सार्वजनिक बडापत्र : महत्र् र आर्श्यकता

सार्वजनिक बडापत्रको पररचय:

 सार्वजनिक सेर्ा प्रदाि गिे कार्ावलर्हरुले उपलब्ध गराउिे सेर्ा, समर्ार्नध, नजम्मेर्ार कमवचारी, प्रनिर्ा, दस्तरु आनदसम्र्न्धी
नर्स्तृत नर्र्रण उक्त कार्ावलर्को पहचुँ र्ोग्र् ठाउुँमा रानिएको सचू िापत्र िै सार्वजनिक बडापत्र हो ।
 सेर्ा प्रदार्कद्वारा प्रदाि गररिे सेर्ाको नर्स्तृत नर्र्रण एर्ं सोको प्रनतबद्धतासम्बन्धी जािकारी र्डापत्रमा उल्लेि गररएको हन्छ।
 राज्र्का तर्व बाट प्रदाि गररिे सेर्ामा कुिै कमी िहोस् साथै सेर्ा प्रदाि गिे राज्र्का अनधकारी र्गवहरु जर्ार्देही बन्ि सकुि भन्िे
उद्देश्र्का साथ सार्वजनिक सेर्ा बडापत्रको अर्धारणा आएको हो ।
 सेर्ाग्राहीहरुको सर्ोपरर नहतका लानग सार्वजनिक सेर्ा बडापत्रको अर्धारणा ल्र्ाउिे व्र्नक्त बेलार्तका प्रधािमन्त्री जोि मेजर हि् ।
उिले 12 जल ु ाई 1991 मा र्ो अर्धारणा ल्र्ाएका हि् ।
 सार्वजनिक सेर्ा प्रर्ाहमा प्रमि ु दानर्त्र् एर्ं भनू मका सरकारको रहिे हदुँ ा िागररक बडापत्र र सार्वजनिक बडापत्रलाई समािाथीका
रुपमा बझ्ु ि सनकन्छ।
 िेपालमा िागररक बडापत्रको सरुु र्ात नर्.सं. 2056 बाट भएको हो।
 िेपालमा क्षनतपनू तवसनहतको िागररक बडापत्रको व्र्र्स्था नर्.स.ं 2070 र्ैशाि 2 बाट भएको हो ।
 सार्वजनिक बडापत्रबारे सश ु ासि ऐि, 2064 मा उल्लेि भएको छ ।
 सार्वजनिक बडापत्र जिताको सार्वभौनमक अनधकारको सम्माि गिे नसद्धान्तमा आधाररत हन्छ ।
 जितालाई उपलब्ध गराइिे सेर्ा सनु र्धामा र्थासक्र् उच्चस्तरको उपलनब्ध हानसल गिे प्रनतबद्धता जाहेर गिवु सार्वजनिक बडापत्रको
लक्ष्र् हो ।
सार्वजनिक बडापत्रक नसद्धान्तहरु
1. सेर्ाको मापदण्ड 2. सचू िा तथा िल ु ापि
3. सौहरदता तथा सहर्ोगीपि 4. छिोट र परामशव
5. गनल्त सधु ािे पररपाटी 6. रकमअिसु ारको मल्ू र्
सार्वजनिक बडापत्रको महत्र्:
 सेर्ाप्रदार्क तथा सेर्ाग्राहीबीच समु धरु सम्बन्ध स्थानपत हिे ।
 पारदनशवता एर्ं जर्ार्देनहता र्ृनद्ध हिे हुँदा सश ु ासिमा सहर्ोग पग्ु िे॥
 प्रदाि गररिे सेर्ाको सरलता एर्ं शीघ्रतामा अनभर्ृनद्ध हिे ।
 सार्वजनिक सेर्ाको कार्वदक्षता तथा प्रभार्काररता र्ृनद्ध हिे ।
 सार्वजनिक सेर्ाप्रनत िागररकको नर्श्वास कार्म हिे ।
 गणु स्तरीर् सेर्ा कार्म हिे ।
 जिसन्तनु ि कार्म गिव बल पग्ु िे ।
