DIŞ TİCARET

BELGELERİ

GEDİZ GÜLŞEN/2022
gedizgulsen@gmail.com
Dış ticaret işlemlerinde belgeler;

 Malların bedellerinin ödenmesine esas teşkil

eder.

 Uluslar arası ticaret uygulamalarında

mallara göre değil, ticarete konu edilen
belgelere dayanarak işlem yapılır.
 VESAİK
=
VESİKALAR
(documents)
 VESAİK

 FATURA
 SEVK VESAİKİ
 DİĞER VESAİK
 SİGORTA VESAİKİ
FATURALAR
 .
 Proforma Fatura ( Proforma Invoice)
 Ticaretin başlangıcıdır .
 Satıcının alıcıya gönderdiği, satacağı malın ismi,
özelliği, miktarı, fiyatı, teslim ve ödeme şekli,
sevkiyatın durumunu içeren bir tekliftir.
 Proforma fatura hiçbir mali yükümlülük
yaratmamaktadır.
 Üzerinde mutlaka proforma fatura ibaresini
taşımalıdır.
 Ticari Fatura (Commercial Invoice)
 İhracatçı tarafından düzenlenir.

 Ticari faturada;alıcı ve satıcının unvan ve

adresleri, tanzim tarihi, malların cinsi/tanımı,
malların miktarı, malların ağırlığı ve ambalaj
numaraları, yükleme limanı, vanş - boşaltma yeri,
malların birim fiyatı ve toplam bedeli, teslim
şekli ve ödeme şartları, taşıt aracının türüne bağlı
olarak plaka no/vagon no/Gemi adı/uçuş no
(biliniyorsa),navlun ve sigorta ile ilgili bilgiler
(Alıcı tarafından istenirse), sipariş veya anlaşma
sayısı, malın menşei bulunmalıdır.
 Navlun Faturası (Freight Invoice)

 CF veya CIF teslim şekilleri ile satışta, navlun satıcı-

ihracatçı tarafından ödenmektedir. Mal ile ilgili satış
faturasında, navlun tutarı mal bedeline dahil olarak
veya ayrı olarak gösterilebilmektedir.

 Navlun faturası malın ithal edildiği ülkede vergiye

tabi kıymetinin tespitinde dikkate alınacak kıymet
faktörlerinden birini oluşturmaktadır.
 Konsolosluk Faturası (Consular Invoice)

 Malın gideceği ülkenin konsolosluğu tarafından mal

menşei, birim fiyatı ve mal değerinin onaylandığı
faturalardır.

 Onay konusu faturalar ithalatçı ülkelerin

konsolosluklarından elde edilmektedir. Fatura tasdiki
alıcı ülke mevzuatına göre değişmektedir.

 Bu tür bir uygulamanın nedeni, ithalatçı ülkenin düşük

faturalar nedeniyle mal bedellerinin düşük
gösterilmesini ve dolayısıyla vergi kaçaklarını önlemek
istemesidir.
SEVK VESAİKİ
 DENİZ KONİŞMENTOSU
 İhracatçı ile malları belli bir noktadan diğerine
taşıyacak olan taşıyıcı arasında yapılan sözleşmedir.
 Bazı şartlar altında kıymetli evrak niteliğindedir.

Hukuki niteliği;

 Malın mülkiyet hakkını verir,

 Taşıyıcı sözleşmesidir. (Navlun Sözleşmesidir.)
 Malın alındığını gösterir
Belge üzerinde

 Taşıyıcının Ad-Soyad ve Ticari Bilgileri

 Kaptan ve Gemi Hakkındaki Tüm Bilgiler
 Yükletenin ve Alıcının Ad-Soyad, Adres ve Ticari
Ünvanları
 Yükleme ve Boşaltma Limanları
 Malın Cinsi, Sayısı, Ölçüsü Markası ve Dışarıdan
Görünen Tanımı (Çizim Eklenebilir)
bulunur
 Bütünüyle Taşımaya Ait Bilgileri İçerir.

 Düzenlenme Yeri-Tarihi ve Nüsha Adeti Yazılır.

 Genelde 3 Orijinal Olarak Düzenlenir.

