You are on page 1of 92
TRUONG DAI HOC DONG THAP KHOA TAM LY GIAO DUC - QUAN LY GIAO DUC —-000— BAI GIANG TAM LY HOC (Ding cho sinh vién Dai hoc sw pham khéng chuyén) Nguoi thye hign: Vii Thi Phuong PHAN 2: TAM LY HQC LUA TUOI VA TAM LY HQC SU PHAM \ WI igu hu han nGi bo im 2006 Phin 2: : TAM LY HOC LUA TUOI VA TAM LY HOC SU PHAM ' CHUONG i: KHAI QUAT VE SU'PHAT SINH VA PHAT TRIEN TAM LY CANHAN T. Mue dich yéu cdi ~ Sinh vién phdi néu duge quan:diém ding din va tich cye vé té em va phat wién tim IY tré cm, Biét phin tich vai tro ciia ede yéu t6 bam sinh,-di truy moi trudmg séng, hoat ding va giao tigp 46%, ¢i. se phy trign tame ly ea han 2.53 ~ Bit van dung kién thire dé phan tich, danh gid cée ly cuia tré trong thye tin cudc sing. ~ Co thdi d§ nghiém tie véi vide hoe tip, tir dé’ rat ra. dim quan irong vay 1 Nghia etia vige chiim séc, nudi day vi gido duc tré em. H1, Nhiing néi dung co ban ciia chong nay £1. Khai nigm chung vé ste phét | 4. Cae yéu 6 tée ding dén se phét trién tém by cde nhén , 2. TLHLT vi TLHSP cia PGS Le ) AV. CAu hai hwéng dimhoe. 1 td Ip c6 nin, ~ Khai nigm_vé sy phat trién, ~ Mt s6 quan nigm vé sy phat sinh va phat tridn tam ly ca nhan , 2. Ceie quy ludt phat trién tm ly cé nhdn ~ Quy luGt hinh thanh ede ehire nang:tam Iy cd nhi ~ Quy fut phat én cic chute ning tam ly cé nh 16 bam sinh di truyén’, - You t6 mdi trudng séng. - Vai trd ca hoat-déng va giao 4. Phan chia céc giai dean phét 1 nhén, ~ Ce quan niém vé giai doan phat trién tim ly. dc giai doan phat trién am ly. IM. Tai ligu tham khio 1. TLHLT va TLHSP eta vy BH. NXBHN 1995, fin Hong, Lé Ngoc Lan, NXBGID 1998 3. Tam ly hoe ué em cia Nguyén Anh Tuyét NXBGD 1998 P - Tam ly hoe DVBC c6 quan nigm nh thé nio vé 3 Sy phat trién tam ly cia cd nhan dién ra theo cde qui luat na 4. Sur phat trién tdm ly cé nhdn chiu dnh hudng cua nhing dieu kign nao? ne tuong phat trign tani 5_- Sy phat trién tim ly ciia ed nhan tril qua cic gi dé phan chia ede giai doan phat wién 6 - Trén co sé higu bit vé sy phat trién tim ly cia cd niin, hay rit ra ket lun cho. céng tae su pham. ati doan nfo? Data trén car sonido V. Mat sé ngi dung chi tide 1. KHALNIEM CHUNG VE SU PHAT TRIEN TAM LY CA NHAN 1A. Khdi niém vé swe phat trién Theo nguyén ly phat tri di tir thip [én cao, tir don gidn sé wong, din dén su thay déi vé thé cho , x6a bd cai cli do sir ban than sir vit, hign tung. ctia triét hoc Mac ~ Lenin, sur phat trién la sur bién in phic tap. Dé chinh ta qua trinh ti é luong , Hi qué trinh nay sinh méi dé thay tranh gidta cic mat déi Kip nim ngay trong 1.2. mt 86 quan nigen vé sw phit trién tam I. 1.2.1. Thyét tién dinh : Cho ring sy phit tién tim ty do ede tiém nang sinh vit gay ra ya con ngudi c6 nhiing tién nding ay ngay Ur khi méi ra dd. Moi dic. diém tim-ly chung hay c6 tinh chat-c thé déu 18 tién dinh, ¢6 sin trong cau tri sinh vat va sié phat wién tim Iy chi 14 qué trinh trudng thinh va chin mudi cia nhiing thuge tinh da cé sin ngay tir dau vi dugc quyét dinh trude bing con during di truyén, \Tidu bidu 14 nha Di-truyén hoe ngudi Anh, S.Aurebac, dng ndi: * Moi nguéi song khi trong tay e6 cite zen cfing nlue dé thi choi wan et khi trong tay ¢6 cde com cé.", Toocdai, nha Tam mét vin nhdt dink. Gido due ¢ né bang phuong tién tét nhdt... Von dd Sie gidi ihn cho 1.2.2. Thuyét duy cém: Cho ring dgng cia mdi trudmg xung quanh, mdi trong La nhin 1 quyét dinh sy phat tré em. Ho phi nn sy Khe bigt cf ohn vétén dé Wynn, ho cho ring moi ngu kign sng va gido duc, Chi can mdi tering ma con newdi sing, mai tring nhur thé no thi nbn cach eta con ngudi sé nbur thé d6, ahd ‘dinh trong si¢ phat trign tam ly tré em, ine 6 di truyén gitt vai tra quyét dinh vi mi tering li diéu kign dé bign nhiing die diém tani ly d& duge’dinh sin thinh hign thye. Theo ho, si phat trién 18 sy chin mudi nhiing nang Ive, tinh céch, hing 120 | t | 1 | Dinh gid 3 quan diém trén, = Qué curing digu vai trd cha 1 hay 2 yéu 16, Khong danh gid ding vai trd cia gido duc, Cae nha Tam ly hoe DVBC da nghién ettu va xa At [én lao trong finh vue ‘ hoc pl Thuyét lich sit vein hod vé. swe phat wién cée ehiie ning tém lp edp ‘cao ctia LX Vagotxki, thuyét hoat dong tani lp cita A.N.Leorchev; thuyét hink thaal hand dong tri 6e vd khdi nigm ctia P.Ja. Galperin. Qua cée hoc thuyét nay ¢6 thé t6m tit nhong, ludn diém chinh’vé sy phat trién tam ly-nhur sau: * Sue phat widn tém Ij le két qué linh hoi nén VHXH loai ngiai. ; ‘Theo cig nha Tam ly hoe DVBC thi chic nang chia thinh hai cap dé, s ‘im ly cia con ngudi C6 U hinh thanh cia timg cap d9 tam ly dién ra nhu sau: ~ Chite nang tim ly cp thip (CNTLC1) Ja trinh d6 yr nhién, dirge dic bai quan hé tus tiép gidta kich thich cia déi tong véi phan tng cia chi thé, nd duge hinh thinh theo con dudng tién hoa.