İHRACAT BEDELLERİNİN TÜRKİYE’YE GETİRİLMESİ

01.02.2023

Kerim ÇOBAN -Emekli Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi

(Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri “YGM”)
Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim Danışmanlık ve
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.
www.cobangumrukdenetim.com
E Mail: info@cobangumrukdenetim.com
kerim.coban@cobangumrukdenetim.com
k.coban0306@gmail.com - Tel: 0505 519 88 41

ÖZET
İhracat bedellerinin Türkiye’ye getirilmesine ilişkin kanuni düzenlemeler ana hatlarıyla 32 Sayılı Karara
İlişkin olarak çıkarılan “İhracat Bedelleri Hakkında 2018-32/48 Sayılı” Tebliğ ile Merkez Bankası
İhracat Genelgesi hükümlerinden oluşmaktadır.

Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedeller, ithalatçının
ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin ihracata aracılık eden bankaya transfer edilir veya
getirilir. Özelliği olan ihracat için Merkez Bankası İhracat Genelgesi’nin 7.maddesindeki ihraç tarihleri ve
süreler saklı kalmak kaydıyla, ihraç edilen malın Gümrük Beyannamesinin (GB’nin) 22.hanesinde kayıtlı
bedelinin yurda getirilerek, fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde İhracat Bedeli Kabul Belgesinin
(İBKB) düzenlenmesi zorunludur. Bedellerin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren 180
günü geçemez. 180 gün azami süre olup bedellerin ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve
gecikmeksizin yurda getirilmesi esastır. İhracat işlemlerine ait sözleşmelerde bedellerin tahsili için fiili
ihraç tarihinden itibaren 180 günden fazla vade öngörülmesi durumunda, bedellerin yurda getirilme
süresi vade bitiminden itibaren 90 günü geçemez.

- Serbest bölgelere yapılan ihracat işlemleri 2018-32/48 sayılı Tebliğ hükümleri kapsamındadır.

- İhracat bedellerinin bankacılık sistemiyle doğrudan ülkemize transferinin mümkün olmadığı ülkeler
Bakanlıkça belirlenir.
Anahtar kelimeler: İhracat, İhracat bedellerinin Türkiye’ye getirilmesi, İhracat bedellerinin yurda
getirilme süresi, …

GİRİŞ
İhracat bedellerinin tahsili, satış sözleşmesinde belirlenen kurallar ve uluslararası ticari uygulamalar
çerçevesinde firmaların yazılı beyanına istinaden; a) Akreditifli Ödeme, b) Vesaik Mukabili Ödeme, c)
Mal Mukabili Ödeme, d) Kabul Kredili Akreditifli Ödeme, e) Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme, f)
Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme, g) Peşin Ödeme, şekillerinden birine göre yurda getirilebilir.
- İhraç eşyasının gümrük çıkış/ihracat beyannamesinde beyan edilen kıymet ve miktarından ziyade
önemli olan eşyanın fiilen ihraç edilen kıymet ve miktarıdır.

- Peşin döviz karşılığı ihracatın 24 ay içinde gerçekleştirilmesi zorunludur. Dâhilde İşleme İzin Belgesi ve
Vergi, Resim ve Harç İstisna Belgesi kapsamında ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz
kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerle ilgili olarak sağlanan peşin dövizlerin kullanım süresi belge süresi (ek
süreler dahil) kadardır.

- Yürürlükteki İhracat Rejimi ve Finansal Kiralama (leasing) Mevzuatı çerçevesinde kredili veya
kiralama yoluyla yapılan ihracatta, ihracat bedelinin kredili satış veya kiralama sözleşmesinde
belirlenen vade tarihlerini izleyen 90 gün içinde yurda getirilmesi zorunludur.

- Yurt dışına müteahhit firmalarca yapılacak ihracatın bedelinin 365 gün içinde yurda getirilmesi
zorunludur.

- Bedel getirme süreleri içinde yurda getirilen ihracat bedelleri; İhracatçının ithalat bedelleri, sermaye
hareketlerine ilişkin ödemeleri, görünmeyen işlemlere ilişkin giderleri ve transit ticaretinin alış bedeli ile
söz konusu süreler içinde bankalarca mahsup edilebilir.