 ÇEŞİTLERİ
 Deniz Konşimentosu (Marine/ Ocean Bill of Lading)
 Short Form Bill’s Of Lading
 Contanier Bills Of Lading
 Liner Bill of Lading
 Through Bill of Lading
 Charter Party Bill of Lading
 Ciro Edilemez Konşimento ( Non-Negotiable Bill of
Lading)
 Birleşik Taşıma Konşimentosu (Combined-Transport
Bill of Lading)
 Tanker Konşimentosu (Tanker Bill of Lading)
 Kaptan Makbuzu (Mate’s Receipt)
 DİĞER TAŞIMA BELGELERİ
 Havayolu Taşıma Senedi / Hava Konişmentosu
(Airwaybill/AWB)
 Fiata Belgeleri Fiata FCR, FCT
 CMR Karayolu Taşıma Belgesi (CMR International
Consignment Note / CMR Road Waybill)
 House Bill of Lading
 Hamule Senedi (CIM Rail Consigment Note)
 Paket Postası Makbuzu (Parcel Post Receipt)
 Havayolu Taşıma Senedi /
Hava Konişmentosu (Airwaybill/AWB)
o Havayolu şirketlerince düzenlenen ve malları taşınmak
üzere teslim alındığını gösteren makbuzdur. Mallar
üzerinde tasarruf etme yetkisi vermez. AWB biri alıcıya,
biri yükletene, biri de havayolu şirketine ait olmak
üzere 3 orjınal ve 9 kopya olarak düzenlenir. Bankalara
ibraz edilen nüsha 3 no'lu yükleten nüshasıdır. (orginal
no. 3 for shipper)
Belgede yer alan bilgiler:Uçuş sefer sayısı ve tarihi,
malın cins ve miktarı, alıcının adı, yükletenin adı,
navluna ait kayıt ve havayolu şirketinin kase ve
imzasıdır.
Fiata Belgeleri/ Fiata FCR-FCT

Uluslararası nakliye acenteleri birliği federasyonu

(FIATA) tarafından standart şekle sokularak
kullanılan ve taşınmak üzere teslim alınan mallar
karşılığında verilen makbuzlardır.

Varış mahallinde bu belgelerin ibrazı üzerine

mallar belgede adı geçen alıcıya teslim edilir.

Nakliye acenteleri aynı yöne gidecek malları bir

araya toplayıp gruplandırarak kendi seçtikleri
taşıma şirketlerine teslim eder, onların araçlarına
yüklerler.
 CMR Karayolu Taşıma Belgesi
(CMR International Consignment Note /
CMR Roar Waybill)
 Uluslararası nitelikteki CMR (Convention Marchandises
Routiers) anlaşmasının hükümlerini kabul eden ülkelerce
kullanılan bir karayolu taşıma belgesidir ve taşımanın CMR
hükümlerine göre yapıldığını gösterir.
 CMR Konvansiyonu karayoluyla eşya taşımacılığı yapan tüm
ihracatçı ve nakliyeciler için önemli bir kaynaktır.
 Konvansiyonun en önemli amacı, nakliyecinin
sorumluluğuna yönelik tek tip bir düzenlemenin
oluşturulmasıdır.
House Bill of Lading / Nakliyeci Makbuzu
Bu taşıma belgesi taşımayı kendi yapmayan
nakliyeci (Forwarder) tarafından düzenlenen, ciro
edilemez nitelikte bir taşıma senedidir.

Malı teslim alarak bu belgeyi yükletene veren

nakliyeci kendi seçeceği bir taşıma aracı ile malı
sevk eder.
 Hamule Senedi (CIM Rail Consigment Note)

 Trenle taşımacılıkta kullanılan taşıma belgesi olup

"malların demiryolu ile taşınmasına ilişkin
uluslararası anlaşma" (kısa adı CIM) anlaşmasına
tabii olarak düzenlenir.

 Hamule senedi "nama" düzenlenir. Emre yazılı

hamule senetleri düzenlenmez. Malların
mülkiyetini temsil etmez, dolayısıyla ciro edilemez.
 Paket Postası Makbuzu (Parcel Post Receipt)

 Alıcısına posta ile gönderilecek mala ait kolinin

doğrudan alıcı veya alıcının bankasına gönderilmek
üzere posta idaresine verilmesi karşılığında alınan
posta makbuzudur.

 Daha çok posta ile gönderilebilen normal boyutlarda

olan mallar için düzenlenebilir.
 DOLAŞIM BELGELERİ / MOVEMENT
CERTIFICATES

 A.TR Dolaşım Belgesi / (Movement certificate –

A.TR)

 EUR‐1 Dolaşım Sertifikası / (Movement certificate –

EUR-1)
 A.TR Dolaşım Belgesi
(Movement certificate – A.TR)
 Türkiye veya Avrupa Topluluğu’nda serbest dolaşımda
bulunan eşyanın Türkiye-Avrupa Topluluğu gümrük
birliği çerçevesinde tercihli rejimden
yararlanabilmesini sağlamak üzere; gümrük idaresince
veya bu idare tarafından yetki verilmiş kuruluşlarca
düzenlenip gümrük idaresince vize edilen belgedir.
 EUR-1 Dolaşım Sertifikası (Movement
certificate – EUR-1)
 Taraf ülkelerin menşeli ürünlerinin tercihli rejimden
yararlanmalarını sağlayan bir belgedir.

