Gümrük Uygulamaları Türkiye'de Güncel Durum

A. Gümrük Prosedürleri ve Gümrükten Çıkarma

1. Ön Prosedürler
 Gümrük temizleme sürecinin işlemesi için, gümrük bölgesine getirilen malların varlığı
gereklidir.
 Bir malın gümrük onaylı bir işleme veya kullanıma tabi olana kadar belirli prosedürler
yerine getirilmelidir (Bu prosedürlere ön prosedürler denir).
 Gümrük alanlarına giriş ve çıkışlar gümrük kapıları aracılığıyla yapılır.
 Gümrük bölgesine giriş ve çıkış yapan araçlar da gümrük denetimine tabidir.
 Gümrük alanı içinde giriş kapılarından gümrük kapılarına kadar belirli rotaları takip
etmek zorunludur.
 Gümrük prosedürlerinin yasalara uygun olması için işlemlerin önceden belirlenen gümrük
kapılarında yapılması gerekmektedir.
a. Özet Bildirimler
 Özet bildirim, uluslararası terörizmle mücadelede sınır ötesi mal trafiğini kontrol etmek
ve risk analizi yapmak için yapılan bir başvurudur.
 Hem ithalat hem de ihracatta doldurulur.
 Sadece gümrük bölgesi içinden duraksız geçen araçlarla taşınan mallar hariç, gümrük
bölgesine getirilen mallar için sunulmalıdır.
 İthalatta özet bildirim, giriş gümrük ofisine sunulur. Bilgilerin hemen aktarılması veya
elektronik erişim sağlanması durumunda başka bir gümrük idaresine de verilebilir.
 Gümrük bölgesinden ayrılan malların, gümrük beyannamesi veya gerekli değilse özet bir
beyanname ile kapsanması gerekmektedir.
b. Malların Gümrük Yetkililerine Sunulması
 'Malların gümrüğe sunulması', malların gümrük idaresine varışının, belirlenen veya
onaylanan bir şekilde gümrük idaresine bildirilmesi anlamına gelir.
 Gümrük idaresinin yetkileri, mallar fiziksel olarak gümrük bölgesine getirildikten sonra
başlar.
 Gümrük bölgesine getirilen malların gümrük idaresine sunulması zorunludur.
 Gümrük bölgesine getirilen malların, gümrük yollarını tamamen ve gecikmeksizin takip
edilerek ithalat gümrük ofisine teslim edilmesi gerekmektedir.
  Bu şekilde, mallar, giriş gümrük ofisinde geldikleri şekilde ithalat gümrük ofisine getirilir
ve değiştirilmeden teslim edilir.
c. Malların Ön İncelemesi / İncelemesi
 Mallar, gümrüğe sunulduktan ve gümrük idaresinin izniyle bir gümrük onaylı işlem veya
kullanıma atanabilmesi için, gümrük idaresi tarafından izin verilirse veya istek üzerine
malları atanması yetkili ve yetkilendirilmiş olan kişiye yapılan bir talep halinde
incelenebilir veya örnekler alınabilir.
 Ön inceleme talebi, yükümlü taraflara verilen bir hak olarak yapılır.
 Talep elektronik ortamda yapılır.
 İlgili ve yetkilendirilmiş kişiler tarafından imzalanır ve gümrük idaresine verilir.
 Bu bağlamda, malların örnekleri alınabilir.
 Malların ön incelemesi ve örnek alınması, gümrük idaresinin denetimi altında
gerçekleştirilir.
d. Geçici Depolama
 Mallar gümrüğe sunulduktan sonra geçici depolamaya alınır.
 Gümrük-onaylı bir işlem ve kullanıma tabi oluncaya kadar mallar geçici depolama
durumunda bulunur ve buna göre adlandırılır.
 Dikkat: Geçici depolama durumundaki mallar, gümrük statüsü açısından serbest
dolaşımda olmayan mallardır!
 Geçici depolama durumundaki mallar, gümrük denetimi altında olduğundan gümrük
kontrol prosedürleri mallar üzerinde uygulanabilir.
