‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ!

م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬
‫ان ا دة و‬
‫ردي ‪:‬‬ ‫لا‬ ‫ردة وا‬ ‫‪1‬ـا‬
‫ل ا ردي ‪:‬‬ ‫ـا‬
‫ل ا ‪ 23 4$ " 5 6‬؛ ا ء ‪ /‬ھ ا ‪., -‬‬ ‫◄ا‬
‫‪ @ # AB ) 9‬ا ?‪ %‬م( أو & ‪ E‬رد ) ‪ G AB‬ا ?‪ %‬م و ‪ F‬ر ا س ا ‪ $ H 3 @ I 6 . 6 B‬ر‬ ‫◄ ن = <ما;‪& :‬‬
‫ا @& ‪) . 6‬ا ‪ %‬دن ‪ $ H 3‬ر ا @& ‪.(6‬‬
‫‪ AJ‬ا ‪ $‬ر ا @& ‪ 6 A @ # AB ) .6‬ا ء(‪.‬‬ ‫‪ A‬ا اد ا ‪9 4‬‬ ‫◄‬
‫ل ‪ F‬ر ا س ا ‪.(6 B‬‬ ‫‪ A‬ا اد ا ‪ K‬رد ) ء ‪ AJ (6‬ا ‪ $‬ر ا @& ‪ G AB .6‬ا ?‪ %‬م ‪ 6 A‬ا ء و‬ ‫◄‬
‫ل ‪ F‬ر ا ; د م ‪ $‬ي ! ‪ E M‬ارد‬ ‫ل‪:AB ) .‬‬ ‫‪ :‬و‪ E‬ارد ‪@B%: : #‬ة ‪ 6‬ا‬ ‫ل ا ‪ K‬ردي ! ‪ E M‬ارد‬ ‫◄ ‪ $‬يا‬
‫‪ Na + :‬و‪ E‬ارد ا ر ا < ‪.( Cl − :‬‬ ‫ا; د ما‬
‫< وي & ‪ ! E J‬د ا‪@$ T‬و‪ 3‬ت‬ ‫‪ :! :‬رة !‪ P‬ذرة ‪ $%‬ت إ ! و ً أو أ‪@ R ،@BF‬ت ! ﺷ &‬ ‫◄ ا ردة ا‬
‫ا ‪ JU‬دة‪.‬‬
‫< وي & ‪ ! E J‬د ا‪@$ T‬و‪ 3‬ت‬ ‫◄ ا ردة ا ( ‪ :! :‬رة !‪ P‬ذرة اِ* ( ) إ ! و ً أو أ‪@ R ،@BF‬ت ! ﺷ & ﺳ‬
‫ا ‪. :<$‬‬
‫‪ K‬ردة & ‪ 2U‬ر ا ‪-‬رّة ا ‪ J 6$‬ت أو ا‪ Z:<$F‬إ ‪@$‬و‪ 3‬ت ‪ Y‬إ‪ X‬إ‪ E‬رة)‪ (+‬أو)‪ 6 (-‬أ! ‪M‬‬ ‫ا ‪@ :(/‬‬ ‫◄ ر ‪ -‬ا ردة )‪0‬‬
‫‪3+‬‬
‫م‬ ‫‪ E Al :`B ) .‬ردة أ‬ ‫ا ‪ K‬ردة و ر‪ ]H‬لّ ! ‪ ! M‬د ا ‪ K‬ت ا ‪ @; %‬ا ‪6$‬‬ ‫‪ P‬ا @ ‪@&T‬از ‪ 3‬ع ا ‪ K‬ا ‪6$‬‬
‫‪ J ، :‬ارھ ‪`c‬ث ‪ E‬ت ! ;@ (‪.‬‬ ‫ا ‪E A 6$‬‬
‫‪ ( :‬أو & ‪ & <$F‬إ ‪@$‬ون أو‬ ‫◄ ا ردة ا ( ‪ : 2‬ھ‪ E 6‬ردة ‪ P! Z4$3‬ل ذرة ! ;@ ‪ JU& 6 F‬ھ إ ‪@$‬ون أو أ‪ E)@BF‬ردة‬
‫‪ E ، Na + :‬ردة ‪ F‬ر ا < ‪. Cl − :‬‬ ‫أ‪ E)@BF‬ردة ‪ E : 34 .( : #‬ردة ‪ d‬د م ا‬
‫◄ ا ردة ا * ‪ :‬ھ‪ P ! 4 6‬ا ‪-‬رات @ ‪ f%& Y ?:‬ا ‪ & K$ e%:‬أو ‪ & K$ @ I‬ا‪ Z:<$F‬أو ‪ J‬ت إ ‪@$‬ون أو أ‪.@BF‬‬
‫‪2−‬‬ ‫‪2−‬‬
‫‪ E : 34‬ردة ا ‪ $ @:‬ت ‪ E ، SO4‬ردة ا @& ‪ 3‬ت ‪. CO3‬‬
‫‪ 3‬ا ! ‪ 78 9‬ا ( ‪: 6‬‬ ‫‪2‬ـا‬
‫ل ‪ 6 F‬أو ‪ ،6 F A! U‬ث & ا‪ ?#‬ا ‪ $‬ر ا @& ‪.6‬‬ ‫◄ھ‬
‫◄ و ‪ h U / ]$‬ا @ ّ‪ :F‬ت ا ‪ K‬رد إ ‪ & 3 M‬ا‪ ?#‬ا ‪ $‬ر ا @& ‪ ،6‬دون أن ?@أ ‪ M ! @ّ i‬ا <@ ‪.P‬‬
‫@ ّ‪ :F‬ت ا ‪ K‬رد أو ; رھ ‪.‬‬ ‫‪A‬ا‬ ‫◄ ‪@4‬ي ا ‪ A $‬ا @& ‪ M ! 6‬ا‬
‫‪ 3‬ا ! ‪.78 9‬‬ ‫◄ ُ<‪ $‬م ‪ ! 6‬ت ا ‪ A $‬ا @& ‪ 6‬أو! ‪ M! ّd 5‬أو‪ 2 % :‬أو أو‪ :‬ا‬
‫و ﺷ ارد ﺳ ‪.‬‬ ‫ل ا ‪ 6‬ا @ ّ‪ ,F‬ا ‪ K‬ردي ‪ 6‬و! ء ا ‪ M ! A $‬ﺷ ارد‬ ‫◄ ‪ $‬يا‬
‫‪AF A%4‬‬ ‫ل‪ ،‬وھ‪-‬ا‬ ‫ل ا ‪ K‬ردي < وي ‪ 4‬ع ا ‪ K‬ت ا < ‪ 2U3 6 :‬ا‬ ‫‪6 :‬ا‬ ‫◄ ‪ 4‬ع ا ‪ K‬ت ا ‪ @; %‬ا‬
‫ل ‪ E‬ردي ‪ %$‬د ً ‪. ً &@ F‬‬
‫ّ‬
‫( و ‪ /4$‬ا ارد‬ ‫‪,‬‬ ‫ّ‬
‫ل ‪ 3‬ا =< )ا <@ى ا ‪ ,?J & A;$‬ا‬ ‫‪6‬ا‬ ‫◄ ! ‪ m I‬ا ‪ J‬ط‪ /4ّ$ %‬ا ارد ا (‬
‫(‪@% .‬ف &ـ ھ> ة ا ارد‪.‬‬ ‫‪ 3‬ا ‪) 6‬ا <@ى ا ‪ ,?J & A;ّ$‬ا < ‪,‬‬ ‫ا‬
‫◄ ‪ 3$ ]$‬ا ر ا ! ‪ 6 78 9‬ا ا‪ AH‬و ا‪`#q‬ك & ا‪ ?#‬ا‪ ! A‬و ت ا ّ ة < ن و ; ‪ ,‬ذ ‪ h‬ا‪ J$3‬ل ا ‪-‬رّ ات و ‪ 9‬ت ا ‪ %‬ن‪.‬‬
‫ل و ا ‪@ $ 6$‬ك ‪ 6‬ا ‪ 4‬ھ ‪P‬‬ ‫وا ارد ا ( ا ‪ $‬ا ة ‪ 6‬ا‬ ‫‪ A‬ا ‪ K‬رد & ا‪ ?#‬ا ارد ا‬ ‫◄ ‪ AJ3 ]$‬ا ! ‪ 9‬ء ‪ 6‬ا‬
‫‪ 6 P <F %$‬آن وا‪. r‬‬
‫‪ 3‬ا رد‪: F‬‬ ‫‪ 3‬ـ ا ‪D: E‬ت ا ! ‪ 7% 8‬ا‬
‫◄ ‪ * G 0‬ر ا ء‪ :! :‬رة !‪ P‬ل ‪ I‬ز ‪ F‬ر ا رو ‪ 6 P‬ا ء‪ .‬ا‪` 3‬ل ‪ I‬ز ‪ F‬ر ا رو ‪ P‬ذي ا ; ‪ i‬ا ‪(HCl ) 9 4‬‬
‫‪ 6‬ا ء ‪ E t$‬ارد ) ‪ (Cl −‬و‪ E‬ارد ) ‪ ( H +‬ا ‪ 6 @K$ 6$‬ا ء‪.‬‬
‫‪. ( H 3O + ) :‬‬ ‫رو‪ 3‬م ا‬ ‫‪ E‬ارد ا‬ ‫‪ E P! 4 3 f‬ارد ) ‪ ( H +‬ا ‪ 9 4& m;$ 6$‬ت ا ء ‪K‬‬ ‫◄ ا ;‪ U‬ا‬
‫‪ F e‬ر ا ء إ ًّ & ‪ ( H + ; Cl − ) : & $‬أو ) ‪. ( H 3O + ; Cl −‬‬ ‫◄ @‬
‫ل ‪ E‬ردي ‪ AJ‬ا ‪ $‬ر ا @& ‪.6‬‬ ‫ل‪ Fe r‬را ء‬ ‫◄‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫م ? ‪ ! m‬ا ‪ I A! U$‬ز ‪ 6 c‬ا رو ‪ P‬و ‪,F@ A K$‬‬ ‫وا ‪ h3‬وا‪q‬‬ ‫◄ ‪ F e r A! U$‬ر ا ء ‪ e%& Y‬ا ‪ %‬دن ‪F‬‬
‫‪ E‬ردي ھ ‪ F‬ر ا ‪ %‬ن ا ‪.A! U$‬‬
‫‪ *G 0‬را ء‪+‬ا < ن‬ ‫‪ J‬ز ‪ 78 &H‬ا رو ‪ * + /‬ر ا < ن‬
‫ث @‪. U U5 %H‬‬ ‫◄ ‪ I P! wK‬ز ‪ 6 c‬ا رو ‪ %& P‬د ‪ Jc‬ب ‪A%$K‬‬
‫ل‪ ،‬ا‪ U$5‬ء ا ّ ن ل ! ‪ M‬و د ‪ E‬ارد ) ‪. (Cl‬‬
‫‪−‬‬
‫) ‪ wE F Xy& (Cl −‬أزرق ا‬ ‫◄ ‪ P! wK‬ط‪ % :‬ا‪@ q‬اد ا‬
‫‪ 1‬ـ ‪ * G 0 3: E‬ر ا ء ‪ L‬ا ‪: F‬‬
‫ا& ‪N‬‬ ‫ا ! ﺷ‪M‬‬ ‫ر ‪-‬ھ‬ ‫ا ردة‬
‫د ا ‪ f‬ء ھ ‪ F‬ر ا ‪AgCl fU‬‬ ‫را‪ ,#‬أ& ‪ < e‬د &‬ ‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬
‫ل ‪@$3‬ات ا ‪( Ag + NO3 ) fU‬‬ ‫‪Cl‬‬ ‫‪−‬‬ ‫ا ر‬

‫را‪ ,#‬أ&‪ e‬ھ ‪ $ @:F‬ت ا ‪ :‬ر م ‪BaSO4‬‬ ‫ل ‪ F‬ر ا ‪ :‬ر م ) ‪( Ba2 + + 2Cl −‬‬ ‫‪SO4‬‬
‫‪2−‬‬ ‫ا ‪ $ @:‬ت‬