 Halihazırda; Türkiye ile Avrupa Topluluğu (AT), Türkiye ile

Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT), Türkiye ile
Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ile Türkiye ile bazı
ülkeler arasında karşılıklı imzalanan Serbest Ticaret
Anlaşması (FTA) çerçevesinde, bu ülkelerin menşeli
ürünlerinin söz konusu anlaşmaların hükümlerinden
yararlanabilmesini sağlamak üzere ihracatçı ülkenin
gümrük idareleri veya bu idarelerce yetkili kılınan
kuruluşlarca düzenlenen ve gümrük idarelerince vize
edilen menşe ispat belgesidir.
 MENŞE ŞAHADETNAMESİ (C/O)
(Certificate of origin)
 Bir malın üretildiği veya imal edildiği ülke menşeli
olduğunu gösteren belgedir.
 İbrazı şart değildir, ancak uluslararası ve ikili anlaşma
hükümlerine göre, menşe şahadetnamesine
dayanılarak indirimli tarifeden yararlanılmak
istenilmesi halinde, eşyanın anlaşmaya taraf ülke
menşeli olduğunu bildirir menşe şahadetnamesi ibrazı
zorunludur.
 Menşe Şahadetnameleri her ülkenin kendi mevzuatına
göre yetkili kılınan mercilerce düzenlenir ve onaylanır.
Ülkemizde Menşe Şahadetnamelerinin onay yetkisi
Ticaret Odaları ve Sanayi Odaları’na tanınmıştır.
DİĞER VESAİK
 Koli Listesi ( Packing List )
 Koli listesi faturayı tamamlayıcı nitelikte bir belgedir.
 İhraç konusu ürünlerin ambalajı, her bir kutu, balya veya
çuvalın içinde neler olduğu ve yüklemeye konu her bir
kolinin boyutları ve ağırlığı gibi hususlarda detaylı bilgileri
içerir.
 Taşıyıcı açısından yüklemenin nasıl yapılacağına karar
verileceği aşamada önemli bilgiler sağlar.
 Hasar durumunda, sigorta şirketlerince aranan önemli bir
belgedir.
 Malın sayımı, teslimi ve koliyi açmadan içindeki malın
bilinmesine olanak sağladığından gümrük kontrolünde
önemli faydalar sağlar.
 Gümrük yetkililerince inceleme aşamasında, müşteri için de
yükün içeriğini tespit etmek açısından gerekli bir belgedir.
Çeki Listesi ( Weight List )
 Ticari faturada belirtilen malın ağırlığının satıcı ya da
tarafsız bir başka şahıs tarafından ayrı bir belge olarak
beyan edilmesidir.
 Hangi taşıta ne kadar mal yüklendiğini, her birim,
koli, paket, çuval, vs. ağırlığı bilgilerini içermektedir.
 Çeki listelerinde kayıtlı ağırlıkların, fatura ve
konşimentoda yazılı ağırlıklara uygun olması gerekir.
 Gümrük idarelerince ve hasar halinde sigorta
şirketlerince istenebilmektedir.
 SAĞLIK SERTİFİKASI
(Phytosanitary certificate)

 Bitki ve bitkisel ürün ihracatçısının satacağı ürünlerde

hastalık, zararlı maddeler ve ilaç kalıntıları
bulunmadığını ve tüketime uygun olduğunu
kanıtlamak üzere ihracatçı ülkenin resmi mercilerince
gerekli denetimler yapıldıktan sonra ilgiliye verilen bir
belgedir.
 Gözetim Belgesi (Inspection Certificate)

 İhracatçının veya temsilcisinin ithalatçının talebi üzerine

malın denetlenmesini isteyen bir beyanname vermesi
üzerine, fiilen ihracat esnasında depo, antrepo veya
işletme yerlerinden denetlemeye en elverişli olanında,
ihracatçı veya temsilcisinin de huzurunda, mal
standardındaki kriterlere göre, dış ticarette
standardizasyon denetmenleri tarafından yapılır.
 Denetlenmiş mal için ihracatçısına, gümrüklere ibraz
edilmek üzere, malın ilgili tüzük ve standardına
uygunluğunu belirten “Gözetim Belgesi” verilir.
 TS-EN-ISO 9000, ISO 9000, EN-ISO 9000
Belgesi

