Professional Documents
Culture Documents
mm
www.foreverspace.com.mm
www.foreverspace.com.mm
www.foreverspace.com.mm
www.foreverspace.com.mm
uuwpf? ?uuwpfonf jrefrmEdkifiH urf;&dk;wpf jzpfawmfro l nf? xkjd rwfpmG bk7m;. tCom0u wynfh
av~mufY awG\7aom ta7;-u;D onfh pm;ig; wpfrsK;d jzpf ESpyf g;um; 7Si0f "d 7l ESifh 7Sio
f Vd 0D wk\jd zpfonf? tvkytf
I vlodrsm;onf? Tig;onf yg+aA' tvdkt7 au`; (wynfh)um; 7SifA<k ad Zm jzpfonf?
iawmufw/l uojrif;/ ipifpyf ponfw\Edk iS t fh wl ygpD'kd xdkjrwfpmG bk7m;.Om+fawmftjrifhonftawmifav;
rsK;d 7if;wGif yg0ifonf? uuwpf. ud, k o
f nf jym;I q,f jzpf.? oufawmf tESpo f ;Hk aomif;ESpaf xmifwGif
tenf;i,f 7Snfvsm;onf? ESmwHwkdI atmufar; acrm&HkY y7ded¤mefjyKawmfrl7m/ -uGi;f aom"mwfawmf
a7S\o\ak d igxGuaf eonf? acgif;.ab; wpfzufwpfcsuf wGif tpkuXkd myemI wpf*g0kwjf rihaf om apwDawmfudk wnf
-uD;rm;aom rsufvHk;ESpfvH;k 7Sdonf? ausmql;awmif xm; udk;uG,f-uonf? xkdtcg vlwkd\.oufwrf;rSm
ESpfckygI a7S\q;l awmifwGif rmausmaom ql;&kd;rsm; 4 aomif;jzpf.?
yg7Sdonf? tjrD;rSm xdy0f dki;f rsKd;jzpf.? ta-u;rsm;rSm
r-uD;ri,fjzpfI tem;-urf;ta-u;rsKd; jzpfonf?
Tig;. ta7mifrSm rGJjyma7mif jzpfI/ ausmydki;f wGif
tpdrf;a7mif 0rf;ydkuw f pfav~mufwGif tjzLa7mif oef;
aeonf? uuwpfonf omreftm;jzifh wpfaycGJom
7Sad omfvnf;/ wpfcgwpf7H t7Snf 5 ay tav;csed f 55
yd©mcef\txd 7SEd dik fonf? Tig;. pnfazmif;rsm;rS t
awmftoihf aumif;rGefaom ig; pnfazmif;aumfudk
jyKvyk f77SEd idk o
f nf[k od7onf? vl o d r sm;onf h uuwpf
uukoefjrwfpGmbk7m; m;? ? bk7m;ig;qlyiG f7h m Tb] uul7H ? ? uuk7o H nf yifv,fig;rsK;d jzpfI 7ckid jf ynf
uBmtwGif; yGihfawmfrlcJhjyD; bk7m;av;qlteuf zufwiG f ivufcmG [kif;/ xm;0,fzufY iuG, J if[k if;
yxrqHk; yGihfawmfral om bk7m;7Sijf zpfonf? wGiof nf? Edik if jH cm;wGirf l tdN,d qmref[k ac:avh7-dSu
acrHjynfrS tCd'yk#m;ESifh 0domcgyka#;rwk\.d om; onf? yg+aA' tvdt k 7 uul7o H nf iyk#m;ESit fh wl
jzpf.? t7G,af 7mufaomf oifjh rwfaom owd\korD;ESihf ay:vDeDr'D dk rsKd;7if;wGif yg0ifI/ Tig;ESpfrsKd;vH;k yif
vufxyfxdrf;jrm;.? om;awmfOW7udk zGm;jrifjyD; jrefrmEkdifiHY vl-udKufrsm;ojzifh ta7mif;7 wGif
aemuf avmuD pnf;pdrfukd pGe\fy,fum awmxGuaf wmf us,favonf?
rlonf? 7Spv f -umr~ 'kU7p7d,m usihaf wmfrljyD;aemuf uuk7o H nf ajcmufay ausmaf usmt f xd 7SnEf ikd o
f nf?
ukUKd aAm"dyif7if;0,f o£nKwOm+fawmfu7kd I bk7m; ESma,mifyI G 0dik ;f onf? rsuv f ;kH -uD;onf? yg;pyf-uD;I
1
www.foreverspace.com.mm
uul7H uau;tkdyif
2
www.foreverspace.com.mm
uau;tkyd if
uuau;tkdjcHwpfjcH. wpfpdwfwpfa'o
awmiftar7duwkduf tufuGma'gEkdfifiHY pkdpGwfI
ajr-oZmaumif;onfha'owGif uau;tkdjcHrsm;ukd
txufygtwkid ;f pkdufysK;d xm;-u.? ajr-oZmaumif;
aoma-umihf tukdif;rsm;ukd csKd;pkduf&Hkjzihf vkdovdk
xyfrHwkd;yGm;apEkdifayonf/?
3
www.foreverspace.com.mm
jrefrmhtEkynmwpf7yfjzpfaomZmwfobifrS ESpfyg;oGm; tu
ESpfyg;oGm;tcef;onf jrefrmZmwfobifwGif ta7;-uD;onhfu@wpfckjzpf.? EkdifiHausmf bk7m;'g,um OD;zkd;pdefESihf 'kwd,,kd',m;
rodef;arwkd\onf ESpfyg;oGm;tuukd Tokd\ykdifEkdif,Ofaus;pGm toHk;awmfcH-uonf?
4
www.foreverspace.com.mm
xm0pOfwnfjrJonfhokckrynmw7yf
,Ofaus;onfjzpfap/ &dik ;f pdik ;f onfjzpfap/rnfonfv
h rl sK;d wGirf qdk rdrw
d k\d.pdwfwiG ;f o@mefudk tujzifhaz:jyonfh
"avh7adS yonf? Tta-umif;7yfwiG f uckejf cif;.t"d_g,f/vltrsKd;rsK;d wkd\. uyHu k enf;rsmESifh ujcif;.tusK;d
aus;Zl;rsm;udk az:jyxm;onf?
5
www.foreverspace.com.mm
uckejf cif;
6
www.foreverspace.com.mm
uckejf cif;
(tay:)
jrefrmuav;wpfpk. aysmfrqHk;onhf tkd;pnf0dkif;
(vuf0J)
pnf;yHk vnf-um 'Gm'7mwpfpHkjzihf jrefrmtrsKd;orD;ud³mtu
vnf;aumif;;ujyu.?wpfcgwpf7Hwd7>mefESihf
wlatmif jyKvkyf7ef yPnf;r7Sdonfhtcg trl
t7mESifyh if wd 7>mefESiw hf al tmifjyKvkyfI ujy-u
ao;onf? bDvl;u/arsmufu/[o®mu/vdyfjymu/
ud³7muwkd;e7m;u paomtursm;rSm jrefrmwkd\
twGuf wd7>mefrsm;rS twkc;kd onft h ursm; jzpf-u
onf? *sm;Ag; uGse;f ol uGse;f om;rsm;vnf; wd7>mef
twkc;kd onfh tursm;udk uckeaf vh7-dS u.? wdAuf
Edik if EH iS fh w&kwfEd k if i Hrsm;wGiu f m; raumif;qd;k 7Gm;
tursm;udk uckew f wf-uonf?
ta7S\wikd ;f tursm;onf t"d_m,feufeJ
I pdwfyg0ifpm;zG,f7m aumif;avonf? aysmf&Fif
r=twGuo f mv~if r[kwb f J omoema7; ta-umif;
rsm;udk o&kyfaz:um Zmwfvrf;ZmwftdrfzGJ\I
cif;usif; jyavh7aSd vonf?
omoema7;tursm;rS tqihfqihaf jymif;
vJ ay:xGe f ; vmaom vlr sKd ; qdk i f 7 tursm;
onf ta7S\wkdif;rsm;wGifomru taemufEdkifiH ,kd;',m;Zmwfobifjycef;wpfcef;rS ,Ofrif;ysKdESihf ukd,Qwkd\. a7S;rlrysuf
rsm;Yvnf; awG\7SdEdkifayonf? odk\tm;jzihf Adk[;D [efa7;jypHkwGJtu
7
www.foreverspace.com.mm
uckejf cif;
,kd;',m;uajconffwpfOD;. wyifwkdiftu
jrefrmt7yfoluav;rsm;,drf;
rD;,m;/ [efa*7D/ tDwvD/ pyde/f ydv k ef/ t*®vefpaom
taemufEdkifiHrsm;wGif a7S;&dk;tursm;onf aus;vuf
a'orsm;wGif ,ckwdkiaf tmif acwfpm;vsu7f d-S u.?
taemufEkid if rH sm;wGif o&kyaf z:tu A,favrSm
157mpkESpfwGifay:aygufacwfpm;cJhonf?(A,fav7=
),ckacwfpm;vsu7f adS om a0ghZpHw k u JG enf;rSm eydv
k ,D ef
vufxufwGifrS xif7Sm;vmcJhonf? ,ckacwfwGif
uBmt7yf7yfY acwfpm;vsu7f adS om taemufEikd if pH w kH JG
uenf ; rsm;rS m azgh p xa7mh / wef * d k / 7G r f ; Ag;/
*spfwmAwfpaom uenf;rsm;jzpf-u.?
Edik if jH cm;rsm;rSmuJo
h \kyd if jrefrmtuynmonfvnf;
a7S;acwfvlwkd\. omoema7; tursm;rS ay:ayguf
vmaomobifr= wpf7yfjzpfayonf? ,Ofaus;r=e,fy,f
us,f0ef;vmcJhonfESihftr~/ jrefrmh,Ofaus;r=onf
taemufzuf7dS tdN, d Edkiif H. ,Ofaus;r=ESiahf ygif;pyfrd
avonf?odk\7mwGif jrefrmh,Ofaus;r=. rl7if;toGif
tjyifrSmum; aysmufuG,foGm;jcif;r7SdcJhacs? jrefrm
tuynmonfvnf; jrefrmyDyDyif wnf7dcS haJ yonf?
16 7mpkEpS t f wGi;f pd;k pHcuau;tk
ahJ om bk
dyif7ifhaemifvufxuf
ESifh 18 7mpkESpt f wGif; pdk;pHcaJh om tavmif;bk7m;vuf
xufwkd\wGifjzpfyGm;cJhaom,dk;',m;jrefrmppfyGJrsm;
a-umif\,;dk ',m; ,Ofaus;r=rsm;onf jrefrmEdkifiHawmf jrefrmuajconfwpfOD;. wyifwkdiftu
8
www.foreverspace.com.mm
uckejf cif;
(tay:)
*syeftrsKd;orD;cs,f7D,drf;
(tv,f0J)
AmvDu`ef;ol,drf;
(tv,f,m)
Zif;r,ftrsKd;orD;,drf;
(atmuf)
tar7duefausmif;ol,drf;
9
www.foreverspace.com.mm
10
www.foreverspace.com.mm
www.foreverspace.com.mm
ucsifjynfe,f
11
www.foreverspace.com.mm
ucsifjynfe,f
aom zqyvtpdk;7tzGJ\wufvmaomtcg/oD;jcm;
uif;vGwfaeaom awmifwef;a'orsm;udk jrefrmjynf
r-uD; twGif;odk\ odrf;oGif;vdkojzifh awmifwef;om;
rsm;ESifh pum;urf;vSrf;cJhavonf? odk\jzifh 194^ ck
azazmf0g7Dv 12 7ufae\wGif yifvjkH rdK\Y usif;yaomyif
vkH nDvmcH-uD;wGif awmifwef;a'acgif;aqmif-uD;
rsm;ESifh AdkvfcsKyfatmifqef; tr;jyKaomjrefrm
acgif;aqmif-uD;wdk\onf awmifwef;a'orsm;tm; jref
rmjynfr-uD;ESifh yl;aygif;7efukd wnDwnGwfwnf; qkH;
jzwf-uavonf? (yifvkHnDvmcH &=)
tqdkyg oabmwlnDcsuft7 194^ZGefv 17uf
ae\wGif pwifusif;yaom wkdif;jynfjyKvFwfawmfrSa7;
qGt
J wnfjyKay;cJo h nf h Ekid if aH wmfz\pJG nf;tkycf sKyyf kH tajccH *syfckwf7ufuef; 7ufaeaom ucsiftrsKd;orD;
Oya' tcef;(1)tykd'f(6)wGif jrpf-uD;em;ESifhAef;
armfc&kid frsm;[lI ,cifuac:wGifcJhaom e,fajrrsm; pktwGi;f rS cGJxu G fEdik cf Gi7fh aSd omfvnf; ucsijf ynfe,frSm
udk jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHtwGif;wGif jynfaxmifpk xdkuJ\ odk\cGJxGufEdkifcGifhtm+mrsm; r,lxm;acs?
tzGJ\0ifwpfck tjzpfz\JpG nf;7rnf? xdjk ynfaxmifpktzG\J0if xGufukefyPnf;rsm;
udk TrSaemiftzd\k wGif ucsifjynfe,f [kac:7rnf ucsifjynfe,frSm ajray:ajratmuf o,HZmw
[lI twdtvif;a7;om; az:jyxm;ayonf? yPnf;wkd\ ukHvkH-uG,f0aom jynfe,fjzpfonf? pdrf;pdk
1948ckZefe0g7Dv4 7ufae\wGif jrefrmEdkifiHvGwf xlxyfaom opfawm-uD;rsm;rSm tzdk;wefaomusGef;
vyfa7; 77SdjyD;aemufZefe0g7Dv10 7ufae\wiG f ucsif opfrsm;/ tjcm;opfrmrsm;tjyif opfawmxGufyPnf;
jynfe,fupdk wifz\GJpnf;vdkufavonf? rsm;7Sdonf? wd,uBmppfrjzpfrDu opfawm-uKd;0dkif;
tjzpfowfrSwfum opfrsm;udkarG;jrLxm;onfh ajr
tkycf sKyfa7; {uaygif ; 12000ausmf & S d a vonf ? Aef ; armf
ucsijf ynfe,fukd tkycf sKy7f efrq J Nt7 a&G;aumuf c7dkifrSxGufaom uGsef;opfwdk\onf tjcm;a'orsm;rS
wifajr|mufonfh jynfol\udk,fpm;vS,frsm; yg0ifaom xGufaom uGsef;opfwdk\xuf ykdrdkfaumif;rGeftzdk;xdkuf
ucsijf ynfe,faumifpw D pfc7k .dS ? xkdaumifpw D iG t
f rwf wefayonf? jynfe,ftwGif; v,f,mpdkufysK;d cJhaom
19OD;7SdI ucsifvlrsKd;r[kwfaom udk,fpm;vS,frsm; ajr{uaygif;rSm 156000r~7Sdonf? pdkufysKd;vufp
vnf; yg0ifonf? ucsifjynfe,faumifp. D axmuf 7SdvsufESifh rpdkufyJxm;cJhaom {uaygif;rSm 33000
cHcsuft7 ucsiftrsKd;om;trwfwpfOD;udk EkdifiHawmf r~ 7Sdonf? ysrf;r~jcif;tm;jzifh ESpfpOfESpfwkdif; pyg;
oRw-uD;u ucsifjynfe,f0ef-uD; tjzpfcef\tyfxm; wefcsdef 84000r~ xGu7f do S jzifh jynfe,ftwGif;7Sd
onf? ucsijf ynfe,f0ef-u;D onf ucsijf ynfe,fOUX vlOD;a7twGuf vkHavmuf&kHomru ykdvsuf7Sdonfukd
vnf;jzpfonf? olonfucsifjynfe,f pD7iftkyfcsKyf awG\7ayonf? jynfe,ftwGi;f v,f,mrsm;udv k nf;aumif;/
a7;udPwkd\ udkwm0ef,laqmif&Guf7onf? ucsif opfawmrsm;udv k nf;aumif; wd;k cs\v J yk u f ikd rf nfqvkd ~i{f u
trsKd;om; r[kwfolrsm;ESifh oufqkdiaf om udPrsm;udk aygif;ajrmufjrm;pGmudyk if wd;k cs\v J yk uf ikd Ef idk af o;onf? jynf
aqmif&Guf7mY ucsiftrsKd;om;r[kwfaom ukd,fpm; e,frSxGufaom ajratmuf o,HZmwtzdk;wefyPnf;
vS,rf sm;. qNuko d ;D jcm;7,ljy;D rSom aqmif&u G af vonf? rsm;rSm ausmufpdrf;/ y,if;jr/eDvm/jrdKifpdef/yWjrm;ESifh
ucsif jynfe ,f zGJ\p nf;xm;ykHwGi f tjcm;e,fr sm; a&Fwdk\jzpf-uonf? xkdyPnf;wdk\ukd acwfrDpepfjzifhwl;
zGJ\pnf;xm;ykHESifh rwlyJ xl;jcm;aom tcsufwpfckrSm az:xkwf,ljcif; r7Sdao;ay? y,if;udk[l;aumif;
tjcm;tjcm; jynfe,frsm;onf zGJ\pnf;tkyfcsKyfykH ajrjyef\ESifh rkdif;uGrf;wdk\wGifawG\7onf? ausmufpdrf;
tajccHOya' tm+mwnfjyD;10 ESpt f vGeYf jynfaxmif wG i ;f rsm;rS m jrpf-uD;em; ta7S\ajrmufbuf7Sd armvkH;/
cifuefpDESifh -wd*He,frsm;wGif7Sdonf? ausmufeD ESifh
12
www.foreverspace.com.mm
ucsifjynfe,f
ywjrm;wd\rk mS eef;,mqdyaf 'orS xGuaf omfvnf; ,ck r7SdbJ tcsKd\ukefpnfrsm;udk xkwfcGifh/ oGif;cGifhrsm;ay;
tcgY wl;az:jcif;r7Sdacs? jynfe,ftwGif;7Sd jrpf Edkifavonf?
acsmif;rsm;rS a&FudkusifI 7Ekdifaomfvnf; pD;yGm;a7;
vkyfief; vkyfudkifE kdifavmufatmif rrsm;vSay? acwfopfucsijf ynfe,f
ucsifjynfe,ftpd;k 7onf "gwfoWKw;l az:vkyu f idk af 7; jynfe,fwGif vlrsm;pkjzpfaom ucsiv f rl sK;d rsm;onf
udk zG\HjzdK;ap7ef7nfoefI "gwfoWK7mS azGw;l az:a7;tzG\J wdk;wuf-uD;yGm;vdkaompdwf7SdI odvG,fwwfajrmuf
wpfckz\GJpnf;jyD;v~if "gwfoWKwl;az: a7;vkyfief;rsm; vG,faom vlrsKd;rsm;jzpf-uonf? ucsifvlrsKd;wdk\rSm
ukd pepfwusjyKvkyf 7efprD pH kid f;jyif;vsuf 7Sdavonf? tpOftvmtm;jzifh ewfudk;uG,faom vlrsKd;rsm;
jzpfaomfvnf; vGecf ahJ omESpftenf;i,fu Ak<t,l0g'
vrf;yef;qufoG,fa7;ESifhul;oef;a7mif;0,fa7; ESifhc7pf,meft,l0g'rsm;odk\ tawmftoifh ul;ajymif;
jynfe,ftwGi;f wpfae7mrSwpfae7modk\ oGm;vm7ef vm-uonf? c7pf,mefomoemjyKyCk Kv d wf \o
kd nf ucsif
vrf;aumif;rsm; vkHavmufpGmr7Sdacs? vm;odk\r[kwf jynfe,fok\d 1856 5^ ckESpfavmufuyif pwif
qifrsm;rSm ul;oef;oGm;vmolrsm;twGuf orm;&dk;us a7muf7cSd h-J uavonf?
ukefwif oW0grsm;jzpfonf? jrpf-uD;em;jrdK\rSmrM ucsifvlrsKd;rsm;wGif bmompum;om7SdIpm
av;jrdK\ESifh rD;7xm;vrf;rdkifaygif;33^ rdkif a0;uGmI ayrsm;r7Sd c Jh acs? ,ck tcgc7pf , mefo moemjyK
rD;oabmrsm;tjrJwap 0ifxGufoGm;vmaeaomjrdK\ ykCKdvfrsm;u a7mrtQ7mrsm;jzifh ucsifpmayudk
jzpfonf? jrpf-uD;em;jrdK\rq S ifbo dk \dk oabmjzifo h Gm;vm wDxGifay;xm;onf? c7pf,mefomoemjyKq7m [if
Ekdifao;onf? jrpf-uD;em;/ Aef;armfESihyf w l mtdkjrdK\rsm; qefqdkolu ucsift*vdyf tbd"mefwpftkyfukd
wGif avqdyrf sm;7S7d m 7efuek jf rKd \EiS f 7h ufoWwpfywfv~if jyKpkxm;cJah vonf?
2-udrfusqufo, G fysHoef;vsuf7do S nf? ucsijf ynfe,ftpd;k 7tzG\JwGif jynfe,fOUXtjyif 0ef
a7vrf;/ avvrf;rsm;tjyif ta7;-uD;tokH;0if -uD;3OD;7Sad o;onf? b@ma7;ESit hf cGeaf wmfXme0ef-uD;/
aom awmif-um;vrf;rsm;vnf;7Sdao;onf? jrpf-uD; ynma7;/ usef;rma7;ESihjf ynfo\l0efxrf;Xme0ef-uD;ESi\f
em;rSr;kd aumif;/ rdik ;f uGr;f wd\kujkd zwfI tdN, d Edik if t
H wGi;f 7Sdv,f , mpd k u f y sKd ; a7;/ opf a wma7;ES i f h v rf ;
vD'jkrd Kd \ov
\k d nf;aumif;/ jrpf-uD;em;rS qGeyf 7mbku
H k d jzwfI ylwmtdk yef;qufo, G fa7; 0ef-uD;rsm;jzpfonf? ucsifjynfe,f
od\kvnf;aumif;/ w&kwEf idk if eH ,fpyfteD;7Sad om a0gjrdK\o\kd twGif; txufwef;ausmif;rsm; tv,fwef;ausmif;
vnf;aumif;/ awmif-um;vrf;rsm;&Sd
onf? Aef;armfjrdK\rS wydefjrpf
0Srf; vrf;pOfjzifh w&kwfEdkifiHodk\
a7muf7EdS idk o f nf?
xkd odk\ a wm i f-um ;vr f;
c7D;rsm;jzifh w&kwfEdkifiH/ tdNd
,Ek d i f i H r sm;od k \ quf o G , f E d k i f
onf h t avsmuf ucsif j ynf
e,fw Gi f uk e f; vrf; ul; oef;
a 7 m i f; 0 , fr =r s m ; w jz n f;
jznf; zGH\jzdK;Ivmonf? xGuf
uk e f 0if u k e f u ef \ owf a 7;Oy
a'rsm;ud k Tjynf e ,ft wG uf
tenf ; i,f av~mh a yghI jyif
qif x m;7um; c&k d i f 0 ef r sm;
u aiG v J v S , f j cif ; pH e pf aiG
ajymif;vFJ a y;jcif;pHepfrsm; azmifzGJ\I ar~mcsvmaom ucsifjynfe,fxGuf tzkd;wef u`ef;opfrsm;
13
www.foreverspace.com.mm
ucsifjynfe,f
rsm; trsm;tjym;jyif wnfaxmifjy;D onf\ tjyifq7mjzpf -um; vsu&f 7dS m r-umrDtwGi;f usef;rma7;pDru H ed ;f rsm;
oifo_d aH usmif;wpfckudk yifjrpf-uD;em;jrdK\Y pwifziG fh udk taumif txnfaz:Ekdifayawmhrnf?
vSpv f ukd jf yDjzpf.? vlxyk nma7;udv k nf; pwifaqmif ucsifjynfe,fwGif jynfawmfompDrHudef;t7 a7;
&Guaf eavjyD? ynma7;ESiphf yfvsO;f I 1951 52 ckEpS f qGJxm;aom vkyfief;aqmifwmwdk\rSm txl;yifpdwf
wGif tokH;p7dwf7efykHaiG 120^280 owfrSwfxm; 0ifpm;p7maumif;vSonf? TpDru H def;t7 opfxkwf
cJhonf? 1952 53ckESpfwGif 19^3630txdw;dk jr|ifh vkyfa7;tzGJ\ "gwfoWKwl;az:vkyfukdifa7;tzGJ\ pufr=
owfrSwf xm;cJhavonf? vufr= xGef;um;a7;tzGJ\tp7Sad om tzGJ\i,fuav;
jyefvnfxal xmifa7; vkyif ef;rsm;wGif v,f,mpdu k f rsm;udkzGJ\pnf;vsuf ajray:ajratmuf yPnf;rsm;ukd
ysKd;a7;ESifh wd7>mefarG;jrLa7;vkyfief;rsm;onf ta7; pepfwus xkwv f kyfa7mif;csjyD; v~iaf cwfraD omjynf
ygt7ma7mufonfhtavsmuf v,f,mpdkufysKd;a7;ESifh e,ftjzpf xlaxmif7efjzpfonf? ,ckjrpf-uD;em;jrdK\Y o
wd7d>mefarG;jrLa7;twGuf ucsifjynfe,ftpdk;7u ESpf -um;pufwpfcEk iS hf vufry= nmoifwef;wpfck zGiv hf pS f
pOfESpfwdkif; trawmfaiGrsm; xkwfacs;cJhavonf? xm;jcif;rSm vkyif ef;tpysKd;jcif; r~om7Sdao;onf?
1951 52ckEpS f twGi;f wGif v,f,mpdkuyf sK;d a7;twGuf xdrk Swpfyg; jynfe,ftES\Htjym;wGif pmoifausmif;
trawmfa-u;aiG 2odef;r~acs;cJhI wd7>mef arG; rsm;zGiv hf Spfa7;/ aq;&kHaq;cef;rsm;zGifhvpS af 7;/ vrf;
jrLa7;twGuf aiGaygif;48000r~ acs;iSm;cJah vonf? a-umif;rsm;azmufvyk af 7; udPwdk\ukdvnf; wygwnf;
use;f rma7; vkyif ef;rsm;ESih f pyfvsO;f I jrp-u
f ;D em;/ pwif aqmif&u G vf su7f adS yonf? ,cktcgjrefrmjynfr
Aef;armfESifh ylwmtdkjrdK\rsm;wGif jynfol\aq;&kHrsm;7Sd 7Sd rW7mt7yfrS Aef;armfo\kd armfawmfum;vrf; azmuf
onft h jyif umvom;a7m*g wdu k zf suaf 7;t zG\w J pfz\JEG iS hf vkyfawmhrnfjzpf7m/ ,cifu rMav;ESifhAef;armfrSm
usef;rma7; tzGJ\i,fuav;wpfcw k \dkrmS Aef;armfjrdK\ 7Sr;f jynfe,fbufrS armfawmfum;vrf;t7 378rdik fr~
wGif pwifaqmif&Gufvsuf7do S nf? uGma0;cJhaomfvnf; Tvrf;-uD; jyD;ajrmufaomtcg
7efukefjrdK\Y zGifhvSpfoif-um;vsuf7Sdaom vuf 265rdik rf ~om uGma0;ayawmhrnf? qdck ahJ ompDru H ed ;f rsm;
axmufuse;f rma7;r; oifwef;ausmif;/ olemjyKq7mr a-umifh ucsijf ynfe,frmS ae\jcif;njcif;yif wu,f
twwfoifwef;/ ausmufx;kd q7moifwef;rsm;od\k u acwfrw D ;kd wufaom jynfe,fwpfck jzpfvmawmhrnf[k
csijf ynfe,frS ausmif;om;rsm; tywfpOfapvFwo f if ,kH-unf7avawmhonf? OD;b7Sif
14
www.foreverspace.com.mm
ucsifjynfe,f
15
www.foreverspace.com.mm
ucsifvlrsKd;
trnf
ucsi[ f al oma0g[m7rSm trSepf ifppf jrefrmwd\ak c: aom
a0g[m7omjzpfonf? ucsifvlrsKd;wkd\. pum;
r[kwfacs? ucsifvlrsKd;rsm;onf rdrw d kd\udkrrd w
d kd\ *sif;
azgvlrsKd;rsm;[kom ajymqkd-uonf? vlwpfa,muf taetxkdif &kd;om;-uaom ucsifrdom;pk
[kt"d_g,f7Sdonf? w&kwfvlrsKd;rsm;url ucsifvlrsKd;
ausmufpmrsm;wGif ucsifqdkaompum; oHk;E=ef;xm;
rsm;udka,*sif[kac:qdk-uonf? t"d_g,frSmvl &dki;f onfudkrawG\7ay? odk\7mwGifoU7mZf 804ckESpfxkd;
[k77Sdonf? ,Ofaus;aom w&kwftrnfwckrSm anmifO;D a7Fpnf;cHk OnHe0ausmufpmwGif ujcif[k
7Sefxkd jzpf.? awmifxdyo f m;[k t"d_g,f7onf? a7;xdk;xm;onfudk a7S;OD;pGm awG\7onf?
tmoHjynfwGif ucsiw f kd\udk pifzdk;[kac:a0:-uonf?
jrefrmrSwfwrf;rsm;Y odr;f azg[kyg7Sdonf? 7Srf;vlrsKd;
ucsit f kypf u
k rGJ sm;
wd\ku ucsiv f rl sK;d udk cef*[k ac:a0:-uonf? ,ckt *si;f azgqdkaom pum;rSm a,bk,stm;jzifh ucsif
cgvltrsm;uyif *sif;azgvlrsKd;udk ucsifvlrsKd; [k rsm;udk ac:a0:aomfvnf; a'otvdu k fqkv
d ~if awmif
omod7Sed m;vnf-uonf? tvGefa7S;usaom jrefrm buf atmufbufwGif aexkdif-uaom ucsifrsm;ukd
*sif;azg [kac:wGiI f txufzuf (0g)jrpfzsm;zuf
wGif aexdkif-uaom ucsifrsm;udkcck [kac:-u
avonf? cckqdkaomucsifpum;rSm jrpfzsm;[k
t"d_g,f77Sdonf?
ucsifvlrsKd;wkd\. tpOftvmtm;jzifh olwkd\onf
0csuf0 qdkaom a7S;OD;zcif-uD;rS qif;oufayguf
zGm;vm-uonf[k ,Hk-unf-u.? zcif-uD;0csuf0
rSm om;ig;OD;7Sd7m tqdkyg om;ig;OD;rS -uD;pOfi,f
vkduf xif7Sm;aom vlrsKd;tkyfpk-uD; 5pkjzpfay:vm
onf [ktqdk7do S nf? xdkolwkd\rmS (1)r7pf (2)vaxm
(3)vzdkif (4)tifckrfESifh (5)r7rf wk\djzpf-uonf? tpf
udk t-uD;qHk;rS aygufzGm;qif;oufaom r7pftkyfpkrSm
olwkd\vlrsKd;pkw\dkxJwiG f 0gt7ifhqHk;jzpfI vzdkiftkyfpkrSm
tiftm;t-uD;qHk;jzpfonf? TvlrsKd;tkyfpk 5pkwkd\
onf a7S;,ciftcg vlrsKd;csif; a7m,SufcgtwlwuG
yifa7maESm aexkdiaf vh7d-S uonf?
jyqdkcJhaom vlrsKd;tkyfpk5pktjyif zcif-uD; 0csuf0
{nhfonftm; rkef\cGH{nhfcH7aom ucsifr*vmaqmifowk\d orD; qdok l. nDi,f^OD;rS qif;oufaygufzmG ;onf qkad om
16
www.foreverspace.com.mm
www.foreverspace.com.mm
ucsiv
f lrsK;d
17
www.foreverspace.com.mm
ucsifvlrsKd;
18
www.foreverspace.com.mm
uav;oli,fESihfupm;jcif;
uav;rsm;udk -udrv f ;kH ESi&hf u
kd rf OS m+fxu
G rf nf[k a7S;tcguvltrsm;,H-k unfc-hJ u./,ckacwfynm7Sw
d \du
k rl/
xdkpHepfqdk;udk oabmrusbJ Om+fynmydkrzdk H\GjzdK;wGifus,fap7ef uav;rsm;pdwfwkdif;usupm;jcif;udktm;
ay;-uonf?
