniżej informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest
prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

W warunkach doświadczenia stężenie molowe kwasu solnego jest większe

1. P F
niż stężenie molowe wodnego roztworu kwasu octowego.

Użycie w doświadczeniu wodnych roztworów o pH = 3 skutkowałoby

2. wzrostem szybkości reakcji wyłącznie w probówce II, ponieważ kwas P F
uczestniczący w tej przemianie jest kwasem słabym.

Ochłodzenie obu użytych w doświadczeniu wodnych roztworów

3. skutkowałoby zmniejszeniem szybkości wydzielania gazu w przemianach P F
zachodzących w probówkach I i II.
 Rozwiązanie

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wskazanie trzech odpowiedzi.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub niepoprawną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
1. – F, 2. – F, 3. – P

9 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 20.
20. (1
(1 pkt)
pkt)
Do wodnego roztworu zawierającego 0,1 mola wodorotlenku sodu dodano wodny roztwór
zawierający 0,1 mola kwasu etanowego (octowego). Następnie w mieszaninie poreakcyjnej
zanurzono żółty uniwersalny papierek wskaźnikowy.

Dokończ poniższe zdanie. Wybierz i zaznacz odpowiedź A, B albo C i jej uzasadnienie 1.,
2., 3. albo 4.

Uniwersalny papierek wskaźnikowy

przyjął niebieskie
A. 1. użyto nadmiaru zasady.
zabarwienie,

etanian (octan) sodu ulega hydrolizie

2.
kationowej.
B. nie zmienił zabarwienia, ponieważ
etanian (octan) sodu ulega hydrolizie
3.
anionowej.

przyjął czerwone otrzymano roztwór o odczynie

C. 4.
zabarwienie, obojętnym.

 Rozwiązanie

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne dokończenie zdania.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub niepoprawną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
A3
10 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 36.
36. (2
(2 pkt)
pkt)
W laboratorium pod wyciągiem przeprowadzono reakcję manganianu(VII) potasu z
nadmiarem kwasu solnego. Do wykrycia gazowego produktu zastosowano papierek
jodoskrobiowy zwilżony wodą. Przebieg doświadczenia zilustrowano na poniższym
schemacie.

nadmiar HCl (aq)

papierek jodoskrobiowy
KMnO4 (aq) (pasek bibuły nasycony
mieszaniną jodku potasu i skrobi)

36.1. (0–1)

Opisz zmiany możliwe do zaobserwowania podczas przebiegu doświadczenia. Uzupełnij

poniższą tabelę.

przed dodaniem HCl (aq) po zajściu reakcji

Barwa roztworu w probówce

Barwa papierka jodoskrobiowego biała

36.2. (0–1)

Wyjaśnij przyczynę zmiany barwy papierka jodoskrobiowego.

 Rozwiązanie

36.1. (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne uzupełnienie tabeli.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub niepoprawną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
 przed dodaniem
po zajściu reakcji
HCl (aq)

Barwa roztworu w
fioletowa bezbarwna
probówce

Barwa papierka ciemnoniebieska lub niebieska lub

biała
jodoskrobiowego granatowa lub czarna

Uwaga: Barwa papierka jodoskrobiowego: fioletowa lub ciemnofioletowa, lub

fioletowogranatowa, lub inna wskazująca na fioletowy odcień jest błędna.

36.2. (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za sformułowanie poprawnego wyjaśnienia uwzględniającego powstawanie jodu w
reakcji chloru z jodkiem potasu.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub niepoprawną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
Powstający podczas reakcji zachodzącej w probówce po zmieszaniu roztworów chlor
wypiera jod z roztworu jodku potasu. (Skrobia w obecności jodu przyjmuje granatowe
zabarwienie.)
lub
W reakcji jodku potasu z chlorem powstał jod (który ze skrobią tworzy związek o
zabarwieniu granatowym).

Uwagi:

Wyjaśnienie nieuwzględniające nazwy gazu reagującego z jodkiem potasu jest

niewystarczające.
Wyjaśnienie nieuwzględniające powstania jodu w reakcji chloru z jodkiem potasu jest
niewystarczające.