(cé tinh ban nang). Voi CNTLCT thi em di ¢6 cdc khai nigm tién khoa hoc (KNTKH). Tré 06 thé ty nhigiy hinh thinh ¢ KNTKH thong qua sy tuong téc hing ngiy voi méi trong xung quanh, Nhung kha nang phan anh cba CNTLCT rat han ché, vi nhing KNTKH khéng dit dé con nguai. phat widn, - Chite ning tam ly cép cao (CNTLCC), dé la trinh 49 tam ly c@ chic & 6 co sur tham gia cla cdc céng cu tém fy (CCTL) nh la: ngén nga, ki his so dé, ban vé, quy wée...Cée CCTL déu do lodi ngudi sing tgo ra, 6 chira hdi, mang ngi dung van hoa xa hi cy thé, co tinh fjch sit cy thé. no con i i cong cu ki higu (CCKH). Cac CCKH hop thinh nén VIIXH loai nguii. Do d6, qua trinh hinh thinh CNTLCC 6 tré thye chat 18 qua trinh té Hinh h@i kinh nghiém xa hdi lich ste duegc két tinh trong cée cong ki hiv. CNTLCC chi hinh thanh theo con dutmg Tinh hGi.tir ngoai vao, trén co sa cai 16 cic CNTLCT nhé si: dung ci CCKH, Su hinh thanh CNTLCC la biéu hign co ban nhat, dic trumg hat cia suv phat trién tim ly 6 tré, nghia duge © Swphat trién tém Ip la két qua hoa! dong dai trgng do in lién voi su phat trién tam ly va cing 1a diéu kign quan trong im ly ka hoat déng clni dao & tig giai dogn lira t én tdi lp vé plucong dign ed thé Ia qué trinh chuyén déi lién te tit yy sang cap 46 khdé twong ting vai cic giai doan lita tudi ké tiép nhau. 6 mi Ira tdi, sur phat trién tam ly dat toi mat chat lwong mai, kim xuat hién céu tao tim If méi va dign ra theo cde quy ludt dic.thi 121 * Sw phat khéng phai chi ta chire mdi mdt cich nhdy vot. + i trinh bién déi vé chat Iugng tam ir sur thay déi vé hrong vA dura dén sy hinh thinh edi cm ly w¢ phit trién tim ly 18 mOt qua trinh ké thia. Bat cir. métimie db nao eda trinh d teude cing 14 swe chusin bj cho trinh d6 sau. Sur phat trién tim ly ca nhan [a co sé va-la dang hanh cia sy hinh thanh va phat tridn 9 thite vA ty ¥ thife, nhéin cdch. : Nhu vay, phan 16n ede chite nang tam Iy va cae phim el Khong bam sinh, khdng ¢6 sfin ma né duge hinh thinh trong dai sdng ed thé, Ca nh: tip ite véi mai wiring, dic biét [A moi trudng VEXH, tham gia vito cic mai quan 4 hoi va tigp thu nén VHXH dé hinh thanh nén cdc chite nding tim ly cia bin than, 2. Cite quy lujt eta sy phat trién tim ly ca nhiin 2.1 Quy luit hink thank chite ning tam I cd nahin 1..X Virgotxki di nghién ctr ky vin dé nay va kat ludn: Trong sy hinh thinh ‘am ly cd nhan chi mgt phan nhd cic CNTLCT 1d trinh dé tyr nhign duge hinh thinh theo con dudng tién hod, cdn lai chit yéu lé'sy hinh thinh cdc CNTLCC véi cic quy lua: . ~ Hinb thinh theo con dudng linh hdi tir ngodi vao, én co sé cai 13 cde CNTLCT nho str dung cic CCKH, fi qua trinh tre hoe eich str dung ede CCKIL, bi chiing tr ché 1A phuong’tign cia giao tiép thanh. phurong ign tm ly cia bin thin 6 bén trong, ~ Su tuong téc gitta cic ca nhdn trong qué trinh hinh thanh cde chite nang tim \y, diy 1a de trung ciia quan he ctia cd nhin véi xi h9i cia Todi ngudi, Noi cich khde, cde CNTLCC xudt hign tir ede hinh thie hinh vi xi hi mang tinh tip thé. ky CNTLCC nao ciia tré trong qué trinh phat trién dé durge thé 1 hoat dong tip thé, hoat dong x@ hdi, tire A chire nang tim ly bén an thir hai ta hoat dong cd nhin, la chite nang tm ly bén trong, ‘Trong cae quy luat nay L.X.Vugotxki dite bigt nhén manh ti vai trd etia ky higu vai tr cach 1a cng cu tam ly quy dinh tinh chét xf hdi lich siz ca cic chic nding tdm ly va va nian manh vai tr cita hoat déng hgp tac gitta tré em vai ngudi hin théng qua CCKH, 2.2. Quy lufit phit trién cic chite nang tim Ip cé. nhén. * Tinh khéng déng déu ctia sie phat trién tim ly. , _Trong nhting didu kign bat kj ( thm chi ngay trong nhiing diéu kién thudn loi hat etia sir giéo duc) thi nhiing bigu hign tam ly, nhung chite nang tim ly khae nhau eiing khéng thé phat trién & mite d6 nhwr nhau, 122 Trong sur phat trién cia mt cd nhan Ging mang tinh khong déng déu, Trong : tien trinh phat teién 6 nhiing giai doan dién ra véi téc 9 rit nhanb, lai c6 ahing giai ¥ doan tc 46 phat trién cham hon, : GO ci nhan tudi cang nhé thi sw phat trién cang nhanh. Tron, {rich c6 nhiing giai doan phat cém cia mat.vai chite hang tam I tae €6 ahiéu digu kién thugn loi nbat, dic bigt la sy chin mu Khién cho mt chite nang mio dé phat trién rit nhunh ‘Trong sy phat trién eta cé nhan nay véi ca nhan khac: ‘Tal cd céc ed nhan abu tdi qua nhiing giai doan phat trién gi Sng nhau- theo mai trinh (nha dinh. Tuy hién mdi eé nhin phat trién vi mot tée d9, nhip do Niéng, khuynh huséng riéng, Su khéng dng déu trong te dé, hip dé thé hign 6 chd: i +C6 cé nhan phat trién sém hori; 66 ca nhin € ‘im hon so vii ca nhan khie | + Toc d9 nim vitng dang hoat dong riéng bid, nhip dd phat vign cae qua trinh (Gm ly vi phim chat tim ly ota ed. nhan cting khéc nhau, "inh khong dng déu (rong sy phat irién tim ly phy’ thuge va ~ Diéu kign sini hoc, - M6i truing séng vi gio duc. ~ Tinh tich eve hgat déng cita ed nha, g én trinh phat D6 la nhang giai thé thin kinh, ; * Quy Inde tinh téan ven ctia tém bj Sur phat trién tm Iy la su chuyén cde tring thai tam ly ri rac thanh .1 ede die diem tém ly cé nhén 66 tinh én dinh va hoan ehinh, : e n AY tré nbd phan Ion ta moe id hop thiéu hé théng, trign thé hign & ché: Nhtng trang thai tam ly nél tam ly c6 he thong va én dinh eta nhan céch, di rac, chya rae dé dan chiiy : * Quy tude vé tinh mém déo va khé ning bi writ | ha ope mem déo trong six phittrién tim ly cd ban thé hign 6 ohé: ‘ela glio due, e6 thé tam thay di tim IY ein cé nhin, Mét hoc sinh duc diing din 6 thé tré thanh hoc si righ tam ly tré cng dé uén tho nedy, bing tic dong hu néu duge giéo h ngoan. Die bigt Khi tré cng nhé thi sw phat n“ Udn cdy tit thus: edy non, day con tie thus con con Tinh mém déo cing wo ra kha nang bi tnt : Khi mot chiie nang tim Iy hose sinh'l¥ nio dé yéu hose thigu thi nhing chire nang tém I¥ ( hoc sinh ly) khdc sé fang cuéng, phat trién manh hon dé bit dip hoat dény khdng day di ctia chitc ning bj ‘yéu hay bj héng . : Cie yéu 18 tie dong dén sy phat trida tim