19
www.foreverspace.com.mm
upm;jcif;.ta7;-uD;yHk
20
www.foreverspace.com.mm
upm;jcif;.ta7;-uD;yHk
21
www.foreverspace.com.mm
upm;jcif;.ta7;-uD;yHk upm;p7mrsm;
ap ol 0goemygonft h vkywf pfcuk dk vkyaf e7v~iyf ifyef; 0g;prsm;ESifh jyKvkyfaom upm;p7mrsm;jzifhvnf; om;
onf[o k abmrxm;/ tysif;ajyupm;ae7onf[kyif orD;i,frsm;ukd ESpfodrafh pcJ-h uavonf?
xifrw S wf wf.? ESpjf cdKu7f mtvkyu f dk vkyaf e7v~iaf ysmf *smreDESifh qGpfZmvefEkdifiHwkd\onf a7S;ESpfaygif;rsm;pGm
ykdufvmI pdwful;m+fu;l rsm;vnf; qwufxrf;ykd; upI uav;upm;p7mrsm;ukd uBmtES\Htjym;okd\ wif
wk;d wufvmrnfjzpfayonf? pdwyf g0ifpm;aoma-umifh ykd\a7mif;cscJh-uonf? xkdwkdif;jynfrsm;rS acwfpm;aom
tvkyfwGif tm&Hkpl;pkdufEkdifjyD;v~if -uH7nfzef7nfrsm; t&kyfrsm;rSm aumf&kyfuav;rsm;ESifh armfawmfum;/ rD;
xkwu f m -uD;yGm;wk;d wuf7mvrf;ukd pxGiEf idk af vonf? 7xm;/ pufb;D ponft h &kyuf av; rsm;jzpfonf? uav;
xkda-umifh uav;rsm;ukd olwkd\pdwftygqkH;jzpfonfh rsm;wufp;D Ekdifaom v=yfjrif;&kyfrsm;/ ESpaf ,mufpD;csm;
upm;jcif;jzifhom ynmoifay;v~if tvGefyifoifh 7[wfrsm;ukd uBmt7yf7yf7Sd rnfonfhuav;r~rESpf
avsmfavonf? Tokd\pdwfygr=ukd zefwD;ay;Edkifonfh oufbrJ aeEkid af y? *syefEdik if /H csuu f q
dk vkAd g;uD;,m;
tcsurf sm;rSm jyKvyk 7f rnfjzpfaom tvkyo f nfvnf;aumif;/ Ekid fiHwd\krv
S nf; pUL/ 0g;/ xif7LS ;om; /a-uG/ 7F\HusaJG umf
vkyef nf;onfvnf;aumif; uav;wk\. d pdw"f mwfEiS h f uku
d n
f D ponfw\kdjzifh jyKvkyfxm;onfh upm;p7mrsKd;pkHukd uBm
tESH\tjym;ok\d t-uD;tus,f wify\kda7mif;cscJah vonf?
upm;p7mvkyfief;onf pD;yGm;a7;vkyfief;jzpfonfh
twkid ;f upm;p7m jyKvyk af omolw\o dk nf rdrw
d \d.k ukeu f dk
wGifus,pf mG a7mif;csEdik 7f eftwGuf upm;p7mrsm;ukyd rdk dk
aumif;rGefatmif wDxGifEkdif7ef tjrJ-udK;pm;cJh-uonf?
-udK;pm;onfh twkdif;vnf; ,cktcg od_HynmESifh,SOf
aom pufwyfupm;p7m tqef;tjym;rsm; ay:ayguf
vmayjyD? a7xJwGif ckwfarmif;Ekdifaom oabm&kyu f
av;rsm;/ oHywfjzifhoGm;aom armfawmfum;&kyu f av;
rsm;/oHvrf;ay:wGif ywfajy;aomrD;7xm;&kyfuav;
rsm;/ avxJwGif ysH0JEkdifaom av,mOfysH&kyfuav;
a7S;qefaomfvnf; rwdrfaumEkdifonhf 7FH\&kyfrsm;
rsm;rSm uav;oli,frsm;omru vl-uD;rsm;yif ESpfjcKd uf
oabmusp7mjzpfayonf?
apjcif;/ uav;wkd\. b0ESifh7if;ESD;apjcif;/7nf uav;upm;p7m trsKd;rsKd;7Sd7mwGiftcsKd\rSm v=yf7Sm;
7G,fcsuf7Sdjcif;/ t"d_g,f7Sdjcif;wkd\ jzpfavonf?( jref Ekdifjcif;r7Sdaom t&kyfaorsm;omjzpfonf? tcsKd\rSm
rmuav; upm;enf;rsm;/t*vdyfupm;enf;rsm; 7= ) v=yf7Sm;Ekdif/ ckwfarmif;Ekdifaom t&kyf7Sifrsm;jzpfonf?
22
www.foreverspace.com.mm
upm;p7mrsm;
jrefrmhvuf7mjzpfaom bDvl;acgif;/ewfacgif;/,Ofrif;&kyf/oli,fawmf&kyf/zkd;b&kyf/jrif;&kyfponfrsm;
23
www.foreverspace.com.mm
upm;p7mrsm; upm;&Hk/tm;
24
www.foreverspace.com.mm
upD uqkefv
25
www.foreverspace.com.mm
uqkev
f jynhfae\ uaZmfaygufjcif;
26
www.foreverspace.com.mm
unifq
f q
D dik f unifyif
27
www.foreverspace.com.mm
unifyif unGwfyif
28
www.foreverspace.com.mm
uwkd;aumif uxdef
vsuf xm;7onf? rsKd;aphukd pkdufysKd;jyD; 5 ESpf-umrS rsm; ukd jzpfap rHp0D 7HoH©a'rdTouef;udkoH
unGwfyif aygufrsm;ukd pm;okH;7eftvk\diSm jzwf,lEikd f m awmfrsm;tm; v'gef;yg.[k av~mufxm;I
onf? xkda-umifhvnf; unGwfudk 7EkdifcaJ om[if;oD; qufuyf v'gef;-uavonf?
[if;7Gut f aeESifh vlw\do
k nf tzkd;om;em;ay;I 0,f,l om0 jd ynf aZw0efausmif;awmfY oDwif;ok;H ae
pm;ok;H -uavonf? awmfral om jrwfpmG bk7m;ociftm; zl;ajr|m7f ef b]0CD
7[ef;ok;H usyd f wk\o
d nfrrd w d \dk 0gqk0d guyf7mjzpfaom au
uwk d ; aumif ? ?uwkd;aumifonf [dr0Mm wjynfrS 0gu`wfaomtcg ajcvsif c7D;jzifh -uGvm
awmifukef;jrifh opfawmrsm;wGif 7Sad om '7,f wpfrsKd; -u.? xkt d cg rk;d -uD;onf;xefpmG 7GmoGe;f ojzif7h [ef;
jzpfI ,if;ukd vufwifbmomjzifh armhcsyfarmhcsDzg7m rsm; rkd;a7 pkdpGwf -uukefonf? xkdod\k rkd;a7pdkpGwfaom
[k ac:onf? rsm;aomtm;jzifh wpfaumifwnf; ae oue;f jzifhyif ylaZmf-u7onfukd jrwfpGmbk7m;ocif
wwf.? wpfcgwpf7H zkrd wGI J aeonfuadk wG\7.? ok\7d m jrifawG\7aomtcg xkcd 7D;onf7[ef;wkd\ukd ta-umif;
wGif tpkttkyfzGJ\Ium; raeacs? t7G,fa7mufaom jyKI yl7rd 0guyfjcif;Yjynfph aHk om 7[ef;wk\dtm; uxdef
taumifrmS tvsm;3 aycef\7I dS yck;H wGif vufr 20cef\ cif; cGifhjyKa-umif; ynwfawmfrlcJhavonf?
jrifo
h nf? ta7mif trsK;d rsK;d 7Sad omfvnf; rsm;aomtm; uxdeyf aJG wmfudk rk;d vukepf J uxdeyf JG [laom qk&d ;dk
jzifh atmufyikd ;f jzLI/ tay:ykid f;onf rD;ck;d a7mif/ okd\r ESifhtnD/ oDwif;u`wf vjynfhausmf wpf7ufae\rw S ef
[kwf tndKa7mif jzpfonf? aqmifrek f;vjynfah e\txd cif;usif;7onf? jrefrmEkid fiH
tzkdESifhtr ESpfaumifpvkH;Y OD;csKd r7Sdacs? okd\aomf wGif a7S;yk*Hacwftcguyifv~if tpjyKI uxdecf if;yGJ
tzkd.tay:ar;&kd;wGif atmufokd\xkd;xGufaeaom usif;ycJh-uonf? ,ckacwf uxdefcif;7mwGifr7SdEGrf;
tpG,frsm; 7SId ckcHumuG,7f mY xkt d pG,frsm;ukd tokH; yg;aom 7[ef;tm;jzpfap/ t-uD;qkH; rax7ftm;jzpf
jyKEkdifonf? tvGef arF;-udKifaom uwk;d qDtwGuf xkd apuyfvSL7ef Owfouef;tjyif tjcHt7H vz, G f
oW0gwkd\ukd axmifacsmufjzifh zrf;,l-u.? uwkd; yPnf;rsm;ukd xnfo h iG ;f vSL'gef; avh7o Sd nf? uxdecf if;
qDukd txD;0rf;Akduf atmufwiG f7aSd om*vif;tdwrf S77Sd 7mY oHduppfppf jzpfoifhonfh twGuf tv\wum
onf? *vif;tdwrf mS oHy7k moD; t7G,cf ef\ 7SI d uwk;d qD rsm;u rnfonfhyPnf;um; oHduyPnf;/ rnfonfh
wpfatmifpcef\yg7S. d ? uwk;d eH\onf tvGepf ;l &Sum wm yPnf;um; ykCvduyPnf; jzpfonf[k cGJjcm;av~muf
&Sncf aH oma-umifh uwk;d ukd tvGet f zk;d wefaom yPnf;
wpfck tjzpfjzifh ta&S\wkdif;wGiftokH;jyK-uonf?
29
www.foreverspace.com.mm
u'l;vlrsKd; uaepkdyif/yifv,f
30
www.foreverspace.com.mm
uepkdyifv,f uaepkd;yif
pyfaeaom {7m0wD jrpf0useG ;f ay:a'o/ weom7Durf; -uonf? xkt d csed Yf wpfyifv;Hk 0g0if;vkrwwf vSypGm
&kd;ESifh 7ckdifurf;&k;d wav~mufwkd\wGifaygufonf? xkd wG7J &GJoD;aeaom uepk;d oD;wk\drmS jrif7olrsm;tzkd\ oGm;
tyifonf tjrJpdr;f yifrsK;d jzpfI jrefrmEkid fiHY xif;qku
d f 7nfusp7m jzpfawmh.? pyspo f D;ckid u
f oJh \kd tjyGwv f u
kd /f
7ef taumif;qkH;opfyifwpfrsKd; jzpfonf? tckdiv f u kd of ;D ojzifh t*vyd fvlrsK;d wk\du jrefrmpyspfoD;
yifv,f uepkyd if-uD;rsm;onf tjrifhay 60 rS ^0 yif[I l yif trnfay;xm;-uonf?
txd/ yifpnfvkH;ywf 5 ayrS6aytxd &Sdwwfonf? uepkd;oD;onf rrSnfhao;rDtcsdefwGif tpdrf;a7mif
xif;tjzpf ckwv f jSJ yD;aomtcg tyifvdu k f xkwf,l7ef &SdI rSnfhvmaomtcgrS 0gvmonf? tcGH0g twGi;f &Sd
cJ,Of;ojzifh wpfaycef\pD jzwfjyD;rS avSrsm;vSn;f rsm;jzifh ESif;qDa7mifazsmhazsmh tjrFmokH;ckukd vlwkd\pm;okH;-u
jrdK\ta7muf wifykd\a7mif;csavh&Sd-uonf? onf? tjrFmrsm;twGif;Y taphwpfaphpDyg&Sd.? uepkd;
oD;wGiftcsKd okd\r[kwf csKdcsOfrsKd;ESihf tcsOfrsKd;[lI
ESpfrsKd;xif&Sm;&So d nf?
jrefrmEkdifiHY taphrsm;ukdom pkdufysKd;-uonf? 'yfcs
ta&S\tdN, d u`ef;pkwGifrl tukdif;qufenf;jzifhrsKd;yGm;
apouJo h \dk jrefrmEkid if YH vnf; prf;oyf-unfo h ifah yonf?
rkd;OD;us Owkajymif;csed fwGif uav;oli,frsm;onf
uepk;d oD;ukd tvGeftu`Hpm;rd7mrS 0rf;ukdujf cif;/ "mwf
av~mjcif;rsm; jzpfyGm;wwfojzifh vl-uD;rdbvkyfolrsm;
owdxm;zk\dvkdonf?
uepk;d om;rSm vltzk\d tok;H r0ifvo S jzifh Ttyifudk
toD;77eftwGufom pkdufysKd;avh&Sd-uonf?
xif;qkduf7aom uepkdyif. t7GufESihftzl;rsm;
yifv,fuepkdom;onf ckdifrmI tvGefav;onf?
tpdr;f vkud cf pJG w
d rf S vG,uf o
l nf? tom;. ta7mifrmS eD
npfnpfjzpf.? uepko d m;ukd wHwm;wkid rf sm;ESiahf vSu, dk f
xnfrsm;tjzpf tokH;jyK7efvnf; txl;aumif;onf?
vSn;f bD;/ avSmw f uf/ &Gufwdik f ponfrsm;tjyif ykqed /f
vufukdifuJhokd\ ckdifcHhaom vufukdifESifht&kd;rsm;
jyKvk y f 7 ef t wG u f v nf ; tvG e f o if h a vsmf a om
tom;jzpfonf?
uepkdyifonf taygufjrefI taphukdaomfvnf;
aumif;/ ukid ;f jywfuadk omfvnf;aumif; pku d yf sK;d Ekid o
f nf?
31
www.foreverspace.com.mm
uEkurm
32
www.foreverspace.com.mm
uae'gEkdifiH ? ?uae'gEkid fiHonf tar7duef jynf jznf; jrifhwufvsuf awmifzuftdik f-uD;ig;tkdifESifh pdef
axmifp. k ajrmufzufwGifwnf&I dS taemufzufpGef;7Sd avm7ifhjrpftxd us,fjyef\pGmwnf&dSonf? tus,f
tvmpume,f rSwyg; ajrmuftar7dwdu k f. ajrmuf t0ef;tm;jzifh uae'g. ok;H ykEH pS yf cHk ef\&IdS opfawmrsm;
ydkif;a'o tm;vkH; yg0ifaom Ekdiif jH zpfonf? ta&S\EiS fh jzifhzkH;tkyfvsuf&Sdonfhjyif a7tkdifrsm;vnf; txl;ayg
taemufrSm rkdif2^00 ausmf&Snfvsm;I ajrmufbuf rsm;onf? xku d ek ;f jyifjrif.
h xuf0ufcef\rmS ay 1000
ESifh awmifbufrSm (tmwdwf u`ef;pkrsm;ryg) rkdif yif rjrifw h wf-uaomfvnf; tcsK\dae7mwk\dYrl ay 6000
1600 cef\&Sd jyD;v~if/ {7d,mtm;jzifh pwk7ef;rdkifaygif; txd jrifhavonf? ajrmufbufzsm;rSm 7moDOwk
3843144 rkdifcef\r~ us,f0ef;onf? Oa7mywkdufESifh tvGefat;Iopfyif-uD;rsm; raygufEkdifonfh twGuf
tus,ft0ef;wlr~vsuf us,fjyef\I tzkd;xdkufwef uswfwD;jyifa' o[k ac:-u.? ajr-oZm acgif;yg;
aom opfawm-uD;rsm;&Sjd cif;/ ajrwGi;f ajrywGif obm0 ojzifh v,f,mvkyfief; rxGef;um;aomfvnf;/ wGif;
yPnf;tm; jynfhpkH-uG,f0jcif; wkd\a-umifh oef;aygif; xGufyPnf;tm; jynfhpkHjcif;/ opfawmrsm;rS opfaysmh
200 cef\r~aom vlrsm;yif acsmifcsdpGmaexkdif touf zwfESifh om;arG;aumifrsm; 7&Sjd cif;/ a7tm; oHk;v~yf
arG;Ekdifonf? okd\7mwGif uae'gEkdifiH. ,ckvuf&Sd ppf"mwftm; -uG,0f jcif; wk\da-umifh xku d ek ;f jyifjrifo
h nf
vlOD;a7rSm 14 oef;ausmfr~om jzpfonf? uae'gEkid if HtwGuf txl;ta7;ygavonf?
uae'gEkid if . H oGijf yiftaetxm;ukd obm0a'o tWvMdwf urf;ajca'owGifurf;&kd;wef; e,frsm;
-uD; 5 ckjzifh cGJa0ykid ;f jcm;Ekid of nf? ,if;wkd\rmS avm7if; jzpfaom e,l;A7efZGp/f EsL;azgif;vef;/ EkdAgpukd;&Sm;ESihf
&Se;f uke;f jyifjrifh/tWvMdwf urf;ajca'o/ pdeaf vm7if y7ifhtuf'yG fusGe;f rsm; yg0if-u.? tufyvufcsD,ef
jrpf0Srf;a'o/ ya77D vGifjyifa'oESifh taemufbuf awmif. tqufjzpfaom awmif&kd;awmifukef;rsm;
awmifwef;a'owkd\ jzpf-u.? &So
d jzifh ajrrsuEf SmjyifrmS rnDnmvSbJ v=dif;x uJhod\k
avm7if;&Sef; uke;f jyifjrifo h nf tmwdwo f rk]7murf; jzpfaeonf? EsL;azgif;vef;onf vm;A7ma'g a7at;
ajcESifh ['fqefyifv,fatmf urf;ajcwkd\rS wjznf; pD;a-umif; &Sod nfhtwGuf tvGeaf t;aomfvnf;/ usef
33
www.foreverspace.com.mm
34
www.foreverspace.com.mm
uae'gEkid fiH
e,frsm;wGif 7moDOwk r~wnDnw G o f nf? tzk;d wefopf rSm pdefavmh7pfjrpf jzpfonf? rkdif 19000 cef\&SdI
awmrsm; &Sdonfhjyif/ ajr-oZmaumif;aom ae7muGuf tWvMdwf ork]7mxJokd\ pD;0if.? e,fvqif
rsm;vnf; tESH\tjym; &Sdonf? urf;ajcwav~mufwGif jrpf/ csmcsjD rpfEiS hf qufpuuf cs0D rfjrpfrsm;onf ['fqef
euf&=dif;aumif;rGefaom oabmqdyrf sm; aygrsm;.? yifv,fatmfxJokd\ pD;0if-uI 2514 rkdif &Snfaom
pdeaf vm7ifh jrpf0rS f; a'oonf uae'g. obm0 rUifZDjrpf onftmwdwfork]7mxJokd\pD;0if.? t
a'owk\dwiG f ti,fq;kH jzpfaomfvnf; vlO;D a7trsm;qkH; aemufbufwGif ukv d ºD;,m;jrpf/za7ZmjrpfEiS hf ,l;uGef;
aexkdif7ma'o jzpfonf? v,f,m vkyfief;twGuf jrpfwkd\onf ypdzdwf ork]7mxJokd\ pD;0if-uonf?
aumif;rGeaf oma'o jzpfonfjh yif a7tm;aygrsm; ojzifh uae'gEkdifiHwGif awmifbufe,fpyf&Sd tkdif-uD; ig;
pufr=vkyfief; xGef;um;onf? uDGAufjrdK\/ rGef; tkid t
f jyif uke;f wGi;f a7tdik f tajrmuftjrm;vnf; &S. d ?
x7D;atmjrdK\/ atmhw0jrdK\ uJhokd\aom jrdK\-uD;rsm;onf xkdtkdifrsm;rSm tif;i,f/ tkdifi,fuav;rsm;rS rkdif
xkdjrpf0Srf;a'oY &Sd-u.// aygif;rsm;pGm us,f0ef;onfh a7tkdif-uD; rsm;txd
ya77DvGifjyifa'oonf avm7if;&Sef; ukef;jyifjrifh t&G,ftpm;pm; jzpf-uonf? xif&mS ;aom tkdif-uD;
qk;H 7m 0ifeyD ufjrdK\. ta&S\zufem;rS a7m\u;D awmifwef; rsm;rSm reDwd;k Ag;/ 0ifeDyuf/ *7dwfA, J m;/ *7dwfqavh
rsm; txd rkid af ygif; 800cef\ us,jf yef\.? xkad 'owGif ponfwkd\ jzpf-u.? tawmftwef-uD;rm;aom
reDw;kd Ag;e,f/ qufpuufcsD0rfe,fEiS hf t,fvAg;wm; a7csKdtkdifrsm;pGmvnf; &Sdao;onf? uae'gEkdifiHwGif
e,frsm;yg0if-uonf? ajrmufbufykdif;wGif opfawm jrpfrsm;/ tkid rf sm;. pkpak ygif; tus,t f 0ef; rSmpwk7ef;
rsm;aygufa7mufI awmifbufykdif;onf nDnmysH\ysL; rkdifaygif; 228000 r~&Sdavonf?(* 7dwf vdwf
avonf? ajr-oZm aumif;rGefxufoefonfh t a'o 7=)
avsmuf v,f,mvkyif ef;xGe;f um;onfh tcsut f jcm uae'gEkid if o H nf -uD;rm;us,0f ef;I tmwdwZf ek Ef iS hf
a'o-uD;jzpf7m xkda'oonf uae'gEkdiif Htzkd\ajr-uD; orykdif;Zkefwkd\wGif usa7muf wnf&Sdonfh tavsmuf
rS a&Fo;D 7mt7yfyif jzpfonf? 7moDOwk trsKd;rsKd; uGJjym;onf? a,bk,stm;jzifh
taemufbuf awmifwef;a'oonf jAdwo d ~uv kd ºD; a'otrsm;wkd\rSm aqmif;tcgwGif tvGefat;I aEG
,m;e,f/ ,l;uGef;e,fEiS fht,fvAg;wm;e,f temuf tcgwGif twef yljyif;-uonf? ajrmufbufzsm;
bufe,fpyf wav~mufwGif usa7mufI awmifpOf usaom ,l;uGe;f e,f/ taemufajrmuf e,fESihf uDGAuf
awmifwef;rsm; ,SOjf yKd iv f suwf nf&o dS nf? ta&S\bufq;Hk e,f ajrmufydik ;f wkd\wiG f tmwdwf7moDOwkudk 77Sd-uI
awmifwef;rSm a7m\uD;awmifjzpfI taemufzufrS ['fqef yifv,fatmf onf wpfESpfv~if uk;d vr~a7cJ
,SOfaeaom awmifwef;rsm;rSm qJvuwfawmif ESifh avonf? Tokd\jzihf uae'gajrmufykdif;wav~muf
urf;&kd;wef;awmifrsm; jzpfonf? a7m\uD;awmifwef; wGif ESi f;rsm;om tusrsm;I rkd;t&Gm enf;.?
rSm ay ^000 rS 13000 ausmftxd jrifh.?(a7m\uD; awmifbufusaom a'orsm;wGif ylaEG;r~waom
awmifwef; 7=) okd\7mwGif tjrifhqkH; awmifxdyfrsm; 7moDOwkukd 77dS-uonf? ta&S\bufY7Sdaom urf;&kd;
rSm ,l;uGef;e,fwGif &Sdaomvkd*efawmifxdyf (ay wef;e,frsm;rSm aeusu J syJ l aomfvnf; taeawmfr~jzpf
119850)ESihf pdet f Dvkdi;f ,ufawmifxdyf (ay 18000) aom aEGOwkrsKd;ukd 7&SdI rkd;7GmoGef;jcif; rsm;onf?
wkd\jzpf-u.? jAdwdo~ukdvºD;,m;e,fwGif ajr-o ya77DvGifjyifa'owGif at;jraom aqmif;Owkukd 7&Sd
Zmaumif;aom csKdifh0Srf;a'o &So d jzifh opfoD;yifrsm; aomfvnf; a7m\uD;awmifwef; rsm;bufrS wkdufcwf
pkdufysKd;-uI Ekd\xGufyPnf; xkwfvkyf-uonf? vmaom csdE G w f ac:avyl r sm;a-umifh tat;
ypdzdwf ork]7mESifh tWvMdwfork]7mzufwGif '+frjyif;xefvSacs? okd\7mwGif a7m\uD;awmifwef;
rkdifaygif; 13000 cef\&Snfaom urf;&kd;wef;&Sdvsuf/ rsm;uyif ypdzw d b f ufrS wku d fcwfvmonfh a7ck;d a7aiG\
tWvMdwfork]7m zuf&Sdurf;&kd;wef;rSm tauG\ ygaomavwkd\ukd wm;qD;xm;jyefojzifh ya77D
taumuf tvGefrsm;.? ['fqefyifv,fatmfESifh pdef vGifjyifa'o. taemufawmifykdif;rSm rkd;acgifonf?
avmh7ifhauG\wdk\rS uae'gEkdifiH. tv,fA[kdcef\okd\ ypdzdwfurf;ajc wav~mufwGifrl rkd;rsm;pGm7GmoGef;I
a7mufatmif a7a-umif;c7D;jzifh tvG,fwul oGm; ypdzw d o
f rk]7mrSwu dk cf wfvmonfh ylaEG;aomava-umifh
a7mufEidk o f nf? uae'gEkid if w H iG ftxif&mS ;qk;H aom jrpf ta7S\zuf urf;ajca'owkd\xuf ykdI ylaEG;onf?
35
www.foreverspace.com.mm
uae'gEkid if H
36
www.foreverspace.com.mm
uae'gEkid fiH
37
www.foreverspace.com.mm
uae'gEkid if H
ojzifh pufrv = yk if ef;zufY tvm;tvm rsm;pGmaumif; oD;oD;wk\dYvnf; wUokv d af usmif;-uD;rsm; &Sad vonf?
rGev f oS nf? r-umvSao;aom ESprf sm;twGi;f u pufr= uae'gEkdifiH wUokdvfausmif; tm;vkH;Yausmif;om;
vkyfief;rsm; ododomom wkd;wufvmonfhtwGuf OD;a7 wpfode;f ausmf7Sd.?
,cktcg pufrv = yk if ef;xGuyf Pnf;rsm;. wefz;dk rSmv,f wkid ;f jynf pnfum;wk;d wufap7ef 7nfoefvsuf tpk;d
,mvkyfief;xGuf yPnf;rsm;. wefzkd;xuftwefyif 7 wk\o d nf rD;7xm;vrf;azmufvyk jf cif;ukd txl;tm;ay;
ydkvsuf&Sdonf? puf&kH-uD;rsm;rSm trsm;tm;jzifh pdef cJhonf? uae'D,efypdzw d f rD;7xm;vrf;-uD;rSm 1885ck
avm7ifh jrpf0rS ;f wav~muf/ tGeaf w;7D;,k;d e,fEiS hf uDAG uf ESpw f iG f azmufvyk f jy;D pD;cJ. h ? yxr uBmppf-u;D twGi;f Y
e,f awmifbufe,fpyfwav~mufY &Sad omjrdK\-uD;rsm; woD;ykCvykdif rD;7xm;vrf; tcsKd\ukd tpkd;7u odrf;
wGifwnf&Sd-uonf? pufr=vkyfief;rsKd;pkH7Sdaom jrdK\-uD; ,ljyD;aemuf xkrd ;D 7xm;vrf;wkd\ukd pkaygif;um 1923ck
2 jrdK\rmS rGe;f x7D;atmjrdK\ESihf wk7d Gew f jkd rdK\w\kdjzpfI tjcm; ESpw f Gif uae'D,efae&Sief ,f rD;7xm;tzG\J zG\Jpnf;vku d f
aom jrdK\rsm;rSma,bk,stm;jzifh vkyif ef;wpfrsK;d wpfrsK;d onf? ava-umif; o,f,lykd\aqmifa7; vkyfief;rSm
twGufom xif&Sm;-uonf? tGefaw;7D;,kd;e,f&dS vnf; rsm;pGmwk;d wufvsuf&7Sd m tar7duefjynfaxmif
0ifqmjrdK\wGif armfawmfum;vkyfief; -uD;us,fI [,f pk/ Oa7myEkdifirH sm;ESihf tmwdwfa'owkd\od\k ava-umif;
rDvwefjrdK\onf uae'gEkid if . H oHr+dvyk if ef;A[kXd me jzifh oGm;vmEkdifonf? av,mOfysHrsm;rSm jynfwGif;
-uD;jzpfonf? uDGAufjrdK\onf pULpufrsm;twGuf jynfy o,f,yl \dak qmifa7; twGuo f mru uae'gEkid if H
xif&mS ;.? ya77DviG jf yifa'o&Sd 0ifeyD ufjrdK\/ tuf'ref . tzkd;wefvSaomopfawm-uD;rsm;ukd rD;ab;rS
wefjrdK\ESifh u,fv*g7DjrdK\rsm;wGif *sKHr=ef\-udwfjcif;ESifh umuG,f7mYvnf; rsm;pGmtokH;0ifonf? 'kwd,uBm
trJom;pnfoGwfjcif; vkyif ef;rsm; xGef;um;avonf? ppf-uD; twGif;Y armfawmfum;vrf;rsm;ukd wkd;wuf
ig;aoWmvkyif ef;twGuf xif&mS ;aomjrKd \w\dkrmS jAdwo d ~ azmufvyk cf -hJ u.? e,ftoD;oD;&Sd uke;f vrf;rsm;ukq d uf
ukdvºD;,m;e,f7Sd Aeful;Ag;jrdK\ESifh e,l;A7efZGpfe,f&Sd oG,af y;vku d jf cif;jzifh uae'gEkid if w
H pfzufzsm;rS wpfzuf
pdef*`e;f jrdK\wkd\ jzpf-uonf? zsm;ok\d aygufa7mufonf\f rkdif 5000cef\ &Snv f sm;aom
uae'gEkid if w H iG f aexkid -f uaom vlrsm;rSm jAw d o d ~EiS hf Ekid fijH zwf rD;7xm;vrf;-uD;ukd 1942 ckESpw f iG f zGihcf h.
J ?
jyifopfvlrsKd; tquftEG,rf sm; jzpfonf? jAdwo d ~vl uae'gEkdifiHonf jAdwdo~"eo[m,tzGJ\0if EkdifiH
rsKd;wkd\rSm tar7duefvGwfvyfa7;ppfyGJ jzpfyGm;pOfu jzpfvsuf ukd,fykdif tkyfcsKyffa7;ukd tapmqkH; 7&Sdaom
uae'gzufo\kd ajymif;a&F\vm-uaom ukv d edk eD ,fopfxl 'drk eD ,
D efEidk if H jzpf.? zG\Jpnf;tkycf sKyyf Hk tajccH Oya'opf
axmifolrsm;jzpfI jyifopfvlrsKd;wkd\rSm 18 7mpkESpf t7 ,lEu dk wf ufuif;'rf;Ekid fi. H &Sib f 7k ifonf uae'g
twGif;u uae'gokd\ a7mufvm-uolrsm; jzpfonf? EkdifiH. bk7ifjzpfonf? xkdbk7if. ukd,fpm;uae'g
'kw, d uBmppf-uD; rjzpfrDEiS hf jzpfjyD;ptcsed w f \wdk iG f jAdwd 'krd eD ,D efudk wm0efc7H olrmS bk7ifccH sKyf jzpfI e,ftoD;
o~u`e;f pkrS jAdwo d ~ vlrsK;d rsm;pGmwkd\onf uae'gokd\a7F\ oD;wGifvnf; bk7ifcHrsm; xm;7Sdavonf? uae'g
ajymif;aexkid fc-hJ u.? uDGAufe,frw S yg; useef ,ftm; ygvDrefrSm atmh0jrdK\awmfY 7SdjyD;v~iff txufvFwf
vkH;wGif t*vyd b f momrSm &k;H ok;H bmomjzpfaomfvnf;/ awmfESifh atmufvFwfawmfwkd\ yg0if-u.? txuf
vlOD;a7 av;ykHwpfykHausmfwkd\rSm jyifopfpum;ukdom vFwfawmf wGif trwf 96 a,muf&SdI/ atmufvFwf
ajymqkdokH;pGJ-uonf? vlOD;a7 14 oef;ausmf7Sdonfh awmfwGif trwfaygif; 245 a,muf&Sdonf? 'dkrDeD,ef
teuf wkdif;7if;om;rsm;jzpf-uaom tufpuD;rkd;ESifh wGifbk7ifcHcsKyfrSm t-uD;tuJjzpfaomfvnf; tkyfcsKyf
7uftif'D;,ef;wkd\rmS 125000cef\om&Sad vonf? r=a7;7mwGifrl ygvDrefrS wifajr|mufaom 0ef-uD;csKyf
uae'gEkdiif H. ynma7;rSm txl;acwfrSDonfhtm; uomv~if -udK;ukdifjc,fvS,favonf?
avsmfpGm uBm\EkdifiH-uD;rsm;ESifh 7ifaygifwef;vkdufEkdif vlrsKd; toD;oD;wGif trsKd;om;txdrf;trSwf &S-d u
onf? jrdK\-uD;wkdif;wGif txufwef;ausmif;rsm;/ aum onfh enf;wl uae'gEkid fiHwiG f ary,f7u G f rSm trsKd;
vdyfausmif;rsm;ESifh pD;yGm;a7;ausmif; rsm;&SdIe,ft om; txdrf;trSwf jzpfavonf?