‫‪1‬‬
‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫را‪ ,#‬أ&‪ e‬ھ أ‪` <F‬ت ا < م ‪CaC2O4‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪2−‬‬

‫م ) ‪(2 NH 4 + C2O4‬‬ ‫ل أ‪` <F‬ت ا‪q‬‬ ‫‪Ca2 +‬‬ ‫< م‬ ‫ا‬
‫? ‪ I m‬ز ‪ 63 c‬أ‪ <F‬ا @& ن ‪ @ %‬را ‪ m‬ا ‪ 2‬و ‪ A K$‬را‪,#‬‬ ‫‪ F e r‬ر ا ء ) ‪( H + + Cl −‬‬ ‫‪CO3‬‬
‫‪2−‬‬ ‫ا ر& ‪ 3‬ت‬
‫ھ ‪ 3 &@F‬ت ا < م ‪CaCO3‬‬
‫‪ @ R‬ا ن ا‪ 6 @Udq‬ا ‪,‬‬ ‫ل ‪/X@%3 ]c‬‬ ‫‪ 6 6# 3 h # @ i3‬ا‬ ‫‪Na+‬‬ ‫ا; د م‬
‫‪ & H ,‬ن )‪ A H‬ا ن(‬
‫س‬ ‫را‪ ,#‬أزرق ھ ھ رو‪ <F‬ا‬ ‫ل ا ; د ) ‪( Na+ + OH −‬‬ ‫‪Cu 2 +‬‬ ‫س‬ ‫ا‬
‫را‪ ,#‬أ‪@f5‬‬ ‫ل ا ; د ) ‪( Na+ + OH −‬‬ ‫‪Fe2 +‬‬ ‫ا‬
‫را‪ @H ,#‬ي‬ ‫ل ا ; د ) ‪( Na+ + OH −‬‬ ‫‪Fe3+‬‬ ‫ا‬
‫) ‪Fe( s ) + 2 HCl ( aq ) → H 2 ( g ) + FeCl 2 ( aq‬‬ ‫& ; ‪ i‬ا‪ ;rT‬ا ‪: 9 4‬‬ ‫ا‪T‬‬ ‫ا ‪%‬د ا‬
‫) ‪Fe( s ) + (2 H + + 2Cl − )( aq ) → H 2( g ) + ( Fe2+ + 2Cl − )( aq‬‬ ‫ا ‪ K‬رد ‪:‬‬ ‫& ; ‪ i‬ا‪;rT‬‬ ‫ا‪T‬‬ ‫ا ‪%‬د ا‬
‫) ‪Fe( s ) + 2 H + ( aq ) → H 2 ( g ) + Fe2+ ( aq‬‬ ‫‪@;$‬ة)ا‪ $5‬ال ا‪@ q‬اد ا ‪ K ] 6$‬رك ‪ 6‬ا ‪: (A! U$‬‬ ‫ا‬ ‫ا‪T‬‬ ‫ا ‪%‬د ا‬
‫‪.‬‬ ‫@&‬
‫‪ A‬ا ‪ K‬رد إ ‪ : M‬أ ا‪ U 3‬ظ ا ‪ K‬ا‬ ‫‪ Yf ،‬ا ‪`! U$‬ت ‪ 6‬ا‬ ‫◄ & ‪ XT‬إ ‪ : M‬أ ا‪ U 3‬ظ ا ‪ 6 $‬ا ‪`! U$‬ت ا‬
‫ل ‪ %$‬د ‪ A:H &@ F‬ا ‪ A! U$‬و&‪ %‬ه‪ { & ،‬ن ! د ا‪@$ T‬و‪ 3‬ت ا ‪ JU‬دة < وي ! د ا‪@$ T‬و‪ 3‬ت ا ‪. :<$‬‬ ‫◄ نا‬
‫ا ‪ &E O‬أو ا ‪D2‬ء ا ! ‪: 78 9‬‬
‫‪ 63 %‬آ‪ A $ & @5‬ا @& ‪ @ I 6‬ا ‪ " <:‬وذ ‪ Ud /& <FT h‬ت‬ ‫‪ ]< ( ?i )w i‬ي) ‪ J:?& (63 %‬ر‪P J H‬‬ ‫ھ‪! 6‬‬
‫@‪. & I‬‬
‫◄ ث &‪ @ i‬ا ‪ ]<4‬ا @اد ط`ؤه )‪ (] 5‬ا @& ط & ‪ ,?J‬ا < ‪),‬ا ‪ (":‬و ) ‪ %‬ن( ا ?`ء )‪ Ud‬ا ‪ ( fU‬ا @& ط & ‪,?J‬‬
‫ل ا ‪ K‬ردي)‪@$3‬ات ا ‪.`B ( fU‬‬ ‫‪) ,‬ا ;‪ 6 ( %‬ا‬ ‫ا‬
‫‪ A‬ا ‪ K‬رد & { ‪ ,<$‬ا ‪ K‬ارد إ ‪@$‬و‪ 3‬ت ‪ P‬ذرّ ات ا ‪ %‬ن‬ ‫◄ ث ‪`! U‬ت & ‪ e%& P‬ا ‪ K‬ارد ا ‪ 3 %‬و&‪ e%‬ا ‪ %‬دن ‪ 6‬ا‬
‫ل‪.‬‬ ‫‪ ّ $$‬ل إ ‪ M‬ذرّ ات ‪ %$‬د و ل ذرّ ات ا ‪ %‬ن ! ‪ E A E M‬ارد ‪ 6‬ا‬
‫ل ‪ * G 0‬ر ا ء ‪ L‬ا ! ‪ 9 *)P‬ت ا ! ( م( ‪:‬‬ ‫‪ 2‬ـ ‪3: E‬‬
‫● ‪ P! wK 3‬ط‪ % :‬ا ‪ i‬ز ا ? ‪@ @ $& m‬ه دا‪ A5‬ء ا ‪@ % ،2‬ه ل ! ‪ M‬أن ا ‪ i‬ز ‪ 6 c‬أ‪ <F‬ا @& ن‪.‬‬
‫ا ارد ا ! ‪&: M‬‬ ‫ا ! ﺷ‪ M‬ا ( < ‪3‬‬ ‫ن ا اﺳ‪R‬‬
‫ا ر‬ ‫‪@$3‬ات ا ‪fU‬‬ ‫أ& ‪ ّ < e‬د & ‪ f‬ء‬
‫ا ‪h3‬‬ ‫ھ رو‪ <F‬ا ; د م‬ ‫أ& ‪e‬‬
‫ا < م‬ ‫‪ 3 &@F‬ت ا ; د م‬ ‫أ& ‪e‬‬
‫‪2+‬‬
‫) ‪CaCO3( s ) + 2 H (aq ) + Cl (aq ) → Ca (aq ) + Cl (aq ) + CO2( g ) + H 2O(l‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬
‫& ; ‪ i‬ا ‪ K‬رد ‪:‬‬ ‫ا ‪ %‬د ا‪T‬‬
‫) ‪CaCO3( s ) + 2 HCl (aq ) → CaCl 2 (aq ) + CO2( g ) + H 2O(l‬‬ ‫& ;‪ i‬ا‪: 9 4‬‬ ‫ا ‪ %‬د ا‪T‬‬
‫) ‪CaCO3( s ) + 2 H + (aq ) → Ca 2+ (aq ) + CO2 ( g ) + H 2O(l‬‬ ‫ا ‪@;$‬ة ‪:‬‬ ‫ا ‪ %‬د ا‪T‬‬
‫ل‬ ‫◄ ھ رو‪ <F‬ا ; د م @ ّ‪ E ,F‬ردي ‪ , d‬أ& ‪ e‬ا ّ ن ‪ 6 ّA‬ا ء ‪ ً@ BF‬ا ‪ E ً4$‬ارد ‪ Na +‬و‪ E‬ارد ‪ ، OH −‬ا ‪6?% 6$‬‬
‫‪ Ud‬ا‪ # #q‬أو ا ‪. ! J‬‬
‫ل ا‪q‬ول‬ ‫‪P :‬ا‬ ‫ّ‬
‫◄ ‪ F e r A! U 6‬ر ا ء ‪ Y‬ھ رو‪ <F‬ا ; د م ‪ A K$‬ا ء و ‪ G‬ا ?‪ %‬م ‪ ،‬وذ ‪ & h‬ر ‪ :‬ط ا ‪ K‬ارد ا‬
‫‪ P :‬ا ‪.63 B‬‬ ‫ل ا ‪ ،63 B‬و‪ & h -F‬ر ‪ :‬ط ا ‪ K‬ارد ا < ‪ P :‬ا‪q‬ول ‪ Y‬ا ‪ K‬ارد ا‬ ‫‪ Y‬ا ‪ K‬ارد ا < ‪ P :‬ا‬

‫‪2‬‬
‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫ﺳ‪6‬‬ ‫ا ( ى ‪ :‬ا ا‪<9‬‬ ‫ا دة ‪ : :‬م ‪ 8 F- %‬و !&‬

‫ردي‬ ‫لا‬ ‫ا ‪ : 1 L2$‬ا ردة وا‬ ‫ا ان ‪ : 2‬ا دة و‬
‫ل ا ‪ K‬ردي ـ ‪ 3‬ذج ا ‪ K‬ردة(‬ ‫ل ا ردي )‪ 5‬اص ا‬ ‫ا ‪ 0‬ة ا‪U‬و ‪ : T‬ا ردة وا‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ل ا ردي ‪:‬‬ ‫ا ردة وا‬
‫ردي‬ ‫لا‬ ‫أو ـ ا‬

‫ل ا ‪ 78‬؟‬ ‫ھ ا‬ ‫ا & ط‪ 1 : 1‬ـ‬

‫‪ 23 4$ " 5 6‬؛ ا ء ‪ /‬ھ ا ‪., -‬‬ ‫لا‬ ‫◄ا‬
‫‪ P‬ا ء ا ‪.6J‬‬ ‫ا‪P A J‬ا< @ ‪F6‬‬ ‫أ ‪ 1 : 4‬ـ إذا&‬
‫‪ P‬ا ء ا ‪.6J‬‬ ‫ا ‪ G P A J‬ا ?‪ %‬م ‪F 6‬‬ ‫‪ 2‬ـ إذا&‬
‫ردي ؟‬ ‫لا‬ ‫ھ ا‬ ‫ا & ط‪: 2‬‬
‫سا‪H3@I6 .6 B‬‬ ‫‪ @ < F 9‬؛ و & ‪ E‬رد ‪ G F‬ا ?‪ %‬م و ‪ F‬ر ا‬ ‫= <ما;‪& :‬‬ ‫●‬
‫ر ا @& ‪) . 6‬ا ‪ %‬دن ‪ $ H 3‬ر ا @& ‪.(6‬‬ ‫‪$‬‬
‫‪ AJ‬ا ‪ $‬ر ا @& ‪. 6‬‬ ‫‪ 9‬؛‬ ‫ل ا ‪ 6‬ا < @ي &‬ ‫●‬
‫ا ‪ $‬ر ا @& ‪.6‬‬ ‫‪H3P‬‬ ‫ل ‪ F‬ر ا س ا ‪ E & 6 B‬رد‬ ‫لا ‪6‬ا ‪6‬و‬ ‫●‬
‫رد‪ F‬؟‬ ‫ا ‪ E‬ق ‪ / 9‬ا & ا >‪ XF-‬و ا & ا‬ ‫‪1‬ـ‬
‫‪ 9‬ت ا ء و ‪ h U$‬أ& ا‪.‬‬ ‫‪P&/ 9‬‬ ‫‪ ! 69‬ا‪ 6 / ` 3‬ا ء ‪@K$‬‬ ‫● ا < @ <] ‪, d‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪ (Na ) :‬و ‪ E‬ارد ا ر ا < ‪(Cl ) :‬‬ ‫● ‪ G‬ا ?‪ %‬م <] ‪ E , d‬ردي ن ‪ E]P‬ارد ا ; د م ا‬
‫‪ 9‬ت ا ء‪.‬‬ ‫[ و! ا‪ 6 / ` 3‬ا ء ‪ h U$‬ھ‪-‬ه ا ‪ K‬ارد و ‪P & @K$‬‬
‫رد‪: F‬‬ ‫‪3‬ا ‪ 8‬ا‬ ‫& ا ! ‪ 7% 8 9‬ا‬ ‫ـ ‪D 0‬ت ا‬ ‫‪H‬‬