ly ed nhan 3.1. Yéu 16 thé chdt, + Die diém co thé, die didm eta fc gite . dic diém cia hé oi Ta tién dé vat chat ciia sue phat trién tam ly, Né ed thé tao dige k ay kh6 khiin cho sy phat trién tm ly ca nh: kinh duge thudn loi. hose héng thutmg, yéu t6 thé chat tét, co 123 joan thign chi surphat trién tam ly. Tuy nhién yéu 16 thé chat khong quyét fing ...d la thudn foi cho inh sur phat trign tm Ty ly nhién va didu kign yi hdi, chiing c6 sinh hudng im Iy ciia c4 nhan. ‘Trong do, digy kign x3 hoi bigt nén van hoa x hdi, cdc méi quan hé xa hdi va sw pido dye 1d nhitng diéu vai trd rAt quan trong cho’ sy phat trién cia cé.nhan, Cai nhan s&.c6 thudn loi hon, c6 co hoi phat trign tét hon khi duge séng trong nén van héa cao, ciic méi-quan hé xii hi t6t dep va mot nén gido duc t6t, 3.3. Vai tré ctia hoat déng va giao tiép cac nhan. Ca han chi c6 thé tinh hdi kinh nghiém xa hi va phat trién tam ly ahd sy tiép xiie thudng xuyén,véi ngudi Ion. Su tiép xte dé.chi dat higu qua cao néu duge (6 chire dae bigt va chat ché , nhét {a giao tiép su pham. Do vay. gido duc gidt vai trd chi dao trong sy phat trién tam ly cd nhan, Tuy nhién cé nhdn khng phai la khich thé thy dOng truée nhiing tie dong bén ngdai ma cd nhdn 14 mot chi thé hoat dong “_ tich eye. Vi vy, su phat trién tam ly la két qua ca qui trinh tic dong qua lai gi nhén vdi hdan canh xung quanh. Mat khée tam ly con ngudi mang tinh chi thé, cho nén shang atrigng bén ngdai luén ludn bj khite xa théng qua kinh nghigm s “inhiing dae diém tam'ly di cd & con nguai. * Con-nguudi 1 mét chi thé tich cye cho nén ho c6 thé ty gide thay déi chinh {ban than minh, tite 14 con ngudi cé kha nding ty gido dye. Vi vay nhiing tic dng nhis hau, digu kién béh.ngoai nhur nau Igi cd Anh huéng khée nhaw dén cf nhin, Ca » ohn cang trudng thanh thi tinh tich cc ciia chii thé cing cé tinh quyét dinh di voi su phat ciia cd nhan, 5 Ket lun: Hoat dong cia con ngudi c6 tinh chat xd h9i, duoc td chite, duge kich thich chinh 4 diéu kién dé phat trién tam ly cd nha, 4. Con duong hinh chanh y thie va ty y Unite N6i tdi sy phat trién tam 1y ed nha cfing edn nd t6i sy hinh thanh ¥ thie thite eda e4 nhin vi dé la hai qua tinh gin Tién véi'nhau va ¢6 mai quan fi v6i nhau. Dé phyc va cho céng téc gido duc con ngwdi, tam ly hoe cdn quan aghién edu dén cd con dutmg hink thinh y thitc va uy ¥ thite eda ed nhan, yy . * YP thite etia ed nhén diegc hink thénh trong hoat déng vi thé hién trong sin phdm hoarding ciia cé nhdin Hoat dng néi chung doi héi cd nhan phai nhin thire dure nhigm vy, cic Phuong thite, diéu kign va két qué hanh dong. Dé chinh la yéu td khich quan thie day su phat trién kha nding xdy dung myc dich va ké hoach hoat déng eiia con neudi. ‘rong hoat dng , cd nhan dem vén kinh nghiém, nding luc... ctia minh thé hign trong, qué trinh lira ra sin phdm. Sin phim hoat dng ludn ludn chita dung mét bd mat tim \Y. ¥ thie cia ngurdi lim ra n6. Vi thé qua sin phdm, cd nhin “nhin thay” duge chinh 124 qminh, aban thite duge vai tro xd hi cia minh, tr dé cb kha nding ty danh gid, w digu ‘ehinh. dicu khign hank vi. Nhu vay, trong hoat ding va bing hoat déng. ca mhan hinh than ¥ thire vé thé ‘giGi xung quanh va v8 bin thin minh. * Vite ctia cd mhein deae hinh thanh trong sw giao tiép vai nguedi Kd vet XI+ Trong giao tiép, c& nhin duge truyén dat va tiép nin théng tin, Trén co sit nan thire ngudi kde, véi chudn mye dao dire-xd hdi, cd nhan tyr nh§in thie, ty dinh gid va digu khign hanh vi eta minh, Chinh nhi sw giao tigp trong xa hoi, c4 nhin shinh thinh ¥ thite. vé ngurdi khde va vé bam thin minh. C:Mae a F-Anghen-d& viée: i" phat trign tia mgt cd thé phy thude vio sy. phit trién- eda nhigu ed thé khéc ma 'né gino tigp tryc tiép hay gidn tiép” (C.Mac, F.Anghen, toin tip = tap 111). * Y thite ctia ed nan diege hinh thanh being con duréng tiép thu nén van hod xa AGi, § thite x hdi. én van hott xt hi. ¥.thite xa hdi Hi wi thire ting cia y thite c& aban, Thing qua cée bing con dung gido due, day hoc va giao tiép xi hoi, ‘1 hgi, cde chun myc xa hi dé hinh thanh y thitc. * Y thite cd nhén ducge hink thanh béing con dteéng te nhdn Unie, tee déinh gid, ue phan tich hanh vi ctta ban théin thire Ha hat nbn cita y thie. N cia loai ngudi dd tich lug duge. N6 li n hin thire hoat dgng da da ca nhin tiép thu céc gid tr) ‘Trong, qua trinh hoat dong, giao tiép ngudi khac, véi chudn mire xa hdi, cd nhan hi nga ya ddi chigu minh voi ban than (¥ thire ban ty hoan thign mink theo 5. Sy phan chia cic giai dgau phat trién cam ly 5.1 Quan nigm vé giai doan phat tridn téin If C6 nhiéu quan niém kh nhau vé giai doan phat wign am: ly va phiin chia giai dogn phat trién tam ly Quan nigm sinh-vat coi sy phat trién tim ly nhur li mt qua tinh sinh vat ty nhién, cho nén ho khang dinh tinh bat bién, tinh tuyét di cua cée giai doun lira tudi. Quan nigm ikhde lai phi nhén khai nigm kira wéi, ho coi sir phat trién nhs tich lily tri thie, ky nding, kj xo mot edch don gidn ¥ hoe DVBC ( dai dign la L.XVugotxki ) coi lira tudi fd mot thai ky phat trién nhat dink, déng kin mot each tong déi Y nghia cla midi thoi ky phat trién duge quyét dinh bai vj tri cua nd trong ca qua trinh phat trién néi chung. Va 6 mdi thai ky phat trién, nhing quy ludt phat trién chung bao gid cling dugc thé hign mot. cich riéng. Khi chuyén tir kita tudi nay sang lita tudi Khic bao gig cling xudt hign nhiing céu