İHRACAT BEDELLERİNİN TÜRKİYE’YE GETİRİLMESİ

1- Tanımlar

İhracat: Bir malın, yürürlükteki ihracat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde Türkiye gümrük
bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkarılmasını veyahut Ticaret Bakanlığı’nca ihracat olarak kabul
edilecek sair çıkış ve işlemleri ifade eder (İhracat Yönetmeliğinin 4/1-d.maddesi).

İhracat Rejimi: Serbest dolaşımda bulunan eşyanın ihraç amacıyla Türkiye Gümrük Bölgesi dışına
çıkışına ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir. İhracat, ticaret politikası önlemleri ve gerektiği takdirde
ihracat vergileri de dahil olmak üzere çıkış işlemlerine ilişkin hükümlerin uygulanmasıyla gerçekleştirilir
(4458 sayılı Gümrük Kanununun 150/1.maddesi).

Fiili İhracat: İhraç eşyası, buna ilişkin gümrük beyannamesinin tescili sırasında bulunduğu durum ve
niteliğini gümrük kontrolünden çıktığı sırada da aynen muhafaza etmesi ve bu haliyle Türkiye Gümrük
Bölgesini terk etmesi koşuluyla fiilen ihraç edilmiş sayılır. Bu durumda, ihraç eşyası üzerindeki gümrük
kontrolü sona erer (Gümrük Kanununun 151.maddesi).

Fiili İhracat: 1) Eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesini terk ettiği tarih;

a) Kara ve demir yoluyla çıkışlarda, gümrük idaresince çıkış işlemleri tamamlanıp kara sınırından
yabancı bir ülkeye fiilen çıktığı veya serbest bölgeye fiilen girdiği,
b) Deniz ve hava yoluyla çıkışlarda, eşyanın yüklendiği deniz veya hava taşıtının hareket ettiği,
c) Dış seferde bulunan ya da dış sefere çıkacak olan deniz ve hava taşıtlarına Gümrük Yönetmeliğinin
418 ve 476 ilâ 482’inci maddeler çerçevesinde yapılacak teslimlerde eşyanın teslim edildiği,
Tarih olarak kabul edilir (Gümrük Yönetmeliğinin 416.maddesi).

Türkiye Gümrük Bölgesi: Türkiye Cumhuriyeti topraklarını kapsar. Türkiye kara suları, iç suları ve
hava sahası gümrük bölgesine dahildir. Türkiye Gümrük Bölgesi ve Gümrük Bölgesi kavramları Türkiye
Cumhuriyeti Gümrük Bölgesini ifade eder (Gümrük Kanununun 2.maddesi, Gümrük Yönetmeliğinin
2/o maddesi).
2- İhracat Bedelinin Tespiti

(1) İhracat bedelinin tespitinde Gümrük Beyannamesinin (GB) 22’inci hanesindeki değer esas alınır.
Ancak bu hanede belirtilen tutarın mal bedelinin dışında navlun ve/veya sigortayı da kapsaması ve ihracat
bedeli olarak 22.hanede kayıtlı tutarın faturada kayıtlı tutara eşit olması halinde faturada kayıtlı bedel esas
alınır. GB’nin 22.hanesinde kayıtlı tutarın faturada kayıtlı tutardan farklı olması ve GB'nin 22.hanesinde
kayıtlı olan döviz tutarının ABD doları dışında bir döviz cinsinden olması halinde GB’nin 46.hanesinde
ABD doları olarak gösterilen değer dikkate alınır.
(2) GB’de beyan edilen değerlerle kontrol sırasında gümrük müdürlüklerince belirlenen değerlerin farklı
olması halinde ihraç bedelinin tespitinde, GB’nin “E” veya “D” hanesinde yer alan kayıtlar dikkate alınır.
(3) Konsinye ihracatta ihracat bedeli olarak kesin satış faturasında kayıtlı bedel esas alınır.
(4) GB’nin 22.hanesinde kayıtlı döviz cinsi ile ihracatçıya ödenen döviz cinsinin farklı olması halinde
kapatma işlemleri için yapılacak hesaplamalarda; fiili ihraç tarihindeki Merkez Bankası çapraz kurları
kullanılır (Merkez Bankası İhracat Genelgesinin 10.maddesi).