‫؟‬ ‫ردة ؟ و* ‪- F M‬‬ ‫ھ‪ 7‬ا‬ ‫ا & ط‪: 3‬‬

‫‪−‬‬ ‫‪+‬‬
‫◄ ‪ E‬ردة ‪ d‬د م ھ‪ 6‬ذرة ‪ d‬د م ‪ J‬ت إ ‪@$‬و‪ 3‬وا‪ r‬ا‪Na → e + Na :‬‬
‫ذرة ‪ d‬د م‬ ‫‪ E‬ردة ‪ d‬د م ‪ +‬إ ‪@$‬ون‬
‫◄ ‪ E‬ردة ‪ F‬ر ھ‪ 6‬ذرة ‪ F‬ر ‪ Z:<F‬إ ‪@$‬و‪ 3‬وا‪ r‬ا‪Cl + e → Cl − :‬‬
‫‪−‬‬

‫إ ‪@$‬ون ‪ +‬ذرة ‪ F‬ر‬ ‫‪ E‬ردة ‪ F‬ر‬

‫‪.‬‬ ‫ا‪K‬‬ ‫‪ K‬ردة &@ ا ‪-‬رة ا‪ f 6 dq‬ف إ ‪ 6 /‬ا‪ M !q‬إ ‪ M‬ا ‪ P‬ر‬ ‫◄ @‬
‫‪+‬‬
‫(‬
‫‪. Na :‬‬ ‫)‬
‫‪ 4‬ل ‪ / 1 :‬ذرة ‪ d‬د م ‪ Na‬؛ ‪ E‬ردة ‪ d‬د م ا‬
‫‪. Cl‬‬ ‫را< ‪( ) :‬‬
‫‪−‬‬
‫‪ / 2‬ذرة ‪ F‬ر ‪ Cl‬؛ ‪ E‬ردة ‪F‬‬
‫ردة ا ( ‪: 2‬‬ ‫ا‬
‫‪ ( :‬أو & ‪ & <$F‬إ ‪@$‬ون‬ ‫‪ JU& 6‬ھ إ ‪@$‬ون أو أ‪ E)@BF‬ردة‬ ‫ل ذرة ! ;@ ‪F‬‬ ‫ھ‪ E 6‬ردة ‪P! Z4$3‬‬
‫أو أ‪ E)@BF‬ردة ‪.( : #‬‬
‫) (‬
‫‪ E ، (Na + ) :‬ردة ‪ F‬ر ا < ‪. Cl :‬‬
‫‪−‬‬
‫‪ E : 34‬ردة ‪ d‬د م ا‬
‫* ‪:‬‬ ‫ردة ا‬ ‫ا‬
‫‪ P‬ا ‪-‬رات @ ‪ f%& Y ?:‬ا ‪ & K$ e%:‬أو ‪ & K$ @ I‬ا‪ Z:<$F‬أو ‪ J‬ت إ ‪@$‬ون أو‬ ‫ھ‪! 4 6‬‬
‫‪2−‬‬ ‫‪2−‬‬
‫‪ E : 34‬ردة ا ‪ $ @:‬ت ‪ E ، SO4‬ردة ا @& ‪ 3‬ت ‪. CO3‬‬ ‫أ‪.@BF‬‬

‫‪3‬‬
‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫‪:‬‬ ‫‪ Z0D‬ت ھ‬
‫‪.:‬‬ ‫‪ Z‬إ ‪ E M‬ردة‬ ‫‪ 1‬ـ ذرة ‪ J‬ت إ ‪@$‬و‪$ P 3‬‬
‫م ‪Mn2 +‬‬ ‫؛ ‪i‬‬ ‫‪ < F : 34‬م ‪ Ca 2 +‬؛ ‪ Fe2 + r‬؛ ز‪ Zn2 + h3‬؛ ‪ 3‬س ‪Cu 2 +‬‬
‫‪ Z‬إ ‪ E M‬ردة ‪. : #‬‬ ‫‪ 2‬ـ ذرة ‪ Z:<F‬إ ‪@$‬و‪$ P 3‬‬
‫‪2−‬‬ ‫‪2−‬‬
‫‪. CO3‬‬ ‫؛ ‪ 3 &@F‬ت‬ ‫‪ : 34‬أ‪ O 2 − P 4<F‬؛ ‪ $ @:F‬ت ‪SO4‬‬
‫‪3+‬‬
‫‪. Fe 6c`c‬‬ ‫م ‪ Al3+‬؛ ‪r‬‬ ‫‪ : 34‬أ‬ ‫‪. :‬‬ ‫‪ Z‬إ ‪ E M‬ردة‬ ‫‪ 3‬ـ ذرة ‪ J‬ت ‪`c‬ث إ ‪@$‬و‪ 3‬ت و‬
‫ل ‪ 78‬ﺷ ردي‬ ‫‪ 4 H‬ـ ا < دل ا ! ‪78 9‬‬

‫ذا ‪ F‬ث ‪ [ <2$‬ا ‪ <2‬م ‪ &:‬ا ‪ 7% D‬ا ء ؟‬

‫‪9‬ت‬ ‫‪ :‬؛ و ‪P & @K$‬‬ ‫ول ‪ H‬ة ا ‪ h# $‬وا ر ‪ :‬ط & ‪ E P‬ارد ا ر ا < ‪ :‬و ‪ E‬ارد ا ; د م ا‬
‫ل ‪ E‬ردي ‪.‬‬ ‫‪A K$‬‬ ‫(‬
‫‪. H 2O ; Na‬‬
‫‪+‬‬
‫)‬
‫ا ء &‪; Cl − :@B%: A K‬‬
‫‪ 78‬ﺷ ردي ^ ّ‪: R‬‬ ‫& ع*‬ ‫ا = ‪ O‬ا‪8 =0A‬‬
‫‪ :‬و& ‪2U‬‬ ‫ر ا < ‪ :‬و‪ E‬ارد ا ; د م ا‬ ‫◄ ‪ ّ $‬ن & رة ‪ G‬ا ?‪ %‬م )‪ F‬ر ا ; د م( ‪ E P‬ارد ا‬
‫ا ‪ %‬د ‪ %$ 6 h -‬د ‪. &@ F‬‬
‫‪ G‬ا ?‪ %‬م ‪. NaCl ّ 6 $ F‬‬ ‫◄ ‪ ,$ 3‬ا ; ‪ i‬ا ‪9 4‬‬
‫‪:R‬‬
‫‪ 78‬ﺷ ردي ^ ّ‬ ‫& ع*‬ ‫* ‪ R ! M‬ا = ‪ O‬ا‪8 =0A‬‬
‫‪ 6‬ا ‪ K‬ردي ا ; ‪.,‬‬ ‫ﱢ ‪ AF‬ذرات ا ع ا‬ ‫‪1‬ـ‪3‬‬
‫‪.6‬‬ ‫‪ 2‬ـ ‪ i d & $F‬ا ع ا‬
‫‪-‬ا ا ع) ‪ :‬إ ا‪ U 3‬ظ ا ‪-‬رات(‪.‬‬ ‫‪ 3‬ـ ‪ 3‬ازن ا ; ‪ i‬ا‬

‫‪ :‬دا &ت‬
‫ا& ع‬ ‫ا ارد‬ ‫ا `رات‬
‫*‪3‬‬ ‫ا ‪7‬‬ ‫ا = ‪ O‬ا >‪XF-‬‬
‫ا ردي‬ ‫ا !ّ ‪a‬‬ ‫ا‪^U‬‬
‫ﺷ ردة‬
‫< ق‪ F‬ر‬ ‫‪ F‬ر‪r،‬‬
‫‪ F‬ر‪r ،‬‬ ‫‪ F‬ر ‪r ،‬‬ ‫‪ F‬ا ‪7HD4‬‬ ‫را‬ ‫‪ :‬دﺷ &تا!‬ ‫* ر‬ ‫‪F‬‬ ‫‪ :‬دﺷ &تا‬
‫ا ‪6c`B‬‬ ‫ا‬
‫‪Fe 3+ ; Cl −‬‬ ‫‪Fe ; Cl‬‬ ‫‪3‬‬ ‫;‬ ‫‪1‬‬ ‫) ‪(FeCl 3‬‬
‫ر‪:/F‬‬ ‫ا‬
‫‪ P 104‬ا ‪ $‬ب ا ر‪.6#‬‬ ‫ر ‪ P‬ا ;‪U‬‬

‫‪4‬‬
‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫ﺳ‪6‬‬ ‫ا ( ى ‪ :‬ا ا‪<9‬‬ ‫ا دة ‪ : :‬م ‪ 8 F- %‬و !&‬

‫ردي‬ ‫لا‬ ‫ا ‪ : 1 L2$‬ا ردة وا‬ ‫ا ان ‪ : 2‬ا دة و‬
‫ل ا ‪ K‬ردي ـ ‪ 3‬ذج ا ‪ K‬ردة(‬ ‫ل ا ردي )‪ 5‬اص ا‬ ‫ا ‪ 0‬ة ا‪U‬و ‪ : T‬ا ردة وا‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ل ‪ 78‬ﺷ ردي ‪:‬‬ ‫رد‪F‬‬ ‫ا=‪ O‬ا‬
‫‪(Na ) :‬‬
‫‪+‬‬
‫‪ $‬ي ! ‪ E M‬ارد ا ; د م ا‬ ‫‪/3q‬‬ ‫ل ‪ E‬ردي ‪ %$‬دل ‪&@ F‬‬ ‫‪G‬‬ ‫‪6‬ا‬ ‫لا‬ ‫◄ا‬
‫) (‬
‫‪−‬‬
‫ر ا < ‪. Cl :‬‬ ‫< وي ! د ‪ E‬ارد ا‬
‫(‬
‫‪ Na ; Cl‬أو ‪. Na + Cl‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬
‫( )‬ ‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬
‫م ‪) :6 $ F‬‬ ‫ل‪ F‬را; د‬ ‫◄ ‪ ,$ 3‬ا ; ‪ i‬ا ‪ K‬رد‬
‫‪ 6‬ا ء‪.‬‬ ‫وأ <م‪I‬ز‬ ‫ل ‪ E‬ردي ‪ P‬ا‪` 3‬ل أ < م ‪ : d‬و أ < م ‪#‬‬ ‫‪P‬ا ; ل!‪M‬‬ ‫◄‬
‫ل ‪ 78‬ﺷ ردي ‪:‬‬ ‫رد‪F‬‬ ‫*‪R! M‬ا=‪ O‬ا‬
‫ل‪.‬‬ ‫دة ‪ 6‬ا‬ ‫‪ 1‬ـ ‪ 3‬ﱢ ‪ AF‬ا ‪ K‬ارد ا‬
‫ل ا ‪ K‬ردي‪.‬‬ ‫‪ 2‬ـ ‪ i d ,$ 3‬ا‬
‫ت(‪.‬‬ ‫‪-‬ا ا ع) ‪ :‬إ ا‪ U 3‬ظ ا ‪K‬‬ ‫‪ 3‬ـ ‪ 3‬ازن ا ; ‪ i‬ا‬
‫‪ :‬دا &ت‬
‫ل‬ ‫ا‬ ‫ا ارد‬ ‫ا `رات‬
‫*‪3‬‬ ‫ا ‪7‬‬ ‫رد‪F‬‬ ‫ا=‪ O‬ا‬
‫ا ردي‬ ‫ا !ّ ‪a‬‬ ‫ا‪^U‬‬
‫ﺷ ردة‬
‫‪ F‬را‬ ‫‪ F‬ر‪r،‬‬
‫‪ F‬ر‪r ،‬‬ ‫‪ F‬ر ‪r ،‬‬ ‫‪ F‬ا ‪7HD4‬‬ ‫& ت)‪(3+‬ا‬ ‫‪ :‬دا‬
‫& ت)‪ *(-‬ر‪3‬‬ ‫‪ :‬دا‬
‫ا ‪6c`B‬‬
‫‪Fe 3+ ; Cl −‬‬ ‫‪Fe ; Cl‬‬ ‫‪3‬‬ ‫;‬ ‫‪1‬‬ ‫‪(Fe‬‬ ‫‪3+‬‬
‫‪+ 3Cl −‬‬ ‫)‬
‫أ ‪: 4‬‬
‫ل‪ Fe r‬ر‬ ‫ل ‪ F‬ر ا ‪h3‬‬ ‫ل‪ F‬ر‬ ‫ل‪ F‬ر‬ ‫ردي‬ ‫لا‬ ‫ا‬
‫ا ء‬ ‫ا ‪@ ;J‬‬ ‫ا; د م‬
‫‪(H‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪+ Cl −‬‬ ‫‪) (Zn‬‬ ‫‪2+‬‬
‫‪+ 2Cl −‬‬ ‫‪) (Sn‬‬ ‫‪2+‬‬
‫‪+ 2Cl −‬‬ ‫‪) (Na‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪+ Cl −‬‬ ‫)‬ ‫رد‪F‬‬ ‫^‪aO‬ا‬