wo tam ly mdi chu timg c& & cde thoi ky trvdc. Cau tao méi nay cai t6 Hai va Lim bién di tién trinh phat trién, 125 Méi giai doan phat trién tam ly duoc quyét dinh boi mét ~ Dic diém ctia diéu kign séng va hoat ddng cia cd nhan . ~ H@ théng cde yéu cdu dé ra cho cd nhén trong giai doan dé, - Dic diém cia cde méi quan hg cia cf nhdn véi ngudi xung quanh, + Kidu tri thie va host dgng ma cé nhan da tinh hi duge cing véi phuong thite linh hgi hive dé, - Dac diém ciia sy phat trién co thé ciia giai doan dé, Trong qua trinh phat trién eta ed nhdn thi tuéi cling co ¥ nghta nha dinh, Né duge giéo duc ding din, phit hop véi lta di thi tam ly cia ca nhin phat trién tat nhat. Tuy nhién, tudi khéng quyét dinh sur phat t 6 thé phi hop voi trinh d6 phat trién tim ly cita cd nhén hode ¢6 thé nhanh hay chim, do ngudi lon c6 biét c6 biel tan dung thai gian va tao diéu kién gido duc cho cd nhan hay khang. hop cic did 5.2 Cae giai dogu phat trién tim Ip theo lita 1 Cén of vio nhiing thay déi co bin trong didu kign séng va digu kign hoat 4Gng, thay déi trong cdu trite tam IY, sy truéng thanh eta co thé . Céc nha tim ly hoc 2 phan chia céc giai doan phit trién tim’ ly nhur sau : 1. Giai dogn tudi so sinh, hati nhi - Tudi so sinh: 0 ~ 2 thang: 14 tudi “an ng” phéi hop véi phan xq bam sinh, tic dng bot phat thye hign cae chiie nang sinh ly ngudi. : > Tudi hai nhi: 3 ~ 13 théng: hoat déng chit dao la giao tiép xue cdm true V6i ngudi lén, tude hat la véi cha me. 2. Giai doan tudi nha tré Hoat dong chi dao 1a hoat dong voi dé vat, bit chude hinh dng sit dung dd vat vi tim hiéu kham pha cdc sy vat xung quanh, 3. Giai doan tdi mdu gido 3-5 tuéi Hoat dong chi dao la vui choi (trung tam la rd choi sim vai) 4. Giai doan tdi di hoc ThOi ki dau tudi di hoc (nhi ding, hoe sinh tigu hoc): Tir 6 dén 12 tudi. Hoat dGng chi dao la hoc tip, linh hi nén tang tri thite, phuong php, cdng cu ahan thite va cde chudn mc hanh vi. . .7 Thoi ki'gitra tudi hoc ( thigu nién, hoe sinh trung hoc co sé ): 15 tudi. Hdat déng cha dgo la hoc tp va gino tiép nhém. Day 1a lira tudi day thi, dgan chuyén tiép tir tré con sang ngudi Ion, né ¢6 nhiéu phim chit tam ly indi xudt hign, d§c bigt ld nhu cdu tinh ban, nhu cdu tyr khing dinh... ~ Thi ki cudi tdi hos (tu Hoat déng chi dao f i hinh thanh thé gigi quan, ‘Tir 12 dén 14, iu thanh nién, hye sinh tung hoe phd thong): Vir 9¢ tp va ya chon nghé cho tuong lai. O lira inh hudng nghé nghié J. Giai dogn thank nién sinh vién: Tir 19 dén 25 tudi Hoat dng cht dao cia lita tudi niy la hoe tap vi lao dong. Di ligp tue linh hoi cde gid tr] vin héa cia xd hdi theo ngh dgng sin suit, chudn bj cho sy truéng thinh vi cude sing dé lip. 6. Giai dogn tudi trudng thank: 25 tdi we di i giai doan tham gia lao Heat dng chi dao cua lira tudi nay 14 lao dng va hoat déng xa héi. 7. Giai dogn tudi gid: tt 55 — 60 tidi tro di * | Moat déng ‘cha daa eta iia tudi ndy la nghi ngoi, O gia don iniy, Con heidi | phan img cham chap dan, 46 nhay cim eita gide quan giam di r6 rét... ‘Tom Iai: MGi giai doan lita tudi déu c6 mét vi tri, vai tro nhdt dinh trong qua trinh phat trién tam Iy noi chung. Sy chuyén tiép tir giai doan nay sang giai doan khac bao gid ciing gin liérvéi sy xuat hign dang hoat dong chi dao mai c6 tac dung quyét dinh 46i véi sur hinh thanh edu tao tam ly méi, eo ban’ va dae trung cho thoi ki hodc giai doai lira tudi dé. BAY TAP THYC HANI “Anh ( chi ) hay suu tm ca dao, tye ngi-phin énh quan diém eda nhdn din xoay 1 quanh v : ~ Ditruyn va sy phat trim tam Ij cia cf nhan., ~ Hoan ciinh va sy phat trign tm ly con ngudi. + Gifio dye va sy phat wign tim ly con ngui. h tich ce cita ban thin va sy phat trién tam ly. An dung quan diém cia Tam ly hoc Mucxit phan tich’ edie quan nigm trén. Chvong2: TAM LY HOC LUA TUOI HQC SINK TRUNG HOC CO.SO I. Mue dich yéu cau = Ce gido sinh phai néu durge cde dite diém co ban cita tam Iy lira tudi thigu nién trong quan hé giao tiép, nhiin cach va sy phat trign trl we, ~ C6 thé van dung nhting digu d& hoe vio vide nhén dang hinh vi, tam ly, eda hoc sinh khi quan sat hodc tiép xtic v6i hoc sinh THCS. = Bigt rit ra cdc két ud on, thiée. c6:thé.vén.dynig trong cone tae sau nay. 11] Nhiing nd 1. Bidu kign cia sy phat wién tém ly lika tudi hoc-sinh THCS, = Vj tri eda giai dgan phat trién tam ly lira tudi hoc sinh THCS. = Nhitng thay déi vé mit thé chat, = Sy khhiing héang lira tudi. p ctia hgc sinh THCS. - Hoat dong giao tip ctia hoc sinh THCS. 2 Sw phat trién tém Ij ctia hoe sinh THCS. ~ Sur phat trign tri tué cia hgc sinh THCS: ~ Su hinh thanh va phat trién y thie cia hc sinh THCS. }s Sw hinh than tinh cém da hoc sinh THCS: TW. Tai ligu tham khdo. -TLHLT va TLHSP cla vy DH. NXBHN 1995. - Néi chuyén vé lita tudi thigu nién . - Dui séng tinh-cém cua hge sinh. i dung eo ban cia chwong nay } = Tap chi thiéu nién tién phong, TY. Cau héi huéng din hge tp 1. Vi sao néi kta tudi thigu nign 18 giai dogn chuyén tip tir thoi tho du sang, tudi trudng thanh? . ; 2 Tlont dong hoe tap 08 J nghia gi d6i vai sy phat trién tri tug ela Nira tuoi hoc sinh THCS. ne 3, Sut phit trién tri tug cba hgc sinh THCS dign rarnhu thé no? 4. Vi sao thiéu nign ty cho rang minh dé la ngudilén? 5, Sy giao tiép cia thiéu-nién véi ngudi én cb dic diém.gi? Vi sao co sy chéng ddi, butmg binh 6 thigu nién? Lam gi dé khong xdy ra sy chong doi ay? 6, Phin tich cae dic diém trong su ir § thite cia thigu nién. Vi sao ni ‘nign nhin xét minh bing con mat cda ngudi khiéc?” 