38
www.foreverspace.com.mm
uae'g.pdwf0ifpm;zG,t
f wdwb
f 0
39
www.foreverspace.com.mm
uae'gEkdiif o
H rkdi;f ESifh tkyfcsKyfa7;
xlaxmifum a7mif;0,f azgufum;I aexkid -f u jy;D v~if avm7ifhponfh jrpfrsm;o\kd oGm;a7mufpkHprf; -uonfh
tk;d tdrfopf wnfcJh-uonf? ykCdKvfrsm;rSm jyifopfvlrsKd; 7uf'Dqef/ Zkd;va,;ESifh
omoemjyK bkef;-uD; rmuuf/ pydefvlrsKd; 'D'kd;wkd;ESifh
tajcpku d 7f ma'ojzpfvmjcif; jyifopfvlrsKd; vmqJwkd\ jzpf-uonf?
uae'gwGif e,fopfrsm; tajcwus pwifwnf 1642 ckEpS w
f iG f rGe;f x7D;atmjrKd \udk omoemjyK A[kd
axmifcJholumjyifopfvlrsKd; qrfrsL,,f 'g7Srfyvdef pcef;tjzpf wnfaxmifcJhonf? jyifopfbk7if14
qko d jl zpfI ol\udk uae'gEkid if . H zcif[v k nf; ac:prSwf qufajrmuf vl0o D nf uae'gEkid if u H dk jyifopf jynfopf
jyK-uonf? xkyd Ck Kd v-f u;D onf 1604 ckEpS Yf ,ckEAdk gpuk;d tjzpf 1663 ckESpw f iG f odrf;yku
d f tkyfcsKyfonf? jyifopf
7Sm;ac:onfh tmau;'D;,m;wGif e,fopfwpfcu k dvk nf; vlrsK;d trsm;tjym;ukdvnf; xkda'orsm;Y oGm;a7muf
aumif;/ 1608ckESpfwiG u f m; uDGAufjrdK\udv k nf;aumif; tajcpkduf aexdki f7 efapvFwfcJh7mrS ,ckuae'D
pwifwnfaxmifco hJ nf? xk\jd yif 7Sryf vdeof nf pdeaf vm7ifh ,efvlrsKd;rsm; qif;oufaygufyGm;vmonf?
ESihf atmhw0jrpf rsm;ukd qefwufc7hJ m [sL7GeEf iS hf tGeaf w;
7D;,k;d tkid -f uD;rsm;udk awG\7dcS o hJ nf? xkd\jyif ol\ut kd pGjJ yKI jyifopfvufatmufwiG f
rSnfhac:cJhaom 7Srfyvdefa7tkdif-uD; ukv d nf; awG\ch. J ? jyifopfjynfopfukd tkycf sKy7f ef jyifopfb7k ifu bk7ifcH
7Srf;yvde. f aemufwiG f uae'gok\d a7muf7dv S mcJholrmS wpfO;D / -uD;-uyftyk fcsKyo f w
l pfO;D ESihf c7pf,mef*+ kd ;f csKyf
t*vdyfvlrsKd; [ife7D['fqef jzpf.? ['fqefonf wpfO;D wk\dukd ce\x f m;cJo
h nf? bk7ifc. H txl;aqmif7u G f
taemufajrmufbufvrf;ukd 7SmazG,if;/ ['fqefjrpfEiS hf 7aomwm0efrmS e,fopfwGif aexkid o f rl sm;udk wkid ;f 7if;
['fqefyifv,fatmfwkd\ukd awG\7SdcJhonf? 1629 ckESpf om; vl&kid f;rsm;jzpfaom tD&kdudKG ifwkd\. ab;7efrS um
wGif jyifopfukdvkdeDe,fopf uDGAufukd t*vdyfw\kd u uG,f ay;7jcif;jzpfayonf? okd\aomf aumif'h gz7Gew f m
wku d cf u
dk o
f rd ;f ,lcahJ omfvnf; r-umrD jyifopfw\dkvufo\dk eufonf 16^2 ckEpS rf pS I bk7ifct H jzpf tkycf sKyf aomt
jyefI ay;tyfvdu k f7onf? cg xkdv&l ikd f;wk\d. 7efrSmat;jidr;f oGm;avonf? z7Gef
xkdaemufwGifum; rpfpPyD/atmhw0/ tkd[dkif;tdk pdef wmeufrmS jyifopf jynfopfo\dk vma7muf tkycf sKy7f aom
40
www.foreverspace.com.mm
uae'gEkdiif o
H rkdi;f ESifh tkyfcsKyfa7;
bk7ifcH rsm;xJwGif tawmfqkH; ykCdKvfwOD; jzpf.? jyef7m Oa7mywku d Yf ckepfEpS pf pfyJG jzpfymG ;vmaom tcg
xkyd Ck Kd v-f u;D onf uae'gEkid if t H wGi;f bufo\dk vSnv hf nf uae'g7Sd t*vdyfESifh jyifopfwd\k. tajctaerSm ykdrdk
oGm;vm pl;prf;7SmazGapjyD;aemuf e,fopfrsm;wnfaxmif qk;d 7Gm;vmcJo h nf? Tt-udrrf mS uae'gwGif t*vyd w f \dk
apI tuGufusaom ae7mrsm;wGif cHwyfpcef;rsm; aemufq;kH t-udrf tm;jydKifr-= uD;jzpfI jyifopfEiS fh tif';D
wnfaxmifum jyifopfEkdifiHawmf ykdrkdus,fjyef\atmif ,ef;vl&kdif;ppfyGJ[k ac:avonf? tpwGif jyifopfwkd\
jyKcohJ nf? z7Gew f meufonf jyifopf jynfopf. bk7ifcH ta7;omcJah omfvnf; 1^50 jynfEh pS rf pS I ppfyrJG mS wpfrsK;d
tjzpf 2 -udrw f kdifwkdif aqmif7u G fcJhonf? wpfzHk ajymif;vJomG ;onf? t*vyd w f \dkonf twGi;f zuf7dS
z7Gew f meuf yxrt-udrf bk7k ifct H jzpf aqmif7u G cf hJ jyifopfwkd\. tcsuftjcmXmersm;ukdvnf;aumif;
pOfuyif t*vyd w f \dEk iS hf e,fvo k nfh tm;jydKifr=-uD; ay: vGPAwfjrdK\ ukv d nf;aumif;; odr;f ,lc. hJ ? 1^59 ckEpS w f iG f
aygufcJhonf? t*vdyfw\kd onf tD&dkuGdKifvl&kdif;rsm;ukd Akv d fcsKyfr; 0k onf jyifopf ppfAdv k cf sKyf rGe;f urf; OD;pD;
jyifopfw\kdtm; wku d cf duk f7ef ajr|muf ay;cJhonf? 1690 ckcu H m umuG,af eaom uDAG ufjrKd \o\dk csw D ufwu dk cf udk 7f m
jynfhESpfwGif t*vdyfwkd\zufrS qm0DvsHzpf onf jrdK\teD;7Sd atA7m[rfvGifjyif-uD;wGif wkdufyGJ jzpfyGm;
EkdAgpukd;7Sm;ok\d csDwuf wkdufckduf odrf;ydu k fcJhjyD;aemuf avonf? wku d yf w
JG iG f ppfAv dk Ef pS Of ;D pvk;H usq;Hk oGm;aomf
uGAD ufjrdK\o\kd csDwufwu kd cf du
k fcaJh aomfvnf; ratmifjrif vnf; t*vdyfwkd\ atmifyG7J um uDGAufukd odr;f ykduf
cJhacs? aemifaomtcgY EkdAgpukd7Sm;ukd jyifopfwkd\okd\ Ekid cf .hJ ? 1^60 jynfEh pS w f iG f rGe;f x7DatmjrKd \udk odr;f yku d f
jyefvnf ay;tyf7avonf? 77SdcJhonf? xkdaemuf yg7pfpmcsKyf (1^63 ckESpf)t7
uae'gY xkdtcgut*vdyfw\kd . e,fopfrsm;rSm jyifopfwkd\u uae'gukd t*vdyw f \kd vufo\kd ay;tyf
enf; yg;I jyifopfe,fopfrsm;om ykrd dk rsm;jym; jyD;v~if 7avonf?
tkyfcsKyfa7;vnf; aocsmusejyD; jzpfonf? jyifopfwkd\ jyifopfwkd\onf uae'gwGif qufvuf aexkdi-f u
onf oWd7o dS lrsm;jzpfI tD&kdufuKGd ifw\kdrSwyg; tjcm; 7m xkpd Ofu vlO;D a7rSm 60000 ausm7f o dS nf? yxrqk;H
aomvl&idk ;f rsm;ESihf cifrif7if;ES;D -u.? ok\daomf t*vyd f jAdwo d ~ uae'g ukd wm0efcH tkycf sKy7f olrSm Akv d cf sKyrf ;
wkd\ u vlO;D a7 rsm;onf? 1^11 ckESpw f Gif t*vyd fwd\k *sd r f ; rma7; jzpf . ? rma7;onf j yif opf w k d \ uk d
onf EkdAgpukd;7Sm;ukd odrf;,lcJh.? ,l;x7ufpmcsKyf w7m;r~wpGm tkyfcsKyfcJhonf? xkd\jyif jyifopfwkd\tm;
(1^13 ckESpf) t7/ EsLazgif;vef;/ EkdAgpukd;7Sm;ESifh omoema7; vGwf vyfciG u hf dk ay;cJ. h ? jyifopfw7m;r
['fqefyifv,fauG\ w0kduf7Sd a'orsm;ukd t*vdyfwd\k Oya'rsm;ukdvnf; av;pm;cJhonf? ol\aemufwGif
7-uonf? jyifopfwkd\onf wjznf;jznf; e,fcs\J vmcJh bk7ifc7H mxl;ukd qufcH aom *kdi;f umvwefonfvnf;
-u7m taemufzuf7Sd a7m\u;D awmifajcokd\yif a7mufcJh rma7;. pepftwkid ;f tkycf sKycf . hJ ? xkpd epfuydk if jAdwo d ~
avonf? tkid -f uD;rsm;a'ow0ku d Ef iS hf tk[
d idk ;f tkd jrpf0rS ;f tpk d; 7onf 1^^4 ck E S p fu D G A uft uf O ya'jzif h
wav~muf vl0;D ZD,³m; e,fokd\ wkid fatmif jyifopfwd\k vufcHcJhavonf? *kdif;um vwefonf uae'gukd
onf cHwyfrsm;ukd aqmufvkyf chJ-uonf? ESpfaygif; 30 r~ vdRma7;jcm;pGm tkycf sKyfchaJ oma-umifh
okd\aomf z7Gefwmeuf.ae7mukd qufcH-uaom tar7duef vGwfvyfa7;ppfyGJ twGif;Y uae'gonf
jyifopfbk7ifcHrsm;um; t7nftcsif;ESifh rjynfhpkH-u jAw d o d ~Eidk if aH wmf. oPmawmfudk apmifo h &d adk ocJah yonf?
onfhjyif jyifopfwkd\vnf; ta-umif;a-umif;a-umifh xkad -umifh 7Sryf vdeu f kd jyifopf uae'g zcif[k ac:qkd
uae'gwGif tajcpkdufaexkdif7ef vma7mufjcif; r7Sd -uouJhokd\ umvweftm;vnf; jAdwdo~uae'g.
awmhacs? xkda-umifh jyifopfwkd\tiftm;rSm wjznf; zcif[k ac:qk-d uonf?
jznf; avsmhyg;vmawmhonf? Oa7mywkdufY -op-wD;
,ef ; xD ;eef;quf cH a7;ppfy GJ jzpfy Gm ;aomtcg tkycf sKyfa7;wkd;wufvmjcif;
t*vyd ef ,fopfjzpfaom e,l;t*vef e,fom;wk\donf tar7duef vGwfvyfa7;ppfyGJ jzpfyGm;aomtcg
jyifopfw\kd. tckid frmqk;H cHwyfjzpfonfh vGPAwfjrdK\ukd tar7duefjynfe,frsm;rS jAdwdo~ tpkd;7tm;oPm
wku d cf duk o f rd ;f yku
d -f u.? ok\daomf xkpd pfyt GJ jyD;wGif jyif razguf v k d o l t* v d y f v l r sKd ; trsm;tjym;yif
opfwd\kod\k jyeftyf7avonf? uae'gokd\ ajymif;a7F\vm-uonf? xkdolrsm;onf
xkdaemuf 1^54 ckESpfrpS I wkdufckdufr=rsm; jzpfymG ;cJh tGeaf w;7D;,k;d e,fawmifyidk ;f wGiv
f nf;aumif;/ urf;&kd;wef;
41
www.foreverspace.com.mm
uae'gEkdiif o
H rkdi;f ESifh tkyfcsKyfa7;
43
www.foreverspace.com.mm
uae'gEkdiif o
H rkdi;f ESifh tkyfcsKyfa7;
7ef t-uaH y;-uonf? xk\djyif tar7duef jynfwiG ;f ppfyJG tm+mrsm;ukd A[kt d pkd;7ok\d tyfEiS f;onf[k qkx d m;7m
a-umifh uae'gjynfe,frsm;onf woD;wjcm;pD aejcif; uae'gtpkd;7onf tar7duefjynfaxmifpk A[kdtpkd;
xuf pnf;vk;H nDnw G pf mG 7Svd ~if tiftm; ykrd adk wmifw h if; 7xuf tm+mykdI 77Sdavonf? tkyfcsKyfykH pepfrSmjAd
rnf/ ab;7efay:aygufaomf pnf;vkH;nDnGwfpmG ckcHEdik f wdo~ pepftwkdif;yifjzpfonf? jAdwdo~bk7ifu xkdEikd f
rnf[k tcsKd\u ,k-H unf-uavonf? xkdo\kd wpfpnf; iHtm; tkyfcsKy7f ef bk7ifccH sKyf cef\xm;aomfvnf; bk7if
wpfv;Hk wnf; 7Srd S a7S\tzk\w d iG f rsm;pGmwk;d wuf -uD;yGm;Ekid f cHcsKyfrSm wefckd;tm+mr7Sday? uae'gtpdk;70ef-uD;
rnf[kvnf; ,kH-unf-uavonf? rsm;. t-uHay;csuftwkdif;aqmif7Guf7oljzpfonf?
xkdtawmtwGif; 1864 ckESpfwGif urf;&kd;wef;e,f uae'gEkid fiH tkycf sKyfa7;wGif tu,fyif wefc;kd tm+m
rsm;onf rdrdwkd\ tcsi;f csi;f yl;aygif;7ef tpnf;ta0; t7SdqkH;rSm 0ef-uD;csKyf jzpf.? tpkd;7tzGJ\wGif 0ef-uD;
wpf7yfusi;f ycJ. h ? xkt d pnf;ta0;ok\d txufEiS ahf tmuf 20 xufrenf;7SI d xko d w l \do
k nf tkycf sKyfa7;qkdi7f mXme
uae'gjynfe,frsm;rS ukd,fpm;vS,frsm;vnf; wuf rsm;. t-uD;tuJ wm0efcHrsm; jzpf-uonf? jynfy
a7muf cJo h nf? xku d , dk pf m;vS,rf sm;u urf;&k;d wef;e,f a7;7mXmeukd 0ef-uD;csKyfuom ukdifavh7Sdonf?
rsm;yl;aygif;a7;wGif rdrdwkd\e,frsm; yg0ifyl;aygif;vkda uae'gygvDrefwiG f vFwaf wmfEpS 7f yf7o dS nf? txuf
a-umif; ajymqk-d u.? xkda-umifh yl;aygif;a7; tpnf; vFwaf wmfwiG f 7moufyefu, kd pf m;vS,f 102 OD; yg0ifI
ta0;ukd uDAG ufjrdK\Y xyfru H si;f yum uae'g7Sde,frsm; ,if;wkd\ukd uae'gy7DADaumifpD.t-uHay;csuft7
tm;vkH;ukdyl;aygif;I jynfaxmifpktzGJ\ zGJ\pnf;7ef bk7ifcHc sKyfu cef\xm;onf? atmufvFwfawmfr S
Oya'wpf7yf a7;qGJc-hJ u.? jynfaxmifpk tzGJ\tpnf; twnfjyKjy}mef; wifykd\vkdufaom Oya'-urf;rsm;ukd
udkvnf; uae'g 'kdrDeD,efEkdifiH[k trnfay;7efa7G; txufvw F af wmfu y,fcsEidk cf iG hf wpfcsuv f w
F t
f m+m
cs,fcJo h nf? okd\aomf xkdpDpOfcsufudk EsLazgif;vef;ESihf
y7ift h uf'yG ef ,frsm;u oabmrwlcahJ y? EkAd gpuk;d 7Sm;ESihf
e,l;A7efZGpfe,frsm; uvnf; ESpfESpfr~ pOf;pm;jyD;rS
oabmwlc Jh. ? 186^ ckE Spfw Gif pDp Of csufu dk
tjyD;owfap7ef jAdwdo~ygvDrefu jAdwdo~ ajrmuf
tar7du tufOay'ukd jy}mef;vkdu. f ? uae'g'drk eD D
,efEidk if H. yxrqkH;0ef-uD;csKyfrmS qma*s/ at/ rU
a':e,f jzpfonf?
tkyfcsKyfa7;
uae'gonf jAw d od ~"eo[m, Ekid if rH sm;wGif yg0ifI
*7dwjf Adwed Ef Sihv
f nf;aumif;/ tjcm;aom 'dkreD , D ef Ekid if H
rsm;ESihf vnf;aumif; wef;wlu, dk yf idk t
f yk cf sKyaf 7; 77Sad om
EkdifiHjzpfonf? okd\aomf 186^ ckESpfjAdwdo~ ajrmuft
uae'gEkdifiH. jrdK\awmfjzpfaom atmhw0jrdK\7Sd jynfaxmifpk
ar7du tufOya'wGiyf g0ifaom tajccHOya'ukd uae
ygvDref taqmufttHk-uD;
'gygvDrefu xyfrH jyifEidk o f nfjh yif uae'gEkid if t H wGuf
tjyD;owf t,lcH w7m;&kH;awmfrSm y7DAD aumifpDyif 7Sad omf vnf; txufvw F fawmfwGif Ekid fiHa7; tm+m
jzpfaeao;onf? rnfo\kdjzpfap txufygudPESpf 7yfp tenf;i,f r~om7Sdonf?
vk;H ukd uae'gygvDref. axmufccH su7f rSom oufqidk f atmufvFwfawmfrSm jynfolwkd\ua7G;aumufwif
7mwkd\u aqmif7Guf-uavonf? ajr|mufvu dk af om uk,d pf m;vS,rf sm; yg0ifonf? omref
uae'g'krd eD D,efEidk if HtwGif;Y jynfe,fud;k ckESihf e,f tm;jzifh oufwrf;rSm 5 ESpjf zpf.? 186^ ckEpS f jAdwo d ~
-uD;ESpcf 7k IdS tar7duefjynfaxmifpk Ekid if u H o hJ \dk jynfe,f ajrmuf tar7du tuf Oya't7 uDGA uf e,f.
rsm;ukd pkaygif;xm;.? okd\aomf tajccHOya'wGif uk, d pf m;vS,Of ;D a7ukd 65 OD; owfrw S x
f m;onf? tjcm;
jynfe,frsm;twGuf tm+mrsm;ukdaz:jyI -uGif;aom jynfe,frsm;rSmvlOD;tvkduf ukd,fpm;vS,f rsm;
apvFwfcGih7f avonf?
44
www.foreverspace.com.mm
uae'gEkdiif Horkdi;f ESit
hf yk cf sKyfa7; uae'gpmay
'krd De,
D efEdik if w
H iG f;7Sd jynfe,fwidk ;f Y bk7ifcHtoD;oD; olwkd\. Zmwdrmefrsm;ukdaz:xm;onf? uae'gpm
7SI
d Oya'jyKvFwaf wmfrsm;vnf; 7So d nf? Oay'jyKvFwf aywGif wkdif;jynf. obm0/Ekid if Ha7;tajcESihf e,fopf
awmfEpS f7yf7aSd om uDGAufjynfe,frw S pfyg; tjcm;jynf wnfaxmif7onfhtjzpf/ Tok;H csufut kd xl;ojzifh t
e,frsm;wGif Oya'jyKvFwfawmf wpf7yfpDom7Sdonf? om;ay;I a7;om;xm;avonf? obm0rSm olwkd\
xk\djyif jynfe,fOy a' jyK vFwaf wmfo\kd wm0efc7H aom t"duxm;I a7;om;aom tcsufwpfckjzpf.? wkid ;f
jynfe,f tpk;d 7tzG\Jacgif;aqmif 0ef-uD;csKyo f nf tu,f jynf 7moDOwkEiS hf yx0D0ifudk tajccHI a7;-uonf?Ekid f
yif jynfe,f tkyfcsKyfa7; t-uD;tuJ jzpfavonf? iH a7;7mrsm;ukd jyifopfw\dku rsm;pGm a7;om;I e,fopf
txufwGif qkdcJhonfhtwkdif; jynfe,frsm;. tm+m wnfaxmifa7;ukd t*vdyfwd\ku rsm;aomtm;jzifh a7;
rsm; ukduef\owfxm;onf? A[kdtpkd;7u jynfe,f O -uonf? uae'gpmayY jyifopfw\o dk nf jyifopfbmom
ya'jyKvw F fawmfu jy}mef;aom tufOya'rsm;ukd y,f ESihf a7;I t*®vdyf wdk\uvnf; t*®vdyfbmomESihf
zsuEf dik fonf? ok\daomfxo dk \dkum; jyKcJvSonf? jynfe,f a7;-u7m bmom pum;uGjJ ym;r=a-umifh pmaycsi;f vnf;
qkid 7f mudPrsm;ukd oufqidk 7f m jynfe,ftpk;d 7tzG\J rsm;u woD;wjcm; jzpfaeawmhonf?
aqmif7GufI wpfEkdifiHvkH;ESifh qkdifaom udPrsm;ukd 'kd uae'gEkdifiH7dS jyifopfpmayrSm jyifopfEkdifiHrsm;ESifh
rDe, D ef tpk;d 7tzG\Ju aqmif7u G of nf? xkdtpk;d 7tzG\JESifh rsm;pGm qufo, G af eavonf? tawmfq;Hk / txl;cseG q f ;Hk
bk7ifcHcsKyf &kH;xkdif7mXmerSm uae'gEkdifiH. jrdK\awmf aom uae'gjynfom; jyifopfpma7;q7mrsm; onf
atmhw0jrdK\jzpfI xkjd rdK\awmfwGif uae'gEkdiif H ygvDref jyifopfEidk if 7H dS jyifopftu,f'rD. yef;EG,o f 7zludk 77Sd
taqmuf ttkH 7Sdavonf? -u.? uae'gEkdifiH7Sd jyifopfpmayrSm 1^63 ckESpf
rwkid fruD wd;k wufjcif; rsm;pGm r7Sv d aS o;acs? xkpd Ofu
uae'gpmay ? ?uae'gEkdifiHonf ajrmuf jyifopfvlrsKd;rsm;onf e,fopf7SmazGa7; aeom;wus
tar7duwku d f. ajrmufzufyikd ;f wGifwnf7o dS nf? 16 7Sad tmif jyKjyif pDrHa7;/ omoemjyKvkyfief;ukd -udK;yrf;
7mpkEpS t f wGif; Oa7mywkdufom;rsm; jynfopfe,fopf xrf;aqmifa7;/ om;arG;ukeful;I pD;yGm;7Sma7;wkd\
7SmazGxlaxmif-uaom tcgupI wkdif;opfjynfopf a-umifh tcsdefrtm;vyfatmif 7Sdae-u.? pmay
wpfck jzpfco hJ nf? ok\d7mwGif Oa7mywku d o
f m;wk\d a7muf vkdufpm;7ef tcsdefr7-uacs? xkdtcg umwDa,;ESifh
7Sjd y;D I ESpaf ygif; ESp7f m eD;yg;txd jynfopf xlaxmifa7; 7Srfyvdefwkd\ e,fopf7SmazG7mY awG\-uKH7aom tjzpf
ESihf &=yaf xG; aeaoma-umifh pmayzufwiG f wk;d wufrr= 7Scd hJ tysufrsm;ESifh c7pf,ef omoemjyKykCdKvf tcsKd\.
acs? 18 7mpkESpo f kd\ a7mufaomtcg wkdif;oljynfom; rSwfwrf;rsm;ukdom pmaytjzpfjzifh awG\7avonf?
rsm;onf tajcwus 7Sdvm-uojzifh pmayukd pwif (umwDa,;? &Srfyvdef vnf;7=)1^63ckESpf wGif
avhvmEkdifonf? uae'gEkdifiH7Sd vlrsm;onf awm&kdfif; uae'gEkdifiHonf jAdwdo~ vufatmufokd\ usa7muf
rsm;ukd ckwfxGifvsuf jrdK\jy wnfaxmifonfhta-umif; cJ7h m t,l0g'ESihf bmompum; uGjJ ym;r=a-umifh jyifopf
rsm;ukd pwif a7;om;-u.? wk\o d nf rsm;pGm pdwrf csr;f omcJ-h uacs? xkad -umifh 1800
uae'gEkid if .
H pmayuk-d unfv h ~if jyifopf,Ofaus;r= jynfhESpfokd\a7mufrS uae'gEkdifiH7Sd jyifopfpmay onf
qkdif7m twwfynmrsm;uwpfzuf/ t*vefjynf. xGef;um;vmavonf? jyifopfwkd\onf jyifopf
tpOftvm ynm7yfrsm;uwpfzuf[lI ESpfrsK;d awG\7 ,Ofaus;r=EiS hf t,l0g'ponfw\dkudk jyifopfpmayjzifo h m
onf? ok\d7mwGif umv-umjrifah omf uae'g,Ofaus;r= armfuGef; wnf7pfatmif-udK;pm; jyKpk-uavonf?
twwfynmrsm; oufoufomv~if jzpfvmavonf? uae'gEkdifiH. jyifopfpmaye,fwGif orkdif;ta7;
uae'g pmayoufouf[lI r7Sd? uae'gpmay[k tom;rSm t"du pmay jzpfonf?1^60 jynfEh pS f rwkid rf D
ac:qkd7aom pmrsm;rSm uae'gEkdifiH7Sd jyifopfESifh uyif orkid f;ta7;tom;rsm; 7Scd . Jh ? ok\d7mwGif 1830
t*vdyfwkd\ a7;om;aompm rsm;om jzpfonf[kvnf; ESifh 1840 jynfhESpfrsm;t-um;wGif txl;wkd;wuf
tcsKd\u qkd-uonf? rnfokd\yifjzpfap/ xkdpmrsm;um; vmcJhonf? uae'gEkdifiH7Sd jyifopfvlrsKd;wkd\. rsKd;cspf
*k+ft*g vQ+mrsm;ESifh tawG;tac: t,lq pdwx f ufoefy/Hk Zmwdrmefwuf-uGyw Hk \dkrmS olw\dk.orkid ;f
rsm;wGif uae'gqef.? uae'gEkdifiHudk aemufcu H m; Y xif7mS ;pGmawG\7avonf? orkdi;f ukdrlwnfI pmay
jyKxm;I uae'gjynfom;wk\. d b0ESihf olw\.
dk pdwxf m;/ ta7;tom; pjcif;rSm jyifopfw\dkonf olw\dk. aqmif
45
www.foreverspace.com.mm
uae'gpmay
7Gucf suf olwkd\.pGr;f 7nfwkd\ukd uBmodatmif *k+f,l a7;jcif;wk\Yd rsm;pGm wk;d wuf vmavonf? jyifopf0 K
az:jyvkad om qNtmoDoa-umifh jzpfonf? jyifopfvl a7; q7mrsm;rSmr7D,mcsuf y'gvde;f 0 Kukda7;ol
rsKd; tuf(z)/ tdyf(p)/ *gEkd; a7;om;aom uae'g vk0d aD [;rGet f jyif zdvpf'g*uf pay;ESihf a*77if vm*`Kd if
Ekid fio
H rkid f;rSm taumif;qkH;ESiht f rSefq;kH jzpfI ,ckxuf wkd\ jzpf-u.?
wkdif jyifopfwkd\ pHxm;7aomorkdif;jzpf.? xkd\jyifEkdifiH uae'gEkid if 7H dS jyifopfvrl sKd;wk\d pyfqadk om uAsmrsm;
a7;orm;rsm;ESihf ppfr=xrf; ykCdKvfw\kd. tK_Wdrsm; wGif rsKd;cspfpw d fgwfESihf omoema7;rSm t"du r@Kdif
ukd a7;om;aom Aif*srif&=ESifh tufaA;uufp*7def; jzpfavonf? 1890 jynfhESpftxd Tta-umif;t7m
paom pma7;q7mwkd\vnf; xGef;um;ao;onf? ESpfckukd zGJ\qkdomuAsmrsm;om acwfpm; cJhavonf?
jyifopfw\. dk a7S;tusq;Hk pmayonf vufO;D tpwGif atmhawhua7;rufZD. oDcsif;wpfyk'frSm jyifopfrsm;
owif;pmrCZif;rsm;Y twdt k xGm ygwwfonf? 1800 ,ckxufwkdifESpfjcdKufaeao;aom taumif;qkH;vuf
jynfhEpS wf kdiaf tmif owif;pm*sme,frsm;onf pmay. 7myif jzpf.? obm0ta-umif;ukd zGJ\EJ\G onfhuAsmyif
a7S\awmfajy;tjzpfESifh 7SdaecJh.?,cktcgwGif uae'g jzpfvifhupm; vlrsKd;a7;ESihf omoema7;ukdum; vuf
EkdifiHYpme,fZif;rsm;onf jyifopfvlxk.tm;ukd;7m rvFwf-uacs?
vufeufozG,f tokH;us tzkd;wefaeavonf? 1860 rS 1900 jynfhEpS ftwGif; uAsmta7;tom;
jyifopfpmayta7;tom;wGif vlw\dk tESpo f ufq;Hk ESihf wkd;wufr=twGuf v=\Haqmf-uaom ykCKd vfrsm;rSm uDAG uf
taumif;qkH; vuf7mrsm;ukd 0 Kwdkuav;rsm;Y pmay*kd+f;rS ua7;rufZDESifh tJvz7uf*gEkd;wkd\ jzpf
awG\7.? Tjyifopf0 Kwku d av;rsm;rSm a7S;rla[mif; avonf? olwkd\ESpfOD;acgif;aqmifI pma7;q7mrsm;
ukd jyefajymif;atmufarh owd7apjy;D v~if wpfcgwpf7jH idrhf trsm;tjym;yif uAsmzGJ\qkd-u.? xl;csGefaom uAsm
ajimif;om,mI wpfcgwpf7HY&kef\7if;-urf;wrf;aom q7mrsm;rSm yrf;zD;av;arESifh vl0Dza7;csufwkd\ jzpf
7,f7iF zf ,G f tcef;uav;rsm;jzifh pmzwfow l \dk pdwEf v
S ;Hk ukd onf? av;aronfajrta-umif;ukduAsmzGJ\qkdI za7;
7FifjyKH;apavonf? ok\d7mwGif 0 Kwkd a7;7mY jyifopf csufu rdwaf qGta-umif;/ obm0ESihf rsKd;csppf dwf"gwf
wkd\ . m+ftjrifrmS rus,f0ef;vSacs? 0 Ka-umif; rf sm;udk zG\Jqokd nfh tcspEf iS q
hf kid af om uAsmrsm;rSm tvGef
cH7mY topf tqef;rxGib f J a7;&k;d a7;pOf twkid ;f om enf;yg;avonf? TacwfwiG f rsKd;cspfpdwx f ufoefr=/
a7;om;avonf? trsm;tm;jzifh xkH;a[mif;ykHjyifrsm; omoema7;ukd av;pm;r=wkd\ukd wkdufwGef; v=H\aqmf
ESihf wkdi;f 7if;om; vl&dik f;ppfyJrG sm;ta-umif;uko d mrS;D jirf; aomuAsmrsm; xGe;f um;.? rGe;f x7D;atmpmay*kd+f;
jyKIa7;-u.? wpfcgwpf7H omoemjyKykCdKvfrsm;ESifh rS pmqkdrsm;url rsKd;cspfpdwf7ifhoefr=ESifh t,l0g'ukd
c7D;xGuf e,fopf7mS azGolrsm;. pGef\pm;cef;rsm;ukd a7; uAsma7;7mY t"du rxm;awmhbJ avmua-umif;
-u.? tcsKd\ 0 Kwdkuav;rsm;rSm uae'gEkdifi7H Sd qkdi7f mrsm;ukdom tajccHI zG\Jqdk oGm;-u.? xko d rl sm;
jyifopfvlrsKd;wkd\. obm0tavhtxESifh awmifol rSm atrD;e,fv*D ef/ tJvAwfvZkd d;k ESihf aygrk7d ifw\kd jzpf
,mvkyfwkd\. ta-umif;rsm;ukd o&kyfaz:xm;onf? onf? xkdolrsm;onf vl\avmu jy©em trsKd;rsKd;ukd
tcsKd\y kH 0 Kwkdu av;rsm;rS m uav;rsm;twGu f ajz7Sif;7efESifh vlw\kdpw d f"gwfEiS q hf idk of nfh ta-umif; 7yf
oufouf jzpfonf? rsm;udk zGJ\q-dk uavonf?