‫ل‬ ‫ر ا ! ‪ 78 9‬و ط < ا‬ ‫ا‬ ‫‪c‬‬

‫ل‬ ‫ل ا ‪ K‬ردي ) ‪ AJ‬ا ‪ $‬ر( أو إذا ‪ F‬ن ا‬ ‫إذا ‪ F‬ن ا‬ ‫‪ P‬ا !‪ $‬د ! ‪ M‬ا ‪ $‬ر ا @& ‪$ 6‬‬
‫ا ‪ AJ ) 69 4‬ا ‪ $‬ر( ‪.‬‬
‫‪T:3‬ا ء‬ ‫را‪ <9‬ـ‬

‫‪ c $= 3‬رورة ء < ‪7‬‬ ‫ا & ط‪ c : 4‬اءة و‬

‫ر ‪-‬ھ‬ ‫‪:‬‬ ‫ا ردة‬
‫‪2+‬‬
‫‪Ca‬‬ ‫‪:‬‬ ‫&< ?‬ ‫‪ < F‬م‬
‫‪2+‬‬
‫‪Mg‬‬ ‫‪:‬‬ ‫&< ?‬ ‫‪ <i‬م‬
‫‪+‬‬
‫‪K‬‬ ‫‪:‬‬ ‫&< ?‬ ‫& ‪ #‬م‬
‫‪+‬‬
‫‪Na‬‬ ‫‪:‬‬ ‫&< ?‬ ‫‪ d‬د م‬
‫‪2-‬‬
‫@‪) : # :F‬ھ رو ‪ &@F+P‬ن‪+‬أ‪HCO3 (P 4<F‬‬ ‫& ر& ‪ 3‬ت‬
‫‪SO42-‬‬ ‫@‪: # :F‬‬ ‫‪U #‬ت‬
‫‪-‬‬
‫‪Cℓ‬‬ ‫&< ? ‪: #‬‬ ‫‪ F‬رور‬
‫‪5‬‬
‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫‪F-‬‬ ‫‪? <& : #‬‬ ‫ر‬

‫‪NO3-‬‬ ‫@‪@$3) : # :F‬و ‪+P‬أ‪(P 4<F‬‬ ‫‪@$ 3‬ات‬
‫‪NO2-‬‬ ‫@‪@$3) : # :F‬و ‪+P‬أ‪(P 4<F‬‬ ‫‪Z @$ 3‬‬
‫‪pH 7,2‬‬
‫&‪ P @$ @ : %‬ا ء ‪@%‬ض ر‬ ‫‪ : ّ% F $9‬ھ ‪ %‬ل ‪ P‬ا ‪ @d %‬ا ‪ 3 %‬ا ‪ ] 6$‬ا ; ل !‬
‫‪. 9‬‬ ‫‪@r‬ارة ‪ 180‬در‬
‫د إذا ‪ F‬ن ا < ‪ f r A‬أو ‪. ! H‬‬ ‫رو ‪ P‬وھ‪ H 6‬س‬ ‫‪ : pH‬د ‪ E A‬ارد ا‬
‫‪pH<7‬‬ ‫‪pH=7‬‬ ‫‪pH>7‬‬
‫‪ !H‬ي‬ ‫‪ $%‬ل‬ ‫‪6f r‬‬
‫ه ‪ /: M ! 9‬ﺷ ارد‬ ‫‪3‬‬ ‫ا& ط‪:5‬‬
‫◄ ‪ F YX‬ت ‪ <$‬و ‪ P‬ا ه) ء ‪ ،@?J‬ء ‪ ،63 %‬ء ‪ I 63 %‬زي‪ ،‬ء ا ‪ ، U‬ء ا ‪ ،@9:‬ء‬
‫ا ?@( ‪ $# 6‬أ‪ , & 3‬ا‪ :$5‬ر ‪`c YX ]c ،‬ث ‪@?H‬ات ‪ P‬ا ‪ wE‬ا @اد ا‪@$3)/ %$#‬ات ا ‪ ، fU‬أ‪` <F‬ت‬
‫ا‪ 3 q‬م ‪ F ،‬ر ا ‪ :‬ر م( ‪ 6‬ا‪ :3q‬ب & ‪ %$#‬ل ا ‪. d‬‬
‫ا <‪ & %$‬ء ا ‪. @4 wKF ! AF %& @?J‬‬ ‫◄ أ‪ A<I‬ا ا‪q‬وا‪ 63‬ا‬

‫‪−‬‬
‫ر ‪ Cl‬و ‪ @ R‬را‪ ,#‬أ& ‪e‬‬ ‫● ‪@$3‬ات ا ‪ < F) fU‬ق ‪ P! wK A %$< ( AgNO3‬و د ‪ E‬ارد ا‬
‫< د & د ا ‪ f‬ء ‪ ،‬ھ ‪ F G‬ر ا ‪. AgCl fU‬‬
‫‪2−‬‬
‫‪ SO4‬و ‪ @ R‬را‪,#‬‬ ‫‪ P! wK‬و د ‪ E‬ارد ا ‪ $ @:‬ت‬ ‫● ‪ F‬ر ا ‪ :‬ر م )‪ < F‬ق ‪A %$< ( BaCl 2‬‬
‫أ& ‪ e‬ھ ‪ $ @:F‬ت ا ‪ :‬ر م ‪. BaSO4‬‬
‫‪2+‬‬
‫< م ‪ Ca‬و ‪ @ R‬را‪ ,#‬أ& ‪ e‬ھ‬ ‫‪ P! wK‬و د ‪ E‬ارد ا‬ ‫● أ‪` <F‬ت ا‪ q‬م ‪A %$< :‬‬
‫< م ‪. CaC2O4‬‬ ‫أ‪` <F‬ت ا‬
‫ر‪:/F‬‬ ‫ا‬
‫‪ P 105‬ا ‪ $‬ب ا ر‪.6#‬‬ ‫ر ‪ P‬ا ;‪U‬‬

‫‪6‬‬
‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫ارد ‪:‬‬ ‫أ ‪ G<9 /: 4‬ا‬

‫‪ :‬د ا‪ ! A‬و ت ا ‪ $E‬دة‬ ‫ا (‪2‬‬ ‫ردة ا‬ ‫ا‬ ‫اﺳ‪ k‬ا `رة‬

‫‪1‬‬
‫رو ‪P‬‬ ‫‪ E‬ردة ا‬‫) ‪(H‬‬ ‫‪+‬‬
‫ھ رو ‪(H ) P‬‬
‫) ‪ E (Na‬ردة ا ; د م‬
‫‪1‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪ d‬د م ) ‪(Na‬‬
‫) ‪ E (K‬ردة ا ‪ # :‬م‬
‫‪1‬‬ ‫‪+‬‬
‫& ‪ #‬م ) ‪(K‬‬
‫) ‪ E (Ag‬ردة ا ‪fU‬ـــــ‬
‫‪1‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪f‬ــ ) ‪( Ag‬‬
‫) ‪ E (Cu‬ردة ا ــ س‬
‫‪2‬‬ ‫‪2+‬‬
‫‪ 3‬ـــ س ) ‪(Cu‬‬
‫) ‪ E (Al‬ردة ا‪q‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3+‬‬
‫أ م ) ‪( Al‬‬
‫م‬
‫) ‪ E (Mg‬ردة ا ‪i‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2+‬‬
‫‪ i‬م ) ‪(Mg‬‬
‫م‬
‫) ‪ E (Ba‬ردة ا ‪ :‬ر م‬
‫‪2‬‬ ‫‪2+‬‬
‫& ر م ) ‪(Ba‬‬
‫) ‪ E (Ca‬ردة ا < م‬
‫‪2‬‬ ‫‪2+‬‬
‫‪ < F‬م ) ‪(Ca‬‬
‫) ‪ E (Sn‬ردة ا ‪ ;J‬ـــ@‬
‫‪2‬‬ ‫‪2+‬‬
‫‪ ;H‬ـــ@ ) ‪(Sn‬‬
‫) ‪ E (Fe‬ردة ا‬
‫‪2‬‬ ‫‪2+‬‬
‫‪ r‬ــــــ )‪(Fe‬‬
‫ا‪6 B‬‬
‫) ‪ E (Fe‬ردة ا‬
‫‪3‬‬ ‫‪3+‬‬
‫ا ‪6c`B‬‬
‫) ‪ E (Zn‬ردة ا ‪3‬ـــــ‪h‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2+‬‬
‫ز‪3‬ـــ‪(Zn ) h‬‬

‫‪ :‬د ا‪ ! A‬و ت ا ! (‬ ‫ا (‪2‬‬ ‫ردة ا (‬ ‫ا‬ ‫اﺳ‪ k‬ا `رة‬

‫‪1‬‬
‫ر‬ ‫) ‪(Cl‬‬
‫‪ E‬ردة ا‬
‫‪−‬‬
‫‪ F‬ر ) ‪(Cl‬‬
‫) ‪ E (F‬ردة ا ‪ U‬ر‬
‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬
‫ر ) ‪(F‬‬
‫) ‪ E (O‬ردة ا‪P 4<Fq‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2−‬‬
‫أ‪(O ) P 4<F‬‬
‫) ‪ E (S‬ردة ا ‪Z @:‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2−‬‬
‫‪(S ) Z @:F‬‬
‫) ‪ E (I‬ردة ا د‬
‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬
‫د ) ‪(I‬‬

‫‪7‬‬
2019 ‫" ـ‬# $ %&‫ـ را‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫ دة‬$E ‫ا‬/ ( ! ‫ ! و ت ا‬A‫ د ا‬: ‫ھ‬- ‫ر‬ * ‫ ا ردة ا‬k‫اﺳ‬