7, Co nén ngan cm thiéu nién giao tip voi ban khéng? Tai sao? “Thiéu -Y¥. Mgt s6 ni dung chi tiét 127 1. Didu kign cia sy phat trign tam fy hia tudi hoe sinh THCS LL. Vitei cia giai doan phat trién tam I ica tui hoc sinh THCS Hoe sinh THCS 1a hoc sinh céc 16p:6,7,8,9 & trudng.THCS, cdn goi li tudi thigu nign, lia tdi 11,12,13, 14, 15, Bay 14 thoi ky phute tap vA quan trong trong qué teinh phat trién eta méi c& nhan, Thoi ky chuyén tigp ur tuoi tho du sang tudi trdng thanh. Bén canh sy phat trién tinh ngudi lén thi & thiéu nién van con ton tai mot s6 tinh tré con. Thoi ky thiéu nién quan trong 1a vi: Trong thdi ky nay nhing co sé va phurong hung chung cia sw hinh thanh nhiing quan diém xd hdi vi dao dic cia nhiin céich duge hinh thinh va ching s& duge tiép tue trong tudi thanh nién, Lita wéi cia thiéu nién cin durge coi la thoi ky gay go, phite tap, dot bidn, C6 nigudi cn coi day 1 thoi kY Kho gido dye. Y kign dinh gid nhue vay li vi ly do: 6 tudi ny céc em muén ty khing dinh minh, khdng dé ding tiép nhgn sy gido dye cia nun, hay thé hign sy th 16, khdng nghe loybusng binh... Tudi thiéu nién ¢ nhting khdc biét so véi cdc lira tudi khdc . + Co thé cé sy phat trién manh mé nhung thiéu cn déi. ~ CO sy phat duc + Cé sy hinh tha nhiing phim chat méi -vé dao dite va tri tué. 1.2. Nhiing thay déi vé m@t thé chit cita hoc sinh. THCS 1.2.1. Sue phat trién co thé dién ra manh mé nhung khong can déi + Chiéu cao tang nhanh so véi trong Iuong co thé. + Hé xwong phat trién manh nhung vin con nhigu sun, hé co phat trién nhumg, bap co vin cdn chita nhiéu nude, sie chiu dung.cdn kém, => Cac em sé ching mét méi, khéng vin déng lau duoc + Hé than kink tiép tue phat trién va hoan thin: cic té bdo ndo phan héa nhu nguoi lin, chire nang cita nfo ngay cing hoin thign. Tuy nhién, qua trink hung phan va te ché chura cén bing: hung phan manh hon we ché, Vai tr cita hé théng tin higu thi? hai duige ting cudng. Vi vay, cde tic dong bing Jai chiém wu thé, vi vay ngudi Ién c6 thé chi bao, huéng din bing Iai. + Hé tudn hodn: thé tich tim ting nhanh, hoat dng tim manh hon nhung kich thude cila mach mau ting chm hon, =>Sy réi loan tam thdi cia hé tuan hon. ca Tuyén n6i tit: hoat dgng manh => r6i loan tam théi ctia hoat dong thin kinh va tao ranhién thay ddi trong co thé tré, r6 rang nhit ld sy nhay vot vé chigu cao vA su phat duc, . 1.2.2. Hién weong ddy thi (sw phat duc) 5 gS tung than vi thé eda tudi thigu inh duc 1a yéut t6 quan trong nhdt cia sy phat trién co én. Tuyén sinh duc bat ddu Hoat dgng va eo thé cde em bit div 128 xudt hign nhiing dae diém _gidi tinh phy (thoi ky.tién diy thi). - Sw chiti thudi iia hé » sinh die thé hign-é dic diém gidi tinh chinh: Su xuat tinh em trai. ign tugng, kinh’nguyét & em gai. Daly la thoi ky day thi ma chi tudi thiéu nign:mai c6: Tadi day thi'6 em gai vio ‘ khoang 12— 14 tudi, &.em trai. bat du va Két thie ch”im hon, em gai kgodng 1, 5 > 2.nam. ‘Su phét duc khéng cé mt anh huréng nao quyét dink nhime né:may song t tam ly eta ue mét yéu t6 méi: xudt hién nhiing rung cam va nhting t xung quanh vin d8 tinh duc, cdm thay minh da’ li ngudi Ién. . 1.3. Nhitng thay déi vé diéu Kign séng ctia hgé sinh THCS. Vi ti cia thiéu nién trong gia dinh va igoai'xd hoi déu cé su thay d8i: 4 Trong gin dinh, cde em durge xem nh 1a mt thanh vign tich cue, durge giao cho nhimg nhigm vy eu thé, dugc tham gia ban bac, viée nha... Nhin chung, thiéu nién ¥ thie duge vj thé méi cia minh trong gia dinh' va thue hign nd mbt sich te { cu. __Ngodi xii hdi, cc em efing da duge thita nhén nhu mot thanh;vién.tich cuc, duge giao mGt so cong viée nhat dinh tréa nhiétt Tinh vue khdc nhaty nhu tham gia vao ede cing tie x2:hOi. Do 46 quan hé ca thigu.nién duge mérrgng, cae em duge tiép tic voi nbigu ngudi, nhigu van dé cia xd hi, nhd.dé tim hidu biét duge més rong, kinh nghiéin sGng phong phi hon, nhin cich ciia céc em hinh thanh va phat its i 14.81 kiviing héang lita tdi ‘Tudi thiév nién 1a thoi ky chuyén tiép tr tudi tho-du sang tudi trudng thanh, Vide chuyén tir tudi tré em sang tui ngudi Jén 1a ndi dung co ban va.nét khac bigt cd. tinh chit dic th cla moi mat phat trién & thai ky. nay. jai dogn tudi thiéu nién c6 nhigu bién.ddi vé thé chit, sinh If co thé cc em } cde em én nhanh hon so véi cdc Ira tudi Khée vd ciing 6 sy hinh | thin tb eit ota ngudi én, tdi day thi, ‘Su dot bién trong su phat trign co thé Lam cho hoc sinh THCS:ciing cé nbiéu bign di phite tap vé tim ly vi vay cling cé ngttai goi-hoc_sinh THCS Ia hita tudi . , khing héang . " Diéu kign séng va hoat déng cita thiéu nién co tinh chat hai mat, Cd nhitng, yéu 6 thie diy tinh ngudi In, nhumg cing 6 nhiing yéu té kim ham sy phat trién tinh ngudi [én, Diéu dé da lam cho sur phat trién tim ly ca thiéu nién dién ra phite tap. Trong Tam ly hoe aa tén tai nhiing quan nigm khde nhau vé sy “khting héang” ctia lira tudi hoc sinh THCS, Quan nigm sinh vat héa véi dgi dign-ta:’C.Khén va Z.Frot . Ho cho ring thoi ky hoe sinh THCS 1a thai ky khang héang, thoi ky cé nhGing,hign tuong khéng the trénh khdi nhur“ dién loan, thd bgo, v6 chinh phu..” Tét ci nhiing cii do i do nguyén nhan sinh vat, do thai ky phat duc gay ra. Khéang nhiing nam 30 ctia thé ky XX, cc nha Tam ly hoc Lién x6 cd di nghign cizu va khang dinh nguyén nhan xa hi cia