3- İhracat Bedellerinin Türkiye’ye Getirilmesi

1) Türkiye’de yerleşik kişiler ve firmalar tarafından gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedeller,
ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin ihracata aracılık eden bankaya transfer edilir
veya getirilir. Özelliği olan ihracat için Merkez Bankası İhracat Genelgesi’nin 7.maddesindeki ihraç
tarihleri ve süreler saklı kalmak kaydıyla, ihraç edilen malın Gümrük Beyannamesinin (GB’nin)
22.hanesinde kayıtlı bedelinin yurda getirilerek, fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde İhracat
Bedeli Kabul Belgesinin (İBKB) düzenlenmesi zorunludur. Bedellerin yurda getirilme süresi fiili ihraç
tarihinden itibaren 180 günü geçemez. 180 gün azami süre olup bedellerin ithalatçının ödemesini
müteakip doğrudan ve gecikmeksizin yurda getirilmesi esastır. İhracat işlemlerine ait sözleşmelerde
bedellerin tahsili için fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günden fazla vade öngörülmesi durumunda,
bedellerin yurda getirilme süresi vade bitiminden itibaren 90 günü geçemez. Öngörülen vadenin tespiti
için ihracatçının yazılı beyanıyla birlikte vade içeren sözleşmenin ya da vadeyi tevsik niteliğini haiz
proforma fatura veya poliçenin aracı bankaya ibrazı zorunludur.

2) İhracat bedellerinin tahsili, satış sözleşmesinde belirlenen kurallar ve uluslararası ticari uygulamalar
çerçevesinde firmaların yazılı beyanına istinaden aşağıdaki ödeme şekillerinden birine göre yurda
getirilebilir; a) Akreditifli Ödeme, b) Vesaik Mukabili Ödeme, c) Mal Mukabili Ödeme, d) Kabul Kredili
Akreditifli Ödeme, e) Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme, f) Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme, g)
Peşin Ödeme, şekillerine göre gerçekleştirilir.

3) İhracat bedellerinin beyan edilen Türk parası veya döviz üzerinden yurda getirilmesi esastır. Ancak,
döviz üzerinden yapılacağı beyan edilen ihracat karşılığında farklı bir döviz cinsinin veya Türk parası
üzerinden yapılacağı beyan edilen ihracat karşılığında döviz getirilmesi mümkündür.

4) İhracat bedelinin yolcu beraberinde efektif olarak yurda getirilmesi halinde gümrük idarelerine beyan
edilmesi zorunludur.

5) Serbest bölgelere yapılan ihracat işlemleri 2018-32/48 sayılı Tebliğ hükümleri kapsamındadır.

6) Özelliği olan ihracat işlemlerine ilişkin olarak Merkez Bankası İhracat Genelgesinin 7.maddesinde
belirtilen süreler uygulanır.

7) Yurt içinde serbest dolaşımda bulunan malların gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere bu
mağazalara veya söz konusu mağazaların depolarına antrepo rejimi kapsamında antrepo beyannamesi ile
alındığı işlemler için 2018-32/48 sayılı Tebliğ’in 3.maddesinin birinci fıkrası uygulanmaz.
8) Ek:2'de yer alan ülkelere yapılan ihracat işlemleriyle ilgili olarak 2018-32/48 sayılı Tebliğ'in
3.maddesinin birinci fıkrası [2018-32/48 sayılı Tebliğ'in 3 üncü maddesinin birinci fıkrası: Türkiye'de
yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedeller, ithalatçının ödemesini
müteakip doğrudan ve gecikmeksizin ihracata aracılık eden bankaya transfer edilir veya getirilir.
Bedellerin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günü geçemez.] uygulanmaz.

9) Gümrük Beyannamesi (GB) bilgilerinin İhracat Bedeli Kabul Belgesi (İBKB)’ye eklenmesi suretiyle,
birden fazla GB için tek İBKB düzenlenmesi mümkündür.

10) Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketleri tarafından yapılan ihracat işlemlerinde 2018-
32/48 sayılı Tebliğ’in 3.maddesinin birinci fıkrası uygulanmaz (TC. Merkez Bankası İhracat Genelgesinin
4.Maddesi).

11) İhracat bedelinin, Türkiye'deki bankalarca yurt dışındaki bankalar ile gerçek veya tüzel kişilere açılan
kredilerden karşılanması mümkündür.

12) Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketleri tarafından yapılan ihracat işlemlerinde 2018-
32/48 sayılı Tebliğ’in 3.maddesinin birinci fıkrası uygulanmaz.

13) İhracat bedelleri 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve
Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanunun 13.maddesinde belirtilen ödeme hizmeti sağlayıcıları
aracılığıyla da yurda getirilebilir.

14) Yabancı taşıtlar ile yabancı ülkelere sefer yapan yerli taşıtlara ihracat rejimine göre verilen yağ, yakıt,
temizlik maddeleri ve kumanyaya ilişkin mal bedellerinin, Türkiye’de yerleşik alıcı firmalar tarafından
yurt içinden yapılan havalelerle ödenmesi halinde bu ödemenin ihracat bedeli olarak kabulü mümkündür.

15) İhracat bedellerinin bankacılık sistemiyle doğrudan ülkemize transferinin mümkün olmadığı ülkeler
Bakanlıkça belirlenir.

16) İhracat bedellerinin getirme süresinin hesaplanmasında; a- Sürenin gün olarak belirtildiği hallerde
süre hesaplaması, işlemin yapıldığı tarihi takip eden günden başlar ve son günün çalışma saati sonunda
biter. Ancak hesaplanan sürenin son günü resmi tatile rastlarsa süre, izleyen ilk iş günü çalışma saati
sonunda biter.
b- Sürenin ay olarak belirtildiği hallerde, sürenin bitimi, izleyen ayların işlem tarihindeki gününün
çalışma saati sonudur. O ayda işlem tarihine tekabül eden bir gün bulunmuyor ise, sürenin bitimi ayın son
günüdür (32 Sayılı Karara İlişkin “İhracat Bedelleri Hakkında 2018-32/48 Sayılı” Tebliğin 3.maddesi,
Merkez Bankası İhracat Genelgesi’nin 4, 5 ve 8.maddesi).

4- Peşin Döviz
1) Peşin bedel karşılığı ihracatın 24 ay içerisinde yapılması zorunludur. Ancak 2018-32/48 sayılı
Tebliğ’in 9’uncu maddesinde yer alan mücbir sebep ve haklı durum hallerinin varlığı nedeniyle 24 ay
içerisinde ihracat yapılamayacağının anlaşılması halinde belirtilen süre dolmadan ihracatçı tarafından
peşin bedelin transfer edildiği/getirildiği bankaya mücbir sebep/haklı durum hallerinin 2018-32/48 sayılı
Tebliğ’in 9.maddesinde belirtilen şekilde tevsik edilmesi kaydıyla banka tarafından ihracatçıya en fazla 1
yıla kadar ek süre verilebilir. Banka tarafından verilen toplam 1 yıllık ek sürenin sonunda mücbir
sebep/haklı durum devamının belgelenmesi halinde ihracatçı hakkında 2018-32/48 sayılı Tebliğ
kapsamında yapılacak işlemlere Bakanlık tarafından karar verilir. Ancak bu maddenin ikinci fıkrasında
yer alan prefinansman kredisi hükümlerine ilişkin açıklamalar saklıdır.
2) Peşin döviz karşılığında 24 ay içerisinde ya da birinci fıkra uyarınca verilen ek süre sonunda ihracat
yapılmaması veya bu süre içerisinde peşin döviz tutarının tamamının tek seferde iade edilmemesi
durumunda bu tutar kambiyo mevzuatı açısından prefinansman kredisi hükümlerine tabidir.

3) Gemi yapımına ilişkin sözleşmeler kapsamında gerçekleştirilen gemi ihracatı için sözleşmede 24 aydan
uzun bir vade öngörülmesi durumunda, peşin bedel karşılığı ihracatın sözleşmede belirtilen vade süresi
içerisinde yapılması zorunludur.

4) Bankalarca peşin bedel tutarının firma hesabına geldiği tarihten itibaren azami 24 ay içerisinde İhracat
Bedeli Kabul Belgesinin (İBKB) düzenlenmesi mümkündür. Ancak, birinci fıkra kapsamında ek süre
verilmesi halinde ek süre müddetince de İBKB düzenlenebilir.

5) Peşin bedeller, gönderenin muvafakatı ile devreden ihracatçı firmanın yazılı beyanının alınması ve
devralan tarafından tekrar devredilmemek kaydıyla başka bir ihracatçı firmaya devredilebilir.