 Geçici depolama durumundaki mallar için belirli yükümlülükler bulunmaktadır:
 Malın mevcut durumunu koruyacak şekilde sağlanmalıdır.
 Malların geçici depolama süresi içinde işlenmesi mümkün değildir.
 Geçici depolamada, saklandığı depo değiştirilemez, ancak işleme
yapılabilmektedir.
 Mallar geçici olarak depolanırken, kimliğini belirleyen temel özelliği zarar
görmemelidir.
 Geçici depolama durumundaki malların 20 gün içinde, deniz yoluyla geldiyse 45 gün
içinde gümrük-onaylı bir işleme veya kullanıma tabi tutulması gerekmektedir.
  Koşullar gerektiriyorsa, gümrük yetkilileri bu süreleri kısaltabilir veya gerektiğinde
uzatabilir.
 Gerçek ihtiyacı aşan zaman talepleri karşılanmaz.
 Bu süre zarfında malların hangi gümrük-onaylı prosedürlere veya kullanıma tabi
tutulacağına karar verilmediyse, mallar sahibinin risk ve masrafı altında özel bir yere veya
gümrük denetimi altında nakledilir.
 Yolcu tarafından getirilen ve gümrüğe sunulan ürünler için geçici depolama süresi 3 aydır.
2. Gümrük Beyannameleri
a. Genel Tanım
 Beyan, malların hangi gümrük rejimine veya diğer gümrük-onaylı işlem ve kullanıma tabi
tutulacağını belirten ve bu beyana uygun olarak bilgi içeren, beyan sahibinin iradesini
ifade eden bir bildirimdir.
 Gümrük beyannamesi, malların uygulanmasına ilişkin gereken tüm bilgilerin doğru beyan
edilmesinden ve eklerin eksiksiz olmasından gümrük borçlusu sorumludur.
b. Beyan Türleri
1. Yazılı Beyanlar
 Normal prosedür
 Basitleştirilmiş Prosedür
2. Diğer Beyanlar
 Sözlü (Sözlü) beyan: Dış ticaret işlemleri açısından daha az önemlidir. Gümrük
yönetmeliğinin Ek 22'sindeki form, beyan sahibinin verdiği bilgilere göre gümrük
memuru tarafından doldurulur.
 İthalat için sözlü beyanı gerektiren mallar
 İhracat için sözlü beyanı gerektiren mallar
 Bilgisayar veri işleme yoluyla beyan: Genellikle kullanılan yöntemdir. Gümrük
idaresinden önceden alınmış bir kullanıcı kodu ve şifresine sahip olmak gereklidir.
c. Beyana Eklenmesi Gereken Belgeler
 Beyan, malların beyan edildiği gümrük rejimi için geçerli olan hükümlerin uygulanması
için gerekli olan tüm belgelerle birlikte sunulmalıdır.
 Bu belgeler, Gümrük Yönetmeliği'nin 114. maddesinde düzenlenmiştir.
  Beyana eklenmesi gereken önemli belgelerden biri gümrük değer beyanıdır. Gümrük
Yönetmeliği'nin 120. maddesi uyarınca, ek 16'da bulunan değer beyan formu kullanılır.
 Bir diğer önemli belge fatura'dır. Malın gümrük değerini belgelemek için kullanılır.
Gümrük işlemleri için kullanılacak fatura içeriği, Gümrük Yönetmeliği'nin 115.
maddesinde düzenlenmiştir.
 Diğer belgeler, gümrük rejimi ve mallara bağlı olarak değişiklik gösterir.
c. Beyanın Kaydedilmesi, Bağlayıcılığı ve Düzeltmesi
 Beyanlar, koşullarına uygun olan beyanların gümrüklere sunulması şartıyla kaydedilir.
 Gümrüklere sunulan malların hangi gümrük rejimi için beyan edildiği tarihi, tüm gümrük
prosedürlerinin baz alınacağı tarihi oluşturur.