1800 jynfhESpf rwkdifrD jyifopfwkd\ a7;om;aom at;rDe,fvD*efonf ol.tawG;tq t,l0g'rsm;ukd
0 K7Snf-uD;rsm;rSm trsm;tm;jzifh a0:vwm paumh uAsmjzifh o&kyfaz:a7;om;7m xdkacwf pmqkdrsm;.
a7;aomorkdif;0 KrsKd;omjzpf.? 1900 jynfhESpftxd a7S\aqmifjzpfcJhonf? xkdacwfrSmyiff ay:aygufaom
0 K7Snfta7;tom;onf rsm;pGmwkd;wufjcif; r7SdvS pmqkdawmf tJvAwfvdZk d;k . vuf7mrSmtvGef odrfarG\
ao;acs? orkdif;a-umif;ukd aemufcHxm;I a7;om; El;nHh.? aygrkd7ifonf ta7S\EkdifiH. ,Ofaus;r=ukd
aom tavhrmS uaegEkid fijH yifopfvlrsKd;wk\d. 0goem rlwnfI uAsmm+f uGef\jrL;cJo h nf? trsK;d orD;pmqkd
wpf7yfyif jzpfavonf? ok\7d mwGif ,cktcg tjrifus,f Avef\vmrGew f ef\onf uae'gjynfojl ynfom;wk\. d aeykH
vmjyDjzpfIorkdif;a-umif;rSty tjcm;enf;rsm;jzifh xkid yf /Hk pdwaf epdwx f m;ukd ESpo f pfz, G 7f m o&kyaf z:cJ.h ?
ajymif;vJIa7;om;vm-u.? 0 KY Zmwfaumifrsm; uae'gEkdifiH jyifopfpmay ta7;tom;rSm Tr~
ukd xif7Sm;pGmo&kyfaz:jcif;/ ZmwfuGufukdrdrd77 avmufom xGef;um;cJh.?
46
www.foreverspace.com.mm
uae'gpmay uae'gtaemufajrmufe,frsm;
uae'gEkid if H t*vyd pf may ta7;tom;uk-d unfv h ~if yrefw\o dk nf uae'gEkid if .H om,myku H dk zG\q
J 7dk mwGiaf 7S;u
t*vdyEf Sifhpaumhwkd\. ta7;tom; rlaemufokd\ rsm; zGJ\qkdcJhbl;onfESifhrwl/ xl;jcm;aumif;rGefavonf?
pGm EF,o f nfuadk wG\7.? xkad emuf wjznf;jznf; tdref ;D vifyh ref. uAsmrsm;rSm t*vdyfpmqkd *`efu. d uAsm
csif;jzpfaom tar7duef jynfaxmifpkta7; tom; rsm;uJo h \dk aumif;vSonf[k jcD;usL;cH7avonf? Avpf
zufo\dk ,drf;oGm;avonf? jyifopfpmayuJho\dk t*vyd f umrefonf aus;vufawm7Gm awmawmifa7ajr
pmayrSmvnf; a7S;OD;pGm orkid f;a-umif;rsm;/ pGe\fpm;r=rsm; jrpfacsmif;rsm; ta-umif;ukd uAsmzGJ\qckd . Jh ? trsK;d orD;
ESihf awmawmif aexkdifa7;wkd\ukdom a7;om;-u.? pmqkd rma*smf7Dypfaomonf pmayavmuwGif r-uHK
omoemh0efxrf;wpfO;D .ZeD; rPpfA7Gwo f nf xkt
d cg bl;atmifxl;uJaom tESpfom7ESifh jynfhpkHonfh
u jrdK\opf7Gmopf wnfaxmifaexkid yf rkH sm;ukd 0 KoGm; tvumrsm;ukad 7;cJh.? avmu.om,m-unfE;l zG,f
tjzpfa7;om;cJ. h ? xk0d KwiG f wpfO;D ESiw
hf pfO;D pmay;pm wkd\ukd 0DvqefrUa':e,fu o&kyaf z: rSwfwrf; wif
,ljyK7mrS Zmwfvrf;az:oGm;avonf? qmt,fvuf cJhonf? uae'g EkdifiHajrmufykdif; "gwfoWKwl;az:
ZNmrUZDonf ajrmufykdif; tmwdwfork]7m a7jyif vkyu f ikd af oma'o. awmawmif om,myk/H xkad 'oY
us,fukd pGe\fpm;oGm;a7muf 7SmazGcJh7mY awG\-uKHcho J r~ aexkid af omolrsm;ESiphf eG \fpm;7J7if-h uyHw
k \dkudk a7mAwf 0DvsH
wkd\udk rSww f rf;wifcho J nf? t,fvufZNm[ife7Donf qm;Apfonf uAsm oDcsi;f rsm;jzifh touf oGi;f cJo h nf?
wkdif;7if;om;vl&kdif;rsm; aexkdifaom a'orsm;Y ppftwGi;f olemjyKwyfwGif tr=xrf;cJhpOfu tawG\t
vSnfhvnfI awG\jrifor~pmtkyfukd a7;om;cJh.? -uHKrsm;ukv d nf; uAsmpyfc. Jh ? *`efrUa7;. ppfuAsm
wkid ;f opfjynfopf tajcwus7adS omtcg Oa7mywku d f rsm;rSm tvGefaumif;rGefI pmaye,fwGif ausmfapm
om;wk\drS aygufyGm;qif;ouforl sm;onf uae'D,efvl avonf?
rsKd; jzpfvm-uonf? uae'D,efxJrS a7S;OD;pGm 0 K 20 7mpkacwfY pum;ajy ta7;tom; ajrmufjrm;pGm
a7;cJo h rl mS *seG 7f pfcswqf efjzpf.? ol.0 Krsm;rSm wdik ;f xGef;um;cJhonf? 1900 jynfhESpfcef\uyif uae'g
jynf. xk;H pH"avh taetxkid rf sm;ukd ay:vGiaf ponf? EkdifiHwGiforkdi;f ESifhtK_Wdpmayrsm; ay:xGef;cJ7h m
trsK;d orD; 0 Ka7;q7m rPpfqq l efemrl'. D 0 Krsm;rSm a*sp'D ifah 7;aom uaegEkid fiH txufyidk ;f orkid ;f rSm tzk;d
wkid f;opfjynfopf wnfaxmifcgpu awG\7onf\tcuf twefqkH;jzpfonf? uae'gpmayonf jyifopfpmay
tcJ a-umufrufzG,f pGe\fpm;cef;0 Krsm; jzpfonf? tjzpf jzifhvnf;aumif;/ t*vdy fpmaytjzpfjzifh
1800 jynfhESpfcef\wGif ay:aygufaom pma7;q7m vnf;aumif;wkd;wufvsuf7Sdayonf?
wpfO;D rSm aomrwfcse'f vm[,fvAD g;wefjzpf.? [,f
vDAg;wefonf vlw\kd. cGswf,iG f;csufudv k nf;aumif; uae'gtaemufajrmufe,frsm; ? ?uae'gEkid if H taemuf
omoema7;udv k nf;aumif; pmrsm;jzifo h a7mfxm;.? ajrmuf b uf 7 S d e,f r sm;uk d p k & k H ; I taemuf
olonf vl\obm0 awG\7aom tjypfrsm;ukd &kyfvkH; ajrmufe,frsm;[k ac:onf? ,if;onf ya77Dac:
az:IjycJo h nf? jrufcif;vGijf yifa'orsm;rStmwdwfork]7mtxd us,f
19 7mpkESpfwGifuae'gEkdifiHY t*vdyfuAsmta7; jyef\I teD;tem; w0ku d f7Sd uGsef;pk-uD;rsm; yg0ifonf?
tom;rsm; pwifxGef;um;cJhavonf? csm;qef;pwm; xkde,frsm;rSm uaegwpfjynfvkH;.okH;ykH wpfykHcef\7SdI
.uAsmrsm;rSm rsKd;cspfpdwfukd v=H\aqmfay;I uae'g tus,ft0ef;rSm pwk7ef;rkdif 1304903 cef\ 7Sdonf?
EkdifiH. awmawmifa7ajr om,mykHukd zGJ\qkdxm; taemufajrmufe,frsm;ukd uD0gwif/ rUZDESifh
avonf? csm;[JAD;qufESifhaomrwf'gpDruf*D;wkd\. z7efuvif[lI e,fokH;e,fcGJjcm;xm;onf? xkda'o
uAsmrsm;rSm tvu®m7oESihf jynfhpHkonf? okd\aomf tm;vk;H ukd 18^0 jynfEh pS f txd ['fqef aA;uk$+Du
olwk\d. uAsm rsm;udk uaegEkid if H jzpf[k rac:Ekdifacs? ykid q
f idk cf ahJ omfvnf; ,cktcg uae'gtpkd;7u cef\xm;
[JA;D quf. uAsmrsm;rSm t*vyd fqefI 'gpDruf*D;. aom wkdi;f rif;-uD;u pDrHtkyfcsKyfonf?
uAsmrsm;rSm tkdi7f pfqefavonf? taemufajrmufe,frsm;. vlO;D a7rSm1951 ckEpS u f
uae'gEkdiif Honf 'kdreD D,eftqift h wef;uk7d 7Sad om 16004 cef\7SdI trsm;tm;jzifh tufpuD;rdk;ESifh 7uf
tcg oD;jcm;aom,Ofaus;r=EiS hf vlrsK;d .xk;H pH"avhrsm;ukd tif'D;,ef;rsm;jzpf-u.? Ta'oY aexkdif-uaom
xlaxmifvm-uonf? csm;a7mAwfESifh tmcsDaAg vifh
47
www.foreverspace.com.mm
uae7Du`ef;pk uae7DiSuf
48
www.foreverspace.com.mm
uae7DiSuf uaemifrif;om;
acwfa[mif;ukdawmfvSefaomjrefrmrif;om;-uD;
jrefrmEkdifiHonf ukd,fhrif;ukd,fcsif;b0ESifhaepOfuyif EkdifiaH wmfukd acwfopfEkdifiHwck jzpfajrmufatmifukd,fxd
vufa7muf -udK;yrf;cJo h nfh jrefrmrif;om;-uD; wpfyg;ay:xGef;cJh.? olum; uaemifrif;om;-uD;jzpf7m xkdrif;
om;-uD;om a7wdrfwGirf epfchaJ omf jrefrmEkdifiH orkdi;f onf ,ckEiS hw
f laomfrS wlayrnf?
uaemifrif;om;(jrefrm 1181 1281) ? ?vlo;H k 1852 ck 'DZifbmvtwGif;wGif yk*Hrif;. txdef;
ukefyPnf; xkwfvkyfr= enf;pHepf ajymif;vJjcif;ukd t awmf [omwjrKd \pm; rd7. JG nDrrdz. J tdru f dk "g;jywku
d 7f m
a-umif;jyKI vl\orkdif;wGif acwfwpfacwfrS tjcm; wGif uaemifrif;ESihf rif;wke;f rif;wk\d.vlrsm; yg0ifonf
acwfwpfacwfokd\ ajymif;vJvmcJh7onfjzpf7m jrefrm [k pGyfpJuG m uaemifrif;om;-uD;. t-uD;pma7;ponf
EkdifiHwGifvnf; 19 7mpk ESpfrsm; tv,favmufu wk\dukd awmif;qkpd pfar;.? xkdjyif nDawmf/ aemifawmf
acwfajymif;vJjcif;ukd zefw;D ay;onfh tjzpf tysurf sm; ESpfyg; ck;d om;"g;jyarG;onf[k yk*rH if;.vlrsm;jzpfaom
ay:aygufchaJ vonf? awmifxm;0,fAkdvf iwkwf/ yk#m;0efiukvm;wkd\u
atmufjrefrmjynfwGif jAdwdo~wkd\ a7muf7Sd -uD;pkd; tr=7Smojzifh nDaemifESpfyg;wkd\onf vlolp&k kH;I 1852
vmjcif;/ uk, d rhf if; uk,
d cf si;f aeaom jrefrmEkid if H txuf ck 'DZifbmv 1^ 7ufae\wiG f awmfveS f ykeu f ef-uonf?
ykdif;onf xkdpOftcgu wkd;wufvsuf7Sdaom Oa7my a7S;OD;pGm a7Fbudk okd rd ;f ,l tajcpdu k jf yD;aemuf aemufxyf
EkdifiHtcsKd\ESifh qufoG,fr=rsm; 77Sdvmjcif; a-umifh vl vltiftm;pkaqmif;um tr7yl7jrdK\ukd vkyf-uH7mwGif
ok;H ukeyf Pnf; xkwv f yk rf = enf;pepfw\.
dk tajccHjzpfaom uaemifri;fom;yif OD;pD; OD;aqmifjyK.?
topftqef; xGifra= jymif;vJr=wd\konf txuf jrefrm Tok\d awmfveS yf ek u f efr= jzpf7jcif;.ta-umif;7if;rSm
jynfokd\ a7muf7Sdvmum acwfukdajymif;vJapEkdifrnfh yk*Hrif;. pDrHtkyfcsKyfr=nHhzsif;aoma-umifh jzpfonf?
tcGit hf vrf;rsm; ay:aygufchaJ vonf? xkt d cGihtf vrf; okd\jzpfIvnf; tr7yl7jrdK\ukd uaemifrif;om;wkd\vkyf
rsm;udk tjrifus,fpGmESifh tokH;jyK-uaom xkdacwfjref -uHaepOf yk*rH if;tm;cpm;-uaom rauG;rif;-uD; trSL;
rmacgif;aqmifwd\kwiG f ta7; ykdrydk g0ifco Jh u
l dk 7SmazGv~if &Sdonfh rSL;rwfrsm;u vkyf-uHwkdufckduf olwkd\zufrS
uaemifrif;om;-uD;ukyd if awG\7ayrnf? ulnD-uojzifh uaemifrif;wkd\ 1853 ck azazmf0g7Dv
ukef;abmifacwf tryl7 'kwd,jrdK\wnf om,m 18 7ufae\wGif atmifyJ7G cJhonf?
0wDrif; (183^1846)ESifh oD7dokpNmrmra[ xkdaemuf yVro*g,emwifrif;wkef;rif; txGwf
awmifaqmif ausmufarmfjrdK\pm;rdzk7m;wkd\wGif om; txdyfokd\a7mufaomtcg uaemifrif;om;tm; oD7d
awmfESpfyg;wkd\ xGef;um;cJh7m om;t-uD;rSm yVr y07r[mok"R7mZmbG\Jjzifh tdraf 7S\rif;om;t7m tyfEiS ;f
o*g,em wif rif;wke;f rif; jzpfI ti,frmS owk;d rif;7J avonf? xkrd w S yg; 'Dy7J if;/ awmifwiG ;f -uD;/ yVmig;jrdK\/
ausmfxif bGJ\cH uaemifrif;om; jzpfavonf?(rif; pavjrdK\rsm;ukdvnf; pm;aponf? om,m0wDrif;.
wke;f rif; 7=?) uaemifrif;om;onf oU7mZf 1181ck taemufeef;rawmfwGif jrifonfh orD;awmfvi=d jf rdK\pm;
awmfovif; vjynfhausmf27uf we*aEGae\wGif zGm; oD7dokjrwfpGm7wema'0DESifhvnf; xdrf;jrm;vufquf
jrif.? zGm;pOfu rD;aeaqmifo\rdk a7mufrD awmifaqmifY ay;onf? (v=id fxdyfacgifwifvnf;7=?)
zGm;jrifojzifh crnf;awmfu armifawmifrif;[k uk, d w
f idk f tdrfa7S\pHyif jzpfvifhupm; uaemifrif;om;-uD;rSm
rSnfhac:cJh.? rif;om;vwfqifhwGif rif;wyfjrdK\ukd -oZmwdUr jynfhpHI k wefcd;k tm+mxufjrufvo S nf?
pm;cJhjyD;aemuf aemifawmfyk*Hrif; (1846 1853)xD; jynfa7;jynf7m pDrHcef\cGJ7mwGifvnf; OD;pD;OD;aqmif
eef;qufcHawmfrlaomtcg uaemifjrdK\ukd pm;7onf? jyK7.? aemifawmf rif;wkef;rif;wGif om;awmforD;
49
www.foreverspace.com.mm
uaemifrif;om; ueef;
awmf t7G,af 7muforl sm;7S7d um; uaemifrif;om; 7Sad e rDEkdifiH xlaxmifEkdifjcif;iSm tjcm;EkdifiH-uD;rsm;wGif
aoma-umifh xD;eef;qufcHcGifh 7awmhrnfr[kwf [k wk;d wufxGe;f um;vsuf7aSd om acwf ynmt7yf 7yfukd
pkd;7drf-uaom om;awmfrsm;onf rausreyf jzpf-u avhvmqnf;yl;7ef ynmawmfoifaygif; 90 ausmfukd
avonf? Ekdiif H-uD;rsm;okd\ vpmaiG tvkHtavmufay;IapvFwf
ok\jd zpfI oU7mZf 1218 ck 'kw,
d 0gqkv
d jynfah usmf cJholjzpf.?xkyd nmawmfoifwkd\wGif 'Dy7J if; 0efaxmuf
^ 7ufae\wiG f (1866 ck ZGefv 18 7uf ae\wiG f)eef; OD;jrEJ iS hf nDO;D cJ/ zefcsu0f ef OD;zef/ ausmufajrmif; twGi;f
awmf.tjyify ,m,DwJeef;Y rif;wkef;rif;ESifhwuG 0ef OD;a7Ftkd;/ jrif;0ef OD;atmifolwd\k yg0ifc. Jh ?
tdrfa7S\rif; vFwfawmf0ef-uD;rsm; ,m,DpHaeckduf acwfrDvufeuf7Srd S Ekdiif t H iftm; 7drS nfukd ,k-H unf
rif;wkef;rif;. om;awmfrsm;jzpfaom jrifueG ;f ESifh jrif; onft h wkid ;f ppfuidk ;f zufY vufeufpuf&-Hk uD;ESp&f Hk wnf
aqmufc. Jh ? a7FjrdK\awmf taemufajrmuf a7Fwacsmif;
teD;wGif puf&w Hk pfcwk nfaqmufc. hJ ? vlo;Hk ukeyf Pnf;
rsm;xkwfvkyfr= ajymif;vJa7;ukd jrefrmEkdifiHwGif jzpf
ajrmufap7ef 7ufuef;puf/ aumfaZmpuf/ pyg;puf/
vFpuf/ yef;uefpuf/ o-um;puf ponfrsm;ukdvnf;
EkdifiHjcm;rS 0,f,l xlaxmifcJh.? xkdpufrsm;ukd -uD;
-uyftyk cf sKy7f ef rdru d , dk w f idk f tvky0f ef/ ynm0ef/ tvkyf
Xme0ef-uD;/ twGi;f 0efw\dkudk pDrcH ef\co JG nf? Tok\d ynm
awmfoifrsm;vFwjf cif;/ puf&Hk topftqef;rsm;ukd 0,f
,l wnfaxmifjcif;wk\dtwGuf ukeu f saomaiGudk tdraf 7Sh
rif; tjzpf7aom a0yku H sjrdK\7mG e,fy,frsm;rS cef\c7JG 7So d nfh
tcGeaf wmfaiGrsm;rS okH;pGcJ Jhonf?
umuG,fa7;zufwGifvnf; ppfzufqkdi7f m jyKjyifr=
tajrmuftjrm;ukd aqmif7GufcJhao;.? xm0pOf
ppfrx = rf;rsm;7So d nfh tajcok\da7mufapjcif;iSm vkrd zS \JpG nf;
aom jrefrmppfwyfujdk yKjyifay;cJ. h ? ppfynmavhusio hf if
-um;ay;7mwGifvnf; EkdifijH cm;om; jyifopf/ tDwmvsH
vlrsK;d wk\. d tultnDjzifu h , dk wf idk -f uyfrwf vkyu f idk cf . hJ ?
Ekdiif w H Gi;f Y qufo, G af 7; ykdrdv k sifjref aumif;rGeaf p7ef
twGufvnf; jrefrmtQ7mjzifh a-u;eef;&kdufenf;ukd
a,mtwGi f; 0efE Si fh wkdi fyifvsuf wDxGi ftokH ;
a7S\a7;jrifonhf uaemifrif;om;-uD;
jyKchaJ vonf?
acwfopfEkdifiH xlaxmif7ef pGrf;pGrf;wrH -udK;yrf;aeqJ
TuJhokd\ vkyf7nfukdif7nfESifh jynfhpkHvSaom EkdifiH
Trif;om;-uD; wdrf;yg;cJh7jcif;rSm ESajrmzG,faumif;vS.?
acgif;aqmif-u;D wpfO;D wdr;f yg; qk;H &=;H cJ7h onfrmS xkpd Ofu
EkdifiHtwGif; uav;vl-uD;rsm; qkdprSwfjzpfonfh qif
ckHwikd rf if;om;wkd\ tvpf0ifa7mufI wkdufcu kd f-uaom ajymif -u;D ukd jzKwu f u dk I f ao [laom waygifpum;ESihf
a-umifh uaemifrif;om; wdr;f yg;cJhavonf? rsm;pGm ukdufnDavawmhownf;? OD;b7Sif?
Tokd\tm;jzifh acwfukdtrSDvkduf7ef -udK;pm; wm
plvsuf 7Sad om xkdacwfjrefrmwkd\rSm avSavSmf aumif; uEkwf? ? jrefrmyef;csD7=?
qJ wuf usKd; jzpfu m qk H ;&=H ; epfe mcJh avonf?
ta-umif;rSmuaemifrif;om;onf ynmvGefpGm xuf ueef; ? ?usEG ykf fw\kd odoavmuf a7oW0grsm;Y
jrufvrd rf mI EkdifiHjcm;om;rsm;ESihf qufq7H mwGif uGsr;f ajcaxmuf ygonfukd tvGefawG\7cJonf? rsm;aom
usifyg;eyfvSaom acgif;aqmifwpfOD; jzpf.? acwf tm;jzifh ajcaxmuf twkta,mifrsm;om yg7Sd-u
50
www.foreverspace.com.mm
ueef;
51
www.foreverspace.com.mm
ueef;
52
www.foreverspace.com.mm
ueef;
tcg ukd,af emufyikd f;ukdx;kd oGif;I aexkdifavh7dS onf? txef ckcHwkdufckduf.? xkdokd\ ckcH wkdufckduf7mwGif
xkdokd\ukd,fwpfykdif;ukd tcGHxJokd\ xkd;oGif; aexkdif tuf' refonf ratmifjrifaomfvnf; t*vefjynfukd
onfhtavsmuf -umaomf ueef;. 0rf;ykdufrSm aysmh ESpfyidk ;f cGI
J tkyfcsKy7f ef uEGwb f 7k if. oabmwlncD suf
aysmif;El;nHhvmum tcGHESifh tvkdufoifh 0uftl7pfykH 77Scd hJ avonf? ok\daomf 1016ckEpS w f iG f tuf'refb7k if
jzpfomG ;avonf? uG,fvGefaomtcg uEGwfbk7ifonf tuf'ref.
ukef;ay:wGif vSnfhvnfusufpm;avh7Sdaom ukef; om;rsm;ukdqDG'ifEdik if o H d\k ykd\vkdufjyD;v~if tufo7J uf.
ueef;rsKd;ukd yltkdufaom a'owGif awG\7wwfonf? rdz7k m;ukd odr;f ,lum t*vefjynftvk;H ukd uEGwb f 7k if
ypdzdwfork]7m awmifykdif;uGsef;rsm;wGif xl;qef;aom -uD; [laom trnfjzifh tkyfpkd;avonf?
ueef; wpfrsKd;7Sdonf? ,if;rSm "g;jyueef; okd\r[kwf uEGwfbk7ifonf wefckd;tm+m7Saom rif;wpfyg;
tke;f ueef;[k ac:aom ueef;rsKd; jzpf.? tkef;ueef; jzpfI wpfjynfaxmifvH;k ukd jidrf0yfyjd ym;atmif tkycf sKyf
wk\donf tkef;oD;ukpd m;aomufI tkef;yiftwufvnf; Ekdif.? olonf w7m;r~wI vdrfrmpGm tkycf sKyfonf?
tvGef usGrf;usifonf? taemuftdNd,usGef;pkwGif xkd\jyif a7S;acwf qufZkefOya'rsm;ukd tajccHonfh
yifv,frS 3 rkid fcef\ a0;aomt7yfY aexkid o f nfhueef; Oya'wpf7yfukdvnf; jyKpkjy}mef;cJh.? t*vefjynf
wpfrsKd;rSm ESpfpOfESpfwkdif; aEGul;Owk a7mufvmaom tkyfcsKyfa7;wGif 'def;rwfESifh aemfa0; vlrsKd;rsm;ukd 7m
tcg Otk7eftwGuf tkypf k zGJ\I yifv,fod\k xGuaf vh7Sd xl;7mcHray;bJ rdrdw\dkEidk fio H \dk jyefy\kdI qufZek frsm;uko d m
-uonf? xkdtcsdefwGif txD;rsm;ua7S\aqmifvmaom cef\tyfaoma-umifh wkid ;f oljynfom;rsm;u ol\tm;-unf
ueef;tky-f u;D rSm wpfcgwpf7H ay 120 r~ us,I f tvsm; ndKav;pm;-uonf? qGD'ifESifhaemfa0;Ekdiif Hrsm;okd\ oGm;
wpfrikd fcef\ 7Snvf sm;onfq. kd ? ,if;wkd\csDwuf7mvrf; a7mufaom tcgrsm;Yyif qufZkefr;rwfppfonfrsm;
wGif v~Kdajrmifacsmufurf;yg; tdrf,mpaom tqD; jzifh jcH7I H xGuaf vonf? 1018 ckEpS w f iG f 'def;rwfx;D
twm;rsm; 7Sad pumrl *7krpku d fbJ vk7d m c7D;ta7muf eef;ukd 7I 1028 ckESpfwGif aemfa0;xD;eef;udk 7jyef
jzpfajrmufatmif oGm;wwfonf[k od7.?
ykZGe/f ueef;ponfwkd\rSm u7yfpaw;pD; ac: rsK;d
aygif;wGif yg0ifonf? xkdrsKd;aygif;wGif tcGHrm zk;H um
tqufygaom ajcvufrsm;yg7So d nfh ausm&k;d rJo
Jh W0g
rsm;yg0ifjyD;v~if ,if;wkd\onfrsm;aom tm;jzifh a7
oW0grsm;jzpfI yg;[ufrsm;jzifh touf&SL-uonf?
53
www.foreverspace.com.mm
uEGwb
f 7k if uydv0wfjynf
onf? ok\daomf 1035 ckEpS w f iG f ol uG,vf eG af omtcg 7mZj*dKvfjynfrS -uGvmjyD;aomf aqGawmf rsKd;awmft
Ekdiif HawmfrmS tpdwfpw d f tjrFmjrFm uGJoGm;avonf? aygif;ukd w7m;a7at; tjrdKufaq; wkdufau`;
uEGwb f 7k ifEiS hf pyfvsO;f I '@m7DyjkH yif trsm;tjym; awmfrlonf?
awG\7onft h eufwpfcrk mS Tod\jk zpf.? tcgwyg; uEGwf jrwfpGmbk7m;tm; uydv0wfaejynfawmfo\kd -uGyg
bk7iftm; rSL;rwfrsm;u bkef;-uD;aomt7Sijf zpfI rnf rnft h a-umif; zGm;zufawmf umK'g,Dtrwfu *gxm
onfht7mukdrqkdjyKu jzpfEdik fa-umif; av~mufxm;-u 60jzifh oDukH;av~mufxm;a-umif; usrf;*efrsm;wGif
onf? xkdtcgwpfae\ae\wGif xkdokd\ajr|mufyifh wwf tckdiftrmqkdonf? xkdokd\ yifhav~mufykHukd tif;0acwf
aomr;rwfrsm;tm; qkH;rrnf[k -uHpnfxm;aom wGif o~iftkef;ndKu *gxmajcmufq,fysKd\wGif tao;
uEGwb f k7ifonf yifv,furf;pyfwGif csxm;tyfaom pdwf zwf&SkemaysmfzG,f 7SdatmifpyfqkdcJhonf? xkdenf;
7mZyifay: wGifxkdifvsuf wjznf;jznf; wufvm wl o~iOf Wrausmu f vnf; jrwfpmG bk7m;ocif 7mZmj*Kd vf
aom 'Da7ukd rwuf7ef trde\af y;.? ok\daomff 'Da7um; jynfrS uydv0wfjynfo\d-k uGcef;ukd pufqhJ ESpv f /D 'Gg'oD
wufjrJwufI uEGwb f 7k if. ajcrsm;yif a7pkad vawmh 0,fcsDaom awmvm;7wkjzifh oDukH;cJhao;onf?
onf? TwGif ol.tajcGt7Hrsm;zufokd\vn S hI f bk7if xkd\jyifvnf; *gxmajcmufq,f0 K 7Sdavao;onf?
wkd\. tm+mrSmrnfokd\r~ tzkd;rwefa-umif; ol\tm; Ak<jrwfpmG onf uydv0wfjynfo\dk a7mufrqku d Yf yif
rnfonfukdrqkd jyKu jzpfEdik fa-umif;jzifh av~mufxm; rme wHcGefxv l aS om aqGawmfrsK;d awmfrsm;tm; a7tpk/H
olrsm;rSmvnf; rkdufrJpGm ajr|mufyifh aeolrsm;omjzpf rD; tpkH ,rku d f jymd[mukdjyoI Zmwf-uD;q,fapmif
a-umif; rdef\qdak vonf? tygt0if a0©M7mZmwfawmfukd a[mawmfrlonf?
xkjd yif eNmrif;om;[k ac:wGiaf om nDawmf rif;eefEiS hf
uydv0wfjynf ? ?uydv0wfjynfonf bk7m; om;awmf 7m[kvmwkd\tm; omoemhtarGtESpf ay;
tavmif;awmf od<rif;om;. crnf;awmf oka<g'e awmfrlonf?
rif;-uD;pkd;pHawmfrlaom jynfjzpf.? tdNd,EkdifiHwGif xkyd xrt-urd f bk7m;jrwfpmG onf uydv0wfjynfo\dk
a7S;tcgu wkdif;-uD; 16 wkdif;/ jynf-uD; 20 [kausmf a7mufawmfrlonfhtvm;/aemufxyfI t-udrf-udr-f uG
apmcJhonfh teuf/ oUwkdif; uydv0wfjynfwGif a7mufzl;a-umif; usrf;*efrsm;t7od7onf? wpf-udrfY
omuD0ifwkd\ -uD;pkd;cJhonf? uydv0wfjynfom;rsm;ESihf aumvd,jynf om;wk\donf
OUmu7mZfrif;-uD;onf om;awmfESifh orD;awmf a7m[d+Djrpfa7ukd v,fa7aomuftjzpf twlwuG
rsm;ukd [dr0Mmawmokd\ oGm;a7mufaexkdif7ef trdef\ okH;pGJ-u7mrS tcsif;jzpfyGm;-u7m jrwfpGmbk7m;onf-uG
7Sdc7Jh mrS om; awmf/ orD;awmfwd\konf uyd7aoh-uD;. a7mufvmI jidrf;csrf;a7;ukd a[majyma-umif;/
ausmif;ocrf;teD;wGif 7aoh-uD;. tqkH;trukd aemufwpf-udrYf um; 0dLbrif;. 7efp, G u
f kd wm;jrpf
cH,lum wkid f;jynf wnfaxmifc-Jh uonf? xkt d csuu f kd tHah omiSg jrwfpmG bk7m;aejynfawmfod\k a'opm7D jzef\csD
tpGjJ yKI uydv0wfjynf[k ac:wGio f nf? uydv0wf a-umif; usr;f *efrsm;t7 od7onf?
jynfukd jrefrmpmayrsm;Y u_Dv0wf/ jynfuykdvf c7pf 4 7mpkEiS fh ^ 7mpkESpfrsm;twGi;f tdNd,EkdifiHod\k
[lIvnf; okH;pG-J uonf? a7muf 7Sv d maom w&kwftrsK;d om;zg[D,efEiS hf [ltif
omuD0ifrif;wkd\. jynfaxmifcsif;jzpfaom uyd pefwkd\onf uydv0wfjynfESifh omoemawmfqkdif7m
v0wfjynfEiS hf aumvd,jynfpyf-um;wGif a7m[d+jD rpf Xmersm;ta-umif; ukd,fawG\ rSwfwrf;wifcJh-uonf?
jzwfoef; pD;qif;onf? c7pfawmf ray:rD 6 7mpkEpS cf e\u f uydv0wfjynfteD; vkºdeDt7yfwGif oD7d"Rm
uydv0wfjynfwiG f rif;rsm; tvSnu hf s tkypf ;dk cJI
h jrwfpmG aomurif;-uD;onf vkºdeDausmufwkdifukd pkdufxlcJh
bkk7m;tavmif;awmf arG;zGm;ckdufwGif crnf;awmf onf? (oD7"d Rmaomurif;-uD; 7=?) uydv0wf
oka<g'erif;-u;D -uD;pk;d cku
d jf zpf.? aejynfawmf. jrdK\&;dk jynf jrdK\awmfa[mif;ae7mukd twdtusrajymom
rSm 18 awmifjrifha-umif;trSwftom;rsm; 7Sdonf? ao;aomfvnf; eDayg EkdifiHtwGif;7Sd ydy7m0gtrnf
od<rif;om;onf awmxGufawmfrljyD;aemuf oPm wGifaom 7Gmae7myifjzpfrnf[k qkd-uonf? xkdt7yf
av;yg;uko d djrifI bk7m;jzpfonfwGif crn;fawmfrif; wGif uydv0wf trnfygaom jrLwmtkd;rsm;udk wl;
-uD;u t-udrf-udrf yifhzdwfojzifh uydv0wf jynfokd\ az:awG\77Sd avonf?