sy “khting-héang” nay, dic. bidt Li vi trl cia thiéu nin trong thé gidi ngudi lén, ngudi én ¢6 chap.nhén, thong cim vi sidp do thiéu nién, ngudi lon cu xit véi cdc ein nhu thé nao? Nghia la sy khiiny héang khéng hoan toin do nguyén nhin sinh vat, vi véy cd thé han ché hod khényy C6 st khiing hoang ca lira tdi néu thiéu niéyjcé moi trudng xf hdi tét, duge npwdi lon higu va thong cdm. Ce nh nhan ching hoe cing gép phan chéng Iai quan nigm sinh hoc thudn ty. Ho da chimg minh hoan cinh cy thé ciia cuge séng quyét dinh : = théi gian dai hay ngiin cba lita tudi nay. ~ Cé hay khdng cé su khing hong cita lira tdi thiéu nién. ~ Ban chat ca sy chuyén tir tré con sang ngudi Ién, 1.5. Dac diém hoat dong hoc tap Hoat ding hoc tap 1a hoat dgng chi dao cia hoc sinh THCS. 6 cip THCS c5 su thay déi: __. ~ Ve n6i dung day hoc ; Hoc sinh hoc nhiéu mén hoc. Méi mon hoc li mgt ht thdng che khai nim, céc qui luét... c6 tinh khoa hgc,-sdu sic, phirc tap hon so véi ni dung day hoc & bac Tiéu hoc. Mai mén hoc & THCS duge mat gido vien chuyén tréch gidng day. ~¥é phuong phdp va hinh thite 16 chite day hoe cing thay déi: sinh phai thay déi.céch ‘hoc, phai eé thai d9 ty gide d4i véi hoc tip hon. Quant hi di hdi hg: gido vién va hoc sinh cling khdc trude, Cac em duge hoe véi th jo vign c6 phong cach gidng day, c6 thdi d9'khac nhau va yé cfu khde nhau déi véi hoe sinh ... Cic em phai thich nghi véi nhiing yéu clu mdi vi khée nhau cia gido vién. Quan hé eila giéo vién va hoc sinh THCS khéng gin gi , than tinh nhwr quan hé cita gido vién va hgc sinh Tiéu hoc. Khi tham gia vao hoat déng hoc tip, hoc sinh THCS cé nhiing biéu hién sau: - Thai d6 ty gide d6i v6i viée hoc tap dan din phittrién, - Cé nhing thiéu nién rat tich cue déi vai viée hoc nhung ciing cé thiéu nign v3 ra lo la, ludi biéng, ~ Déng co hoc tép cing din dan hinh.thinh. Déng co hgc tp cla hoc sins THCS cé edu trae phite tap gém nhiéu dong co c6 lién quan: déng co nhiin thitc, Gng co x8 hgi, déng co rigng ... _ 7 C6 thiéu nign 16 ra hing tha déi vai vige hoc nhung cing cé thigy niga khOng hing thi. Hing tha hoe tap cda thiéu nigh c6 tinh chat phan ha va nhigu kf i Khong bén ving. 130 7 O thoi ky dau cia lira tuéi thiéu nién chua c6 ky ning co ban dé té chite ne hge vé sau chuyén sang mite d6 cao hon. 2.6, Hoat dng giao tiép cia hoc sinh THCS 2.6.1. Giao tiép ciia thidu nién vei ngudi lon: O tdi thiéu nign xudt hign mgt cém gide rdt de déo : “Cim gide minh da la ngudi lon”. Cae em thay minh khong con ld tré con nia nhumg céc em cing nhin minh chua thye sy la ngudi \én. Cam gidc vé sy truéng thanh cia bin: than la ‘nét dic trung. trong nhan cach thiéu nién, vi nd hign lap trudng sérig mdi cist thiéu nién voi moi ngudi va thé gidi xung quanh. Vi coi minh di lon nén thiéu nién: ~ Co nhu edu md rong quan hé voi ngudi lon, mong muén ngudi Ion quan hé voi cic em nhur quan hé v6i ngudi lon (quan hé mét cach binh ding), khéng mun ngudi Ién coi cde em nh tré con, . ~ Muén cdi t6 quan hé véi ngudi Ién theo huéng han ché quyén han eda ngudi lén va ma rong quyén han ctia minh. = + Muén ngudi.lén tén trong nhan céch, tin twéng_va mé rong tinh dc lap cia cic em=> Néu ngudi 1én khOng nhan thite dugc nhu cau thay dai kigu quan hé voi cic em thi dé xay ra sy chéng d6i, buréng binh 6 céc em. . Nguyén vong muén dugc tin tuéng-va déc lp’ hon, duge binh ding nhét. djnh voi ngudi lin 06 thé thc day c&c em tich-cuc hoat déng, chap nhin nhiug yéu cdu dao dite eda npwdi ln va phuong thite hinh vi trong thé gidi npwdt lén va nhur vay’ 0 diéu kign cho sur truéng thanh cla cdc em. Nhung mit khdc; chinh nguyén vong nay. cling c6 thé khién cde em chéng déi nhimg yéu cdu cia ngudi In, dé cham. tw ai khi ngudi lon cham s6c, diéu khién, kiém tra ... cdc em ti mi ma it cht y dén y kién: rigng eta cdc em, : Thiéu nién c6 nhu céu tham gia vdo dbi séng cia ngudi lon mot cach thre sy trong khi dé kinh nghigm ciia cdc em cin han ché, kha nding ciia céc em com chua ‘wong tng véi nhu ciu d6. Dé 1d mOt mau thudn trong sy phat trién nhan céch ata thigu nin i ngudi lon cn chi y. - 2.6.2. Giao tip ctia hoc sinh THCS vai gido vién Nhin-chung, & thai ky day thi, hoc sinh thug e ngai, ryt re khi giao tiép voi gido vign, dic bigt la d6i véi nhimng sy kign vé cuge séng sinh hogt c4 nha, trong khi 6 cdc em rat obi mé véi ban be. 7 ° Khi giao tiép véi pido vién vé cdc ngi dung hoc tap, hoc sinh dau cép con rut ré, sau manh dan Jén dan . ¢ Hoc sinh thuong ling ting, khé dign dat bing Iai ndi khi giao tiép voi gido vign vé nhiing ngi dung mang tinh chat.cd nhan, nhat la vé nhimng thiéu sot, chua hodn thanh, + Hoc sinh thuding (6 ra coi mé, hao hing, s6i ndi khi giao tiép véi gido vien chu nhiém, véi cde gido vién day céc mén Nhac, Hoa, Thé duc hotc khi vui chai, gidi tri, tham quan, © Hoc sinh dang tip lim ngudi lén nén céc em vita tham dé, vita hoc ip, vita Hing ting khéng r6 nén thye hign hinh vi nhur thé nao cho hop ehudn (dang tim kére chuan myc hanh vi.) * Trong giao tiép tg xit, cic em cdn chiu sy chi phdi bai nn .thire cam tinh, Vi vay, khi giao tip véi hoc sinh THCS, gido vign edn: ~ Dam bao sy t6n trong nhén céch, tinh dan’chd, tinh nan van, i ~ Phat huy tinh d6c lip va tur gic, tinh tich eure eta hoe sinh, gop phin kich thich nang luc ty khéing dinh & Ita tudi khiing hong, tp lim ‘nguai Gitip hoc sinh hinh thanh nhing ky ning hanh vi giao véi mgi ngudi. 