 Bağlayıcı bir beyan, kayıt altına alındıktan sonra beyan sahibini, üzerine yükümlülük ve
cezalara bağlar ve gümrük vergilerini değerlendirme temeli olur.
 Beyanın koşullarına uygun olan bir beyan, beyan sahibinin talebi üzerine, diğer
malzemelerin beyan edilmesi için gümrük idaresince izin verilebilir.
 Ancak, gümrük idaresi:
 Malları incelemeyi planladıklarını beyan sahibine bildirmişse,
 İlgili bilgilerin yanlış olduğunu tespit etmişlerse veya
 Malları serbest bırakmışlarsa, sonrasında düzeltme yapılmaz.
3. Malların Serbest Bırakılması
 Malların serbest bırakılması, üzerlerine yerleştirilen gümrük rejimi altında belirtilen
amaçlar için gümrük idarelerince serbest bırakılması anlamına gelir.
 Gümrük Kanunu'nun 57. maddesine göre, zeka ve sanayi haklarının korunması gereken
durumlarda, gümrük prosedürleri durdurulmalı ve yönetim malları tutmalıdır.
4. Gümrük İdaresi Denetim Yöntemleri
a. Gümrük İdaresi Tarafından Denetim
 Gümrük idaresinin dış ticaretteki rolünü yerine getirmek için sahip olduğu en önemli güç
denetlemedir.
 Herhangi bir şekilde gümrük idaresiyle temas kuran kişi, gümrük kurallarının ve
gerektiğinde malların gümrük denetimi altında bulunan diğer hükümlerin uyulmasından
sorumludur.
b. Gümrük Kontrolü
  Gümrük kontrolü, Türkiye Gümrük Bölgesi ile diğer ülkeler arasında taşınan malların
giriş, çıkış, transit, transfer ve son kullanımına ilişkin gümrük kurallarının ve diğer
mevzuatın doğru uygulanmasını sağlamak amacıyla gümrük yetkilileri tarafından
gerçekleştirilen belirli eylemleri içerir.
 Bu eylemler, malların incelenmesi, beyan veri ve varlığı ile elektronik veya yazılı
belgelerin varlığı ve doğruluğunun doğrulanması, işletmelerin ve diğer kayıtların
hesaplarının incelenmesi, taşıma araçlarının denetlenmesi, bagajların ve kişilerin taşıdığı
diğer malların denetlenmesi, resmi soruşturmaların ve diğer benzer eylemlerin
gerçekleştirilmesini içerir.
c. Gümrük Denetimi
 Gümrük denetimi, malların beyanlarının kabul edildiği, malların aslında incelenmediği ve
gerektiğinde beyanın doğruluğunun sonradan kayıtlar ve belgeler aracılığıyla araştırıldığı
bir yöntemdir.
 Geçici depolama alanları ve depolarında gümrük ticaret denetçileri, yardımcı denetçiler ve
gümrük yöneticileri veya yetkili yetkililer tarafından gerçekleştirilen bir denetim
yöntemidir.
d. Risk Analizi
 Risk analizi, gümrük idaresi tarafından risk yönetimi kapsamında gerçekleştirilen ön saha
araştırmasıdır.
 Mevcut bilgilerin sistemli bir şekilde kullanılmasıyla, tanımlanan risklerin ne sıklıkla
gerçekleşme olasılığı ve sonuçlarının büyüklüğü belirlenir.
 Gümrük idaresi tarafından, ani ve rastgele kontroller dışındaki kontroller, risk analizine
dayanmaktadır.
 Gümrük bölgesine gelen mallar için risk analizi, mallar için özet beyanda sağlanan
bilgiler kullanılarak önce yapılır.
 Belirli kuralların tanıtılmasıyla, Kırmızı, Sarı veya Yeşil Hatlar üzerinde fiziksel ve belge
kontrollerinin ne sıklıkla yapılacağı veya ülkeye giriş ve çıkış yapan malların hangi
aralıklarla kontrol edileceği belirlenir.