6) Peşin bedel karşılığı ihracat tutarı olarak GB’nin 22.hanesinde kayıtlı toplam fatura bedeli esas alınır.

7) İhracatçılarca kesin satıştan önce "konsinye avansı" olarak kabulünün yapılması istenen bedellerin
kabulü peşin bedel olarak yapılır.

8) İhracat işlemlerinde ihracata ait peşin ödemenin çek ile yapılabilmesi Merkez Bankası İhracat
Genelgesinin 13.maddesinde yer alan hükümlere uyulması şartıyla mümkündür. Çekle yapılan peşin
ödemelerde, ilgisine göre bu madde hükümleri kıyasen uygulanır (32 Sayılı Karara İlişkin “İhracat
Bedelleri Hakkında 2018-32/48 Sayılı” Tebliğin 4.maddesi, Merkez Bankası’nın İhracat Genelgesi’nin
6.maddesi).

5- Özelliği Olan İhracat

(1) Konsinye yoluyla yapılacak ihracatta bedellerin kesin satışı müteakip; uluslararası fuar, sergi ve
haftalara bedelli olarak satılmak üzere gönderilen malların bedellerinin ise gönderildikleri fuar, sergi veya
haftanın bitimini müteakip 180 gün içinde yurda getirilmesi zorunludur.
(2) İlgili mevzuat hükümlerine göre yurt dışına geçici ihracı yapılan malların verilen süre veya ek süre
içinde yurda getirilmemesi veya bu süreler içerisinde satılması halinde satış bedelinin süre bitiminden
veya kesin satış tarihinden itibaren 90 gün içinde yurda getirilmesi zorunludur.
(3) Yürürlükteki İhracat Rejimi ve Finansal Kiralama (leasing) Mevzuatı çerçevesinde kredili veya
kiralama yoluyla yapılan ihracatta, ihracat bedelinin kredili satış veya kiralama sözleşmesinde belirlenen
vade tarihlerini izleyen 90 gün içinde yurda getirilmesi zorunludur.
(4) İhracat işlemlerine ait sözleşmelerde bedellerin tahsili için fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günden
fazla vade öngörülmesi durumunda, bedellerin vade bitiminden itibaren 90 gün içinde yurda getirilmesi
zorunludur.
(5) Yurt dışına müteahhit firmalarca yapılacak ihracatın bedelinin 365 gün içinde yurda getirilmesi
zorunludur (İhracat Bedelleri Hakkında 2018-32/48 sayılı Tebliğin 5.maddesi, Merkez Bankası İhracat
Genelgesi’nin 7.maddesi).

Not: Yurt Dışı Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri Hakkında Daha Geniş Bilgi Edinmek
İsteyenler, 19.03.2020 Tarihinde İstanbul Gümrük Müşavirleri Derneği “www.igmd.org.tr” Sitesinde,
23.03.2020 tarihinde “Muhasebetr.Com” Sitesinde Yayınlanan “Yurt Dışı Müteahhitlik ve Teknik
Müşavirlik Hizmetleri Kapsamında Kullanılan Makina ve Teçhizatın Türkiye’ye İthali” Başlıklı
Makalemize Müracaat Edebilirler.

6- Türk Lirası Cinsinden Yapılan İhracat

1) Peşin bedel ve alıcı firma prefinansmanı dışında ihracat bedelinin Türk lirası olarak kabulü için satış
sözleşmesi, akreditif mektubu veya banka garanti mektubunda bedelin Türk lirası olarak tahsil
edileceğinin beyan edilmiş olması veya alıcıya gönderilecek faturanın Türk lirası olarak düzenlenmiş ya
da Gümrük Beyannamesinin (GB) 22.hanesinde Türk Lirası olarak beyan edilmiş olması gerekir.

2) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne yapılan ihracatta, ihracat bedeli birinci fıkrada belirtilen belgelerde
döviz olarak gösterilmiş olsa dahi Türk lirası olarak kabul edilebilir.

3) Türk lirası olarak tahsil edileceği beyan edilen ihracat bedelinin kısmen veya tamamen döviz olarak
kabulü halinde GB'nin 22.hanesinde kayıtlı Türk lirası tutar; GB'nin düzenlendiği tarih ile bedelin
bankaya getirildiği tarihteki Merkez Bankası döviz alış kurlarından lehe olanı esas alınarak kabul edilecek
döviz cinsine çevrilir (Merkez Bankası İhracat Genelgesi’nin 9.maddesi).