(1) Z:<$F‫ا‬ (HCO 3
−
) ( ‫رو‬ ‫ ت ا‬3 &@ ‫ ت )ا‬3 &@ &

(1) ‫ ت‬J (NH 4

+
) ‫ م‬3 q‫ا‬

(2) Z:<$F‫ا‬ (SO 4

2−
) ‫ ت‬$ @:F

(1) Z:<$F‫ا‬ (NO 3

−
) ‫@ات‬$ ‫ا‬

(1) Z:<$F‫ا‬ (NO 2

−
) Z @$ ‫ا‬

(2) Z:<$F‫ا‬ (CO 3

2−
) ‫ ت‬3 &@ ‫ا‬

(1) Z:<$F‫ا‬ (OH ) − <F‫رو‬ ‫ا‬

: F‫رد‬ ‫ا‬3 ‫ ا‬G<9 /: 4 ‫أ‬

‫ل‬ ‫ ا‬k‫اﺳ‬ F‫رد‬ ‫ ا‬O=‫ا‬ XF-> ‫ ا‬O = ‫ا‬

(‫ م‬%? ‫ ا‬G ) ‫ ر ا ; د م‬F (Na ; Cl ) + − NaCl
(@ ;J ‫ ا‬G )@ ;J ‫ ر ا‬F (Sn ;2Cl ) 2+ −
SnCl 2
(h3 ‫ ا‬G )h3 ‫ ر ا‬F (Zn ;2Cl ) 2+ −
ZnCl 2
‫ را ء‬Fe r (H ; Cl ) + − HCl
(‫< ا ; د م )ا ; دا‬F‫ھ رو‬ (Na ; OH ) + − NaOH
A ‫ء‬ (Na ; ClO ) + − NaClO
Z @: ‫ ا‬e r
(2H +
; SO4
2−
) H 2 SO4
‫< م‬ ‫ ت ا‬$ @:F
(Ca 2+
; SO4
2−
) CaSO4
‫س‬ ‫ ت ا‬$ @:F
(Cu 2+
; SO4
2−
) CuSO4
6 B‫ا‬ ‫ ت ا‬$ @:F
(Fe 2+
; SO4
2−
) FeSO4
‫م‬ q‫ ت ا‬$ @:F
(2 Al ;3SO 3+
4
2−
) Al 2 (SO4 )3
‫< م‬ ‫ ت ا‬3 &@F
(Ca ; CO 2+
3
2−
) CaCO3
fU ‫@ات ا‬$3
(Ag ; NO +
3
−
) AgNO3
‫س‬ ‫@ات ا‬$3 (Cu ;2 NO 2+
3
−
) Cu ( NO3 )2

8
‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫أ ‪ G<9 /: 4‬ا ! اﺷ‪: M‬‬

‫ا& ‪N‬‬ ‫ا ! ﺷ‪M‬‬ ‫ر ‪-‬ھ‬ ‫ا ردة‬
‫را‪ ,#‬أ& ‪ < e‬د & د ا ‪ f‬ء‬
‫ھ ‪ F‬ر ا ‪AgCl fU‬‬
‫[‬
‫‪Ag + + NO3‬‬
‫‪−‬‬
‫]‬
‫ل ‪@$3‬ات ا ‪fU‬‬ ‫‪Cl‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪ F‬ر‬

‫را‪ ,#‬أ&‪ e‬ھ ‪ $ @:F‬ت‬ ‫[‬ ‫]‬

‫ل ‪ F‬ر ا ‪ :‬ر م ‪Ba 2 + + 2Cl −‬‬ ‫‪SO4‬‬
‫‪2−‬‬ ‫‪ $ @:F‬ت‬
‫ا ‪ :‬ر م ‪BaSO4‬‬
‫را‪ ,#‬أ&‪ e‬ھ أ‪` <F‬ت‬ ‫ل أ‪` <F‬ت ا‪ q‬م‬ ‫‪Ca 2+‬‬ ‫‪ < F‬م‬
‫ا < م ‪CaC2O4‬‬ ‫[‬‫‪+‬‬
‫‪2 NH 4 + C2O4‬‬
‫‪2−‬‬
‫]‬
‫? ‪ I m‬ز ‪ 63 c‬أ‪ <F‬ا @& ن ‪@ %‬‬ ‫‪ Fe r‬را ء‬ ‫‪CO3‬‬
‫‪ F‬ر& ‪ 3‬ت ‪2−‬‬

‫را ‪m‬‬ ‫[‬

‫‪H + + Cl −‬‬ ‫]‬
‫ا ‪ 2‬و ‪ A K$‬را‪ ,#‬ھ ‪ 3 &@F‬ت‬
‫ا < م ‪CaCO3‬‬
‫ل ‪ @ R , /X@%3 ]c‬ا ن ا‪ 6 @Udq‬ا ‪,‬‬ ‫‪ 6 6# 3 h # @ i3 Na +‬ا‬ ‫‪ d‬د م‬
‫‪ & H‬ن )‪ A H‬ا ن(‬
‫را‪ ,#‬أزرق ھ ھ رو‪ <F‬ا س‬ ‫‪+‬‬
‫[‬ ‫‪−‬‬
‫ل ا ; د ‪Na + OH‬‬ ‫]‬ ‫‪Cu 2+‬‬ ‫‪ 3‬س‬
‫را‪ ,#‬أ‪@f5‬‬ ‫[‬
‫ل ا ; د ‪Na + + OH −‬‬ ‫]‬ ‫‪Fe 2+‬‬ ‫‪r‬‬
‫را‪ @H ,#‬ي‬ ‫[‬
‫ل ا ; د ‪Na + + OH −‬‬ ‫]‬ ‫‪Fe3+‬‬ ‫‪r‬‬

‫رد‪: F‬‬ ‫‪3‬ا‬ ‫‪-‬ات ‪ G<9‬ا‬ ‫أ ‪/: 4‬‬

‫دة ‪a %‬‬ ‫ا ارد ا‬ ‫‪a‬‬ ‫ل‬ ‫ا‬

‫و د ‪ E‬ارد ا ‪Ni 2+ A‬‬ ‫أ‪@f5‬‬ ‫‪ $ @:F‬ت ا ‪A‬‬
‫و د ‪ E‬ارد ا س ‪Cu 2+‬‬ ‫أزرق‬ ‫‪ $ @:F‬ت ا س‬
‫و د ‪ E‬ارد ا ‪ i @:‬ت ‪MnO 4−‬‬ ‫& ‪64<U‬‬ ‫&@ ‪ i‬ت ا ‪ # :‬م‬

‫‪9‬‬
‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫ﺳ‪6‬‬ ‫ا ( ى ‪ :‬ا ا‪<9‬‬ ‫ا دة ‪ : :‬م ‪ 8 F- %‬و !&‬

‫ردي‬ ‫لا‬ ‫ا ‪ : 1 L2$‬ا ردة وا‬ ‫ا ان ‪ : 2‬ا دة و‬
‫ل ‪ 78‬ﺷ ردي)‪(1‬‬ ‫‪ 3‬ا ! ‪ 78 9‬ا ( ‪6‬‬ ‫ا ‪ 0‬ةا‪: 4‬ا‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ل ‪ 78‬ﺷ ردي ‪:‬‬ ‫‪ 3‬ا ! ‪ 78 9‬ا ( ‪6‬‬ ‫‪2‬ـا‬

‫ارد( ‪:‬‬ ‫& )ا‬ ‫ا & ط‪D 0 * 0 : 1‬ت ا‬

‫‪ 6‬ا ‪ J c‬ـ ‪ 1‬ـ )ص‪ P 109‬ا ‪ $‬ب‬ ‫◄ ‪ mJr‬ا ‪F &@4$‬‬
‫ا ر‪ 6#‬ا ‪.(] J‬‬
‫ّ ‪ ّ & 3‬ن ا‪q‬زرق ‪ 3 /4$‬ا ;‪U‬‬ ‫ا ‪%J& : Z0D‬‬
‫‪ ،‬وھ‪ E 6‬ارد‬ ‫ا ‪ #‬ا ‪ ,?J & d‬ا < ‪,‬‬
‫‪2+‬‬
‫ّ ‪ ّ & 3‬ن ا ‪/4$ 64<U :‬‬ ‫ا س ا ‪ . Cu 6 B‬و&‪%J‬‬
‫‪،‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪ 3‬ا ;‪ U‬ا ‪ #‬ا ‪ ,?J & d‬ا‬
‫‪−‬‬
‫وھ‪ E 6‬ارد ‪. MnO4‬‬
‫)ا ‪ K‬ارد( ھ‪ 6‬ا <‪š‬و !‪AJ3 P‬‬ ‫ا ﺳ & ج ‪` r :‬ت ا ‪K‬‬
‫ل ا ‪ 6‬ا ‪ K‬ردي‪.‬‬ ‫ا ‪ $‬ر ا @& ‪ 6‬دا‪ A5‬ا‬

‫‪ 3‬ا ! ‪ ! 78 9‬ر ا ‪: F =$‬‬ ‫ا& ط‪:2‬ا‬

‫ل ‪ F‬ر ا ‪@ ;J‬‬ ‫◄ ‪ 6 Yf3‬و! ء ?‬
‫) <] ‪ E & / , d‬رد ‪( SnC l 2 ) /$i d‬‬
‫( ‪ m i3 .‬ا ‪ J‬ط‪%‬‬ ‫‪ 6 A‬ا ء ‪4$‬‬
‫‪.‬ا‪A K‬ـ‪1‬ـ‬
‫ا ‪ : Z0D‬ھ‪ :; t‬ح ا‪ %ET‬ر وا‪@ 3‬اف‬
‫‪ J @Eš‬س ا ‪ 6‬آ ‪ @ :‬د ‪@ M ! A‬ور ا ‪ $‬ر‬
‫‪ 6‬ا ارة‪.‬‬
‫● ا‪`?3‬ق ‪ I‬ز ‪ @f‬ھ ‪ I‬ز ا ر &‪ 4‬ار‬
‫ا ;‪. %‬‬
‫● ‪ YX‬ا ‪@ %E A E M !) @ ;J‬ات( ! ‪ M‬ا ‪.":‬‬
‫;‪A‬‬ ‫ّ‪{ r P 3‬‬ ‫ر ‪ ،‬و‪ r‬ث ;‪A‬‬ ‫ا ﺳ & ج‪ A ] :‬و ‪ F h U‬ر ا ‪ @ ;J‬إ ‪ / 3 ّ M‬ا ‪ @ ;J‬وا‬
‫! ‪ M‬أ‪ r‬ھ ! ا ;‪ %‬و! ‪ M‬ا‪ ! @5œ‬ا ‪.":‬‬

‫‪ 6‬ا ‪ A $‬ا @& ‪: A B $& 6‬‬ ‫◄ ‪- 3‬ج ا ‪ ّ $‬ت ا‬

‫‪.‬‬ ‫‪@< AF ! 6‬ى & ‪ %‬د ‪F‬‬ ‫♦ ا ‪ّ $‬ل ا‬
‫ا ‪ ! U$‬وا ‪."J 4‬‬ ‫اد ا‬ ‫‪@: .‬ز ا‬ ‫‪ A $ 6‬ا @& ‪ % & 6‬د إ‬ ‫♦ ‪ ;r‬ا ‪ A! U$‬ا‬
‫ل ‪ F‬ر ا ‪: 6 F @ ;J‬‬ ‫◄ ‪ @ّ<U3‬ا ‪ A $‬ا @& ‪6‬‬
‫‪:‬‬ ‫♦ ! ا ;‪ % & %‬د ا‬
‫‪2Cl − ( aq ) → Cl 2( g ) + 2e−‬‬
‫‪:‬‬ ‫♦ ! ا ‪ % & ":‬د ا‬
‫) ‪Sn 2+ ( aq ) + 2e − → Sn( s‬‬
‫‪10‬‬
 ‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫‪:‬‬ ‫ا‪T‬‬ ‫‪% &6‬د ا‬ ‫‪ّ $‬ل ا‬ ‫‪-‬‬ ‫ا‬ ‫♦ و& ;‬