54
www.foreverspace.com.mm
uykid yf if u Al; pd/AD
uykdifyif ? ?uykid yf ifonf jrefrmEkid if H yifv,f w7m;rsm;ukd avhvmvkdupf m;cJ. h ? 1831 ckEpS f wGipf pf
urf;yg; awmcsKHrsm;wGif aygufavh7Sdaom opfyif wyfrS EkwfxGufum awme,f7dS rdzrsm;ykdif jcH-uD;wGif
i,fwpfrsK;d jzpfonf? txl;ojzifh weom7Dwidk ;f awmif aexkdijf yD;aomf jynfol\ta7;rsm;ukd pwifaqmif7u G f
ykid ;f wGif vrkawm/ vrJah wmrsm;t-um;Y tawG\7rsm; avonf? xkd\jyif yg7pfjrdK\/ vef'efjrdK\rsm;ok\d r-umc+
onf? tom;rSmvda Rmf7 if ha7mif eDIrmjyD;v~if oGm;a7mufI Oa7myEkdifiHa7;7m A[kokwrsm;ukd 7SmrSD;
toifhtwifh wm7Sncf o H nf? ukAwpfayv~if tav; cJhonf? xkdtcg pnf;rsOf;cH bk7ifhtkyfcsKyfa7; rsKd;ukd
csdef 16 ydomcef\pD;onf? tdrfwkdif/xkyf/avsmuf/'kdif;/ oabmusco hJ nfjh yif Ekid if aH 7; vGwv
f yfro
= nf pD;yGm;a7;
jr|m;/ xGew f ;Hk vky7f eftwGuv f nf;aumif;/ rD;aoG;zkw7f ef zG\HjzdK;r=ay:wGif tajcjyKrSom wnfjrJEkdifa-umif;
ESifhxif;rD;tjzpf tokH;jyK7eftwGufvnf; aumif; oabm aygufcahJ vonf? xkad -umifh v,f,mpku d yf sK;d a7;
tok;H 0ifonf? tacgufurdk l qk;d aq;tjzpf tok;H jyK7.? vkyif ef;jyKjyifa7;ukv d nf;aumif;/ rD;7xm;vrf;rsm;azguf
uykid yf ifudk ujydKi/f ujrdKi/f -uykid [
f I
l vnf;aumif;/ vkyaf 7;ukv d nf;aumif; -uKd;yrf;cJah yonf? olonf Ekid if jH cm;
ykdi;f awmifh/ r"r[lIvnf;aumif; trnftrsKd;rsKd;jzifh rS qnf;yl;cJhaom vufawG\pkdufysKd;a7; A[kokw
ac:a0: -uonf? rsm;ukd tokH;jyKI ol\zcifvkyfief;rsm;ukd tkyfcsKyf
vkyfukdifvsuf yD;'rGe\fe,f v,f,mpkdufysKd;a7;toif;
uyD;G yif ? ?uyD;G yifonf jrefrmEkid if H 7ckid Ef iS hf weom7D
yifv,furf;&kd; wav~mufY aygufojzifh yifv,f
uyDG;yif/ yifv,fxif;&SL;yif [lIvnf;trnfwGif
onf? uyDG;rSm xm;0,ftrnfjzpf.?
uyD;G yifonf opfyif-uD;rsKd;jzpfI tjrifah y100/ yif
pnfv;Hk ywf 6ayr~7o dS nf? uyD;G om;. ta7mifrmS eDnKd
a7mif7I dS tvGefrmaoma-umifh jyKjyif7cufonf? ok\d7m
wGif xif;twGuf tvGeaf umif;ojzifh tdN, d Ekid if aH wmif
ykdif;Y t-uD;tus,f pku d fysK;d xm;-uonf? ckdicf Hh jcif;/
ajzmifhpif;jcif;/ EG\Jaysmif;jcif;/ ayghyg;jcif; paom*k+fo
Wdrsm;7Sjd cif;a-umifh uyDG;om;udk avS7u G wf idk f 7Gufaygif
vuf/ avSmw f uf/ wufrponfrsm; jyKvkyEf ikd fonf?t
acgufurkd l 0rf;udu k af ysmufaq;tjzpf tokH;jyK-uonf?
uyDG;yifonf bef\ayG;yifEiS hf qifwlonf? okd\aomf
yJcl; e,fzufY awG\7aom bef\ayG;yifESifh ae7mwum
wGiw f ol nf r[kwaf cs? bef\ayG;rsK;d 0if opfyifwpfrsK;d um;
jzpfEikd fp7m ta-umif;7So d nf?
55
www.foreverspace.com.mm
uAl; pD/AD uAifx7DjrdK\
56
www.foreverspace.com.mm
uAifx7DjrdK\ uAif'pf tdyf
txl;xif&mS ;.? 'kw, d uBmppf-uD;twGi;f Y *smrefw\dk tavsmuf "mwkaA'/ &lyaA' paom od_yH nm7yfrsm;
Ak;H -uJwu
dk cf u
dk o
f jzifh jrdK\v,fyidk ;f rSm t-uD;tus,f ysuf uko d m pl;prf;avhvmaecJ. h ? touf 40 avmuftxd
pD;oGm;7m xkpd defrduk u f ,f bk7m;&Scd ;dk ausmif;-uD;rSmvnf; ol.zcifxHrS 7or~ axmufyHha-u;jzifhom r&Sdr&Sm;
rsm;pGmxdckdufcJhavonf? ,cktcgwGif trkd;c`efESifh aexkdifcJhavonf? touf 40 ausmfwGif uAif;'pf
ar~mfpif-uD;omv~if rysufrpD;bJ usef&Sdawmhonf? onf tarGyPnf; tajrmuftjrm; qufcH7&Sdojzifh
1^ 7mpktwGif; t*vef jynfwGif;ppf jzpfyGm;cJh "etiftm;awmifhwif;ol wpfa,muf jzpfvmonf?
pOfu bk7ifh*kd+f;om;rsm;tm; xkdjrdK\Y tcsKyfcs xm;cJh ok\daomf uAif;'pfonf qif;7Jonfjzpfap/ csr;f omonf
onfukd ta-umif;jyKI uAifx7Do\kdyd\k onf [laom jzpfap ol. aeykHxkdifykHukdum; rajymif; cJhacs?
pum;ukd jrefrmvlrsKd;wk\d . rJZmukd yk\d onf[laom uAif;'pf aexkid yf rHk mS tvGef xl;qef;onf? olonf
ynwfpum;uJo h \dyk if t"d_g,faumuf,u l m ok;H pGv
J suf vlrsm;rsm;ESifh a7maESmI raevkdacs? wpfukd,fwnf;
&S-d uavonf? rdr0d goem pl;pku d 7f m od_Hynm7yfrsm;ukdom pl;prf; &Sm
uA,fx7DjrdK\. vlOD;a7rSm 240000 cef\ &Sd.? azGaeavh&Sdonf? od_yH nm7yf ESifhpyfvsOf;I uAif;
'pf prf;oyfawG\&SdcJhonfh A[kokwrsm;rSm ,ckacwf
uAif;'pf tdyf (c7pf 1^31 1810) ? ?uBm "mwkaA'ynm. tajccHrsm; jzpfayonf? uAif;
ajr. odyfonf;jcif;ukd tOD;qkH;pl;prf;&SmazGcJhol[k 'pftm; trSwfw7jzpfap7ef udrf;A7pfwUokdvf
xifay: ausmaf pmaom [ife7DuAif;'pfonf wwd, ausmif;wGif uAif;'pf &lyvufawG\prf;oyf&kH-uD;
'sLbGJ\7 'ufAGe&f di= ,
f mjrdK\pm;. wlawmfonf? 1^13 ck ukd aqmufvkyfxm;avonf?
atmufwkdbmv 10 7ufae\wGifeD;pjrdK\Y zGm;jrifI ol. prf;oyf awG\7cdS surf sm;xJwGif a7Yyg0ifaom
udr;f A7pf wUokdvfY ocsmESifh &lyaA'ynm7yfrsm; "mwfrsm;. twkid f;tqukd vufawG\ &SmazGawG\&jSd cif;
ukd 3 ESpfr~ oif-um;chJavonf? rSm "mwkaA'ynm7yforkdi;f wGif xl;uJaom wk;d wufr=
1^53ckEpS wf iG f [ife7DuAif;'pfonf udr;f A7pf wU wpf7yf jzpfonf? uAif;'pfonf zefA;l wckxw J iG f [ku
d f
okdvrf S 'D*7DbJ\G r,lbJ ausmif;xGuf jyD;aemuf 0goem '&k*d si"f gwfaiG\EiS hf atmufq*D sif "mwfaiG\rsm;ukd xnfI h
57
www.foreverspace.com.mm
uAif;'pf tdyf
58
www.foreverspace.com.mm
aw;*DwyrmzGJ\oDxm;aompmyef;ukH;rsm;
pmqku
d 0dw\do
k nf rdrdwd\kpdwYf xdawG\ cHpm;7aom t7omukd olwyg;wk\dtm; uAsmvumwk\djzifu
h ;l quf
ay;.? xkduAsmvumukd tb,fykH zefw;D -uoenf;?
59
www.foreverspace.com.mm
uAsmvum
rdrdodovkd olwpfyg;odatmif/ rdrdjrifovkd olwpfyg; pyfqkdxm;.? vESijfh r/aeESifhajr/pGeEf Sirfh Ge/f ok;H csufpvk;H
jrifatmif jypm;zk\d7m vufeufaumif; vkad yonf? xkd rd.? teuf"d_g,fum;7Sif;vS.? tcg7moD t
vufeufaumif;um; uAsmvumwnff;[laom wef avsmuf vlu rac`7bJESifh tvkdvkdyifxufrS EGrf;
qmjzpfajrmufatmif axmufrulnDay;aom toH ajcmuf a-uGusvmaom o7zDyef;ESifh ydawmufyef;yGihf
um7ef/ pyfy[ Hk yfy/Hk pykcH syHk teuft"d_g,f ponfw\jdk zpf wkd\rSm ajrjyifay:0,f wykHwacgif;-uD; yHkvsufom;
-u.? jzpfaeonfudk uGuu f u G u
f iG ;f uGi;f odjrifEidk o
f nf? TY
uAsmvum[lonf um7efuav;rsm; [yfxm;&kEH iS hf pmqkd jyovkdaomol. yef;u$vm ajrarG\7mukd pm
uAsmvumajrmufjyD[k rqkdomacs? o]vum7/ zwfolonf pmqkd. vufeufaumif;jzpfaom uAsm\
tWvum7 paomwefqmrsm;jzifh a0a0 qmqm t7majrmufonfh pmvk;H uav;rsm;ukd ok;H oyf&EHk iS hf pmqkd
qifjref;ay;zkd\ vkdao;onf? rnfonfh bmompmayY jrifouJhod\k jrifEdik fayonf?
rqkd um7efcsw d q
f ufy/Hk toHaetoHxm;,ly/Hk tvum uAsmvum pyfq7dk mY um7efomru r-wm(rDwm)
7oay:atmif zGJ\ykHpaom uAsmOya'pnf;urf;rsm;7Sd [kac:onfh toHuv dk nf; owdrl 7ayao;onf? 7Snf
ayonf? xkdpnf;urf;rsm;jzifh pHepfwus ukHvkHjynfh aom'DoH/ wkad om 7©oH/ av;aom *&ko/H ayghaom
0atmif zGJ\po
D DukH;wwfrSom uAsmvum jzpfayrnf? v[koHponfrsm;ukd nDnmajyjypfatmif xnfhoGif;
uAsmpmqko d nf xkx d dk vufeuf u7d,mrsm;ukd rSeu
f ef pyfqkdrSvnf; uAsmvum rnfayrnf? pmqkdw\kd onf
atmif okH;wwfygrS pmqkdukd,fwkdif od7SdcHpm;7aom uAsmvum zG\7J mY um7ef a7G;ouJo h \dyk if toHuv dk nf;
t7omukd pmzwfolonf wif;jynfhusyfjynfh cHpm; a7G;cs,f 7avonf? 7Snfaom'DoHjzifh zGJ\E\GJI teuf
Ekdifayrnf? um7efomnDI uAsm\t7om rxdrdaom ay:atmif az:xm;aom atmufyguAsmvumukd
uAsmuav; wpfykd'u f kd ykHpHjyvkdonf? -unfEh idk af yonf?
60
www.foreverspace.com.mm
uAsmvum
61
www.foreverspace.com.mm
uAsmvum
62
www.foreverspace.com.mm
uAsmvum
pmay0 K/ 7wkuAsm/ysKd\vumESifh/omonfhoDcsif;
tJapmif;jiif;ESirfh uif;rjywf//zwf7Gwaf vhusu/f
wD;r=wfvsufom/ aeaumif;pGm? e*kdtwkdif; awG\7aom ykvJxGufonhf urmwpfrsKd;
[k 0ef-uD; ya'o7mZmonf jrGufqkdcJah vonf? urm ? ?urmonf tcGEH pS jf crf;7Sad om c&krsK;d jzpf I
xktd cGEH pS jf crf;ukd &ke;f Ekid /f -uKH\Eikd af om ta-um wpfcku
ubkda7vFJq nf ? ?a7FbkdjrdK\ ajrmufbufwGif wpfae7mwGif yWmozG,fqkdif;xm;onf? a,bk,s
7Sdaomxef;wyif blwmrS taemufbuf 5 rkdifcef\ tm;jzifh tay:zuftcGo H nfjym;I/ atmufzuftcGo H nf
tuGmwGif ubk7d mG wnf7o dS nf? xk7d mG teD;Y rl;jrpfa7ukd cGufjyD;v~if xkdtcGufxJY urm.ukd,fc¶m wnf
vF, J laom a7vFJqnfukd ubkda7vFJqnf[k ac:onf? 7do
S nf? urmonf tylyidk ;f ZkeEf iS hf orykid f;Zke7f dS yifv,f
xkda7vFJqnfrS ta7S\bufwGif a7Fbdkwl;ajrmif;okd\ urf;ajcwpfav~muf a7wdrf7m t7yfrsm;wGif aexkdif
vnf;aumif;/ taemufbufwGif a7OD;wl;ajrmif;okd\ onf? at;vGe;f aom 0if&;dk pGe;f a'o7Sd yifv,f urf;ajc
vnf;aumif;/ a7ay; oGif;avonf? wl;ajrmif; rsm; rsm;wGirf l rawG\7acs?
tay:wGif trDjS yKaeonfh a7aomuf {7d,m 313000 urmwGift7G,f/ ykHo!mef/ tavhtx/ t7om/
ukd pkpkaygif; rkdif 360 r~ 7Snfvsm;aom ajrmif;cGJ tm[m7"gwf tenf;trsm; ponfwkd\udkvdu k I
f trsKd;
toG,foG,fwd\kjzifh a7jzef\jzL; ay;a0onf? aygif; wpf7mausmfr~7Sd.? (c&krsKd;7= ) okd\aomf pD;yGm;
ubdka7vFJqnf. qnfxdy-f uD;rSm a7wHcg;7Sif 91 a7;t7 ta7;t-uD;qkH;aomtrsKd;rsm;rSm tar7duef/
63
www.foreverspace.com.mm
urm
64
www.foreverspace.com.mm
urm
65
www.foreverspace.com.mm
urD,ykd ef;ajymuf urJvD,m;yif
66
www.foreverspace.com.mm
ok"Eka'G;r,faemfwkd\pHaysmf7ma'o
vlol ta7muftayguf enf;aomfvnf; jrefrm pmaywGif aiGawmifjynf[k xif7Sm;cJhonfh u,m;jynfe,fukd
jrefrmEkdifiH vGwfvyfa7;r7cifu u7ifeDe,f[k ac:wGifcJhonf? u,m;jynfe,fonf ajray:ajratmuf o,H
Zmw yPnf;rsm;jzifh jynfh0onfhtavsmuf a7S\okd\ wkd;wuf-uD;yGm;rnfh t7dyfta7mifrsm; wzGm;zGm; ay:aygufvsuf
7Sda vonf?
u,m;jynfe,f ? ?jynfaxmifpk jrefrmEkid if aH wmf aom awmifukef;awmifwef;wkd\u rsm;jym;I jrpf0Srf;
wGiyf g0ifaom u,m;jynfe,fonf 7Sr;f jynfe,f awmif ajrjyef\w\duk enfyg;ayonf?
buf/ u7ifjynfe,f. ta7S\bufESifh ajrmufbuf/ u,m;jynfe,f. ta7S\ykid f;wGif oHvGijf rpf0Srf;ESihf
ajrmufbuf vWDwG'1f 8 'or 50 'D*7DEiS fh 19 'o yGeaf csmif;0Srf;wd\k 7S.
d ? taemufyidk ;f rSm bDvl;acsmif;.
r 55'D*7DESifh ta7S\buf avmif*sDwG'f9^ 'or 10 awmifbuf acsmif;0Srf;a'o jzpfonf? ta&Shydkif;wGif
'D*7DEiS hf 9^'or 50'D*7Dw\dk. -um;wGif wnf7do S nf? jrifharmufaomawmifwef;-uD;rsm; euf&d=i f;aom
ajrmufzufwiG f 7Sr;f jynfe,f. rk;d jAJ/ oxk/H armufr,f acsmufrsm;/ csKdih0f Srf;rsm;/ v~Kdajrmifrsm; 7Sdonf? r,fp/Jh
e,frsm;/ taemufbuf wGirf ;dk jAeJ ,fEiS hf u7ifjynfe,f. 7Gmopf/ 7Sm;awm/ apmvHkpaom uGufIay:aygufae
oHawmife,f awmifbufwiG f u7ifjynfe,f. oHviG f onfh ajrjyef\wkd\rSwpfyg; usefa'otm;vHk;rSm awm
c&kdifESifh ta7S\zufwGif ,kd;',m;EkdifiHwkd\ 7Sdonf? awmifacsmufajrmifrsm;om jzpf-u.?
u,m;jynfe,f. tus,t f 0ef;rSm pwk7ef; rkid af ygif; taemufydkif;jzpfaom bDvl;acsmif; awmifbuf
4820 cef\ jzpf.? a'orSm tawmftwef jyef\jyL;I a7rdk; aygrsm;onf?
tcsK\da'orSm nGejf yifrsm; yifjzpfaeonf? Tjrpf0rS ;f .
vlOD;a7ESihv f rl sK;d rsm; ta7S\zuf a'owGif vG,faumfESihf aiGawmifa'owkd\
1941 ckEpS f oef;acgifpm7if;t7 u,m;jynfe,f. wnf7dI S taemufbufyidk f;wGirf l aemifyv k /J eef;r,fcHk
vlO;D a7rSm^0493 7S. d ? pwk7ef;wpfrikd v f ~if 15a,mufr~ e,frsm; &So d nf? Tao. awmifbuf wqufwnf;
om7So d nf? 7Sr;f jynfe,f/ u7ifjynfe,fEiS fh ,k;d ',m;Edik f jzpfaom yGefacsmif;ESihf ,if;. vufwufjzpfaom
iHw\dk 7Hvsu7f odS nfjh yif/jynfrESifh eD;pyfqufo, G f aeaom
a-umifh u,m;jynfe,fae jynfe,fom;wdk\wGif vlrsKd;
toD;oD; yg0ifonfukd awG\7onf? xdv k Ol D; a7teuf
u,m;trsKd;om; OD;a7rSm trsm;qHk;jzpfonf? 7Srf;t
rsKd;om;/ tif;om;/ ytdk\trsdK;om;ESihf tjcm;awmif
ay: om;rsm;jzpfaomy7J\/ *Jcd;k / rEkraem/ bGJ/ ya'gif/
,if;abmf/ ,if;wvJ/ yul; paom vlrsKd;rsm; tjyif
jrefrmESifh ,k;d ',m;vlrsKd;rsm;vnf; 7Sdao;onf?
68
www.foreverspace.com.mm
u,m;jynfe,f
69
www.foreverspace.com.mm
u,m;jynfe,f
70
www.foreverspace.com.mm
u,m;jynfe,f
u,m;jynfe,f.vGwfvyfa7; aoG;aqmifr=udkawmfvSefy,fzsuf7efvnf;aumif;/
atmifjrifpmG -uKd ;pm;aqmif7u G -f uI jynfaxmifpk oRw
u,m;jynfe,f taemufyikd ;f 7Sd e,fw\kd. vGwv f yf jrefrmEkdiif HEiS hf yl;aygif;aqmif7Gufch-J uonf?
a7;udk todtrSwfjyK7ef/ av;pm;7efESihf e,frsm;wGif od\k7mwGifu,m;jynfe,fudk jynfe,f oD;jcm;tjzpf
0ifa7mufpu G zf ufjcif; rjyK-u7ef rif;wke;f bk7ifEiS hf jAdwd xm;7Sd7efxuf u,m;jynfe,f/ oHviG fc&dik w f k\dEiS hf Edkiif H
o~wkd\ 18^5 ckESpfwGif pmcsKyfcsKyfqdk-uonf? xkdpm awmfoRwu cef\xm;onfh txl;aumfr7SiftzG\Ju qH;k
csKyfwGif jAdwo d ~wd\kzufrS qm a'guf*vyfazgqdkuu f jzwf owfrSwfaom u7if trsKd;om;rsm;aexkdif7m
vufrSwfxdk;I jrefrmbk7ifbufrS uif;0efrif;-uD;u qufpyfaeaom a'owdk\wGif aexdkifolrsm;ESihf xdka'
vufrw S af 7;xk;d onf xdt k csed rf pS I u,m; jynfe,frmS o tyjzpfaom jrefrmEkdifiHY aexdkif-uaom u7if
omref tm;jzihf vGwfvyfaom jynfe,fwpfcktjzpf trsKd;om;rsm;teuf rsm;7mu tvdk7SdcJhaomf jynf
wnf cJah vonf? od\k7mwGif xkdvGwfvyfrr= Sm trnfr~ axmifpk jrefrmEdkifiHtwGif;wGif jynfaxmifpktzGJ\0if
omjzpf.? ta-umif;rSm jAdwdo~wkd\onf u,m; jynfe,f wpfcktjzpf zGJ\pnf;7rnf? xkdjynfaxmifpk
jynfe,f7dS t-uD;tuJw\dt k m; qme'f trde\fpmc`ew f \djk zifh tzGJ\0ifudk u7ifjynfe,f[k ac:7rnf[k EdkifiHawmf
csKyfaESmifxm;ojzihf u,m;jynfe,f t-uD;tuJwkd\rSm zG\pJ nf;tkycf sKyyf kH tajccHOya'u owfrw S xf m;cJah yonf?
&kyaf o;&kyrf ~om tcGit fh m+m 7Scd o hJ nf? xkd trde\fpmc`ef u,m;jynf e,fom;wk\donf u7ifjynfe,ftwGif;
12 7yfw\dkwiG f u,m;jynfe,fu y#mawmf qufoiG ;f oGwo f Gi;f jcif; rcHv-kd uojzihf ygvDrefpeH pft7 -udK;pm;
7jcif;/ jynfyjynfe,frsm;ESifh rcGihfr7bJ qufoG,fcGifh aqmif7GufcJh7m 1950 jynfhESpfwGif u7ifvlrsKd;
r77Sjd cif;/ ta7S\u,m;jynfe,f udPwGiv f nf;aumif;;/ txl;pHkprf;a7; aumf r7Sifwckudk EdkifiHawmfoRwu
e,fpyf ta7;udPwk\dwiG fvnf;aumif;/ jAdwo d ~wd\k nFef zG\pJ nf;cef\xm; vku d jf y;D v~if xdak umfr7Si.f tpD7ifcpH mudk
-um;csut f wkid ;f om aqmif7u G 7f jcif;/ jAdwdo~w\dk tcGifh tajc jyKI ygvDrefu 1951 ckESpf zGJ\pnf; tkyfcsKyfyHk
r7bJ u,m;jynfe,fom; r[kwfolrsm;udk u,m; tajccHOya' jyifqifcsuf tufOya'udkjyKvkyfum
jynfe,fwGif tr=xrf;cGihf rjyK7jcif; ponfwkd\ yg0if u,m;jynfe,fukd oD;oef\ wnfcahJ p avonf? xkOd ya'
cJo
h nfomru jAdwo d ~ t7if;7Siw f \dk -uD;pd;k aom armfcsD
oWKwGif;uk$+DEiS hf rU7Dum/ bHak bbm;rm; ponfh
opfu$k +Drsm;. vuf0g;-uD; tkyjf cif;udv k nf; vlcsif;
rwl olcsif;rr~ b0a7mufatmif cHcJh7onf?
'kwd,uBmppf uBmta7S\zsm;odk\ ul;pufvmaom
tcsdefwGif rsKd;cspfykCdKvf u,m;trsKd;om;wkd\onf jAd
wdo~wd\k. csKyfcs,rf =rS vGwu f if;Ekid f7ef awmfvSefa7;
wyfrsm;tm; ulnD cJh-uonfomru qdk;oGrf;aom
*syefzufqpf tkyfcsKyfru = kd awmfveS 7f mwGiv f nf; 7J0phH eG \f
pm;pGm yg0ifqifEJF wdkufcdkufcJh-uavonf?
xdak wmfvSefa7;. aemufyidk f;wGif zdEdyS cf sKyfcs,fjcif;
cH7aomtrsKd;om;wkd\rmS ydkrdk Edk;-um;vmum ZmwdaoG;
Zmwdref xufoefvm-uonf? 'kwd, uBmppfjyD;
onfh aemufwpfacwfwGif u,m;trsKd;om;wkd\udk
acgif;aqmif vmcJh-uaompyf0#/OD;pdef/ atjrav;/
odkif;A[ef/ OD;ausmf0if;/ apmv0D/ apmi,f'l; paom
acgif;aqmifw\d. k vH;k yef;r=a-umifh u,m;jynfe,fom;
wd\rk mS Advk cf sKyf atmifqef;. pDpOfrt = wdik ;f / jAwd o
d ~w\. kd
awmifwef;a'oudk jrefrm Edik if HrS cGJxkwf7ef vHk;yef;cJh u,m;tvHawmf/ r*vmzm;pnfESihf acwfopftrsKd;orD;
jcif;udv k nf;aumif;/ ajrjyef\ u7iftrsKd;om;tcsK\dwk\d.
71
www.foreverspace.com.mm
u,m;jynfe,f
rxkwfjyefrDuaomf u,m;jynfe,frSm u7ifjynf ysK;d a7; wd\ktwGuf avsmu f ef oihjf rwfaom ajr-oZmESifh
e,fwGif ygrnfuJhodk\ 7Sdch.
J ? u,m; trsKd;om;wkd\rSm 7moDOwk 7Sdavonf? pm;oHk;ukef yPnf;rsm;jzpfaom
vnf; u7iftrsKd;om;wkd\wGif u7ifeDvlrsKd;rsm;tjzpf uGrf;/uGrf;oD;/ aq;/ vufzufajcmuf/ tkef;/ -uHESihf
yg0ifcJh-uavonf? odk\7mwGif az:jyyg aumfr7Sif opfoD;opfyifrsm;udkvnf; wkd;wufpdkufysKd;Edkif7ef
axmufccH sufrsm;t7 ya'gif/ Z,def;/,if;abmf/ *Jcdk;/ tcGit fh vrf;rsm; 7Sdayonf?
,if;wvJEiS hf rEkraem vlrsKd;rsm;udk u7ifvlrsKd;pkwGif vufry= nmbufwiG u f ,m; vlrsK;d wk\donf 7ufuef;
xnhfoGif;jcif; rjyK7ef qHk;jzwfavonf? xdkrSwpfyg; vkyif ef;(txl;ojzifh aiGawmife,fwiG )f / aiGxnfvyk if ef;
txufaz:jyyg 1951 ckESpf zG\Jpnf; tkyfcsKyfyHk tajccH zg;pnfrSpI jcL/ acgif;avmif;/ armif;/ ya'gif trsKd;
Oya' jyifqif csuf trSwf (62) t7 u7ifeD [laom orD;rsm;vnfwGif qGJywfonfh a-u;acGrsm; ponfwkd\
a0g[m7tpm; u,m; [laom a0g[m7udk oH;k pGcJ o hJ nf? jyKvkyaf om a-u;vkyfief;wk\dwGif uGsrf;usif-uonf?
xdkvyk if ef;rsm;tjyif pyg;pdu k yf sK;d r=/ opfvyk if ef;/ csyd f
aemifwpfacwf u,m;jynfe,f vkyfief;/ oWKwGif;vkyif ef;/ ponfwkd\vnf; vkyfukid f
u,m;jynfe,frSm ajray:ajratmuf o,HZmw -uonf? jynfaxmifpk umuG,fa7;ESihf jidrf;csrf;a7;
yPnf;wkd\7daS omjynfe,f jzpfonfhtwdki;f / jynfaxmifp twGuf u,m;jynfe,fom;wk\donf jrefrmwyfrawmf
kjrefrmEdkifiH. pD;yGm;a7; wkd;wufr= aqmif7Gufcsuf wGifif;/tjcm;umuG,fa7;wyfrsm;wGif if;/pdwftm;
wkd\tm;jzihf ta7;yg t7ma7mufonfh jynfe,fwpfck xufoefpmG yg0ifqifEv FJ su7f -dS uonf? a7S;acwf ,Of
jzpfvmEdik 7f ef tcGivfh rf;rsm;pGm7S.
d ? txl;ojzifh a7tm; aus;r=rlrsm;udk raysmufapbJ acwfay:,Ofaus;r= t
udk toH;k jyKum v~ypf pf"gwf xkw, f al 7;twGuf toHk; csut f vufw\u dk v
kd nf;vufcw H x D iG vf suf 7S-d uayonf?