7- İhracat Bedellerinin Transferi

(1) Gümrük Beyannamesinde (GB) kayıtlı alıcı firma veya bu firma dışındaki gerçek veya tüzel kişiler
tarafından yurt dışından havale olarak gönderilen dövizin, herhangi bir referans veya fatura numarasıyla
irtibatlandırılmış olup olmadığına bakılmaksızın ihracatçının beyan edeceği GB konusu ihracatın bedeli
olarak kabulü mümkündür. Ancak, serbest bölgelerdeki bankalar aracılığıyla yapılan havalelere istinaden
döviz kabulü, sadece GB’de alıcının bulunduğu ve malın gideceği yer olarak serbest bölgenin
gösterilmesi halinde yapılabilir. Serbest bölgeler dışındaki başka ülkelere yapılan ihracat bedelinin serbest
bölgeden gönderilen havaleye istinaden kabulü yapılamaz.
(2) İhracatçı firmaların yurt dışında bulunan bankalardaki hesaplarından Türkiye'deki bankalardaki
hesaplarına ihracat bedeli açıklaması ile yapılan transferlerin bankalarca ihracat bedeli olarak kabulü, söz
konusu hesaba ihracatçının Türkiye'deki hesaplarından veya yurt dışındaki başka hesaplarından para
transfer edilmediğinin, gümrük beyannamesi tarihinden sonraki 180 güne ait hesap hareketlerini gösterir
belgelerin aracı bankalara ibraz edilmesi ve aracı bankaca hesap hareketlerinin kontrolü suretiyle durumu
teyit etmesi kaydıyla yapılabilir. Ancak, firmaların vadeli satışları nedeniyle ithalatçıların toplu olarak
yaptığı ödemeler ile konsinye satışların bedellerini, yurt dışındaki hesaplarında topladıklarını
belgelemeleri ve söz konusu bedelleri gecikmeksizin yurda getirmeleri halinde yurt dışındaki hesabın
hareketlerini gösteren belge aranmaksızın bankalarca ihracat bedeli kabulü yapılabilir (Merkez Bankası
İhracat Genelgesi’nin 11.maddesi).

8- Efektif (Nakit) Olarak Getirilen İhracat Bedelleri

(1) Efektif (nakit) olarak getirilen ihracat bedelinin yurt dışından getirildiğinin tespiti gümrük idarelerince
onaylı Nakit Beyan Formu (NBF) ile yapılır.
(2) Nakit Beyan Formu konusu efektifin ihracat bedeli olarak kabulünün yapılabilmesi için;
a) NBF’nin düzenlenme tarihinden itibaren 30 gün içinde NBF’nin ve NBF konusu efektifin bankalara
ibraz edilmesi,
b) NBF’nin “Geliş Sebebi” bölümünde efektiflerin getirilme sebebinin ihracat ile ilgili olduğunu belirtir
bir ifadenin kayıtlı olması,
c) İhracat bedeli başkası adına getiriliyorsa NBF’nin ilgili kısımlarının bu hususu belirtecek şekilde
doldurulması veya bu hususun açıklama olarak NBF’de yer alması,
ç) Tevdiat sırasında NBF’yi ibraz eden şahsın kimlik tespitinin yapılması,
d) İhracatçının ihracat işlemiyle ilgili yazılı beyanı, işlemin niteliğine göre proforma fatura, satış
sözleşmesi, kesin satış faturası veya GB’nin bir örneği/GB bilgilerinin yanı sıra ihracatçı veya ithalatçının
yazılı beyanında NBF’de kimliği belirlenen şahıs ile NBF sahibi ihracatçı ve ithalatçı arasındaki illiyet
bağının belirtilerek bankalara ibraz edilmesi,
e) NBF’de kayıtlı efektif tutarının tamamen İhracat Bedeli Kabul Belgesine (İBKB) bağlanması halinde,
NBF aslının ilgilisine iade edilmeyerek bankalar tarafından alıkonulması, kısmen bağlanması halinde ise,
NBF aslı üzerine İBKB’ye bağlanan tutara ilişkin not düşülerek fotokopisi alındıktan sonra aslının
ilgilisine iade edilmesi,
gerekir.
(3) Üçüncü kişilerce getirilen efektifin ihracatçı adına kabulü tevdiatın ihracatçının kendisine veya
hesabına yapılması şartıyla mümkündür (Merkez Bankası İhracat Genelgesi’nin 12.maddesi).