‫‪2+‬‬
‫‪Sn‬‬ ‫) ‪( aq‬‬ ‫‪+ 2Cl‬‬ ‫‪−‬‬
‫) ‪( aq‬‬ ‫) ‪→ Sn( s ) + Cl 2 ( g‬‬
‫ل ‪ E‬ردي‪š ،‬دي إ ‪M‬‬ ‫ّ@ ر ‪6 6 &@ F‬‬ ‫ث!‬ ‫◄ إن ا ‪ A $‬ا @& ‪ 6‬ظ ھ@ة ‪@ F‬و‪F‬‬
‫! ‪ $< M‬ى ا <@ ‪.P‬‬ ‫‪ r‬وث ّ ت ‪F‬‬
‫ت ا ‪ @; %‬ا < ‪6 :‬‬ ‫ل ا ‪ K‬ردي < وي ‪ 4‬ع ا ‪K‬‬ ‫‪6 :‬ا‬ ‫● ‪ 4‬ع ا ‪ K‬ت ا ‪ @; %‬ا‬
‫ل ‪ E‬ردي ‪ %$‬د ‪. &@ F‬‬ ‫ل‪ ،‬وھ‪-‬ا ‪Aّ F A%4‬‬ ‫‪ 2U3‬ا‬
‫( ! (‪ R‬إ ‪@$‬و‪ 3‬ت‪.‬‬ ‫‪) 6‬ا <@ى ا ‪ ,?J & A;$‬ا < ‪,‬‬ ‫ا‬ ‫‪3‬‬ ‫ارد ا‬ ‫● ‪ AJ$‬ا‬
‫( ‪ $E‬إ ‪@$‬و‪ 3‬ت‪.‬‬ ‫‪,‬‬ ‫ا =< )ا <@ى ا ‪ ,?J & A;$‬ا‬ ‫‪3‬‬ ‫ارد ا (‬ ‫● ‪ AJ$‬ا‬

‫ر‪:/F‬‬ ‫ا‬
‫‪ P 114‬ا ‪ $‬ب ا ر‪.6#‬‬ ‫ر ‪ P‬ا ;‪U‬‬

‫‪11‬‬
‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫ﺳ‪6‬‬ ‫ا ( ى ‪ :‬ا ا‪<9‬‬ ‫ا دة ‪ : :‬م ‪ 8 F- %‬و !&‬

‫ردي‬ ‫لا‬ ‫ا ‪ : 1 L2$‬ا ردة وا‬ ‫ا ان ‪ : 2‬ا دة و‬
‫ل ‪ 78‬ﺷ ردي)‪(2‬‬ ‫‪ 3‬ا ! ‪ 78 9‬ا ( ‪6‬‬ ‫ا ‪ 0‬ةا‪: 4‬ا‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ل‪:‬‬ ‫ر ا ر ‪ 7%‬ا & ا‪ 3c‬و‪ 7%‬ا‬ ‫ط < ا‬
‫و أ‪`#‬ك‬ ‫‪P‬ا‬ ‫◄ إن ا ‪ $‬ر ا @& ‪ 6 6‬ا ارة ا ‪K‬‬
‫ل ا ‪ K‬ردي ‪: P $J @?& ]$‬‬ ‫ا ‪ A d $‬ا ‪ 3 %‬وا <@ ‪ P‬وا‬
‫‪ 1‬ـ ‪ 6‬ا‪`#q‬ك ا ‪ H‬و ا <@ ‪ t$ P‬ا ‪ $‬ر ا @& ‪P 6‬‬
‫ا‪ J$3‬ل ا‪@$ T‬و‪ 3‬ت ا @ة ‪ 6‬ا ‪ %‬ن ‪ 2U3 6‬ا ‪ 4‬ه و & ‪2U‬‬
‫ا ‪ i‬ارة ‪ J3 AF 6‬ط ا ارة ‪ J& Y‬ء ذرّات ا ا‪ AH‬ا ‪6 3 %‬‬
‫ا‪. %X‬‬
‫ل ا ‪ K‬ردي )& ‪ P‬ا <@ ‪ t$ (P‬ا ‪ $‬ر ا @& ‪6‬‬ ‫‪2‬ـ ‪6‬ا‬
‫ل ‪ 6‬آن وا‪6 r‬‬ ‫‪ P‬ا‪ J$3‬ل ا ‪ K‬ارد ا ‪@K$‬ة ‪ 6‬ا‬
‫ا ‪ 4‬ھ ‪.P <F %$ P‬‬
‫‪ $‬ر‪.‬‬ ‫ا ‪r`?d‬‬ ‫ا ‪ ":‬أي ‪ 2U3 6‬ا ‪4‬‬ ‫‪3 :‬‬ ‫إذ ‪ AJ$‬ا ‪ K‬ارد ا‬
‫‪ $‬ر‪.‬‬ ‫ا ‪r`?d‬‬ ‫ا ;‪ %‬أي ! ‪ 2‬ا ‪4‬‬ ‫أ ا ‪ K‬ارد ا < ‪3 AJ$ $ :‬‬
‫‪ 3‬ا ! ‪ ! 78 9‬ر ا ‪:n -‬‬ ‫ا& ط‪:5‬ا‬
‫‪ 6 A‬ا ء ‪4$‬‬ ‫‪ F‬ر ا ‪( ZnC l 2 ) /$i d h3‬‬
‫‪ E‬رد ‪.‬‬
‫‪:6‬‬ ‫ل ‪ F‬ر ا ‪F h3‬‬ ‫● ‪ @ّ<U3‬ا ‪ A $‬ا @& ‪6‬‬
‫‪ &: : 2Cl‬ا =<‬ ‫‪→ Cl 2 ( g ) + 2e −‬‬
‫‪−‬‬
‫) ‪( aq‬‬

‫‪2+‬‬
‫) ‪ &: : Zn ( aq ) + 2e → Zn( s‬ا ‪6‬‬
‫‪−‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ‪ 7% :‬ا ‪ :‬ء‬

‫) ‪Zn 2+ ( aq ) + 2Cl − ( aq ) → Zn( s ) + Cl 2 ( g‬‬

‫‪ 3‬ا ! ‪ F ! 78 9‬ت ا & س‬ ‫ا& ط‪:6‬ا‬

‫‪,‬‬ ‫◄ ‪ A %$<3‬و! ء ا ‪) A $‬و! ء ? ( <@اه ا‬
‫‪ P‬ا س‪ ،‬و <@اه ا < ‪ P ,‬ا ‪ ،] U‬و‪ 4 3‬ا ‪F &@4$‬‬
‫‪ 6‬ا ‪ A K‬ا ‪:6 $‬‬
‫ا ‪ ! : Z0D‬ا ;‪ : %‬ا =< ‪ /‬ا ‪ : k E‬ا‪`?3‬ق ‪ I‬ز‬
‫ا‪.P 4<Fq‬‬
‫! ا ‪ ,#@ :":‬ا س ! ا ‪.":‬‬
‫◄ أ! ‪ 2‬ا ‪ $< M ! A d $‬ى ا ‪ %‬د ا @& ‪) 6‬أ‪, H‬‬
‫‪.(/ :?H‬‬

‫إذا ‪ F‬ن‬ ‫‪ P‬أن ‪ AFž$‬ا ;‪F %‬‬ ‫‪ .6#‬و‬ ‫‪ /‬ا & س‪ AFž :‬ا ;‪ %‬ا‬ ‫ا ‪ ! : Z0D‬ا ;‪ : %‬ا =<‬
‫‪ #‬ر ‪.%‬‬
‫! ا ‪ ,#@ :":‬ا س ! ا ‪.":‬‬
‫‪12‬‬
 ‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫ا ‪ A $‬ا @& ‪.6‬‬ ‫ا ﺳ & ج‪ :‬أن ا ;‪ %‬د‪! 6 A5‬‬

‫‪. 8‬‬ ‫‪ F ! 3‬تا& س‪< 9‬د ت*‬ ‫‪ 3: E‬ا‬ ‫`‬
‫‪8‬‬ ‫ا <د ا!‬ ‫ا ‪D: E‬ت‬ ‫→‬ ‫ا& ا‪N‬‬
‫! ا ;‪%‬‬ ‫‪Cu( S ) → Cu 2 + (aq ) + 2e −‬‬
‫! ا ‪":‬‬ ‫) ‪Cu 2 + (aq ) + 2e − → Cu( S‬‬
‫‪ Cu + Cu 2 + ( aq ) → Cu 2 + (aq ) + Cu‬ا ‪ %‬د ا‪T‬‬
‫) ‪(S‬‬ ‫) ‪(S‬‬
‫◄ ا ‪ A $‬ا @& ‪ $ @: 6‬ت ا س ‪ AFž$ ، ? <& ` 2‬ا ;‪. %‬‬
‫‪.AFž‬‬ ‫ث‬ ‫◄ ‪ 6‬ا ‪ A $‬ا @& ‪ 6‬ا ‪ ،" <:‬ا <@ ن ‪ U‬ظ ن‪،‬‬
‫ث ّ ل ‪ , - 6 F‬ا ‪ Aّ $‬ا @& ‪.6‬‬ ‫◄‬

‫ر‪:/F‬‬ ‫ا‬
‫‪ P 115‬ا ‪ $‬ب ا ر‪.6#‬‬ ‫ر ‪ P‬ا ;‪U‬‬

‫‪13‬‬
‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫ﺳ‪6‬‬ ‫ا ( ى ‪ :‬ا ا‪<9‬‬ ‫ا دة ‪ : :‬م ‪ 8 F- %‬و !&‬

‫رد‪F‬‬ ‫‪3‬ا‬ ‫ا ‪ : 2 L2$‬ا ‪D: E‬ت ا ! ‪ 7% 8‬ا‬ ‫ا ان ‪ : 2‬ا دة و‬
‫‪ 3‬ا رد‪(1) F‬‬ ‫ا ‪ 0‬ة ا ‪ : 4‬ا ‪D: E‬ت ا ! ‪ 7% 8‬ا‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫رد‪: F‬‬ ‫‪3‬ا‬ ‫‪ 7% 8‬ا‬ ‫ا ‪D: E‬ت ا !‬

‫‪:‬‬
‫‪ * G 0‬ر ا ء‪` 3 & / ! A; 3 :‬ل ‪ I‬ز ‪ F‬ر ا رو ‪ P‬ذي ا ; ‪ i‬ا ‪ 6 (HCl ) 9 4‬ا ء‪،‬‬
‫‪ JU& (H + ) :‬ھ ‪@$ T‬و‪ 3‬ا ‪ ، r‬و‪ E‬ردة‬ ‫و ‪ $‬ل ھ‪-‬ا ا ‪ 4‬يء إ ‪ E M‬رد ‪ P‬ھ ‪ E‬ردة ا رو ‪ P‬ا‬
‫ا ر ا < ‪@$ T :< & (Cl − ) :‬ون‪ .‬وإن ‪ E‬ارد ا رو ‪ 9 4& m;$ P‬ت ا ء ‪ E K‬ارد‬
‫‪ (H 3O + ) :‬و ‪ m‬ا ‪ %‬د ‪:‬‬ ‫ا رو‪ 3‬م ا‬
‫‪H 2O‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪H+‬‬ ‫→‬ ‫‪H 3O +‬‬
‫يء ء‬ ‫‪ E‬ردة ھ رو ‪P‬‬ ‫‪ E‬ردة ھ رو‪ 3‬م‬
‫‪: F‬‬ ‫‪ 1‬ـ ‪ * G 0 3: E‬ر ا ء وا‬
‫ل‪ *G 0‬را ء‪:‬‬ ‫ا & ط‪: 1‬‬
‫‪ F e r P‬ر ا ء )روح ا ‪.(G‬‬ ‫ل ‪@$3‬ات ا ‪ 6 fU‬أ‪ :3‬ب ا‪ :$5‬ر &‪F /‬‬ ‫◄ ‪@?H YX‬ات ‪P‬‬
‫ا ‪ A K : Z0D‬را‪ ,#‬أ& ‪ e‬ا‪ّ #‬د &‪ f /X@%$‬ء‪.‬‬
‫ر ‪. Cl −‬‬ ‫ل ‪ F e r‬ر ا ء ا ‪-‬ي ‪ / ! UKF‬ھ ‪ E‬ارد ا‬ ‫‪6‬‬ ‫ا ﺳ& ج‪:‬ا عا‬
‫‪9‬تا ء‬ ‫‪:‬‬ ‫ا‪$‬‬ ‫ل ‪ F e r‬ر ا ء ا‪@ q‬اد ا‬ ‫‪6‬‬ ‫●‬
‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪. H 3O :‬‬ ‫‪ H 2O‬؛ ‪ E‬ارد ا ر ا < ‪ Cl :‬؛ ‪ E‬ارد ا رو‪ 3‬م ا‬