 Üretimin tüm evrelerinde belirli bir kalitenin

sağlanması, garanti edilmesi ve sürdürülmesi için
üretim sürecinde uygulanan etkin bir kalite
yönetim sistemini belirleyen standartlara sahip
olduğunu gösteren belgedir.
 VETERİNER SERTİFİKASI
(Veterinary certificate)

 İhraç ve ithal edilecek hayvan ve hayvani menşeli

maddelerin sağlıklı olduğuna, menşelerinde salgın
ve/veya bulaşıcı hastalık bulunmadığına dair resmi
merciler tarafından düzenlenen bir belgedir.
 RADYASYON BELGESİ
(Radiation Certificate)
 Tarım ürünlerinin kabul edilebilir orandan fazla
radyasyon içermediğinin veya radyasyonsuz
olduğunun, ihraç ülkesinin bu konuda yetkili
kuruluşunca düzenlenen bir belge ile kanıtlanmasıdır.
 Türkiye’de bu konuda görevli kuruluş, Türkiye Atom
Enerjisi Kurumu’dur.
 SİGORTA BELGELERİ
 Malların hazırlanıp taşınması sırasında, tarafların
sigortalanmasını istedikleri risklerin tespit edilmesi,
sevkiyatın hangi bölümü için sigortanın kimin tarafından
yaptırılacağı, hangi tür sigorta sözleşmesi sağlanacağı, bu
konudaki giderlerin hangi tarafça karşılanacağı hususu
önemlidir.
 Her sigorta sözleşmesinde; genel olarak, sigorta eden taraf,
önceden ödenmiş belirli bir prim karşılığında belirli bir risk
sonucu mağdur olan bir tarafın zararını tazmin etmeyi
taahhüt eder.
 Sigorta poliçesi; tarafların haklarının tanımlandığı,
sigorta şirketi veya temsilcisi tarafından düzenlenen
“sigortalının ismi, sigorta edilen risklerin dökümü,
sigorta edilen değer, malın tanımlanması, sigortacının
ismi ve imzası, düzenleme tarihi, tazminat talebinin
yapılacağı yer ve sigorta temsilcisinin ismi ve adresi
vb.” ayrıntıları içeren bir belgedir.
Sigorta poliçeleri:
 Flotan Sigorta (Geçici Sigorta)
 Flotan sigorta, malların kesin sigortaları yaptırılmadan
ve yüklemeden önce elde bulunan bilgilerle geçici
olarak sigortalanmasıdır.
 Flotan sigorta, ileriki bir tarihte gerçekleştirilecek olan
mal sevkıyatı ile ilgili olarak, kati nakliyat sigortası
yapılacağını taahhüt eder.
 Flotan sigortanın malın yükleme anına kadar, 3 aylık bir
süre için geçerliliği vardır. Yüklemenin
gerçekleştirilmesinin ardından flotan sigorta, kati
sigortaya dönüştürülür.
 Kati Sigorta Poliçesi (Insurance Policy)
Kati sigorta poliçesi, malların muhtelif nakil
vasıtalarıyla alıcıya ulaştırılması sırasında maruz
kalabileceği riskleri teminat altına almak için sigortalı
ve sigortayı yapan firma arasında yapılan sözleşme
şartlarını içeren belgedir. Bir sigorta poliçesinin hangi
riskleri kapsadığı, poliçe üzerinde açık ve kesin olarak
belirtilmelidir.
 Malın sevkiyatı başladıktan sonra, önceden
düzenlenmiş olan sigorta sertifikası kesinleşen
bilgilerle kati sigorta poliçesine dönüştürülür.
 VADE BELİRLEYEN BELGELER

 POLİÇE (Bill of Exchange / Draft )

 BONO (Promissory Note )
 POLİÇE / BONO Unsurları:
1. Düzenlendiği dilde senet metninde “poliçe /
bono ” kelimesini içermesi,
2. Belli bir bedelin ödenmesi için kayıtsız şartsız
havale
3. Kime ödeneceğinin belirtilmesi (genellikle
keşidecinin kendisi veya bankası)
4. Döviz cinsi ve tutarı (rakam ve yazıyla)
5. Keşide yeri ve tarihi
6. Keşidecinin (düzenleyenin) adı, soyadı,
ünvanı ve imzası
7. Keşidelinin adı, soyadı, ünvanı ve adresi
8. Vade
 TEŞEKKÜR
EDERİM..

gedizgulsen@gmail.com