2.6.3. Quan hé lién nhdn each MGi thiéu nién cé thé déng thai la thanh vién cia nhigu nhém va dink, Top pe, 18 hoc tp, Doi thiéu nién Tién phong HS Chi Minh vin cia tap thé, thiéu nién cé quan hé qua lai mat thiét, hai chiéu véi tap thé: - Tp thé anh huéng dén cd nhin ~ CAnhan anh huéng dén tp thé. * Sur anh huéng ciia tap thé dén ca nhan big hign & cae mat sau day: + Trong t€p the, c nhin duge gin bé véi moi ngudi, khong bj don déc. + Qua tip thé, cé nan duge lién hé véi cée tép thé khée vi vei xa hi + Qua tip thé, cac tu tuéng chinh tri, dao dite, thim mg ... cia xd hi duge thém vio cé nhdn, chi dao hanh vi vA hoat déng cila ho. * Qua hoat dong cia tap thé, cd nhin tigp thu nén van héa, bién ching thanh ‘inh nghiém cia ban than, hinh thanh nhting nét, nhding dic diém, thude tinh eta nhdn edch. => Xay dung tp thé hoc sinh 14 nhiém-ve quan trong cua ngurdi thiy gido. # Anh huéng ctia ca nhan dén tp thé phu-thude vio nhiing phim chat c4 nhiin ciia ho, vao sur phong phii vé tim hén ciia ho, sur hiéu biét vé nhiém vy, vé nhing gid tr] tinh thin ctia tap thé, 2.6.4, Quan hé bd ban cita hoc sinh THCS *Thiéw nién cé nhu edu giao tiép véi ban, nhu edu giao tiép vii ban cia thigu nign phat trién manh, nhiéu khi vuot lén trén cd hoat dng hoe {Gp va c6 khi lm céc em sao nhang giao tiép véi ngudi than vi : . ~ Khi giao tiép voi ban, thiéu nién & vj tri binh dang voi nhau. ~ Khi giao tip, thiéu nién c6 diéu kign dé hoat dong doc lap, thay sur hiéu biét lin nhau vé cde van dé ca cdc em. - Thiéu nién muén duge ban be thira nhén va t6n trong va coi quan hé véi ban bel quan hé riéng cita ed nhiin, khong mudn nguai lén can thigp ~ Quan hé ban bé eila thigu nién 6 tinh chét Iya chon va md rong ra ngodi pham vi nha trréng. biét cach hop tac é tim sy, tim . * Thiéu nién coi trong cde pham chdt cia tinh ban trong quan hé véi ban, hung doi. khi cdc em khéng hiéu ding vé nhting biéu hién cia ede phim chit nay, do dé cdc em dinh gia khéng ding vé hinh vi, thai d6 cia ban, . 132 * khéng chi din sang tinh chat c6 cht dinh: tinh chat khdng chi: 6 d va tinh chat cO cha dinh dang, phat trién manh (nhung chua chim uu thé).Tinh chat } chuyén tiép direc thé hign 6 tat cd cdc qua trinh nhan thir Tuy nhign, & thid * Tinh ban c6 y nghia lén Adi voi sue phat trién nhan cach ciia thiéu nién, vi: 2 Khi giao tiép, cdc em chiu anh huéng lan nhau, Nhiing-wu diém cila ban be lam cho eéé em suy nghT va mong muén minh cé nhiing wu diem d6. Do d6, ban be 6 thé la hinh mau déi vi cae em. = Trong khi tr chuyén, tam su tho lufn véi cdc ban vé cuge sing, vé dao my ..: cdc em sé hinh thanh nhéing quan diém va niém tin nhat dinb. = Loi nhin xét cia ban gitip thiéu nién-nhgn ra thigu sot cua’ ban than, Khoi got nguyén vong sita chita va dap tmg yéu cu dur ra trong quan hé ban be. - Nhi giao tiép vai ban, thiéu nién.tiép thu céc chuan myc xa hdi, cde em nhgn thire duge ngudi khde va nhan thie duge ban thén, * Lita tudi thiéu nién dai cd se quan tdm tai ban khac gidiva bat diu cha y t6i vé bé ngoai cia ban than, thiéu nién cfing c6 nhu cau duge ban khée gidi quan tam. Trong tinh ban khac gidi, thiéu nién via hén nhién, vira-cé-vé than trong, kinh dao. Céc om c6 y thite rd rét vé gidi tinh ca minh, 2. Sy phat trién tm ly etia hoc sinh THCS 21 Si phat trién tri tug etta hgc sinh THCS. Sur phat tridn ti tug ca thiéu nién thé hign rit x5 sy chuyén tiép tir tinh chat. inh khong gidm di 2.1.1 Tri gide: Tri giéc c6 cho dinh phat trién manh: + C6 kha nfing quan sit theo myc tigu va nhigm vy dat ra, + Cé kha ning phan tich va ting hop di wrong tri gide mOt'céch phitc tap. + Trong mét s6 tru’mg hyp, 6 thé tri gide phén biét khd tinh t€, sdu sic. n tri gidc khong chi dinh van con: + Co ki thigu nign tri gide sy vat hign twong mét cach hd hot, be ngoai. + Khi tri gide thi n tugng ban dau déng vai tro rit lon, © Dac diém néi ba (ngay cling ting 8 v trong tri nhg ca thiéu nign fa phat trién tinh, chit chi dinh lugng lan chat long). Cac em biet: - Didu khién, digu chinh va t6 chée qua trinh tri nhé. - Sir dung cae phurong phép dic bigt dé ghi.nhé va nhé lai. - Phan tich, hé théng héa, phan loai khi ghi nhé. © Ghi mhéy nghia ngay cing thay thé cho ghi nhe may méc. Tuy nhién, ghi nhé khéng chi djnh Vin obn, vige ghi nhé vin cdn thy tin: Khi gp kh6 khan thi tir bo vige ghi nhéry nghia, Thiéu nién cing xem thudng vige hoc thudc long. Do dé, ¢ + Bbi'duréng phuong phap ghi.nhé cho thiéu nié - Giip thidu nién biét cdfiiphai-ghi nhdé chinh xde + Gitp thiga nién biét thiét lap cdc mdi lin hé gidta tai Liéu moi va tai figu ca, biétlign hé kién thie gitta cde b§ mon ~ Rén cho thiéu nién cach ngén ngir cia chinh minh. 2.13. Ve neduy: , > Tu duy néi chung va tr duy trina tugng néi riéng dang phat trién manh. ~ Kha nang suy luan va phan doan cing phat trien. ~ Thidu nién dOi hoi phai chimg minh réi mei tiép thu chit khéng 48 ding chéip nhan nh & tui nhi ding. Tuy nhin tw duy cba thigu nign c6n vai han ché sau: - Thanh phn cia tu duy hinh tuomg ~ cy thé van gitt vai rd quan trong tron, cdu nic eta tu duy. Cale em van cin sy hé try cia nhtmg biéu tugng trre quan vé d6i turgng dé tim higu nhimg dau hiéu ban chét, triru tugng ciia déi tong dé. - Naing luc van dung va suy ludn van con yéu, ~ Phan tich, so sdnh khdng toan dign va trit dé; hay khdi quat véi va khong cin cir vio dau higu ban chat, dat chinh xde ndi dung ti ligu