0ifrnfh a7wHcGefrsm; 7Sdaoma-umifh pD;yGm;a7; vkyif ef; rSwfcsuf? ?rdk;jAJe,f. tkyfcsKyfa7; udPt00wkd\udk
wGif vG,u f al om taxmuftyHrh sm; 7Ekid rf nfrmS rvGaJ y? u,m;jynfe ,f tpdk; 7u wm0efc Htk yf csKyfvsuf
bDvl;acsmif;0Sr;f wGif v,f,mpdkufysKd;r= 7SdcJhaomfvnf; 7Sad omfvnf rk;d jAeJ ,fukd u,m;jynfe,ftwGi;f od\k w7m;
7moDOwkrrSefr=a-umifh wdk;wufoifhoavmuf rwkd; Oya't7 ajymif;vFJjcif; rjyK7ao;acs? ,if;uJhodk\
wufay? odk\7mwGif bDvl;acsmif;wGif omru tjcm; ajymif;vFJoifh roifrh Sm rdk;jAJe,fvlx. k qNtay:wGif
pdrpfh rf; acsmif;ajrmif;rsm;udk qnfI wl;ajrmif; azgufum wnfaeojzifh vlxk.qNudk pHpk rf;7ef pdik f;jyif; vsuf
a7oG,fay;jcif;tm;jzihf pdkufysKd;r=vkyfief; wdk;wuf 7Sdonf? xdak -umihf u,m;jynfe,fajryHkwGif xnhfoGi;f
Ekid zf ,
G 7f m 7Sad yonf? usEJG mG ;arG;jrLa7;/ oifyif/ *Hak v~mf xm;aom rk;d jAeJ ,fudk jcm;em;odomap7ef jzwfrsO;f rsm;jzihf
yif/ vufzuf/ aumfzD/ Zm'd£dKvf/i&kyfaumif; pdkuf az:jyxm;jcif; jzpfavonf? OD;b&Sif
u,m;jynfe,f zm;vd=if7GmrS ya'giftrsKd;orD;rsm;
u,m;wkd\. a7S\ajy;edrdwfa[monhf -uuf&kd;
72
www.foreverspace.com.mm
www.foreverspace.com.mm
u,m;vlrsKd;
73
www.foreverspace.com.mm
u,m;vlrsKd;
74
www.foreverspace.com.mm
u,m;vlrsKd;
o]gwpfapmifudk uufywdeAf a7mif;qko d u l 1900 jynfh yPnf; jzpfonfh zg;pnfac: a-u;eufpnf-uD; rsm;ukd
ESpfwGiaf 7;xkwf cJjh yD;jzpfavonf?jynfe,fom; tcsif; vnf;aiGawmife,fY oGef;vkyfcJh-u.? ,cktcgwGif
csif; ajymqkd-u7mYu,m;pum;ukd okH;-uaomfvnf; Ekd;-um; vmjyDjzpfaomu,m;jynfe,ftrsKd;om;rsm;
a7mif;a7;/ 0,fa7;/ tjcm; vlrsKd;wkd\ESifh qufqHa7; onf EkdifiHawmf. vufe uf ukdifwyfrsm;wGif
ponfw\kdY 7Sr;f / jrefrm a0g[m7rsm;ukd okH;E=e;f -u.? 0ifa7muftr=xrf;vsuf 7Sdonfudk awG\7avonf?
&kH;okH;bmompum;rSmrl a7S;tpOftqufuyif jrefrm tvSt y tEkt ,Of tqef; t-u,fw k d\j zifh
tQ7mpmay oufoufudo k m okH;pGJcJh-uavonf? wefqmqifum az:jyaom a7S;jrefrm ysKd\uAstcsKd\wkd\
wGif u,m;jynfe,f7dS aiGawmife,fukdtajccHxm;I
tvkyftukid Ef SifhtoufarG;0rf;ausmif; Zmwfuu G f qifxm;onfukd awG\7ayonf? a7S;tcgu
jynfe,f. t"dupD;yGm;a7; vkyfief;rSm opfvkyfief; aiGawmife,fa'orSm ,Gef;xkd;jcif;/ a7FZ0g a7;jcif;/
jzpf7m u,m; vlrsKd;wkd\onf rsm;aomtm;jzifhopf rSepf aD 7Fcs/ opfap;om;&k;d ukid jf cif;paom tEkynm vufr=
xkwfvkyfa7;/ opfawmxGufyPnf;rsm; jzpfaom 7Sm;/ ynmrsm; xGef;um;cJhonf? u,m; trsKd;om; trsKd;
csdyf/ opfap; ponfh yPnf;rsm;xkwfvyk af 7;wkd\jzifh t orD;wkd\rSm acwfESifh 7ifaygifwef; vdkufEkdif7ef txl;
oufarG; 0rf;ausmif;-uolrsm; jzpfonf? jynfe,f. vkH;yef; -udK;pm; vsuf7Sd7m vlrsKd;.yif7if; ,Ofaus;r=
taemufyidk ;f a'oY ajrjyef\wiG f v,f,m pku d yf sK;d a7;vkyf ay:wGif tajcwnfum ta7;-uD;aom ,Ofaus;r=
ukid f pm;aomuf -uonf? wl;ajrmif;wk\djzifh a7oG,, f l tcsuftvufrsm;jzpfonfh0wfpm;qif,ifr=/ uk;d uG,f
um pkdufysKd;jcif;/ awmif,m pkdufysKd;jcif;wkd\ukdvnf; ,kH-unfr=pmaywkd\ukd acwfrSDatmif jyKjyif ajymif;vJ
jyKvyk -f uonf? aiGawmife,fY 7ufvyk af om aiGawmif vsuf 7Sd-u.? ESpfpOfEpS w f ikd ;f 7efuek jf rdK\wiG u
f si;f yaom
vG,t f dwfwkd\rSm xifay:vSonf? u,m;wkd\rSm rdrdwkd\ jynfaxmifpkae\ tcrf;tem;Y vSywifhw,f &=csifz, G f
0wfqif7ef0wfpu Hk dk rdrw
d d\kzgom 7ufvyk -f uolrsm; jzpf 7mjzpfaom u,m;trsK;d om; trsKd;orD;rsm;ukd awG\jrif
onf? u,m; jynfe,f. xl;jcm;aom txdr;f trSwf ifayo
Ekd nf? OD;b&Sif
75
www.foreverspace.com.mm
u70du/o~if u7a0;yif
76
www.foreverspace.com.mm
u70dwfiSuf u70dwfazmif
77
www.foreverspace.com.mm
u7mcsjD rdK\ u7m;aumhjrdK\
78
www.foreverspace.com.mm
u7m;aumhjrdK\ u7du`ef;
79
www.foreverspace.com.mm
u7du`ef; u7dtkdpkwf
80
www.foreverspace.com.mm
u7Dtkdpkwf u7D;qyfbk7if
81
www.foreverspace.com.mm
u7D;qyfbk7if u&l;qkd; a7mfAifqef
yg;7Sm;bk7if qdik ;f 7yfonf u7D;qyftm; t7Sif vwf wpfu`ef;Y csxm;cJh7ef ajymavonf? xkdtcsdefwGif
vwf rD;&d=\owf7ef trdef\csrSwfvdkuf.? rD;pifay:odk\ 7Gufoab®monf awmifydkif; ypdzdwfa'o7Sd *sLtef
a7mufaeaom u7D;qyfonf rD;awmufrD;v~H -uD;I zgeef;'ufu`ef;uav;teD;rS jzwfomG ; vsuf7do S jzifh
-uD;I vmonfwGif/ qkdvGef.trnfudkoHk;-udrfoHk;cg qJvuwfudk xdku`e;f ay:Y csxm;cJhonf? oab®mudk
jrnfwrf; vkdufavonf? xkdtcg qdki;f 7yfbk7ifonf urf;rS cGmawmhrnftjyKwiG f qJvuwfonf ol.trSm;
u7D;qyftm; aotHhqJqJrS tb,fa-umifh qkdvGefudk udkaemifw7um ol\udk xm;rypfcJhbJ jyefac:oGm;7ef
wrf;w 7oenf;[kar;.? u7D;qyfu olonf ol. awmif;yefjyefonf? od\7k mwGif u_Dwefonf ol.awmif;
csrf;om -uG,f0jcif; pdwfaysmf&iF fjcif;wkd\ESihfpyfvsOf;I yefcsufudk rvdkufavsmbJ oab®mudk urf;rScGmI c7D;
qdkvGetf m; -uGm;0gcJhb;l a-umif;/ qdkveG fu uH-uRmwkd\ qufvuf xGucf ahJ vonf? Tod\kjzihf vlou l if;rJah om
rSmqef;us,v f o
S jzifh vlwpfO;D wpfa,muftm; aovGef u`ef;uav;ay:wGifqJvuwfonf wpfa,mufxD;
rSom aysmf7Fifjcif; 7Sd/ r7Sd csD;rGrf; Edkifrnf[k jyefvnf wnf; aexkdifcJh77m av;ESpfESifh av;vajrmufaom
acsybl;a-umif; ponfjzihf ajz-um;avonf? qdkif; 1^09ckZefe0g7DvwGifrSxdku`ef;uav;teD;odk\jzwf
7yfbk7ifvnf; tajzudk-um;onfhtcg pdwfwGif oef;oGm ;aomt*®vd yf 7Gufoab®m wpfp if; u
xdckdufoGm;7um;/ u7D;qyftm; ao'+frSvFwfI awG\7doS jzihf u,fq,fch7J avonf?
ol.eef;awmfwGif aumif;pGm jyKpkxm;cJhavonf? xkdav;ESpfausmf umvtwGif;Y qJvuwfonf
u`ef;uav; teD;rS oab®mrsm; r-umc+ jzwfoef;
u&l;qdk;a7mfAifqef ? ? 'ef;e,J 'Dzkd; a7;om; oGm;onfudkvSrf;I jrif7aomfvnf;/ xkdoab®mrsm;
aom a7mfAifqef u&l;qdk;0 Kudk -um;bl;-uayrnf? ay:rSvlrsm; -um;odatmif atmf[pfac:iif7efr
xdk0 KrSm pma7;q7m. xkd;xGif;Om+f ouf wwfEkid fojzifh aomifwif vsufaecJ. h ? wpfcgYum;
oufjzifha7;om;aom 0 Kr[kwfbJ wu,f tjzpf oab®mwpfpif;onf u`e;f uav;. urf;ajcod\k tvGef
tysuf wpfcu k kd rlwnfvsuaf 7;om;jcif;jzpfonf? 0 K eD;uyfpGm qdu k fuyfvmonfwiG f/ qJvuwfonf 0rf;
wGif Zmwftdrfwnfxm;aom u`ef;uav;rSm awmif omtm;7 ajy;I-unfv h u
dk 7f m 7efol pydeEf ikd if rH S oab®m
tar7duwdu k f csv D ED ikd if H urf;ajcrS rdik f 400 tuGmwGif jzpfaeaoma-umifh/ tultnD rawmif;0Hh&Hkomru
7Sdaom *sLtefzgeef;'ufu`ef;pkwGif yg0ifavonf? oab®mom;rsm; ol\udkrjrifap7ef opfyif-uD; wpfyif
'Dz;kd onf a7mfAifqefu&l;qd;k 0 Kudk a7;om;7mwGif ay:ok\dyif wufa7muf yke;f atmif;I aecJ7h bl;avonf?
xdu k `e;f uav;okd\ ukd,fwikd f a7muf7I Sd aexdkicf h7J aom wpfae\aomf 'sKtrnf7Sd jAdwdo~ 7Gufoab®m
t,fvufZNm qJvuwf. ud, k af wG\ pGe\fpm;cef;wk\dukd wpfpif;onf uHtm;avsmfpmG xkduef;teD;odk\ a7muf7dS
rSDjirf;jyKI a7;om;xm;a-umif; od7.? xkda-umifh vmjyD;aemufu_Dwefu oab®mom;tcsKd\udk aomuf
u&l;qdk;onf qJvuwf jzpfa-umif; xif7Sm;onf? a77Sm7ef tvd\kiSg u`e;f ay:od\k apvFwv f ukd 7f m oab®m
t,fvufZNm qJvuwfum; 16^6 ckESpfwGif arG; om;rsm;onf xkdu`ef; ay:Y om;a7rsm;udk qifjref;
zGm;I1^21 ckESpfwGif tedP a7mufcJhaom jAdwdo~vl xm;aom vl&ikd ;f wpfa,mufudk awG\jrif -u7avonf?
rsKd; oab®mom;wpfOD; jzpfavonf? xkdvl&dkif;um; qJvuwfyifjzpf.? oab®m u_Dwef
qJvuwfonf t*®vefjynf zdu k &f i=d ,
f me,f vm;*d;k 0ka7mh*sm;onf qJvuwf. tjzpfoepftvH;k pHkukd ar;
aus;vufwGif zGm;jrifI/ vlvm; ajrmufaomtcg jref; pHpk rf;I rSww f rf;wif xm;jyD;aemuf ESpt f enf;i,f
oab®mom;tjzpf toufarG;cJh.? xkdtcsdew f Gif t*® twGi;f Y yifv,fc7D;jzifh uBmvSnhfcJhjcif; ac: pm
vefEiS hf pydeEf ikd if w
H \o
dk nf ppfjzpfvsu7f -dS u7m/ qJvuwf tkyfwGifqJuvwf ta-umif;udk xnfhoGif; a7;om;
onfvnf; 7efopl ydeo f ab®mrsm;udk wkducf u kd 7f mYulnD cJah vonf?
aqmif7u G f7ef awmifyifv,f[k ac:wGifaom ypdzdwf qJuvwfonf u`e;f ay:Y wpfu, dk wf nf; use7f pf
ork]7mok\d xGufcmG vmcJhonf? wzef 1^04 ckESpw f Gif cJhpOf ol\wGi7f daS omyPnf;rsm;rSm ol.t0wftpm;rsm;/
t*®vdyf7u G foab®mwpfpif;Y rmvdeftjzpf tr=xrf;I tdyf7mvdyfwpfck/ wlrD;aoewfwpfvuf/ cJ,rf;rD;
yifv,f c7D;xGucf jhJyef7m/ vrf;c7D;wGif oab®m u_Dwef ausmufEiS fh aq;7Gut f enf;i,f/ ykqed w f pfvuf/ armif;cs
ESifh roifhrjrwf jzpfaoma-umifh rdrdtm; eD;7mu`ef; "g; wpfacsmif;/ vufzuf7nfu7m; wpfv;kH /usr;f pmtkyf
82
www.foreverspace.com.mm
u&l;qkd; a7mfAifqef
83
www.foreverspace.com.mm
ocifa,&= zGm;jrif7m *s&;l qvrf;jrdK\ukd ydik qf ikd af 7;twGuf tESpf 200 twGi;f Y c7pf,mefw\do
k nf rGwpf vifw\Ekd iS fh
8 -udrrf ~aoG;acsmif;pD; wku
d cf ku
d cf -hJ u.? xdk ppfyrGJ sm;a-umifh tysufemcJo
h avmuf tusK;d vnf; rsm;cJah yonf?
u&l;qdwfppfyGJrsm; ? ?Ak< t,l0g'Dw\do k nf jrwf yxru&l;qdwfppfyGJrSm 1069 ckrS 99 ckESpftwGif;
pGmbk7m; yGiahf wmfr7l m Ak<*g,mudk txGwt f jrwfxm; jzpfyGm;cJh.? *s&l;qvrf;Y c7pf,mefw\kdtm; qm7qif
I bk7m;zl; oGm;-uouJhokd\/ c7pf,mefwkd\onfvnf; rsm; u n|O;f yef;yHkudk xkt d wdik f; -unfah ev~if/ uJonf
ocifa,&= zGm;jrifawmfr7l ma'ojzpfaom *s&;l qvrf; jrdK\ xufuv J mI c7pf,eft,l0g'tm; vFr;f rd;k oGm; rnfukd
udk txGwt f jrwfxm;vsuf bk7m;zl;oGm;avh7-dS uonf? pd;k 7dr7f ojzif/h uvm;rGejf rdK\wiG f t,l0g'qkdi7f m tpnf;
tv,facwftwGi;f Oa7my wdu k o f m;wk\d *s&;l qvrf;jrdK\ ta0;-u;D usi;f yI qm7qifw\t dk m; wdu
k cf ukd f ESrd Ef iS ;f 7ef
ok\d bk7m;zl;oGm;-upOfu/ *s&l;qvrf;jrdK\wnf7d7S m yg qHk;jzwf-uonf? xkt d a7;wGif yDwmo [mrpfonf
vufpwdkif;jynfukd tkypf k;d vsuf7daS om tm7yfrGwfpvif t,l 0g'apmfum;ol qm7qifwkd\tm; wdkufcdkufacs
wd\konf c7pf,mefbk7m;zl;rsm;ukd taESmift h ,Suf rjyKchJ r=e;f 7ef Oa7my wpfciG o
f \kd vSnv hf nfI vHa= qmfcahJ vonf?
acs? okd\aomf 11 7mpkESpfwGif *s&l;qvrf;jrdK\onf Oa7myrS vltrsm;onf ygvufpwdkif;jynfodk\ csD
xkad cwfu qm7qifac:onfh qJv*sw G w f 7ufw\dk vuf wufI *s&;l qvrf;jrdK\ukd odr;f ydu k 7f ef wyf-uD; ESpw f yfukd
atmufo\dk usa7mufomG ;ojzifh c7pf,mef bk7m;zl;rsm;rSm zGJ\pnf;cJhonf? wyfwpfwyfudk yDwmo[m rpfu
tm7yfrw G pf vifw\dk vufxufuuJo h \kd r[kwrf b l J n|O;f acgif; aqmifI usefwyfwpfwyfudk a0:vwm o
yef;ESyd pf ufjcif;udck -H u7.? xdt k cg c7pf,mefwo k\d nf rcH yJev D uftrnf7dS ol7aJ umif;u acgif;aqmif avonf?
r7yfEikd jf zpfI rdrw d \ktd xGwtf jrwfxm;7mjzpfaom aoOf yDwm acgif;aqmifaomwyfrmS uwku d u f &du k f wyfz\JG
jrudk qm7qifw\v kd ufrS jyefvnford ;f ydu k Ef ikd 7f ef -uKd ;pm; I xGufvm-uojzifh/ tpDtpOfvnf;ruse/ vufeuf
-uuke. f ? Tok\djzihf 11 7mpkEpS rf S 13 7mpkEpS w f idk af tmif vnf; rjynfph kaH cs? xk\djyifta7S\ EdkifiHrsm;okd\ csw D uf7m
u&l;qdwf ppfyGJaygif; 7Sp-f udrfr~ jzpfyGm;cJhavonf? vrf;c7D;onf yifyef;cufcv J I S / ygvufpwdik ;f ok\d ra7muf
84
www.foreverspace.com.mm
u&l;qdwfppfyGJrsm;
85
www.foreverspace.com.mm
u&l;qdwfppfyGJrsm; ua7qD;wkdufyGJ
rsm; csKyfqjdk cif;tm;jzihf ppfrwdku7f bJ *s&;l qvrf;jrdK\udk aus;r= wk;d wuf vmonf? ta7S\Ekid fiHrsm;uJo
h k\d aumif;
7cJah vonf// aumif;ae aumif;aumif;pm;vsuf pnf;pdrf cHpm;7rSe;f
od\ak omf 1244 ckEpS w f iG f wl7uDw\u dk c7pf,mefaoOf odvmonf? xkda-umifh ,cifu rawG\rjrifbl;onfh
ajrudkodrf;ydkuf-ujyefojzihf/ jyifopfbk7if e0rvl0D
acgif;aqmifjyD;v~if qXru&l;qdwpf pfy(JG 124^1254)
udq k ifEJF -ujyefonf? xdpk pfyw JG iG f xkpd Oftcg uygvuf
pwdkif;okd\ wufa7muf7m tcsuftjcmjzpfonfh tD
*spfEdkifiHodk\ csDwuf wkdufcdkufavonf? xdkppfyGJwGif
c7pf ,mefw\zdk ufrt S a7;edrI hf vl0b D 7k ifu, kd wf ikd f tzrf;
cH7jyD;v~if a-u;aiG tajrmuftjrm;ay;a7G;rS vGwf
ajrmufchaJ vonf?
jyifopfb7k if pdev f 0l ED iS fh t*®vefjynfb7k if yxrtuf
'Gyfrif;om;wdk\ acgif;aqmifIoWr u&l;qdwfppfyu JG dk
pwif -ujyefonf? odk\aomf pdev f 0l rD mS ppfwu kd fae,if;
yvdyaf 7m*gjzihf uG,v f eG f oGm;I/ c7pf,mefo7l aJ umif;
rsm; xdef;odrf;apmifha7SmufcJhaom ygvufpwdkif;jynf
7Sd jrdK\-uD;rsm;onfvnf; wpfjrdK\jyD;wpfjrdK\ rGwfpvif
rsm;vufo\kd usa7muf-uavonf? 1291 ckEpS f tvGef
wGif u&l;qdyfppfyGJrsm; r7Sdawmhacs?
ESpaf ygif;ESp7f mcef\twGi;f u&l;qdwpf pfy-JGuD;rsm; wpfck
jyD;wpfck jzpfyGm;cJo h nf? t,l0g'udk ta-umif;jyKvsuf
pGe\fpm;vdrk /= wku d cf u
kd ,f if; yPnf;OPm wku d cf u dk vf ,k v l kd
r=/ emrnfausmf-um;vkdr/= e,fajrrsm;77Sv d krd = wkd\a-umifh
u&l;qdwf ppfy-GJ uD;rsm; jzpfchaJ vonf? xko d \kd jzpfap7ef
vnf; ta-umif;7SmI-udK; pm;cJ-h u.? xdak cwf tcgu oWru&l;qdwfppfyGJrprD aumif;jcD;cH,laeaom pdwfvl0D
u&l;qdwfppfwyfrsm; tvGefacwfpm; cJh-uonf? xkd\
a-umifh 1212 ckESpcf ef\wiG f uav;rsm;yif u&l;qdwpf pf yPnf;rsm;udk oHk;pGJvm-uI ta7S\Ekid firH sm;ESihf ukeo
f G,f
wyfwpfwyf zG\pJ nf;cJh avonf? xku d av;rsm;rSm *smreD r=rsm; jyKvyk fvmavonf? ukepf nf a7mif;0,fjcif;jzihf
ESifh tDwvDw\rdk S jzpf-uI ajrxJyifv,fukd jzwfoef;um vnf; wefcd;k -uD;rm;vmaom Aif;epf/ *sD;Edk;0g; ponfh
ygvufpwdik ;f jynfukd csw D ufomG ;-u.? uav;rsm;tm; jrdK\-uD;rsm; ay:aygufvmavonf? xk\jd yif ta7S\Eikd if rH sm;
bk7m;ocifu apmifha7SmufulnDojzifh olwkd\. 7nf . tawG;tac: t,ltqrsm;udk pOf;pm;vm-u.?
7G,fcsuf jynfhpHkvdrhfrnf[k ar~mfvifh -uaomfvnf;/ ,if;od\jk zihf 15 7mpkEpS af vmufwiG f Oa7mywku
d Yf twwf
uav;tajrmuftjrm;yif ysufpD;aoqHk;I tcsKd\rSm ynm jyefvnfqef;opfacwfjzpfaom acwfqef;csdef
aiG0,fusGeftjzpf a7mif;pm;jcif; cH-u7avonf? ay:ayguf7ef tajccHtkwfjrpfrsm; wjznf;jznf;
,if;ok\djzifh u&l;qdwf ppfyrGJ sm;rSm t&H;= rsm;cJo h nf[k csco hJ nf[k qkdEkid o
f nf? xdka-umifh u&l;qdwf ppfyJrG sm;
qk7d ayrnf?od\kaomf tjrwfxu G fonfh tcsurf sm;vnf; onf Oa7my. tajctae jyKjyifajymif;vJa7; .
qdak y ao;onf? ,if;od\rk mS xdak cwfxt kd cgu wpfO;D udk tajccHtkwfcsyfrsm;[kqdkv~if rSm;rnfr[kwfacs?
wpfO;D wkdufcku d o f wfjzwf aecJah omOa7mjynfe,frsm;
onf7nf7G,cf suf wpfcw k nf; twGuf aygif;pnf; vm ua7;qD;wdkufyGJ ? ?ua7qD;wku d yf o
JG nf jyifopfEiS fh
-uonf? ,Ofaus;r= tqift h wef;edru hf scahJ om Oa7my t*®vdyfwkd\ jzpfyGm; -uonfh ESpfwpf7mppfyGJrS wkdufyGJ
taemufykid ;f Edik if rH sm;onf ,Ofaus;r=tqiht f wef;jrihf wpfyjJG zpfI/ 1346 ck -o*kwv
f 26 7ufae\wiG f jyifopf
onfh ta7S\bufEikd firH sm;ESifh qufqv H m-u7ojzifh ,Of
86
www.foreverspace.com.mm
ua7qD;wkdufyJG
87
www.foreverspace.com.mm
u&kdrD,rf u&kda7S;Zmxkd;enf;
wku d yf w
JG iG f xl;cseG pf mG wku d cf u
kd af tmifjrifc.hJ ? wku
d yf rJG mS ESihf rpm;Edkifaoma-umifh ,cifu tvGefacwfpm;cJh
xkad e\ nzufwiG jf y;D qH;k 7m jyifopfw\zdk ufrS wyfv;kH jyKwrf ~ aom epfu,f7nfpdrfjcif;udk toHk;rrsm;awmhbJ u&drk D
usqHk;avonf? xkdtxJwGifjyif opfbk 7if. ,rf 7nf pdrfjcif;udk rsm;pGmtoHk;jyKvm-u./ u&dkrD
r[mrdwfbk7ifrsm;/ rif;nDrif;om; trsm;tjym;yif ,rf7nf pdrfxm;aom yPnf;rsm;.rsufESmjyifrsm;
usq;kH onf? t*®vyd w f \kbd ufrS tustqk;H um; enf;yg; onf tyGwf twdkufukd aumif;pGm cHEdik . f ? u&dkru kd f
vS.? ua7qD;wku d yf rJG mS ESpw f pf7mppfyYJG t*®vyd w f \dku ac: u&drk , D rf oWK&ikd ;f udk oWK usKzd rdk sm;. twGi;f cH
jyifopfw\t dk ay: uke;f zufwiG f yxrqH;k atmifjrifvu kd f yPnf; tjzpfjzihf toHk;jyK-u.? u&drk , D rf[lonfrSm
aom wdkufyGJ jzpfI Edkiif o H rdik ;f wGif xif7Sm;cJhavonf? *7dpum; u&dkrm rSqif;ouf vmI ta7mif[k t
"d_g,f7.? u&kdr, D rf j'yfaygif;rsm;Y ta7mif trsK;d
u&dkrD,rf ? ?u&dkrD,rfonf rmI aiGa7mifuo Jh \kd rsK;d &d-u
S .? jr/ eDvm/ yWjrm; paom wGi;f xGuaf usmuf
jzLjymajymifvufaom oWKjzpf.? rdv k pf'eD rf/ wefpwif rsufwdk\. ta7mif uGJjym;jcm;em;r=onf xkdausmuf
ESifh ,la7;eD;,rf; j'yfpifrsm; tpkwGiyf g0ifI oWKpyf rsuf7w JG \dkwiG f yg0ifaom u&drk D,rfoWK tenf;trsm;
rsm; jyKvkyf7mY rsm;pGmyif toHk;0if.? u&dkrD,rfudk ay:wGif ta-umif; jyKonf? u&dkrD,rfj'yfaygif;rsm;
o,HZmw tjzpfjzifh 77SI d / OUm rsm;wGiv f nf; tenf; jzpf-uaom aA7D,rfu&drk w d /f vufu&drk w d /f Zifu
h &drk w d f
i,fr~awG\7wwfonf? ok\daomf u&drk u kd fac: u&drk D,rf wkd\rS ta7miftrsK;d rsKd;7Sdaom jc,faq;rsm;udk77Sd.?
oWK&dkif;rsm;wGif trsm;tjym; awG\7.? u&dkrD,rf u&drk D,rf oWK&dki;f jzpfaom u&dkrku d fukd tmz7du
oKukd oK&ikd ;f rS xkw, f 7l mY tvGecf ufcI J p7dwpf c awmifydkif;awmif&dk; 'D;ZD;,m;e,f/ ,l*dkpvm;AD;,m;/
vnf; tvGerf sm; aoma-umifh ToWKrmS rxif7mS ;bJ usL;Ag;/ e,l;u,fv'kd ;D eD;,m;/ wl7uDESihf &k&SEkid if w H \kd
7SdcJhonf? vGefcJhaomESpfaygif; oHk;q,favmufurS wGif t"duwl;az:77So d nf? u&drk wd rSm tvGef tqdyf
u&dkrD,rfudk vlodrsm;vm -ujyD;v~if pufr= vkyfief; jyif;xefaoma-umifh vufEiS fh udik w f ,G 7f mwGif txl;yif
trsK;d rsKd;wkd\wGif pwiftoHk;jyKvm-uonf? owdjyK7onf? udk,fc¶may:wGif xd7m7S7mrsm; 7SdI/
tpGe;f cH oHr+duo hJ \dk oHacs;rwuf/ tpGe;f rxifEidk f xkdxd7m 7S7mrsm;rSaoG;xJodk\ u&dkrdwf 0ifoGm;v~if
aom oWKpyfrsm;udk jyKvyk 7f mY u&drk , D rfonfta7;yg aoG;eDO rsm;udk zsufq;D ypfwwfonf?
t7ma7mufq;kH aom oWKwpfcjk zpf.? oHacs;wufwwf
aom oHEiS o fh Hr+drsm;ukd u&drk , D rf odk\r[kwf epfu,f u&dka7S;Zmxdk;enf; ? ?u&dka7S; qdak om pum;rSm
a7mxm;aom u&drk , D rfEiS fh a7mpyfvu dk af omtcg tvGef jyifopfpum; ua7mhrS qif;oufvmI csw d f [laom
tzkd;wefaom oWKpyfjzpfvmI oHacs;wufjcif;/ teufudkaqmifavonf?
oHacs;pm;jcif;/ tufqpf pm;jcif;wk\dudk cHEdkifvmonf? TZmxkd;enf;wGif tzsm;Y csdwfygaom oHr+d
Tod\k xl;uJaom *k+o f Wd7adS oma-umifh oHacs; rwuf od\rk [kwf t&d;k qHx;dk tyfwpfacsmif;jzifh Zmyef;uGuaf y:
Edik af tmif wm7Snx f m;7rnfh yPnf; [lor~uu d &drk ,
D rf atmif az:,l7avonf? Zm-urf;aygufrsm;udk azguf
oWKpyfjzifh jyKvyk -f u.? epfu,fEiS u fh &drk ,D rf oWKEpS f 7ef t&dk;jzifh jyKvkyfaom Zmxkd;tyfudktoHk;jyKI/ Zm
rsK;d udk a7mpyf jyKvyk x f m;aom oWKpyfonf tvGejf yif; Ekrsm;udk azguf7ef oHr+dZmxkd;tyfudk toHk;jyK-u
aom tyl'+fudk cHEidk f7nf7. dS ? rnfr~yif tyljyif;aomf onf? tkdif,mvefZmrsm;rSm vuf7mtvGefEkaom
vnf; tvG,fwulESihf ravmifusGrf; Edkifacs? xkd\ Zmrsm;jzpf.?
a-umifh tDvufx7pfa7'Da,wmac: v~yfppfjzifh tyl u&dka7S;Zmxkd;7mY tajccH -udK;wef; tjzpfjzifh a7S;
aiG\ay;aom u7d,mrsm;twGif;7Sd eef;-udK;uav;rsm;udk OD;pGm zGwfjrD;xkd;I pwif rlwnf7onf? xdkaemuf
epfu,fESifh u&dkrD,rfwdk\jzifh a7mpyf jyKvkyx f m;onf? vkd7mZmyHkpH uGufay:atmifZmxkd;tyf tzsm;7Sdcsdwf
xk\djyif oHr+dukd u&drk , D rfEiS fh a7mpyfaomtcg tvGef jzifh csnfr~ifudk 7pfum ausmhum csdwfI ,l7onf?
rmvmaoma-umift h ajrmufqef usnq f efrsm;/ aAgA,f xkdaemuftajccH -udK;wef;ay:wGif wdkif pdkuf7.?wkdif
7ifrsm;/ armfawmfum; *D,mrsm; jyKvkyf7mwGif rsm;pGm pdu
k 7f mwGif -uKd ; wpfcgwif ESpcf gwif ponfjzifh vko d vkd
toHk;jyK-uavonf? -udK;udk wif7.? Tok\daom wdik pf ku d ef nf;jzifh vd7k mZm
u&drk ,
D rfoWKonf tvGerf mI tufqpfv, G v f , G f ESihf tus yHkpHrsm;udk tuGufaz:I xk;d Ekdifonf?