‫ل ‪ F e r‬ر ا ء ھ‪ ( H ; Cl ) :6‬أو ) ‪. ( H 3O ; Cl‬‬

‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬
‫●ا;‪ i‬ا‬
‫ا & ط‪: 3*r F F 0 : 2‬‬
‫دا‪ A5‬أ‪ :3‬ب ا‪ :$5‬ر ‪@?H ! @?H ]c‬ات ‪ F e r P‬ر ا ء‪.‬‬ ‫◄ ‪@& P ` H YX‬ادة ا‬
‫ا ‪FeCl 2 6 B‬‬ ‫و ‪ P t$‬ا ‪ I A! U$‬ز ا رو ‪ H 2 P‬و‪ F‬ر ا‬ ‫● ‪ F e r A! U$‬ر ا ء ‪ Y‬ا‬
‫‪2+‬‬
‫أو ) ‪. ( Fe ;2Cl‬‬
‫‪−‬‬

‫ا & ط‪ : 3‬ا ! ‪ /: M‬ا ‪ N‬ا ‪:3: E‬‬

‫أ ـ ا ! ‪ /: M‬ا ‪ O‬ز ‪:‬‬
‫‪ R‬ت‪ ،‬و‪@J3‬ب ! د ‪ Jc‬ب‬ ‫◄ أ‪ c‬ء ‪ @#‬ن ا ‪ ّ ّ <3 A! U$‬ھ أ‪ :3‬ب ا ‪ :$5‬ر &< ّ ادة ? ط‬
‫رو ‪ P‬ا ? ‪ ! , @J$& m‬د ‪ Jc‬ب ‪ $ / A%$K‬ث @‪. U U5 %H‬‬ ‫● ‪ I P! wK 3‬ز ا‬
‫ى ا‪ U‬ب ‪:‬‬ ‫ب ـ ا ! ‪/: M‬‬
‫؛ ‪ $ GE@3 ]c‬ى ا‪ :3q‬ب و‪ 6 i M$r / <3‬و ‪ Aّ F @ :$‬ا ء‪.‬‬ ‫◄ ‪@$3‬ك ا ‪ A! U$‬ا‪ M$r @ $< @ 5q‬ا‬
‫ل ‪ F @ :$ M$r‬و‪ , d ]< M ! A; 3‬أ‪ @f5‬ا ّ ن‪.‬‬ ‫ا ‪ P <$& 6 B‬ا‬ ‫● ‪ F P! wK 3‬ر ا‬

‫‪14‬‬
 ‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫‪: F‬‬ ‫‪ * G 0 3: E‬ر ا ء وا‬ ‫ا & ط ‪=0 : 4‬‬

‫‪a:E‬؟‬ ‫‪ F‬و ھ‪ < 7‬د‬ ‫أ ـ ذا ‪ 0‬ث‬
‫رو ‪ P‬و ‪ F A K$‬ر ا ‪ %‬ن ا ‪G )A! U$‬‬ ‫?‪m‬ا‬ ‫● ‪ F e r A! U$‬ر ا ء ‪ e%& Y‬ا ‪ %‬دن‬
‫ا ‪ %‬ن(‪.‬‬
‫‪:‬‬ ‫‪ 6‬ا دث & ‪ %‬د ت ا ‪4‬‬ ‫● ‪- 3‬ج ا ‪ ّ $‬ل ا‬
‫‪Fe( s ) → Fe 2+ ( aq ) + 2e −‬‬
‫) ‪2Cl − ( aq ) → 2Cl − ( aq‬‬
‫) ‪2 H + ( aq ) + 2e − → H 2 ( g‬‬
‫) & ‪: (Y 4‬‬ ‫ا‪T‬‬ ‫‪% &6‬د ا‬ ‫‪ّ $‬ل ا‬ ‫‪-‬‬ ‫ا‬ ‫♦ و& ;‬
‫) ‪Fe( s ) + ( 2 H + + 2Cl − )( aq ) → H 2 ( g ) + ( Fe 2+ + 2Cl − )( aq‬‬
‫‪@;$‬ة)ا‪ $5‬ال ا‪@ q‬اد ا ‪ K ] 6$‬رك ‪ 6‬ا ‪: (A! U$‬‬ ‫ا‬ ‫ا‪T‬‬ ‫♦ا ‪%‬د ا‬
‫) ‪Fe( s ) + 2 H + ( aq ) → H 2 ( g ) + Fe 2+ ( aq‬‬
‫& وا ` ّرات‪:‬‬ ‫أا ‪E‬ظا‬
‫‪:6‬‬ ‫‪`5 P‬ل ‪@H‬اءة ا ‪ %‬د ‪Ÿr`3‬‬
‫ا ‪ 3: E‬ا ! ‪78‬‬ ‫ا &‪ $‬ا (‬ ‫‪ 3 c‬ا ‪)3: E‬ا‬ ‫(‬ ‫ا‬ ‫‪ <9‬ا ‪)3: E‬ا‬
‫ا‪ U‬اع ا ! ‪8‬‬ ‫‪ Fe r‬را ء‪+‬ا‬ ‫ا ‪ I + 6 B‬ز ا رو ‪P‬‬ ‫‪ F‬را‬
‫^ ‪ u‬ا‪ %U‬اد ا ! ‪8‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫) ‪Fe( s ) + 2 H + + 2Cl − (aq‬‬ ‫(‬
‫) ‪H 2 ( g ) + Fe 2+ + 2Cl − (aq‬‬ ‫)‬
‫ر ز و ‪ :‬د ا `رات‬ ‫‪Fe : 1 H : 2 Cl : 2‬‬ ‫‪H :2‬‬ ‫‪Fe : 1‬‬ ‫‪Cl : 2‬‬
‫ن ! د ا‪@$ T‬و‪ 3‬ت ا ‪ JU‬دة < وي ! د‬ ‫‪ A:H‬ا ‪ A! U$‬و&‪ %‬ه‪{ & ،‬‬ ‫ل ‪ %$‬د ‪&@ F‬‬ ‫● نا‬
‫ا‪@$ T‬و‪ 3‬ت ا ‪. :<$‬‬
‫< وي ‪ 4‬ع ا ‪-‬رات ا ‪ P Z4$3 6$‬ا ‪A! U$‬‬ ‫● ‪ Ÿr`3‬أن ‪ 4‬ع ا ‪-‬رات ا ‪ E 6$‬ر‪ 6 ZF‬ا ‪ A! U$‬و‪! 3‬‬
‫‪ 2U‬ا ع‪.‬‬

‫ر‪:/F‬‬ ‫ا‬
‫‪ P 125‬ا ‪ $‬ب‬ ‫‪ 124‬و‪ 21 ، 19 ، 17 ، 15‬ا ;‪U‬‬ ‫ر ‪ 13 ، 11 ، 9 ، 7 ، 5 ، 3 ، 1 P‬ا ;‪U‬‬
‫ا ر‪.6#‬‬

‫‪15‬‬
‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫ﺳ‪6‬‬ ‫ا ( ى ‪ :‬ا ا‪<9‬‬ ‫ا دة ‪ : :‬م ‪ 8 F- %‬و !&‬

‫رد‪F‬‬ ‫‪3‬ا‬ ‫ا ‪ : 2 L2$‬ا ‪D: E‬ت ا ! ‪ 7% 8‬ا‬ ‫ا ان ‪ : 2‬ا دة و‬
‫‪ 3‬ا رد‪(2) F‬‬ ‫‪ :‬ا ‪D: E‬ت ا ! ‪ 7% 8‬ا‬ ‫ا ‪ 0‬ةا <‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ل* ‪ F‬تا& س ‪L‬ا ‪: F‬‬ ‫‪ 2‬ـ ‪3: E‬‬
‫‪ F‬؟‬ ‫ا & ط‪ Hv M * : 1‬ﺷ ردة ا & س ‪ T :‬ذرة ا‬
‫س‪.‬‬ ‫ل ‪ $ @:F‬ت ا‬ ‫◄ أ‪ @ I‬ا < ر دا‪A5‬‬

‫و ‪ A K‬ط‪@ r J:‬اء )را‪ ,#‬أ‪ @ r‬آ ري( ! ‪ G?# M‬ا < ر و& ا زوال‬ ‫ا ‪ < AFž : Z0D‬ر ا‬
‫ل‪.‬‬ ‫ا ّ ن ا‪q‬زرق‬
‫س ذو ا ; ‪. Cu i‬‬ ‫‪ %‬نا‬ ‫ا ﺳ & ج ‪ :‬ا @ا‪ ,#‬ا‪ @ rq‬ا‪ œ‬ري ھ‬
‫ا & ط‪ : 2‬ا ! ‪ /: M‬ا ‪ N‬ا ‪:3: E‬‬
‫ل ا ‪ t‬و‪P P $ F , <3‬‬ ‫◄ &‪ %‬أن ‪ 6 $‬ا ‪ GE@3 A! U$‬ا‬
‫ل ‪ 6‬أ‪ 6& :3‬ا‪ :$5‬ر ‪ :3= w f3‬ب ا‪q‬ول ‪@?H‬ات ‪P‬‬ ‫ھ‪-‬ا ا‬
‫ل ا ; دا )ھ رو‪ <F‬ا ; د م(‪.‬‬
‫ل ‪ F‬ر ا ‪ :‬ر م إ ‪ M‬ا‪ :3q‬ب ا ‪.63 B‬‬ ‫◄ و‪@?H w f3‬ات ‪P‬‬
‫ا ‪ ● : Z0D‬ا‪ :3q‬ب ا‪q‬ول‪ @ R :‬ا ن ا‪ @f5q‬ا ‪ G U‬د ! ‪M‬‬
‫‪2+‬‬
‫ا ‪. Fe 6 B‬‬ ‫و د ‪ E‬ارد ا‬
‫● ا‪ :3q‬ب ا ‪ A K$ :63 B‬را‪ ,#‬أ& ‪ e‬د ! ‪ M‬و د ‪ E‬ارد‬
‫‪2−‬‬
‫ا ‪ $ @:‬ت ‪SO4‬‬
‫‪2−‬‬ ‫‪2+‬‬
‫‪. SO4‬‬‫ا ‪ Fe 6 B‬و‪ E‬ارد ا ‪ $ @:‬ت‬ ‫ل ‪ $‬ي ! ‪ E M‬ارد ا‬ ‫ا ﺳ & ج‪ :‬ا‬
‫ّ‪ 6 A‬ا ء ‪@ BF‬ا ‪ E 4$‬ارد‬ ‫● ھ رو‪ <F‬ا ; د م @ ّ‪ E ,F‬ردي ‪ , d‬أ& ‪ e‬ا ّ ن‪،‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪+‬‬
‫ل ‪ Ud‬ا‪ # #q‬أو ا ‪. ! J‬‬ ‫ا ; د م ‪ Na‬و‪ E‬ارد ا رو‪ OH <F‬ا ‪6?% 6$‬‬
‫‪: F‬‬ ‫‪ F * 3: E‬ت ا & س وا‬ ‫ا & ط ‪=0 : 3‬‬
‫‪ %‬دن أ‪@5‬ى‪ $ { & ،‬ل ذرّات‬ ‫‪ A‬ا ‪ K‬رد‬ ‫& ‪ P‬ذرّات &‪ e%‬ا ‪ %‬دن وا‬ ‫● ث ‪`! U‬ت ‪F‬‬
‫ا ‪ %‬ن إ ‪ E M‬ارد‪ ،‬و ‪ $‬ل ‪ E‬ارد ا ‪ %‬ن ا‪ @5œ‬إ ‪ M‬ذرّات‪.‬‬
‫‪:‬‬ ‫ا‪4‬‬ ‫●ا ‪%‬د تا‬
‫‪Fe( s ) → Fe2+ ( aq ) + 2e −‬‬
‫) ‪Cu 2+ ( aq ) + 2e − → Cu( g‬‬
‫‪2−‬‬ ‫‪2−‬‬
‫‪SO4‬‬ ‫) ‪( aq‬‬ ‫‪→ SO4‬‬ ‫) ‪( aq‬‬