d3 nh bing 2.1.5. Ngén ngit: So v6i nhi déng, ng6n ngi cia thiéu nign phong phi, chinh xie vi chat ché ion. Cac em da nim durgc ngén ngit hinh tong, 2.2, Suehinh thanh va phat trién tie § thite. ‘han cach hoc sinh dang hinh thinh va phat trién manh mé, nd bat diu rd net, *Hiing tha, tinh cach; nding lye... Trong dé, ndi bat 14 sy phat trign ctia ty ¥ thire, tinh “Gam; dao dite, 2.2.1. Sie hinh thanh ue y thice: M6t trong nhimg dae diém quan trong ciia sy phat trién nhdn céich & tudi th nidn li sy hinh thanh ty ¥ thite, * Vai cic bidu hign: ~ Bat diu quan tam t6i bin than, tir vé bén ngoai cho dén thé giéi ndi céc phdm chét nhan cdch ctia minh. ~ Xudt hién nhu cdu ty danh gia, so sanh minh voi ngudi khic, ~ Bat du xudt hign kha nding tyr gido duc. * Tuy thite cia thiéu nién cé cic dac diém: im, vé ~ Vé ngi dung: Khéng phai tét cd cée phim chit nhén eich déu duge ¥ thir cling mt le ma lie diu, cde em nhan thie hinh vi cla minh, vé sau cic em mé nh§n thirc vé phim chat dao dite, tinh cach va n’ing lye ctia minh trong cae pham v khée nhau: ~ Vé céch thite: ban diu cée em dainh gid ban thin dura trén sw dinh gid et ngudi khde (thigu nién nhn xét minh bling con mat cla nguéi khéc), din din cdc en méi dc lp phan tich, dnh gid bin thin, ~ C6 sy mau thun gid nhu cu tim hidu, dnh gia ban than véi ky nang phan lich cée biéu 16 cua nhdn cach, 134 - Tuy bit déu c6 kha nang ty gido duc nhung sy ty gido duc cla thidu nign con » chua cé hé théng, chua c6 ké hoach, 2.2.2. Sc hink thanh tinh cam ctia thiéu nién, Tinh cém cha thiéu nién sau sic, phire tap hon tinh cém cia tdi nhi déng, Die diém ndi bat cia tinh cém & tubi thigu nign li: : + DEbj xtc dong, dé bj kich déng. . * Dé thay déi trang thai cam xdc, tinh cém con mang tinh bang bot. SS én tinh cam that, chua ¢6 kha nang kiém ché.tinh cdm ~ xtic’ cdm,-Vao | cudi (udi thigu nién, cae em méi co thé digu khién tinh cdm — xtc cém cia minh; + Tinh cém cap cao phat trién'manh (tinh cém dao dite, tinh cdm thim' mg, tinh ci tri tug ...) . + Otudi iéu nién da bit dau xudt hign nhiing ring cim giéi tinh, 22.3. Sie hinh thanh dao dite: Do c6 sy md rng quan hé xa hgi, do syr phat trién manh ma ca tw y thite ... md dgo dite eta thiéu nign phat trién manh mé. Sy hinh thanh ¥ thitc dgo diic, sur linh hoi Géu chuan cia hanh vi dgo dite 1a dic diém tam ly quan trong & lira tudi nay. Do nhin thite va ty ¥ thie phat trién; hanh vi cia thiéu nién bit diu chju sy chi dao cia nhimg nguyén tic, nhitng quan diémdao ditc, 6 thiéui nién da-xuat hign " ambting rung cim 05 ¥ nghia x4 hi va céc. em cing d&.cé y thite vé vige rén luyén hing phim chat dao dite vi phim-chit y chi..Tuy nhién, co khi- cde em hiéu chua dig va chua c6 phurong phép rén luyén cic pham chat dao dite mét cach ding din, » Viviy,c ~ Giip thigu nign higu ding vé cdc Khai nigm dao dic va cde phim chat ¥ chi chite cc hoat dng dé thiéu nign cé thém kinh nghiém'va niém tin : BAITAP THYC HANH Bai 1: Nhing dc diém nao la dic diém nhan cich ctia hoc sinh 6 tdi day thi? it tha . Hay cudi Tyr trong, t6 ra 1a ngudi lon Cham chi | Thich durge déi xir binh ding véi ngudi lin Hay xie dong Quan tim dén ban khac gigi Néinhanh Tinh tinh that thudng hay thay di Hay inét moi, ué dai Chai ¥ dén vé ngoai cla minh Hay buéng binh Hay giip ban Yeu quy cha me. 7 Hay ghi nhat ki Kinh thay, nhumg ngai giao tiép véi thay cé . Cé tinh hay 1 mo it giao tiép voi ban be. Hay hén lao mét cac v6 co 135 Chuong 3:TAM LY HQC LUA TUOL HQC SINK TRUNG HOC PHO THONG 1. Mue dich yéu cau > Cie gido sinh phai ndim duge cae dic diém eo ban cba tim ly lita tudi hoe sinh THPT trong quan hé giao tiép, nhan cach va sy phat trién tri tué. ~ Cé thé.van dung nhimg diéu da hoe vao vige nhan dang hanh vi, tim ly, eta hoc sinh khi quan sat hoc tiép xtc véi hoc sinh THCS. | ~ Biét rit ra céc két Iudn céin thiét 6 thé vn dung trong céng tic sau nay. | IL. Nhiing néi dung co ban cia chong nay + I. Nhing yéu té anh ncéng t6i se phat trién tém ly liea'tudi hoe sinh THCS. ~ Khai nigm tudi thanh niga . | ~ Sy phat trién vé mat thé chat cia tudi thanh nién, ~ Didu kign xih9i cia sy phat trién tam ly lira tudi hoc sinh THPT. ~ Hoat dgng hoc tap cia hoc sinh THPT. ~ Hoat dgng giao tiép ciia hoc sinh THPT. 2. Swe phat trién tm by ctia hoe sinh THPT. ~ Sy phat tridn tri tué etia hoc sinh THPT. ~ Sy hinh thanh va phat trién ty y thie eita hoe sinh THPT. + Sy hinh thanh thé giéi quan ciia hoc sinh THPT ~ Dai song tinh cim eda hoe sinh THPT. ~ Nhgn thite va xu huéng nghé eiia hé sinh THPT. IML, Tai ligu tham khao. - TLHLT va TLHSP cia vy BH.NXBHN 1995. - Dai.sdng tinh cém etia hoc sinh, = Tap chi hoa hoc trd. IV, Cu hi huréng din hoc tap 1.Tai sao ndi*: * Tudi thanh nién 4 mét hign tong tim ly xh chi y van dé gi khi gido duc thanh nién ? 2.Sy phat trién tam ly cia héc inh THPT 6 nhiing thuén loi va khé khan gi? 3. Néu nhing dic diém co ban trong sy phat trién tri tué cia thanh nign mdi Ion, nguyén nhén cia cdc dic diém 46. ‘cha sir phat trién y thite ciia thanh nién mdi Ién, Y nghia cia nd véi n nhdn cach cita thanh nién méi lén . 4. Dai song tinh cdm ciia hoc sinh THPT cé gi dic biét? So sinh dic diém quan hé vdi ban ciia thanh nién méi én véi quan hé ban bé ctia tudi thiéu nign, | 5: Phan tich dic diém sy hinh thinh thé gidi quan, niin sinh quan va sy hye chon nghé nghiép cia hoc sinh THPT. Nguoi lon cin 136

You might also like