 सचू िाको हक कार्ावन्र्र्िमा सहर्ोग पग्ु िे ।
 झन्झनटलो कार्वप्रनिर्ाको सहजीकरणमा सहर्ोग पग्ु िे ।
 अिमु ािर्ोग्र् सेर्ाप्रर्ाह पद्धनतको नर्कास हिे ।
 सेर्ाग्राहीको सन्तनु िको मापिको आधार बन्िे ।
 गिु ासो न्र्िू ीकरण एर्ं गिु ासो सिु र्ु ाइमा सहर्ोग पग्ु िे ।
सार्वजनिक बडापत्रका नर्शेषताहरु
 सेर्ाग्राहीलाई उपलब्ध गराइिे सेर्ाको प्रकार, पररमाण, समर् एर्ं नजम्मेर्ार व्र्नक्तका बारे मा उल्लेि
 सेर्ाको प्रकृ नत अिरू ु प छुट्टाछुट्टै िागररक र्डापत्रको व्र्र्स्था
 र्डापत्र कार्ावन्र्र्ि अर्स्था हेरी दण्ड तथा परु स्कारको व्र्र्स्था
 उजरु ी गिे तथा सन्ु िे निकार्को व्र्र्स्था
 सेर्ा प्रदाि गिे निकार् र्ा व्र्नक्तको ठे गािा
 उपलनब्धको सचू ाङ्क
 निधावरण गिे निदेशक नसद्धान्तको उल्लेि
 क्षनतपनू तवको व्र्र्स्था हि सक्िे ।
1. सार्वजनिक बडापत्र भिेको के हो? 6. सेर्ाग्राहीहरुको सर्ोपरी नहतका लानग सार्वजनिक बडापत्रको
(A) जिताले जारी गरे को आदेशपत्र अर्धारणा ल्र्ाउिे व्र्नक्त को हि् ?
(B) िागररक समाजको दस्तार्ेज (A) रर्टव बालपोल (B) लडव गोडररच
(C) सेर्ाग्राहीलाई ससु नू चत गिे सचू िा (C) जोि मेजर (D) जजव क्र्ानिङ
(D) राजिीनतक पाटीको घोषणापत्र 7. िेपालमा क्षनतपनू तवसनहतको सार्वजनिक बडापत्रको सरुु र्ात
2. सेर्ा प्रदार्क सार्वजनिक निकार्हरुले आर्ूले प्रर्ाह गिे सेर्ा कनहलेदने ि भएको हो ?
र सेर्ा प्रानिको प्रकृ र्ाको सम्पणू व जािकारी भएको नलनित (A) नर्.सं. 2070 र्ैशाि 2
प्रनतबद्धतालाई के भनिन्छ? (B) नर्.सं. 2070 र्ैशाि 12
(A) प्रनतर्द्धता (C) नर्सं.2070 र्ैशाि 15
(B) घोषणापत्र (D) नर्.सं. 2070 र्ैशाि 21
(C) िागररक र्डापत्र र्ा सार्वजनिक र्डापत्र 8. िेपालमा सार्वजनिक बडापत्रको अर्धारणालाई कुि प्रशीसि
(D) कार्वनर्नध सधु ार आर्ोगले आत्मसात गरे को नथर्ो ?
3. नर्श्वमा सार्वजनिक बडापत्रको सरुु र्ात कनहलेबाट भएको हो ? (A) प्रशासकीर् पिु गवठि र्ोजिा आर्ोग 2013
(A) सि् 1980 (B) सि् 1983 (B) प्रशासि सधु ार आर्ोग 2025
(C) सि् 1987 (D) सि् 1991 (C) प्रशासि सधु ार आर्ोग 2032
4. नर्श्वमा सार्वजनिक बडापत्र सरुु र्ात गिे राष्ट्र कुि हो? (D) उच्चस्तरीर् प्रशासि सधु ार आर्ोग, 2048
(A) डेिमाकव (B) बेलार्त 9. सार्वजनिक बडापत्रबाट हिे र्ाइदा देहार्को कुि होइि ?