9- İhracat Bedelinin Diğer Yöntemlerle Tahsili

(1) İhracatçılarca ihracat bedeli olarak tahsil veya iştira (satın alma) için tevdi edilen banka veya şahıs
çekinin bankalarca iştiraya alınması halinde;
a) Çekin keşidecisi yurt dışındaki banka ise iştira anında İBKB düzenlenebilir.
b) Çekin keşidecisi şahıs ise çek karşılığı muhabir hesaplarına alacak geçmeden İBKB düzenlenemez.
(2) İhracat bedeli olarak tevdi edilen çeklerin yurda girişinde gümrük idarelerine beyan edilme
zorunluluğu yoktur.
(3) Türkiye’deki bankalarca düzenlenen çeklerin iştira edilerek ihracata ilişkin İBKB düzenlenebilmesi
için çeki düzenleyen bankanın çek bedelinin yurt dışından geldiğini belirten yazısı aranır.
(4) İhracat bedelinin kredi kartıyla tahsil edildiği işlemlerde, kredi kartının yurt dışından verilmiş
olduğunun tespiti şarttır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne yapılan ihracata ilişkin bedellerin, ithalatçıya
ait ve Türkiye'deki bankaların Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki şubelerinden alınan kredi kartları ile
tahsil edilmesi mümkündür.
(5) Fiş bedellerinin tamamı üzerinden tek bir İBKB düzenlendiği işlemlerde, peşin bedel hesabı diğer
firmalara gerçekleştirilen ihracatla kapatılabilir (Merkez Bankası İhracat Genelgesi’nin 13.maddesi).

10- İhracatçı Dışındaki Firmalara Gelen İhracat Bedelleri

1) Gümrük Beyannamesinde (GB) kayıtlı imalatçı veya tedarikçi firma lehine gelen dövizin, imalatçı
veya tedarikçi ile ihracatçı firmanın yazılı beyanının alınması kaydıyla ihracatçı firma adına ihracat bedeli
olarak kabulü yapılabilir.
2) GB’de imalatçı veya tedarikçi firma unvanının kayıtlı olmadığı işlemlerde, ihraç konusu malın imalatçı
veya tedarikçi firma tarafından ihracatçı firmaya satıldığına dair faturanın ibraz edilmesi ve ihracatçı ile
imalatçı veya tedarikçi firmanın yazılı beyanının alınması kaydıyla ihracatçı firma adına ihracat bedeli
olarak kabulü yapılabilir (Merkez Bankası’nın İhracat Genelgesi’nin 14.maddesi).

11- Döviz Tevdiat Hesabından İhracat Bedeli Kabulü

1) Dövizin yurt dışından geldiğinin tespiti kaydıyla dışarıda yerleşik gerçek veya tüzel kişiler adına açılan
döviz tevdiat hesaplarından ihracatçının hesabına transfer edilen bedellerin bankalarca ihracat bedeli
olarak kabulü mümkündür.
2) Yurt dışında yerleşik kişiler adına açılan döviz tevdiat hesaplarına, Türkiye’deki ithalatçı firmaca
ödenen ithalat bedelinin, hesap sahibince verilen vekâletname çerçevesinde Türkiye’deki ithalatçı firma
veya üçüncü kişilerce ihracat bedelinin kabulünde kullanılması mümkün bulunmamaktadır.
3) Yurt dışında taahhüt faaliyetlerinde bulunan Türk firmalarının, sıfatlarını tevsik etmeleri kaydıyla
yurda getirilmesi zorunlu olmayan dövizlerle açtıracakları döviz tevdiat hesaplarından ya da yurt içinde
veya dışındaki bankalardan sağladıkları döviz kredisiyle açılan hesaplardan yurt dışındaki taahhüt işleri
kapsamında yapılan ihracatın bedelleri ödenebilir.
4) Türkiye'de kamu kurum ve kuruluşlarınca açılan uluslararası ihaleyi kazanan Türk müteahhitlerinin
hak edişleri karşılığında elde ettikleri Türk lirası tutarın veya karşılığının dövize dönüştürülmesi suretiyle
(söz konusu tutarın istihkak karşılığı olduğunun tevsiki kaydıyla) elde edilen döviz tutarı, bu firmaların
yurt dışında üstlendikleri işlerle ilgili olarak yapılan ihracat bedellerinin karşılığı olarak kullanılabilir.
5) İhracatçı firmanın vekili bulunan kişi veya firma adına yurt dışından gelen dövizlerle açılan döviz
tevdiat hesaplarından, vekâletnamenin fiili ihraçtan önce düzenlenmesi şartıyla vekili bulunulan
ihracatçı firma adına ihracat bedeli kabulü yapılabilir.
6) Türkiye'de yerleşik sayılmakla birlikte yurt dışında serbest meslek ve müstakil iş sahibi olarak çalışan
ve bu faaliyetlerini yurt dışındaki temsilciliklerimizden alınacak belgeler veya pasaport kayıtlarıyla tevsik
eden kişiler adına açılacak döviz tevdiat hesaplarından transfer edilen dövizlerin, yurt dışından geldiğinin
ve ihracatın aynı kişiye yapıldığının tespiti kaydıyla ihracat bedeli olarak kabulü yapılabilir (Merkez
Bankası’nın İhracat Genelgesi’nin 18.maddesi).