‫) & ‪: (Y 4‬‬ ‫ا‪T‬‬ ‫♦ا ‪%‬د ا‬

‫‪2−‬‬ ‫‪2−‬‬
‫) ‪Fe( s ) + (Cu 2+ + SO4 ) ( aq ) → Cu( s ) + ( Fe 2 + + SO4 ) ( aq‬‬
‫‪16‬‬
 ‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫‪@;$‬ة)‪-r‬ف ا‪@ q‬اد ا ‪ K ] 6$‬رك ‪ 6‬ا ‪: (A! U$‬‬ ‫ا‬ ‫ا‪T‬‬ ‫♦ا ‪%‬د ا‬
‫‪2+‬‬ ‫‪2+‬‬
‫‪Fe( s ) + Cu‬‬ ‫) ‪(aq‬‬ ‫‪→ Cu(s ) + Fe‬‬ ‫) ‪(aq‬‬
‫& ;‪ i‬ا‪: 9 4‬‬ ‫ا‪T‬‬ ‫‪ & $F P‬ا ‪ %‬د ا‬ ‫♦و‬
‫) ‪Fe( s ) + CuSO4 ( aq ) → Cu( s ) + FeSO4 ( aq‬‬
‫ا ‪ &E O‬أو ا ‪D2‬ء ا ! ‪: 78 9‬‬
‫‪ 63 %‬آ‪ A $ & @5‬ا @& ‪ @ I 6‬ا ‪" <:‬‬ ‫‪P‬‬ ‫ي) ‪ J:?& (63 %‬ر‪J H‬‬ ‫‪]< ( ?i )w i‬‬ ‫ھ‪! 6‬‬
‫وذ ‪ Ud /& <FT h‬ت @‪. & I‬‬
‫◄ ث &‪ @ i‬ا ‪ ]<4‬ا @اد ط`ؤه )‪ (] 5‬ا @& ط & ‪ ,?J‬ا < ‪),‬ا ‪ (":‬و ) ‪ %‬ن( ا ?`ء )‪Ud‬‬
‫ل ا ‪ K‬ردي)‪@$3‬ات ا ‪.`B ( fU‬‬ ‫‪) ,‬ا ;‪ 6 ( %‬ا‬ ‫ا ‪ ( fU‬ا @& ط & ‪ ,?J‬ا‬
‫‪ A‬ا ‪ K‬رد & { ‪ ,<$‬ا ‪ K‬ارد‬ ‫◄ ث ‪`! U‬ت & ‪ e%& P‬ا ‪ K‬ارد ا ‪ 3 %‬و&‪ e%‬ا ‪ %‬دن ‪ 6‬ا‬
‫ل‪.‬‬ ‫إ ‪@$‬و‪ 3‬ت ‪ P‬ذرّات ا ‪ %‬ن ‪ ّ $$‬ل إ ‪ M‬ذرّات ‪ %$‬د و ل ذرّات ا ‪ %‬ن ! ‪ E A E M‬ارد ‪ 6‬ا‬
‫ل ‪ * G 0‬ر ا ء ‪ L‬ا ! ‪ 9 *) P‬ت ا ! ( م ( ‪:‬‬ ‫‪ 3‬ـ ‪3: E‬‬

‫ا & ط ‪ : 4‬ط ﺷ ‪: 3*r F‬‬

‫ل ‪ F e r‬ر ا ء و‪ ّ #‬ھ‪ ? 3 B & /$‬ط و‪ & Z%X‬ا‪%?H 5‬‬ ‫● ‪ -5‬دور‪P 50 ml /& H‬‬
‫ط‪ K:‬ر‪ $F P ! ]c .‬ا ‪ & ! 4‬ان ‪ ،‬أ <‪ h‬ا ‪ 3 B‬وأ @غ ‪ $‬اھ دا‪ A5‬ا ورق ‪ Y‬إ&‪ J‬ء ھ‪ < /$‬ودة‪.‬‬
‫‪ U‬ظ‪.‬‬ ‫ا ‪ %?H AFž : Z0D‬ا ?‪ K:‬ر و ; ! ‪ I‬ز دا‪ A5‬ا ‪ ,:#) 3 B‬ا‪ ،( 5 U$3‬ا ‪$‬‬
‫& ‪ F e r P‬ر ا ء و‪ F‬ر& ‪ 3‬ت ا < م )ط‪ ،@ E :‬ر‪ 5‬م‪š (...‬دي إ ‪Fž M‬‬ ‫● ث ‪`! U‬ت ‪F‬‬
‫ل ‪ G‬ا < م وا ء‪.‬‬ ‫ّ‬
‫وا‪`?3‬ق ‪ I‬ز ‪ 6 c‬أ‪ <F‬ا @& ن و ‪A K‬‬
‫● ‪ P! wK 3‬ط‪ % :‬ا ‪ i‬ز ا ? ‪@ @ $& m‬ه دا‪ A5‬ء ا ‪@ % ،2‬ه ل ! ‪ M‬أن ا ‪ i‬ز ‪ 6 c‬أ‪ <F‬ا @& ن‪.‬‬
‫‪@?H‬ات ‪ P‬ا ‪: wE‬‬ ‫ل ا ‪Xy& ،t‬‬ ‫● ‪ 6H & P! wK 3‬ا‪@ q‬اد ا ‪ $‬ا ة ‪ 6‬ا‬
‫ا‪ U‬ب‬ ‫ارد ا ! ‪&: M‬‬ ‫ا‬ ‫ا ! ﺷ‪ M‬ا ( < ‪3‬‬ ‫ن ا اﺳ‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫ا ر‬ ‫‪@$3‬ات ا ‪fU‬‬ ‫أ& ‪ ّ < e‬د & ‪ f‬ء‬
‫‪2‬‬ ‫ا ‪h3‬‬ ‫ھ رو‪ <F‬ا ; د م‬ ‫أ& ‪e‬‬
‫‪3‬‬ ‫ا < م‬ ‫‪ 3 &@F‬ت ا ; د م‬ ‫أ& ‪e‬‬
‫‪ 6‬ا دث & ‪ %‬د ت ا ‪4‬‬ ‫‪:‬‬
‫● ‪- 3‬ج ا ‪ ّ $‬ل ا‬
‫‪ O = 9‬ا رد‪: F‬‬ ‫ا < د ا‪A‬‬
‫‪2+‬‬
‫) ‪CaCO3( s ) + 2 H (aq ) + Cl (aq ) → Ca (aq ) + Cl (aq ) + CO2( g ) + H 2O(l‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬

‫‪ O = 9‬ا >‪: XF-‬‬ ‫ا < د ا‪A‬‬

‫) ‪CaCO3( s ) + 2 HCl (aq ) → CaCl 2 (aq ) + CO2( g ) + H 2O(l‬‬
‫ا ‪ =w‬ة‪:‬‬ ‫ا < د ا‪A‬‬
‫‪2+‬‬
‫‪CaCO3( s ) + 2 H‬‬ ‫‪+‬‬
‫) ‪( aq‬‬ ‫‪→ Ca‬‬ ‫) ‪( aq ) + CO2 ( g‬‬ ‫) ‪+ H 2O(l‬‬
‫ا ر‪:/F‬‬
‫‪ P 125‬ا ‪ $‬ب‬ ‫‪ 124‬و‪ 22 ، 20 ، 18 ، 16‬ا ;‪U‬‬ ‫ر ‪ 14 ، 12 ، 10 ، 8 ، 6 ، 4 ، 2 P‬ا ;‪U‬‬
‫ا ر‪.6#‬‬

‫‪17‬‬
‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫ارد ا <‬ ‫ول ا ! ‪ /: M‬ا‬

‫ا& ‪N‬‬ ‫ا ! ﺷ‪M‬‬ ‫ر ‪-‬ھ‬ ‫ردة‬ ‫ا‬
‫د ا‪ f‬ء‬ ‫را‪ ,#‬أ& ‪ < e‬د &‬ ‫ل ‪@$3‬ات ا ‪fU‬‬ ‫‪Cl-‬‬ ‫ر‬ ‫ا‬
‫ھ ‪ F‬ر ا ‪AgCl fU‬‬ ‫)‪(Ag+ + NO3-‬‬
‫را‪ ,#‬أ&‪ e‬ھ ‪ $ @:F‬ت ا ‪ :‬ر م‬ ‫ل‪ F‬را‪:‬ر م‬ ‫‪SO42-‬‬ ‫ا ‪ $ @:‬ت‬
‫‪BaSO4‬‬ ‫)‪(Ba2++ 2Cl-‬‬
‫< م‬ ‫را‪ ,#‬أ&‪ e‬ھ أ‪` <F‬ت ا‬ ‫م‬ ‫ل أ‪` <F‬ت ا‪q‬‬ ‫‪Ca2+‬‬ ‫< م‬ ‫ا‬
‫‪CaC2O4‬‬ ‫)‪(2NH4+ + C2O42-‬‬
‫? ‪ I m‬ز ‪ 63 c‬أ‪ <F‬ا @& ن ‪@ %‬‬ ‫‪ Fe r‬را ء‬ ‫‪CO32-‬‬ ‫ا ر& ‪ 3‬ت‬
‫را ‪ m‬ا ‪ 2‬و ‪ A K$‬را‪ ,#‬ھ ‪ 3 &@F‬ت‬ ‫) ‪(H+ + Cl-‬‬
‫< م ‪CaCO3‬‬ ‫ا‬
‫‪ @ R‬ا ن ا‪ 6 @Udq‬ا ‪,‬‬ ‫ل‬ ‫‪ 6 6# 3 h # @ i3‬ا‬ ‫‪Na+‬‬ ‫ا; د م‬
‫‪/X@%3 ]c‬‬
‫‪ & H‬ن )‪ A H‬ا ن(‬ ‫‪,‬‬
‫س‬ ‫را‪ ,#‬أزرق ھ ھ رو‪ <F‬ا‬ ‫لا; د‬ ‫‪Cu2+‬‬ ‫س‬ ‫ا‬
‫) ‪(Na+ + OH-‬‬
‫را‪ ,#‬أ‪@f5‬‬ ‫لا; د‬ ‫‪Fe2+‬‬ ‫ا‬
‫) ‪(Na+ + OH-‬‬
‫را‪ @H ,#‬ي‬ ‫لا; د‬ ‫‪Fe3+‬‬ ‫ا‬
‫) ‪(Na+ + OH-‬‬

‫‪ 3‬ﺷ رد‪F‬‬ ‫‪F‬ت‬ ‫‪G<9‬‬ ‫ول ‪ZF‬‬

‫دة ‪a %‬‬ ‫ارد ا‬ ‫ا‬ ‫‪a‬‬ ‫ل‬ ‫ا‬
‫‪Ni2+ A‬‬ ‫و د ‪ E‬ارد ا‬ ‫أ‪@f5‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪ $ @:F‬ت ا‬
‫س ‪Cu2+‬‬ ‫و د ‪ E‬ارد ا‬ ‫أزرق‬ ‫س‬ ‫‪ $ @:F‬ت ا‬
‫و د ‪ E‬ارد ا ‪ i @:‬ت ‪MnO4 -‬‬ ‫& ‪64<U‬‬ ‫&@ ‪ i‬ت ا ‪ # :‬م‬

‫‪18‬‬
 ‫‪ "# $‬ـ ‪2019‬‬ ‫ـ را&‪%‬‬ ‫و‬ ‫ـ! م‬ ‫ان ا دة و‬ ‫دروس‬

‫`‪ 7% F F‬ا ‪ w‬ات‬ ‫ا‪A‬ﺷ رات ا‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬

‫‪19‬‬