(C) फ्रान्स (D) अमेररका (A) गणु स्तरीर् सेर्ा प्राि हि जािे
5. िेपालमा सार्वजनिक बडापत्रको सरुु र्ात कनहले भएको हो ? (B) सेर्ाग्राहीले छिोट गरी सेर्ा नलि सक्िे
(A) नर्.स.ं 2054 (B) नर्.सं. 2055 (C) सेर्ा प्रदािकतावको उनचत मल्ू र्ाक
ं ि भई दण्ड परु स्कारमा
(C) नर्सं. 2056 (D) नर्सं. 2057 प्रभार्काररता आउिे
(D) िागररकलाई नििःशल्ु क सेर्ा प्रानिको अर्सर हिे

1 C 2 C 3 D 4 B 5 C 6 C 7 A 8 D 9 D
10. िागररक र्डापत्रको अर्धारणा कसको अध्र्क्षतामा गनठत 15. सार्वजनिक बडापत्रबाट हिे र्ाइदाअन्तगवत देहार्को कुि
प्रशासनिक सधु ार आर्ोगको प्रनतर्ेदिबाट आएको हो? पदैि ?
(A) शेरबहादरु देउर्ा (B) भरतमोहि अनधकारी (A) गणु स्तरीर् सेर्ा प्राि हि जािे
(C) नगररजाप्रसाद कोइराला (D) पष्ट्ु पकमल दहाल (B) सेर्ाप्रदार्कको नहत प्रबद्धवि हिे
11. सार्वजनिक र्डापत्रले कुि कुरामा मख्ु र् जोड नदएको हन्छ ? (C) सेर्ाग्राहीले छिोट गरी सेर्ा नलि सक्िे
(A) दक्षता (B) प्रभार्काररता (D) सेर्ा प्रदािकतावको उनचत मल्ू र्ाक ं ि भई दण्ड तथा
(C) नमतव्र्र्ीता (D) मानथका सबै परु स्कारमा प्रभार्काररता आउिे

12. सार्वजनिक बडापत्रको नसद्धान्त कुि होइि ? 16. सार्वजनिक बडापत्रको समनु चत कार्ावन्र्र्ि भए िभएको
(A) सेर्ाको मापदण्ड (B) छिोटर परामशव अिगु मिका लानग गठि हिे एकाइलाई के भनिन्छ ?
(A) Political Audit Panel
(C) गोपिीर्ता (D) मानथका सबै
(B) Social Audit Panel
13. देहार्मा उल्लेनितमध्र्े सार्वजनिक बडापत्रको नर्शेषता कुि (C) Public Audit Panel
होइि ? (D) Economical Audit Panel
(A) सेर्ाग्राहीलाई उपलब्ध गराइिे सेर्ाको प्रकार 17. सार्वजनिक बडापत्रको महत्र्अन्तगवत देहार्को कुि पदैि ?
(B) सेर्ाको प्रकृ नतअिरुु प छुट्टाछुट्टै सार्वजनिक बडापत्रको (A) सचू िाको हक कार्ावन्र्र्िमा सहर्ोग
व्र्र्स्था (B) सेर्ामा िागररक सहभानगताको न्र्िू ता
(C) उजरु ी गिे तथा सन्ु िे निकार्को व्र्र्स्था (C) झन्झनटलो कार्वप्रनिर्ामा सहजीकरण
(D) सेर्ाग्राहीलाई दण्ड तथा परु स्कारको व्र्र्स्था (D) सरकारी निकार् र अनधकारीको दानर्त्र् एर्ं नजम्मेर्ारी
14. सामान्र्तर्ा सार्वजनिक बडापत्रमा देहार्का कुि कुरा नसजविा
समेनटएको हन्छ ? 18. सार्वजनिक बडापत्रले पर्ु र्ाउिे र्ोगदाि देहार्कामध्र्े कुि
(A) उपलब्ध गराइिे सेर्ा होइि ?