SONUÇ
Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedeller, ithalatçının
ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin ihracata aracılık eden bankaya transfer edilir veya
getirilir. Özelliği olan ihracat için Merkez Bankası İhracat Genelgesi’nin 7.maddesindeki ihraç tarihleri ve
süreler saklı kalmak kaydıyla, ihraç edilen malın Gümrük Beyannamesinin 22.hanesinde kayıtlı bedelinin
yurda getirilerek, fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde İhracat Bedeli Kabul Belgesinin (İBKB)
düzenlenmesi zorunludur. Bedellerin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günü
geçemez. 180 gün azami süre olup bedellerin ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin
yurda getirilmesi esastır. İhracat işlemlerine ait sözleşmelerde bedellerin tahsili için fiili ihraç tarihinden
itibaren 180 günden fazla vade öngörülmesi durumunda, bedellerin yurda getirilme süresi vade
bitiminden itibaren 90 günü geçemez.

- İhracat bedellerinin tahsili, satış sözleşmesinde belirlenen kurallar ve uluslararası ticari uygulamalar
çerçevesinde firmaların yazılı beyanına istinaden aşağıdaki ödeme şekillerinden birine göre yurda
getirilebilir. Bunlar; a) Akreditifli Ödeme, b) Vesaik Mukabili Ödeme, c) Mal Mukabili Ödeme, d) Kabul
Kredili Akreditifli Ödeme, e) Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme, f) Kabul Kredili Mal Mukabili
Ödeme, g) Peşin Ödeme,’dir.

- İhracat bedellerinin beyan edilen Türk parası veya döviz üzerinden yurda getirilmesi esastır. Ancak,
döviz üzerinden yapılacağı beyan edilen ihracat karşılığında farklı bir döviz cinsinin veya Türk parası
üzerinden yapılacağı beyan edilen ihracat karşılığında döviz getirilmesi mümkündür.

- Serbest bölgelere yapılan ihracat işlemleri 32 Sayılı Karara İlişkin “İhracat Bedelleri Hakkında 2018-
32/48 sayılı Tebliğ hükümleri kapsamındadır.

- İhracat bedellerinin bankacılık sistemiyle doğrudan ülkemize transferinin mümkün olmadığı ülkeler
Bakanlıkça belirlenir.

Ankara, 01.02.2023

Kerim ÇOBAN -Emekli Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi

(Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri “YGM”)
Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim Danışmanlık ve
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.
www.cobangumrukdenetim.com
E Mail: info@cobangumrukdenetim.com
kerim.coban@cobangumrukdenetim.com
k.coban0306@gmail.com - Tel: 0505 519 88 41
KAYNAKÇA:
 4458 sayılı Gümrük Kanunu.
 Gümrük Yönetmeliği.
 1567 Sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Kanun.
 32 Sayılı Karara İlişkin “İhracat Bedelleri Hakkında 2018-32/48 Sayılı” Tebliğ.
 Merkez Bankası İhracat Genelgesi.