88
www.foreverspace.com.mm
www.foreverspace.com.mm
www.foreverspace.com.mm
jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHyGihfopfpyef;wpfyGihf
zGJ\pnf; tkyfcsKyfyHk tajccH Oya't7 xlaxmif7ef qHk;jzwfcJhaomu7ifjynfe,fudk jynfaxmifpk jrefrmEdkifiHawmf.
ta7S\awmifbufwGif pGifhpGifhiGg;iGg; ay:vGifxif7Sm;pGm awG\jrif7 ayawmhrnf? yef;csDaq;r=ef;ouJhodk\aom obm0
&=ar~mfcif;wkd\jzifh a0a0qmqm 7SdvSayonf?
u7ifjynfe,f ? ?jrefrmEdik if o H nf vGwv f yfa7; 7I ajrmufbufY 7Srf;jynfe,fESihf u,m;jynfe,f/ta7S\
jynfaxmifpjk refrmEdik if Hukd wnfaxmifvmaom tcgY bufY oHviG jf rpfEiS fh ,if;.vufwufjzpfaom aomif
zG\Jpnf; tkycf sKyyf kH tajccHOya't7 aumfoal v; [laom 7if; jrpfw\dk tjcm;jzpfonfh ,d;k ',m;Edik if /H awmifbufY
trnfjzifh oHviG cf &dik u f kd tajcjyKum u7ifjynfe,fudk usKdQrDc&dik fwGifyg0ifaom a7;jrdK\e,ftaemufbufY
vsmxm;ay;cJhonf? 1949 ckESpfrSp I autif'Dtdk awmificl &kid wf iG f yg0ifaom a7wm7Sn/f awmifi/l xef;
trnfcH u7if olyek w f \k.
d awmfveS f aomif;use;f r=rsm; wyif/ ausmuf-u;D ESifh a7Fusijf rKd \e,frsm;/ oxHk c&dik w f iG f
ay:ayguf v mcJ h o nf h w k d i f a tmif jynf a xmif p k yg0ifaom bD;vif;/ oxHEk Sifh aygifjrdK\e,frsm;/ usKQ d rD
jrefrmEdik if aH wmftpd;k 7onf 1951 ckEpS f zG\Jpnf;tkyfcsKyfyHk c&dkifwiG f yg0ifaom usKdurf a7m/ rk'Hk/ usKQ d rDEiS hf a7;
tajccHOya'jyifqifcsuftufOya' (1951 ckESpf jrdK\e,frsm;7So
d nf?
tufOya'trSwf 61)udk ygvDrefwiG f jyXmef;I/ oHviG f jynfe,f. tus,ft0ef;rSm pwk7ef;rkdif 9341
c&dik u
f kd jynfaxmifpk jrefrmEdik if H twGi;f wGif jynfaxmifpk jzpf.? c&dkifjrdK\e,ftvdkuf tus,ft0ef;rSmoHvGif
tzGJ\0ifwpfck tjzpfjzihzf \JGpnf; vsuf u7ifjynfe,f[k 2666/ vd=if;bGJ\ 1^64/bm;tH 100^/ aumhu7dwf
wGifapcJhonf? xdkrS wpfyg; u7ifjynfe,fudk 1963/ -umtif; 1238/ oHawmif^03 pwk7ef;rkdif
yxrtqifhtaejzihf wdk;csJ\7ef awmifil c&dkifrS toD;oD; jzpfonf?
oHawmifjrdK\e,f oxHkc&dkifrS vd=if;bGJ\ESihf bm;tH
jrdK\e,frsm;/ usKdQrDc&dkifrS aumhu7dwfESihf -umtif; vlOD;a7
jrdK\e,frsm;udk u7if jynfe,fwGif yl;aygif;yg0ifap7ef 1948 ckESpf oef;acgifpm7if;t7 u7ifjynf
1952 ckESpw f Gif u7ifjynfe,f wdk;csJ\owfrSwaf 7;ya' e,f. vlOD;a7rSm52^986 jzpf xdkvlOD;a7teuf
udk jy}mef;cJhjyefonf? Twdk;csJ\owfrSwfa7; Oya'rSm u7if trsKd;om;vlOD;a7rSm 3542^4 a,mufjzpf7m
Edki fi HawmfoRwu trde f\a -umfjim xkw fjyef I vlOD;a7 tm;vHk;. 6^ 7mcdkifE=ef; ausmfausmfr~ jzpf
owfrSwfonfh ae\rSpIom tm+mwnf7rnfjzpf onf? u7if trsK;d om; rsm;tjyif/ rGe/f jrefrm/ awmifol
7m/ 1953 ckESpf ukefvkeD; tcsdefa7mufonfh wkdif rsm;/ oHviG fc&dkiw
f Gif 7Sr;f rsm;ESifh tjcm;vlrsKd;rsm;vnf;
atmif jynfe,fa'owGif aomif;usef; qlylr=rsm; aexdki-f uonf?
7Sdaeaoaoma-umifh tm+m wnf7ef owfrSwfEdkif
jcif; r7Sdao;I oHvGifc&dkifrSwpfyg; jynfe,f. ajrrsufEmS jyif
usefa'owkd\rSm u7ifjynfe,f tpdk;7. tkyfcsKyfr= jynfe,f. ajrmufydkif;a'ojzpfaom oHawmif
atmufo\dk ra7mufao;ay? e,fEiS hf zmyGecf &dik w
f k\drmS awmawmif xlxyfv.
S ? jrihf
rm;aom awmifxGwf awmifxdyfrsm; awmifwef;
wnfae7mESit hf us,t f 0ef; rsm;ESihf euf&d=if; 7Snfvsm;aom awmif-um;rsm;ayg
u7ifjynfe,fonf jynfaxmifpk jrefrmEdkiif H ta7S\ rsm;vSonf? awmifxGwfwd\krmS yifv,fa7jyifxuf ay
awmifzsm;wGif ajrmufbuf vWDwG'f 'D*7D 15 H15 4000ausmfrS 6000 ausmftxd jrihfrm;-u.? opf
(a7;jrdK\EiS fh wpfwef;wnf;)ESifh 'D*7D 19 3H 0 (a7eDjrdK\EiS fh awm-uD; rsm;rSmvnf;odyfonf; xlxyfvS.? oH
wpfwef;wnf;) ta7S\buf avmif*sDwG'f 'D*7D 96 H awmife,fwGif ppfawmif;jrpf. ta7S\buf vufwuf
15 ESihf 'D*7D 98 H55 pyf-um;wGif taemufajrmuf jzpfaom aomufa7cyfacsmif;ESihf ,if;.vufwuf
rS ta7S\awmifqo D \kd cyf,eG ;f ,Ge;f usO;f ajrmif;auG\aumuf rsm; jzwfpD;I oHviG fc&dik fYrl oHviG jf rpf. vufwuf
7Snvf sm;pGmwnfaeonf? jzpfaom rJoavmufacsmif;/ ,Gef;Zvif;acsmif;ESihf
e,fedrdwrf mS ajrmufbufY 7rnf;oif;c&dkif/ ta7S\ ,if;. vufwufi,frsm;ESifh bDvif;jrpfw\kd 7Sad vonf?
89
www.foreverspace.com.mm
u7ifjynfe,f
90
www.foreverspace.com.mm
u7ifjynfe,f
91
www.foreverspace.com.mm
u7ifjynfe,f
92
www.foreverspace.com.mm
u7ifjynfe,f u7ifvlrsKd;
ajc 0ifaiGrSm opfawmESihf ajrcGefrSjzpf.? trsm;qHk; r~/ rtlyif c&dik w f iG f 110000 ausm/f usKd QrD c&dik w f iG f
aiGukef usrnf[k cef\rSef;xm;aom vkyfief;wkd\rSmrl 100000 ausmf/ awmifilc&dkifwGif 90000 r~ toD;
t7yf7yf pDpOftkyfcsKyfr=ESihf ynma7;vkyfief;rsm; jzpf toD;7S-d uonf? ,d;k ',m;Edik if w H iG f u7if 50000 ausmf
onfukd 1953 54 ckEpS f cef\reS ;f ajc 7oH;k aiGpm7if;Y awG\ 7So
d nf[k cef\reS ;f 7onf? oHviG cf &dik Ef iS hf u,m;jynfe,f
7Sd7onf? jynfe,ftwGif; jidrf;csrf;r= 77SdonfESihftr~ rSwpfyg; useaf 'owd\w k iG f a'otvdu k f u7ifw\o
dk nf jref
jynfe,f.pnfyifom,mwk;d wufrnfrmS rkcsjzpfayonf? rm/ rGef/ 7Srf;/ ,dk;',m ponfh vlrsKd;wdk\ESihf a7maESm
OD;b&Sif aexkdi-f uonf?
93
www.foreverspace.com.mm
u7ifvlrsKd;
94
www.foreverspace.com.mm
u7ifvrl sK;d
95
www.foreverspace.com.mm
u7ifvlrsK;d
97
www.foreverspace.com.mm
u7if-ooH u&kdif;rD;,m;e,f
jrdKifwef;arSmifa0av;
jrdKifw ef;arSm ifa0av;? awmifaovmausm/
vGrf;bG, fawm/omcGm;ayg?wkd\awmif,mawmrSm/
vGrf;bG,fawGaygvSygoav;? ta0;? ?
a[mfeef;aAGi/l wkd\awmifolav? a0 pkvd\k &H;k ?(bm
'kwd,uBmppftwGif; a,mfvwmjrdK\Y awG\qHkcJh-uaom r[m
omxHk;/ acgifa7oHk;)2? wk\d awmif,muke;f rSmav?
rdwfacgif;aqmif-uD; 3 OD; csmcsD/&l;pAJhESihf pwmvif
(wHk;usnfayG\udk tcgcg/ ckef-uwkd\bmomom)2?
98
www.foreverspace.com.mm
u&kdif;rD;,m;e,f
a-umifh/ u&dkif;rD;,m;rSm u`ef;uav; wpfu`ef; aom qdyu f rf;jrK\dEiS afh 7wyfpcef;wpfcjk zpfonfh qDAwfpwdk
[kyifac:qkd Edik af yonf? ta7S\awmifbuf urf;ajcwpf yd/k use;f rma7;twGuf tyef;ajz7m jrdK\vnf;jzpf 'kw, d
av~mufwiG f awmifwef;rsm;7SI d / ajrmufyikd ;f rSm ajredrrhf sm; uBmppf-uD;twGif;u r[mrdwfw\kd.acgif;aqmif-uD;
jzpfonf 7moDOwk aumif; rGeI f pduk yf sK;d a7; atmifjrif rsm; 1945ckEpS w f iG f awG\qpkH nf;a0; aqG;aEG;7mjrdK\vnf;
zG\HjzdK;onf? u`ef;qG,f wpfckv;kH . 35 7mcdik Ef e= ;f aom jzpfaom a,mfvwmESihf,lywkd;7D;,m;/ oD,kd'dk&Sm;ESihf
ajruGurf sm;wGif aumufyo J D;ESH pdu
k fysKd;vkyfukid f vsuf uwfcspaom tjcm;qdyfurf;jrdK\rsm; jzpfavonf?
7Sd.? aqmif;wGif;pdkuf *sKH/ rka,mpyg;ESihf jrif;pm;*sKH &k7S ynfbufrS ajrmuf buf7Sd u`e;f quf wpfav~muf
wk\drmS t"du toD;tESH jzpf-uI aEG7moDwiG f ajymif;rSm ta7S\yikd ;f uwfcsjrKd \ txdwpfvrf;/ taemuf ajrmufyikd ;f
t"dutoD;tESH jzpf.? pyspjf cHrsm;/ aq;/ z7J/ ocGm;/ qDAwfpwkyd dk jrKd \txdwpfvrf;/ rD;7xm;vrf;rsm;jzifh quf
ESr;f / 0g*Gr;f ESifh bDomG av~m(f ESr;f csyaf v~mf ) rsm;udv k nf; oG,f xm;onf? xk\djyif ,lywdk;7D;,m;jrdK\o\kv d nf; vrf;
7moDtvdu k f pdu k yf sK;d vkyuf ikd f -uonf? pm;usuaf umif; cGJ wpfck7Sd.? vlOD;a7rSm ^60000 cef\ jzpfavonf?
rsm;7Sdojzihf odk;rsm;/ jrif;rsm; t-uD;tus,f arG;jrL Tu`e;f qG,w f iG f a7S;a7S; tcgu aexkid cf o hJ rl sm;rSm
-u.? uJv h rl sK;d rsm;jzpfI/ bDpD ^7mpkEpS t f wGif; qDoD,efvrl sK;d
ta7S\bufo\x kd ;kd xGuaf eaom u`e;f qG,af y:7Sd uwfcs wkd\ 0ifa7muf wkdufcdkufojzifh xGufajy;chJ-u7onf?
jrdK\wGif oHrsm;wl;az:77SdI ,lu7def;e,f7Sd tvkyf&Hk tcsKd\rSm awmifwef;rsm;wGif cdk0ifaexkdif-u7I/ usef
rsm;odk\ wifyk\donf? ,lywdk;7D;,m; jrdK\teD; qufa7tkid f aeolrsm;rSm awm7d vlrsKd;[kwGifonf? xkdESpfwGifyif
wGif qm;csuv f yk if ef;rsm; jzpfxeG ;f onf? urf;ajc wpf *7dw\v kd nf; 0ifa7mufaexkid cf -hJ ujyef.? at'D 250jynfh
av~mufwiG v f nf; wHigvkyif ef;rsm;wGifus,fonf? o ESpw f Gif a*ghovlrsKd;rsm; 0ifa7muf pdk;rdk;jyD;aemuf 3^6
ab®mwnfaqmufaom vkyif ef;/ *sK-H udwv f yk if ef;/ oHr+d ckESpw f Gif wzef [ef;vlrsKd;rsm;. pdk;rdk;jcif;udk cH7jyef
vkyif ef;/ ,dEk Siho f eyfvyk fief;/ pnfoGyv f kyif ef;/ om;a7 onf? 1016 ckEpS w f iG f Adik Zf if;wdik f *7dvrl sK;d wk\d pd;k ydik cf I hJ /
vkyif ef;ESihf od;k arG;vkyfief;rsm; 7So d jzifh e,fajrusO;f o 123^ ckESpfwGif rGef*dkvlrsKd;rsm;u ydkifqdkifcJhjyefonf?
avmuf vkyif ef;wGif us,faygrsm;ayonf? jrdK\-uD;rsm; 14^5 ckEpS w f iG f atmhwrkd efw7ufw\kdu wku d cf u kd f odr;f
rSm jrdK\awmfjzpfaom qifzg&dyk dkjrdK\tjyif/ taumif;qHk; ,lI xku d `e;f qG,w f pf0ukd w f Gif atmhwrkd ef tiftm;pk[k
99
www.foreverspace.com.mm
u&kdif;rD;,m;e,f u7pfuufupm;jcif;
wefc;kd -uD;vmcJ7h m/ 1^^^ ckEpS o f \kad 7mufrS &k7w S d\kuodr;f u7pfuuf upm;uGi;f wGif jrufcif;udn k n D mpGm ndx | m;
,lI &k7S vufatmufcH jzpf7av onf? 1946 ckEpS w f iG f I/ wpfzufEiS w hf pfzuf 22udu k tf uGmwGif 0pfuufwidk rf sm;
qdAk ,D ufq7dk ,
S v f pf jynfaxmifpo k RwEdik if . H wpfpw d f udk pduk xf x l m;onf? 0pfuufwikd f wpfcv k ~if 2^vufr
wpfa'o jzpfvmcJo h nf? tjrifh7aSd om opfom;wkid fajzmifh uav;oHk; wdkifyg.?
1854 ckEpS w f iG f &k7w S \d.
k e,fcs\Jrt = 7if;cHaom t,l xkdwkid fuav;oHk;wkid u f kd pDI pdkufxm;7m/ yxrwdkifEiS hf
0g'qdik 7f m t&=yf taxG;a-umifh u&dik ;f rD;,m;useG ;f qG,f wwd,wkid rf mS 8vufrrS 9vufrtxd uGma0;I 'kw, d
wGif wl7uDEiS hf &k7w S \dk ppfrufjzpfymG ;-uavonf? wl7uD wdkirf Sm tv,fwnfw h nfw h Gif 7So
d nf? wdik fuav;rsm;
zufrS jyifopf/ jAdwed f ESihf qm'if;eD;,m;(tDwvD)wkd\u .xdyfwGif 4vufrpD7Snfaom yGwfvHk;wef;uav;
uln. D ? useG ;f qG,af y:7Sd t,fvrmjrpf AgvmuvmAg 2ckukw d ifI qufxm;onf? xkdwkid fu av;oHk;wdkifyg
ESihf tifumreft7yfwkd\wGif wdkufyGJrsm; jzpfyGm;onf? aom0pfuufwidk u f tdk v,fwiG x f m;vsuf 8ay/8vufr
1856ckEpS Yf &k7w S \.
dk tcdik cf q hH ;kH cHwyfjrdK\jzpfaom qDAwf 7SnfaomrsOf;jzLwpfa-umif;ukd ajzmifhwef;pGm qGJxm;
pwdyk dk usaomtcg u&dkif;rD;,m; ppfyJG tjyD;od\k a7muf onf? 0pfuufwidk . f ta7S\4ay tuGmwGiv f nf; yxr
avonf? xkpd pfyEJG iS fh pyfvsO;f I Edik if o H rdik ;f wGif xif7mS ; rsOf;a-umif;ESihf rsOf;jydKifjzpfaom 'kwd, rsOf;a-umif;
aom ta-umif;t7mrsm;pGm usef7pf&rHk u/ ppfajrjyifY wpfck qGJxm;jyefonf?
'+f7m7olrsm;tm; pGe\fpeG f\pm;pm; vdu k v
f jH yKpkaom/ rD; u7pfuuf &dkuf7mwGif toHk;jyKaom AufwHudk
tdrf&Sirf ac: zavmf7ihf Edkufwifa*;.ta-umif;onf rdk;rcom; jzihf jyKvkyf.? tvsm;rSm 38 vufr xuf
vnf; O'gef;wGi7f pfavonf? ryd7k acs? AufwH. vuf udkifrmS 14 vufrcef\7n S I f
-udrfjzihf jyKvyk fxm;onf? abmvH;k udk&u dk 7f aom Auf
u7pfuufupm;jcif; ? ?u7pfuuf upm;jcif; wH tjym;rSm jyuf 4 vufrxuf rydk7acs? rsm; aom
onf t*®vdyfvlrsKd;wkd\. trsKd;om;upm;enf;jzpfI tm;jzifh Aufww H pfacsmif;onf tav;csed f 21²4 rS21²4
xku
d pm;enf;udyk if *k+,
f -l uavonf? t*®vefwpfjynf aygiftxd7Sdavonf? u7pfuuf&dkuf7mwGif toHk;
vH;k ESihfwuG/ -opa-wvD;,m;/ e,l;ZDvef/ awmiftm jyKaom abmvHk;udk azghjzihfjyKvkyI f / tjyifrSxlI cdkif
z7dujynfaxmifpkESihf tdNd,EdkifiHrsm;wGif u7pfuuf rmaom om;a7eDtkyfI csKyfxm;onf? abmvHk;.t
upm;jcif;onf vGefpGm acwfpm;vsuf7Sdonf? u7pf av;csed rf mS 5 1²2 atmifprS 5 3²4 atmifp txd7o dS nf?
uuf upm;jcif;rSm aEG7moD jyifyuGi;f upm;jcif;wpfrsK;d u7pfuufupm;7mY abmvH;k uefouJo h \ykd ifwpfzuf
jzpfI/ nDnmaom upm;uGif;wGif upm;-uavonf? v~if 11 a,mufpD ae7.? pwifrupm;rDtoif;
100
www.foreverspace.com.mm
u7pfuufupm;jcif; u7ef;rm; wD
101
www.foreverspace.com.mm
u7ef;rm; wD
102
www.foreverspace.com.mm
u7ef;rm; wD u7Grfwef tuf(p)
ao'+fay;jcif; cH-u7avonf? u 7ef;rm;. tr=udk onf? touf 16 ESpt f 7G,w f iG f zcifjzpfol uG,v f eG f
aemufwufvmonfh *k+ d ;f tkyf -u;D r;aom t,l0g'cH&k ;kH oGm;7m/ rdom;pk. wm0efudk xrf;aqmif7 7Smonf?
u ppfaq;cJh7m/ jypfr=rsm; xif7Sm;a-umif;jzifh a7mr u7Gefwefonf Tr~ -uD;av;aom tdrfaxmifr=
jrdK\7dS yky7f [ef;rif;xHo\kd tpD7ifcH aoma-umifh yky7f [ef; wm0efrsm;udk xrf;aqmifaepOf/ aiG0ifvrf;7Sad p7ef Adik ;f
rif;. trde\fjzifh 1556ckEpS w f iG f oydwaf rSmuf uHjyKjcif;/ iifph uf&w kH iG f ae\pOf tvkyf qif;7avonf? tvkyv f yk f
7mxl;rS av~mcsjcif;wk\u d kd cH7 avonf? xko d \kd cH7jy;D onfh 7mwGif pdwftm&HkpGJjrJpl;pkdufol jzpfojzifh/ [m;*7D;ESihf
aemufwGif u7ef;rm;onf ao'+fudk a7SmifuGif;7ef twf u &d k u fw k d\ xG i f c J h a om Ad k i f ; iifh p ufw k d\ .
7nf7G,fI ol. t,ltqrsm;rSm;,Gif; cJha-umif; csw G ,f iG ;f csurf sm;udk awG\jrifonf?od\ktwGuf ydI k aumif;
ausnmcsufrsm;udk xkwjf yefao;.? odk\7mwGif xkad us aom txnfacsmrsm; 7ufvkyf Edkif7eftwGuf jcnfiif
nmcsufrsm;udk pdeaf r7D bk7m;7Scd ;kd ausmif;-uD;Y y7dowf pufopf wpfckudk -uHpnfavonf? ae\cif;tcsdefwGif
a7S\wiG f xkwaf z: ausnm7ef ac:aqmif oGm;onft h cg tvkyfvyk f7aom vkyfconf ol. tdraf xmiftwGuf
u7ef;rm; onf xkdausnmcsurf sm;rSm rdrd ao7rnfukd rvkaH vmufojzif/h useftcsdew f iG f uyG&J wHk pf&YHk wa7m
a-umuf7\o HG nfEiS fh pdwrf wnfjidraf oma-umihf xkwjf yefchJ xkd;um tyd0k ifaiGudk 7SmcJh7I tm;vyfcsdew f Gif csnfiif
aom ausnmcsufrsm; jzpfa-umif;/ rdrd t,ltqudk puf topf jyKvkyaf 7;udk -uHpnfavonf?
rpGe\fvFwaf -umif;/ at;aq; wnfjidrpf Gm twdtvif; u7Grw f efonf 6 ESprf ~ rem;rae -udK;yrf; tm;xkwf
xkwaf z:ajymqdkchaJ vonf? rnfo\kdyifjzpfap ol.r,f jyKvkyf cJh7m 1^^9 ckESpfavmufwGif csnfiifpufopf
awmftm; uGm7Sif;a7;wGifvnf;aumif;/ ol\tm; wpfcu k kd jyKvyk f jy;D pD;avonf? u7Grw f ef. pufopfjzifh
w7m;r0ifaom orD;awmftjzpf a7mufapa7;wGiv f nf; iifaom csnfr~ifrsm;onf ,ckacwfwGif ay:xGuf
aumif;/ OD;pD;yg0if aqmif7u G fcJhonfudk tcJra-uEdkif aeaom ydwaf csmrsm;yif 7ufvyk f Edkipf rG ;f 7So d nf? trSef
cJah om ar7Db7k ifr-uD;um; ol. toufuckd sr;f omay; tm;jzihf qkdaomf u7Grfwef.pufonf [m;*7D;.
rnfr[kwaf cs? u7ef;rm;onf 1556ck arvwGif t7Sif pufESihf twfu&dkuf. pufESpfckudk yl;aygif;jyKjyifI
vwfvwf rD;&d\=I owfjcif;udk 7J0phH mG cH,o l mG ;avonf? vkyu f ikd x f m;jcif;yif jzpf.? u7Grw f efonf ol. pufukd
pyifeif;rsL; [k trnfay;avonf?
u7Grfweftuf(pf)(c7pf 1^53 182^) ? ?7uf Adik f;iifhpufopf pyif;eif;rsL;udk 18 7mpkESpfu xGif
uef;vkyif ef; jyKjyifajymif;vJvm7ef yxrzefw;D ol oH;k cJah omfvnf;/ ,ck 20 7mpkEpS t f xdyifv~if TpufrsK;d udk
OD; pvHk;yif t*®vefjynf vefu&d=if,me,frS jzpf-u toHk;jyKae-uao;onf? wdk;wuf jyKjyifcsufrsm;udk
onf? yxr qH;k zefw;D ol [m;*7D;onf pyif;eif;*sief D tenf;i,fr~om jyKvkyEf dkicf Jh-uonf? odk\7mwGif Tr~
ac: Adik ;f iifpufuxkd iG f cJI
h / 'kw, d zefw;D oltwfu&du k f ta7;yg toHk;0ifI tzdk;wefaompufudk zefwD;cJhol
u pyif;eif;*sifeDxuf aumif;rGefaom Adki;f iifph ufopf u7Grw f efum; tusK;d ay;EHck smvS.? aiGa-u; usyw f nf;
wpfcu k kd xGicf o
hJ nf? [m;*7D;. pufxuf twfu&du k f vSojzifh ol\puf. v~Kd \0u S cf suu f kd a7mif;cs7mwGif aygif
. pufu csnfr~iaf ygif;rsm;pGm xGufapEdik o f nfh jyif/ 60 r~om 77So d nf? 1800 jynfEh pS w f iG f u7Grw f eftwGuf
rmI acsmaom csnrf ~irf sm;udk iifEikd o f nf? t-uHwv l ~if 7efyHkaiG zGifhvSpfcJh7m aygif 500 cef\ 77Sd.? okd\aomf
aemufvl ompjrJ[laom pum;twdki;f u7Grfwef u7Grw f efum; aiGusyw f nf;jrJ 7Sad ejcif;a-umifh ol\twGuf
onf txuf yg puf ESprf sK;d wk\d. c`w, f iG ;f csurf sm;udk a7S\vkyfief;rsm;wGif aESmifhaES;cJah v onf?
jyKjyif jznfhpGufI Adkif;iifh pufopfwpfcu k dk xajrmuf 1812 ckESpfwGif jAdwdo~ygvDrefu u7Grfweftm;
atmifjrifpGm jyKvkyf cJhavonf? ,ckacwfwiG f toHk; aygif 5000 xkwfay;jyD;v~if Akdi;f iifhpufudkwkd;wuf
jyKaeaom pufrsm;rSm/ u7Grw f ef. pufukd tenf;i,f aumif;rGefatmif -uHaqmifvkyu f dkifaponf? xkdaiGrSm
xyfavmif;I jyKjyifxm;jcif;r~om jzpfayonf? vnf; tvkyfwGif 0ifoGm;ojzihf qH;k yg;oGm;avonf?
qrfrsL,,f u7Grw f efonf 1^53ck 'DZifbmv 37uf 1824 ckEpS rf pS I ol.rdwaf qGrsm;u ESppf Of 63aygifus
ae\wiG f vefu&d=i, f me,f zg;0k7mG uav;wGif zGm;jrif axmufyHhcJh-uonf? okd\aomf xdkaxmufyhH a-u;rsm;udk
onf? rdb ESpfyg; qif;7J EGr;f yg;ojzifh u7Grw f efonf -umjrifph mG rcHpm;7bJ/ 182^ ck ZGev f 26 7uf ae\wiG f
uav;b0uyif csnif ifpuf&w kH pf&YkH tvkyv f yk u
f ikd cf 7hJ AdkvwefjrdK\Y aoqHk;oGm;avonf?
103
www.foreverspace.com.mm
u7Grf;0J tdk
u7Gr f;0Jtkd(c7pf 1599 1658) ? ?atmfvAD g xkdxufydkI vlodrsm;onfrSm t,l0g'Y tvGe-f unf
u7Gr;f 0Jukd t*®vefjynf. o7zlraqmif;aom bk7if[k ndKav;pm;aom ysL7Dwef wpfO;D jzpfonfh ta-umif;ay
ac:-u.? u7Grf;0Jonfol\udk t*®vefjynf. bk7if wnf;? olonf t,l0g't wGufqdkv~if ysL7Dwefwkd\
bufrS yg0ifaqmif7u G rf nf jzpfa-umif;udk ygvDref t
pnf;ta0;rsm;wGif r-umc+ xkwfaz: ajymqdkcJh
onf? t,l0g'vGwv f yfru= dk vGepf Gm vdv k m;oljzpfI/
wpf-udraf omf t*®vefjynfwiG f raeawmhbJ tar7du
wduk 7f dS ysL7Dwefw\kd. e,fopfo\kd oGm;a7muf aexdik 7f ef
yif -uH7G,cf Jhbl;avonf?