(B) समर्ार्नध (A) सेर्ाप्रनत गिु ासोमा न्र्िू ता एर्ं गिु ासो सिु र्ु ाइमा सहर्ोग
(C) नजम्मेर्ार कमवचारी एर्ं प्रनिर्ा र दस्तरु (B) अिमु ािर्ोग्र् सेर्ाप्रर्ाह प्रणालीको नर्कास
(D) मानथका सबै (C) गणु स्तरीर् सेर्ा प्रर्ाहमा न्र्िू ीकरण
(D) सेर्ा प्रर्ाहमा पारदनशवता र जर्ार्देनहताको प्रर्द्धवि
19. देहार्को कुि भिाइ बेठीक छ ? (A) सार्वजनिक बडापत्रले सेर्ा प्रर्ाहलाई सरल र शीघ्र बिाउि सहर्ोग पर्ु र्ाउुँछ। (B) सार्वजनिक
बडापत्र सेर्ाग्राहीको सन्तनु िको मापि गिे आधार बन्ि सके को पाइुँदिै । (C) सार्वजनिक बडापत्रले सेर्ाप्रनत जिनर्श्वास कार्म गिव मद्दत
पर्ु र्ाएको छ। (D) सार्वजनिक बडापत्रले सश ु ासि प्रबद्धवि एर्ं नर्नधको शासि कार्म गिव सहर्ोग पर्ु र्ाएको छ।
20. कुिै सेर्ाग्रनहलाई िागररक र्डापत्रमा उल्लेि भएबमोनजम सेर्ा सनु र्धा उपलब्ध हि िसके मा नजल्ला स्तररर् कार्ावलर्मा क्षनतपनु तव
उपलब्ध गराउि क्षनतपनतव निधावरण सनमनतको अध्र्क्ष को रहिे व्र्र्स्था रहेको छ? (A) नजल्ला समन्र्र् अनधकारी (B) सम्बनन्धत
पानलकाको प्रमि ु (C) नजल्लाको प्रहरी प्रमि
ु (D) सम्बनन्धत कार्वलर् प्रमि
ु
21. िेपालमा 2073 असोज 16 गते पनहलो नडनजटल बडापत्रको सरुर्ात कि कार्वलर्बाट भएको हो? (A) नज.नर्.स., रुकुम (B)
नज.नर्.स., काठमाडौं (C) र्ातार्ात कार्ावलर्, लनलतपरु (D) नजल्ला प्रशासि कार्ावलर्, भक्तपरु
22. िेपालमा 2073 मंनसर 8 गते पनहलो अनडर्ो बडापत्रको सरुु र्ात कुि कार्वलर्बाट भएको हो? (A) नज.प्र.का. तेह्रथमु (B) नज.प्र.का.
झापा (C) नज.प्र.का. काठमाडौं (D) नज.प्र.का. कानस्क
23. िेपालमा कि कार्विमबाट बडापत्रको सरुु र्ात गररएको नथर्ो? (A) नर्पन्िलाई आर् निमि
ु ालाई न्र्ार् (B) नर्पन्िलाई न्र्ार्
निमि
ु ालाई आर् (C) नर्पन्ि र निमि
ु ालाई न्र्ार् (D) नर्पन्ि र निमि
ु ालाई आर्
24. जोि मेजरले िागररक बडापत्र लागु गिव तर्ार गरे का ६ नसद्धान्तहरु मध्र्े कुि पदैि? (A) Quality and Choice (B) Standard and Value
(C) Accountability and Transparency (D) Compensation

25. िेपालको सनं र्धािमा कनत धारामा सचू िाको हकको व्र्र्स्था गररएको छ? (A) धारा 24 (B) धारा 25 (C) धारा 26 (D) धारा 27
26. सश
ु ासि निर्मार्ली अिसु ार नजल्लास्तरीर् क्षनतपनु तवको निधारण सनमनतमा कनतजिा सदस्र् रहिे व्र्र्स्था रहेको छ? (A) 3 (B) 5
(C) 6 (D) 7