1640jynfEh pS w f iG f oufwrf;wdyk gvDrefo\dk a7G;aumuf
wifajr|mufjcif; cH7I/ 1642ckEpS f oufwrf;7Snf ygvDref
wGifvnf; trwftjzpf ta7G;cH7jyefonf? xkdygvDref
tpnf;ta0;rsm;wGif u7Grf;0Jonf OD;pD;OD;aqmif
rjyKcJhaomfvnf; ta7;-uD;aomudPrsm;udk aqG;aEG;
7mYum; yg0ifcJhavonf? 1642 ckESpfwGif bk7ifESihf
ygvDrefwdk\ tcsif;rsm;-uI jynfwGif;ppf pwifjzpfyGm;
onft h cgY u7Gr;f 0Jonf acgif;aqmifwpfO;D tjzpf xif
7Sm;vm.? xdktcsdefwiG f u7Grf;0JrSm toufav;q,f
ausmfavjyD?
t*vef. o7zlraqmif;aombk7if atmfvDAm u7Gr;f 0J u7Grf;0Jonf ppfqifa7;wGif A[kokwESihf tavh
tusifh r7Scd ahJ omfvnf; yg7rD xl;oljzpfonf? ygvDrefEiS fh
tjzpf tkypf ;kd 7ef wifajr|mufchJ -uaomfvnf; vufrcHcJh bk7ifwkd\ oabmuGJ vGI J vufeufpJGudki-f uaomtcg/
ay? t*®vef/ paumhwvefEiS fh tkid , f mvefw\dk yg0ifonfh u7Gr;f 0Jonf ygvDrefzufrS yg0ifun l 7D ef qH;k jzwfvu kd f
"eo[m,Edik if u H kd umuG,x f ed ;f odr;f ol avmhy&dwk uf .? xd\ak emuf ppfwyfwpfwyfukd ol\pw d w f ikd ;f us pk&;kH avh
wm[laom bGJ\udkom cH,lcJhavonf? usihfay;vsuf jynfwGi;f ppfY 0ifa7mufwdkufcdkuf av
u7Gr;f 0J. rdzbk;d ab;wk\rd mS t*®vyd f bk7ifrsm; ajrm| uf onf? u7Gr;f 0J.ppfwyfwiG f t,l0g'udak v;pm;I 7JprG ;f
pm;jcD;jr|ifhjcif;cH7aom ajrydkif7Sifrsm; jzpf-uonf? oWd7adS om olrsm;udo k m vufccH ahJ vonf? oRmusr;f
u7Gr;f 0Jonf [ef wif'efwiG f arG;zGm;I awme,fwGif rSm ol\wyfom;wkdif;. taqmifjzpf.? ol\wyfwGif
taersm;onfh ta-umif;rSwpfyg;/ ol. i,fpOfutjzpf A7if*sD *d+ k ;f 0ifrsm;rSwpfyg; tjcm;*d+ k ;f 0ifrsm;udk awG\Eikd f
tysurf sm;udk aocsmpGm rod-u7acs? 7yf7mG o]gausmif; onf? u7Gr;f 0Jonf ol\ppfwyfrsm;udk pepfwus zG\Jpnf;
wGif ynmoifum;cJhI udr;f A7pfwUokdvfwGif 2 ESpf xm;ojzifh wdkufyGJwkdif;Y atmifjrifcJhonf? xkda-umifh
r~om ynm qufvufoif-um; cJhavonf? xdak emuf ol. wyfom;rsm;onf tdkif;,ef;qdkuf ac: oHr+d
zcifjzpfol uG,v f eG o
f jzihf ausmif;rSxu G I
f rdz. vuf wyfom;rsm;[k wGifavonf?
ikwjf zpfaom v,f,mtvkyu f dk vkyfudkifcJhavonf? xdo k rH +d wyfom;rsm;. pGr;f 7nfukd rmpwef rl;0g;
1620 jynfEh pS w
f iG f yPnf; tawmftwef -u, G 0f aom wdkufyGJ (1644 ck Zlvdkifv 2 7uf)ESihf ae\ZADwdkufyGJ
t,fvpf ZAuf AlcsD,m trnf7dS trsKd;orD; wpfOD;ESihf (1645 ck ZGefv 14 7uf)rsm;wGif xl;jcm;pGm awG\7
vufxyf.? 1628 ckEpS w f iG f [efwif'efe,frS ygvDref ayonf? xkw d u
dk fyJrG sm;wGif bk7ihw f yfrsm;udk tjywft
trwftjzpf ta7G; cH7onf? xkdpOfu u7Grf;0Jtm; owfEdkifvdkufojzifh bk7ifh*dk+f;om;rsm; tnHhcH7 av
aemifwpfae\wiG f acgif;aqmifaumif;-uD; wpfOD;jzpfvm onf? u7Gr;f 0Jum; xkjd ynfwiG ;f ppftwGi;f Y wjznf;jznf;
rnfh tajctaersKd;udk rawG\7acs? zswfvwfI pdwf xif7mS ;vmcJ7h m ygvDref *d+ k ;f om;rsm;. ppfzufXmewGif
ydki;f jzwfonfhtwdik f; rjzpfraevkyfwwfaom tusnf; ta7;tygqHk;ykCdKvf-uD; jzpfvm.?ygvDref*dk+f;udk
wefonfh vlwpfa,muf taejzihfom *&kjyKrd-uonf? vnf; ppfzufu -oZmvFrf;rdk;vmcJhonf? 1646 ckrS
104
www.foreverspace.com.mm
u7Grf;0J tdk
105
www.foreverspace.com.mm
u7rufyif uvref;pkd; *sD/tD
106
www.foreverspace.com.mm
uvref;pkd; *sD/tD
107
www.foreverspace.com.mm
uvref;pkd; *sD/tD uvomtkd;
108
www.foreverspace.com.mm
uvD*sKvmbk7if uvD,kdyg;x7m; ausmufwkdif
109
www.foreverspace.com.mm
uvD,kdyg;x7m; ausmufwkdif
0Dvqefqko d u
l p7dwfa-u;aiG pdu k fxwk af y;ojzifh qm jyD;aemuf wufrvnf; wyfqifay;7onf? xkdausmuf
*sdrf; t,fvufZNm onfxkdausmufw kdif-uD;udk wkdifudk vl 6 a,mufxdef;vsuf twlvkdufygEdkif7ef
t*®vefjynfodk\ o,f,l7ef wm0ef ,lcJhavonf? tcef;wpfcu k vkd nf; aqmufvyk f ay;7onf? xkad emuf
xkdausmufwkid f-uD;udk tvGecf J,Of;pGm o,f,lcJh7.? rD;oab®m ESpfpif;jzifh qGJ,7l efpDpOfchaJ vonf?
t,fvufZjND;,m;jrdK\qdyu f rf;wGif ausmufwdkiu f dkikI
H od\kaomf yifv,fo\kd ra7mufrD ausmufwkid -f uD;onf
ajymif;o!meftacgif; 7Snf tdr-f uD; (0g)aoWm-uD; a7S;a[mif;oif;csKdi;f wGif;-uD; wckxJodk\ usoGm;cJ. h ?
jyKvyk f jyD;v~i/f atmufwGif oab®m{7muJo h \dk {7mcHay; wGi;f xJrS cJcJ,Of;,Of;xkw, f jl yD;aemuf/ yifv,fxo J d\k
qG, J ol nfh tcg/ ausmufaqmifwpfcEk iS fh wdu k rf o
d jzifeh pf
jrKyfomG ;jyef7m wpfzef q,fwif7jyD;v~if/tysuf tpD;
rsm;udk jyifqifIt*®vefjynfokd\ oab®mjzifh wjznf;
jznf; qGJ,lch7J avonf?
od\k7mwGif t*®vefjynfodk\ra7mufrD vrf;c7D;Y Ap
au; yifv,fatmfo\kd a7mufaomtcg vdi= ;f av tvGef
jyif;xefojzihf qJ, G v
l maom oab®monf-udK;udk jzwfI
xkdaoWm7Snf-uD;udk ar~mvdkuf7onf? odk\aomf
uHtm;avsmpf mG tjcm;t*®vyd f oab®mwpfpif;u awG\I
qG, J vl mojzih/f xkad usmufwidk -f uD;onf t*®vefjynfok\d
acsmarmpGm qku d fa7mufoGm;avonf?
xkdausmufwkdif-uD;onf tvsm; 68 aycGJ7SnfI
186 wefcef\ pD;jyD;v~if ESif;qDaoG;7Sdaom ESrf;zwf
ausmufrsKd; jzpfonf? xkdausmufwkdifudk vef'efjrdK\7Sd
0dwkd7d, wmay:wGif 18^8 ck pufwifbmv12 7uf
ae\Y pdkux f ljyD;v~if atmufcHkwpfzufwpfcsufY a-u;
ndKpzifh&kyf wpf&kyfpDxm;7Sdonf?
tD*spfEdkifiHY usef7pfcJhaom tvm;wlausmufwkdif
wpfcu k dk tar7duef jynfaxmifpkEidk if H e,l;a,mhjrdK\o\kd
18^9 ckESpfwGif ,laqmifcJhI/ 1881 ckESpfwGif pif
x7,fywf O,smOftwGi;f Y pdu k fxlxm;7m/ xkdausmuf
wdkifrmS 6^ ay cef\ jrifhavonf?
TausmufwkdifrSm tar7d
uefa7muf a7S;a[mif;uvD
,kdyg;x7m;ausmufwikd f jzpf
I e,l;a,mufjrKd \ pifx7,f
ywfO,smOftwGif;Y pkdufxl
xm;onf? tjrihf 6^ ay
cef\7Sd.? 68 12 aycef\jrihf
aom tvm;wl ausmuf
wkdifwpfwikd fukd t*vefjynf
vef'efjrdK\ 0dwkd7d,wmay:
wGif pkud x
f x l m;onf? ,if;
wk\.
d oufwrf;rSm ESpaf ygif;
3500 cef\7SdayjyD
110
www.foreverspace.com.mm
tvSxdyfwifrm,m7SiftD*spfbk7ifr
-urf;-uKwfcufxefaom xdyfoD;a7mr ppfAdkvf-uD;ESpfOD;tm; ol.&lyg&HkausmhuGif;jzifh trdzrf;um ol\vkd7modk\apEdkifcJh
avmufatmifrm,m-uG,fjcif;a-umifh uvD,dk yg;x7m; bk7ifronf a7S;acwfuBmhorkdif;wGif xif7Sm;cJhayonf?
xl;jcm;aom uBmh trsKd;orD;wOD;yifwnf;?
uvD,dyk g;x7m;bk7ifr (bDpD 68 30) ? ?uvD,d k yDyD wnfwnf-uD; aeavh7Sdaom 52 ESpf7G,f qDZm
yg;x7m;onfu m; a7S ;acwf uBmh orkd i f; wG i f -uD;yifv~if tvSb7k if uvD,ydk g;x7m;. nFwu f iG ;f rS
xif7Sm;cJhaom tD*spfb7k ifr jzpfonf? xl;jcm;pGm vSy vGwfuif;atmif ra7Smifwrd ;f Edik b f J uvD,kd yg;x7m;
aom tqif;t*®gESifjh ynfhpHkonfh bk7ifrjzpfojzihf/ xkd vkdor~udk aqmif7u G f ay;7avawmhonf?
acwfu txl;cefq;kH ykCdKvEf pS Of ;D tm; ol.&lyg&Hak usmh qDZmonf uvD,ykd g;x7m;tm; tD*spEf ikd if . H wpfO;D
uGif;odk\ oufqif;apI/ olapor~udk woa0rwdrf; wnf;aombk7ifrtjzpf jyefvnf 77Sdatmif uvD,dk
jyKvkyfay;-u7aomtajcodk\a7mufatmif pGrf;aqmif yg;x7m;. 7eforl sm;udk wdu k fcudk fow k of ifay;cJoh nf?
Edik cf ahJ vonf? xkrd ~omru ol.&lyg&Hu k eG 7f ufrS rxGuf uvD,kyd g;x7m;onf qDZmESifah ygif;oif;onfwGif qD
Edik bf J 7Scd ahJ omxktd mZmenfyCk Kd v-f u;D ESpOf ;D teuf wpfO;D Zm7Gef; (qDZmuav;)trnf7Sdaom om;wpfa,muf
rSm taoqd;k ESiahf oqH;k 7aom b0odk\ a7mufatmifyif 7.? bDpD 46 ckEpS fwGif qDZm a7mrod\k jyefoGm;aom
zefw;D cJhavao;onf? xkad -umifh uvD,kyd g;x7m;tm; tcg/ uvD,kdyg;x7m;vnf; vkdufygoGm;avonf?
Edik f;jrpfa'oajrGa[mufr[lI ac:-uayonf? bDpD 44 ckEpS w f iG f qDZmvky-f uHjcif; cH7aomtcg/ uvD
uvD,ydk g;x7m;rSm tD*spaf oG;ryg/ rufq'D ;kd eD;,ef; ,dkyg;x7m;onf tD*spfEdkifiHokd\jyefvmcJhonf? qDZm
ESifh *7daoG;aESm7m tquftEG,f0if bk7ifr jzpfonf? uG,v f eG fjyD;aemuf a7mrwGif tm+mvkonf ph pfyrJG sm;
tufvufZNmo*7dw. f EdkifiHawmfudk cGJa0tkyf jzpfymG ;ae7m/ uvD,kd yg;x7m;onf rnfonfh zufurkd ~
csKy-f uaom ppfAv kd cf sKy-f uD;rsm;teuf/ awmfvrD trnf tm;ay;jcif;rjyKbJ aecJah vonf? xkb d 7k ifrum; a7mr
7Sd AdkvfcsKyf-uD;onf tD*spfEdkifiHudk a0pk,lI xdkEdkifiH vlrsKd;rsm;udk t&dkif;tpdkif;rsm;[k oabmxm;I rdrd
. bk7iftjzpf tkyfpdk;cJh.? xkdbk7ifrSpI pdk;pHcJhaom tusKd; 7Sdr=twGufom toHk;jyKvdkoljzpfonf?
awmfvrD bk7ifrsm;wGif uvD,kdyg;x7m;. crnf; uvD,dkyg;x7m;. &lyg&Hk ausmhuGif;odk\ 'kwd,
awmfrSm 11 qufajrmuf awmfvrDbk7if jzpf.? bDpD oufqif;aom a7mr tmZmenf-uD;um; rwftefwdkeD
51 ckESpfwGif xkdbk7if-uD; uHukefaomtcg/ 1^ ESpf jzpfonf? qDZmuG,v f eG jf yD;aemuf rwftefwekd ED iS hf aemif
t7G,7f dS orD;awmf uvD,dyk g;x7m;ESifh 10 ESpf t7G,f wGif atmf*yfpwyfbk7if jzpfvmrnfh qDZm. wlawmf
7Sd om;awmf 12 qufajrmuf awmfvrD rif;om;wk\o d nf atmhaw;AD;,efwkd\onf a7mrEdkifiHawmf-uD;udk wGJzuf
tD*spfEikd if Hudk wGJzufI tkyfpk;d cJ-h u.? tkypf dk;cJh-u.? rwftefwdkeDonf 7efolrsm;udk ESdrfeif;
odk\7mwGif bk7if-uD; ewf7GmpHI oHk;ESpfr~-umaom wdu k cf ukd ,f if; ta7S\bufEidk if rH sm;ok\d a7mufvm.? wm;
tcg/ armifawmfb7k ifi,fEiS fh taygif;ygwk\o d nf uvD,kd qyfjrdK\okd\ a7mufvmaomtcg/ uvD,dkyg;x7m;tm;
yg;x7m;tm; eef;csIwku d fxkwfvkdu-f uavonf? xkd 7efot l m;ay;tjzpf pGyfpI GJ xkt d a-umif;udk 7Sif;vif;acs
tcsdefwGif a7mrAdkvfcsKyf-uD; *sL;v,yfqDZmonf y7ef uvD,dkyg;x7m;tm; qifhac:avonf?
yGefyt D m; vku d fvH wku d cf u kd f,if;/ tD*spEf ikd fiH t,fvuf uvD,dkyg;x7m;um; xkdokd\ 7Sif;vif;7ef qihfac:
ZjND;,m;jrdK\ok\d a7muf7Sdvmcdkufjzpfonf? onfudk tvsif;rwkefv=yf racsmufcsm;cJhacs? a7mr
xkdtcGifhaumif;udk uvD,dk yg;x7m;onf vufr EkdifiHawmf-uD;udk qDZm. rdzk7m;tjzpfjzifh rpdk;pHcJh7
vGwaf pbJ vomwke;f Adki;f iifvu dk fonf? rdr. d ud,
k uf dk apumrl/ vl7nfcseG f rwftefwedk . D tultnDjzifh ajrxJ
aumfaZmwGif xnfhI vdyfapjyD;aemuf/ qDZm. a7S\ yifv,f ta7S\ wpfvmF ;wGif *7dEidk if o H pfukd wnfaqmuf
arSmufo\dk a7mufatmif 0ifavonf? xkdpOfu touf I tkypf ;kd 7ef pdwu f ;l -uHpnfxm;aom uvD,ykd g;x7m;
20 cef\om7Sdao;I tvSaoG;wuf-uGaeaom uvD,dk onf AD;eyfewforD;uJho\kd vSypGm 0wfqifjyD;v~i/f rwf
yg;x7m;onf xD;eef;jyef7a7;wGifulnDaz;ray;7ef tefwekd x D oH \dk 0ifa7muf avonf? uvD,ykd g;x7m;.
qDZmtm;jzm;a,mif; awmif;yefavonf? ppfom; tvS'+fudk rcHEdkif7Smaom rwftefwkdeDonf tjypf
111
www.foreverspace.com.mm
uvD,kdyg;x7m;bk7ifr uvluGufiSuf
112
www.foreverspace.com.mm
uvlr*vmyGJawmf uav;upm;enf;rsm;?jrefrm
113
www.foreverspace.com.mm
vlrr,fb0rSvlvm;ajrmufvmyHk
z0g;vufEpS v
f ;kH ycH;k vufEpS o
f pft7G,rf S wpfqihjf yD; wpfqih-f u;D xGm; 7ifo
h efum vl-u;D tjzpfo\kd a7mufvmyHrk mS
obm0. tHhzG,fwpf7yf jzpf.? usGEkfyfwkd\onf Ttwkdif;yif -uD;jyif; vm-u ayonf?
udk,fc¶m-uD;xGm;vmyHk
uav;rsm;onf trd0rf;wGi;f Y ydoa¶ wnf
arG;pt7G,frS vlvm;ajrmufonftxd vlwkd\. yHkyef;ESihf tcsKd; onhf ae\rpS I wpfae\xufwpfae\ tajctae ajymif;
tpm; ajymif;vJwkd;wufvmyHkukd E=dif;7Snhfazmfjyjcif; vJw;kd wufvmonf? ydoa¶wnfpwGif uav;. t
114
www.foreverspace.com.mm
uav;-uD;jyif;vmyHk
av;csdefonf watmifpudk tpdwf aygif; 56 oef;r~ uav;xuf udk,t f av;csed w f iG vf nf;aumif;/ t7yft
pdwfv~if wpfpw d of m7SdI wpfae\wpfjcm; tav; csed f armif;wGifvnf;aumif;/ omaea-umif;udkawG\7.? u
wkd;wufvm7m arG;zGm;aomtcg/ uav;rSm ysrf;r~ av;rsm;-uD;xGm;vm7mY t&dk;tjcif OD;aESmufESihfuk, d f
jcif;tm;jzihf ^ aygifcef\ 7dw S wfonf? ajcmufvom;cef\ c¶m tcsKd ;tpm;wk\o d nf wjznf;jznf; ajymif;vJaeonf?
7Sdaomtcg tav;csed fonf ESpfqjzpfvmI/ tcgvnf i,f7G,faomuav;rsm;. c¶mudk,f tpdwt f ydik f;rsm;
om; 7Sad omtcg oH;k qjzpfvmonf? t7yfrSmvnf;21 Y t&dk;Ekuav;rsm;om yg0ifaeonf? ,if;wkd\onf
vufrrS vufr 30 txd wkd;wufvmaoma-umifh/ tvGeEf ek ,fojzif/h uav;i,frsm;udk udik w f ,G of nft h cg
uav;rsm;onf TEd\kp\kt d 7G,w f iG f tvGe-f u;D xGm;vG,f ayG\csoD nft h cgrsm;Y txl;owdxm; 7onf? vl-uD;rsm;
onf[k qk7d ayrnf? rwfwwf ajy;p t7G,af 7mufaomf . yuwd t&d;k uJo h \drk rmao;aom a-umif/h uav;rsm;
yxrEdk\pdk\ t7G,fuavmuf wpf7Sdefwnf; wufI onf rnfonft h 7mudrk qdk vufjzihf aumif;pGm rqkyu f ikd f
roGm;awmhacs? udk,v f k;H ESit
fh 7yfrSm cyfreS rf eS o
f m xGuf Ekdiaf o;acs? olw\dk. udk,fc¶mrSm vnf; awmifhawmifh
vm.? xkad -umifh 6 ESpf om;uav;. tav;csdefrmS wif;wif; r7SdvS ao;ojzifh cdkijf rJpmG rxkid fEdik f r7yfEidk f
arG;puxuf ajcmufqom7SdI/ 10 ESpfwGif q,fq/ acs? wjznf;jznf;ESihf uav;rsm;pm;aom tpmxJrS
20 wGif tqESpfq,f om7Sdonf? t7yftarmif; rSm qm;"gwfw\o dk nf olw\dk.t&d;k Ekuav;rsm;udk rmvmap
vnf; xked nf;ESiEf iS yf if cyfreS rf eS f xGuv
f m.? odk\aomf I/ yuwdt&dk;tjzpfokd\ ajymif;vJoGm;aponf?
xkdrSa7S\odk\ udk,fc¶m wdk;wuf -uD;xGm;jcif; r7Sdawmh uav;rsm;. OD;aESmufi,f7, G pf OftcgwGif tvGef-uD;
onfh touf 20 t7G,w f iG f arG;put7yfxuf oH;k q xGm;vG,. f ? touf 6 ESpt f 7G,7f dS uav;. OD;aESmuf
7SnfxGufvmonf? Ekd\pdk\t7G,fwGif 6 ESpfrS20 -um; onf vl-u;D .OD;aESmufEiS fh wpf7, G w f nf;jzpfonf? ud, k f
t7G,w f iG f -uD;xGm;r= onf wjznf; jznf;aES;oGm;onf? c¶m tcsKd;tpm;rSmvnf; ajymif;vJvm aoma-umihf/
rdef;uav;ESihf a,mufsm;uav; ESpfOD;wGif rdef;u arG;cgpwGif uav;.OD;acgif;onf ud, k t f 7Sn. f av;
av;onf a,mufsm;uav;xufapmI t7G,fa7muf yHw
k pfyckH ef\7adS omfvnf; t7G,-f u;D vmaomtcg 7Spyf w kH pfykH
.? trsm;tm;jzifh ESpEf pS cf ef\apmonf? touf 14ESpcf ef\ om 7Sad wmhonf? xk\djyif rsufEmS yHk yef;o!mefrmS vnf;
t7G,f rde;f uav;wpfa,mufonf t7G,w f l a,mufsm; xifxif7mS ;7Sm; ajymif;vJomG ;.? i,f7, G af om uav;
115
www.foreverspace.com.mm
uav;-uD;jyif;vmyHk
.ezl;onf ouf-u;D rsm;. ezl;xuf ydI k rdak rmufjy;D v~if rsm; tzk\d 12 ESprf S 15 ESpf t-um; tysKzd se;f t7G,t f xd
ar;aphrSmrl ao;i,fonf? wjznf;jznf; -uD;jyif;vm jzpfonf? ,if;onfhaemufwiG f vlysKdaz: tysKad z: 0if
aomtcg/ ezl;rSm ajyoGm; vsuf ar;aphonf ydI k ay: vm-ujyD;v~if/ 18 ESpf rS 20 t-um; t7G,ftxd
vGiv f m.? rsuEf SmoGijf yifrSm xko d d\k ajymif;vJomG ;aom tpGrf;ukef -uD;xGm;onf? touf 20 ausmf 30eD;yg;
a-umifh uav;rsufESmESifh vl -uD;rsufESmrSm tawmfyif t7G,rf pS I um,Av/ Om+Av/ &lyAvpaom Av
uGmjcm;ayonf? Tonfuykd if i,f&yk f aysmufomG ;onf rsm; zGH\jzdK;vmjyD;v~if/ wjznf;jznf;xkAd vrsm; tm;enf;
[kqkd-uonf? ,dr;f ,dik fonfzh ufo\dk vSrf;vmaom touf 40 rS 60
vlwkd\onf i,f7mrS -uD;vm7m/ xkd-uD;vmyHkudk t-um; t7G,ftxdrSm vl-uD;ydkif;jzpfonf? xkd\xuf
aocsmaphikpGm -unfh&a= omftvGef qef;-u,fa-umif; -uD;7ifh vmonfhtcg/ tdkrif;rpGrf;jzpfvmjyD;v~if o
awG\7.? trd0rf;wGi;f Y uvva7-unfwnfO;D prS c¶m il ,fjyef t7G,o f k\ad 7mufI/ aemufq;kH aoonft h csed o
f k\d
ysufjyKef; touf ukefqk;H 7onfh tcsdeftxd/ vlwkd\. wjznf;jznf; a7G\oGm;avawmhonf?
tajctaeonf tjrJajymif;vJaeonf? touftvdu k f Tod\w k pfoufwmwGif arG;onfh tcsed rf S aoqH;k onfh
ydki;f jcm;I -unfrh nfqadk omf/ arG;prS vrf;av~mufwwf tcsdet f xd/ vlwd\k. tajctaeonf wpfqihjf yD; wpf
onft h 7G,t
f xdukd Ek\dp\kt
d 7G,/f 1ESprf S 3ESpt f xdukd rwf qihf ajymif;vJomG ;onf? xko d \kd tqifq h ihf ajymif;vJomG ;
wwfajy;t7G,f/ 3ESpfrS 6ESpftxdudk pum;oift7G,f 7mwGifvnf;/ txufwGif az:jycJhonfhtwdkif; usm;/
[lI cGjJ cm;Ekid fjyD;v~if/ t7G,o f k;H rsKd;pvHk;udk jcHKI a7S;OD; r vdu k If tenf;i,f uGjJ ym;.? xk\jd yif vlrsK;d wpfrsK;d ESihf
uav;b0[kac:-u.? tv,fuav;b0rSm 6 ESpf wpfrsKd;onf -uD;xGm;yHkcsif;wGif uGmjcm;onf? touf
t7G,frS 10ESpft7G,t f xdjzpfonf? aESmif;uav; b0 10 ESpft7G,f7Sd uav;wa,muf.t7yfonf 4^
rSmrl 10 ESpft7G,frSpI/ a,mufsm;uav;rsm;tzk\d 13 vufr 7Sdaomfvnf;/ olESihf7G,fwl trsKd;jcm;uav;
ESpfrS 16 ESpf t-um; 7SifjyKcsdeft7G,f/ rdef;uav; wpfa,muf. t7yfonf 60 7Sad eonfukd awG\7onf?
wpfcgwpf7H rsK;d wl7, G wf l uav;rsm;yif xko d \dk uGmjcm;
aeonfudk awG\7jyef.? vl-uD;rsm;wGif tcsKd\rSm 5ay
7SnfI tcsKd\rSm 6ay7Snfonf?yrmjy7aomftar
7duefvlrsKd;wkd\onf tDwmvsHvlrsKd;wkd\xuf trsm;tm;
jzihf t7yfyI kd jrih.f ? taemufwikd ;f om;rsm; onfvnf;
a,bk,stm; jzihf jrefrmxuf t7yfjriho f nf? vlrsm;
onf t7yftarmif;wGio f m uGmjcm;onf r[kw/f vl.
tcsdK;tpm;ESihf tav;csdefwdk\wGifvnf; uGmjcm;ao;
onf? Tod\k vlwpfrsKd;ESifw h pfrsK;d tcsK;d tpm; rwljcif;/
tav;csdefrr~jcif;/ t7yftarmif;rEd=if;omjcif;wkd\rSm/
Zmwdcsufa-uG 7yfajrXmersm;. 7moDOwk tpm;t
aomufEiS fh ywf0ef;usif tajctae ponfw\d. k zefw;D
r=/ vlwpfOD;pD. usef;rma7; tajctae ponfwkd\
a-umihf jzpf7onf[kqdo k nf?
uav;rsm; -uD;jyif;vm7mwGif udk,fc¶mtpdwft
ydkif;rsm; tqihfqihfajymif;vJ wkd;wufvmonfEiS t hf r~
xkdtpdwftydkif;rsm;udk olwkd\ toHk;cswwfvmyHkwkd\rSm/
yrmqkdaomf rsufpdudk toHk;cswwfvmyHk/ ajcvufOD;
acgif; ponfw\u dk kd toH;k cswwfvmyHw k \rkd mS / txl;pdw0f if
pm;zG,f aumif;ayonf? arG;puav;onf rnforl ~oif
trSDtwG,fukd7SmI rwfwyf7yfprf;aeonhfuav; ray;7bJEiS fh Ed\pk \kw
d wf.? rdcifonf om;i,fukd 7ifciG Yf
ydu
k u f m Ek\dukd yg;pyfxo J \kd xnfah y;vdu k o f nfEiS fh wpfjyKd if
116
www.foreverspace.com.mm
euf/ uav;onf ol. tm[m7jzpfaom Ekd\ 7nfudk -urf;u cGmum av;zufaxmufIoGm;onf? tcsKd\
aumif ;rGe fp Gm tm;yg;w7pdk\w wfonf? wpfv uav;rsm;url zifa7F\um a7F\umESihfomoGm;wwf.?
om;uav;onf ol. pQKt-unfwnf;[laom rsupf d 0rf;vsm; xk;d wwf/ xdik w f wf av;zufwmG ;wwfjy;D aomf
tm&Hu k kd cHpm;7ef/ ta7mifawmufyI-uD;rm;aom t7m rwfwwf7yfEdkif7ef avhusihfjyef.? rwfwyf7yfoif
0 Krsm;udk pl;pdkufI -unfhwwfp jyKvmonf? ESpfv aeaomuav;onf yxrwGif vuf7ef;udkjzpfap uk
avmuf 7Sdaomtcg/ a7G\ vsm;aeaom t7m0 Krsm;udk vm;xkid f pm;yGJpaom olw\dk rSw D efoavmuf tm;jyKp7m
a7G\vsm;7m zufo\kv d u
kd I f / ol. rsuv f ;kH uav;ESiw fh uG yPnf;wpfckckudkjzpfap/ vufjzifh az;rudkifwG,f,if;
OD;acgif;udkyg apmif;iJI h vSnhfumywfum-unfh wwf ajcudw k pfvrS ;f csi;f prf;I av~muf-unf.
h ? uav;onf
vm.? uav;onf ol\uk, d t
f *®g uav;rsm;udk rnf ol\udk,fol tawmf[efEdkifrSom vufvFwfum pGe\fpGef\
uJhodk\ toHk;cs7rnfudk ol\bmom wpfpwpfpprf;I pm;pm; tultnDrygbJ prf;Iav~mufawmhonf? vrf;
oifaejcif;yif jzpfavonf? av~mufpt7G,fwGif rdcif. -unf&h =apmifha7SmufjyKpkr=
uav;onf arG;cgpY vufrsm;7Sdaomfvnf; udik 7f rsm;pGmvkd.? ajcaxmufrsm; vrf;av~mufaomtcg
aumif;rSef; roday? odk\aomf vufz0g;ay:odk\ t7m cGifraeatmif ajcudk tcsufusus vSrf;wwfatmif/
0 Kwpfcck k csay;vku d fv~if vufacsmif;uav;rsm;jzihf ajcznf,rf; rjzpf7atmif/ rdcifuoGefoif jyKjyifay;
qkyx f m;wwf.? aemuf wjznf;jznf; olonf vufukd oihf.? vrf;av~muf wwfjyD;aomuav;onf ol.
toHk;cs wwfvmjyD;v~if/ rsufpdjzihfjrifaeaom t7m tcuftcJrsm;udk ausmfvGefEdkifcJhjyD jzpfI/ 0rf;om
0 Krsm;udk ol\vufjzihf qG, J l udik w
f ,
G f wwfvmonf? tm;7ESifh [dkrSonfrS tjrJ ajy;vFm;Iom aevdkay
xkdaemuf ajcaxmufuav;udk rnfuo hJ \dkvy= 7f mS ;7 rnf onf? vrf;av~muf wwfc Jhv~if ajy;wwf7ef
udkprf;-unhf jyef.? ig;vom; uav;wa,mufudk rcJ,Of;awmhay? udk,fc¶mtwGif;7Sd v=yf7Sm;r=qkdif
ajcrsm; axmufaeatmif csx D m;v~i/f olonf ajcrsm;udk 7m ta-um-uGufom; ponfwk\drSm usihfom;7oGm;jyD
wpfzufjyD;wpfzuf a7G\vsm;v=yf uef-unfhwwf jzpfaoma-umifh/ pdwftm&Hk rpl;pdkuf7awmhbJ tvdk
onf? vl-uD;rsm; vrf;av~mufv~if b,fajcjyD;rS tavsmuf pepfw us v= y f 7 S m ;Ed ki f vmonf?
nmajc vSrf;/ nmajcjyD;rS b,fajcvSrf;ouJhodk\/ trsm;tm;jzifh tcgvnfv~if uav;onf aumif;pGm
uav;onftp OD;pGmv=yf7Sm;uwnf;u ajcaxmufudk vrf;av~mufwwf.? tcsKd\ uav;rsm;onf 14 v
wpfzufjyD; rSwpf zufvFJIv=yfwwf.? wpfcg 18 vavmufrS aumif;pGm av~mufwwf.?
wpf7Huefavh7Sd. ? ajcaxmufrsm;udk v=yfwwf uav;rsm;onf aemufwpfqihf wufI pum;ajym
vmaomtcg/ udk,fudk v=yf7mS ; wwfatmif wpfqihf wwfatmif toHxu G wf wfatmif -udK;pm; 7jyefonf?
wufI avhusijfh yef.? omreftm; jzihf uav;onf uav;onf arG;v~iaf rG;jcif; toHjyKwwfonf? od\ak omf
7Spvf om;omomwGif av;zufwmG ;p jyKonf? tpwGif atmfI idkonfrt S y/ ol\rmS tjcm;rnfod\kr~ toHxGuf
0rf;vsm;arSmufum -urf;jyifay:Y tm;,ljyD;v~if/ atmif jyKvkyEf dkifjcif; r7Sad o;acs? wpfcgwpf7H 0l;0g;
ta7S\odk\ wkd;Iwkd;I oGm;-unfh.? aemufrS udk,fudk ESifh toHjyKwwf.? wpfEpS o f m;avmuf 7So
d mG ;aomtcg
117
www.foreverspace.com.mm
uav;-uD;jyif;vmyHk
118
www.foreverspace.com.mm
uav;rsm;udk zsuq f ;D ypfwwf.? wpfcgwpf7H upm;p7m onf vl-uD;rsm;xuf uGjJ ym; pGm jrifwwf.? em;jzifh
tptersm;udk aumuf,I l olw\dku, dk wf ikd f tdrfuav; toHudk cGJjcm;wwfvm.? ESmacgif;/ v~m ud, k ftawG\
ozG,f aqmufvkyfjcif;/ oab®mozG,fjyKI a7pD; ponfwkd\Yvnf;tm&Hkudk aumif;pGm cHpm;wwfvm
a-umif;rsm;Y ar~mumupm;jcif; ponfjzifh/ywf0ef; onf? pdwf.v=y7f Sm;r=rsm; Ttouf t7G,w f iG f ay:
usifwiG f jrifb;l onfh t7mrsm;ESifh rwlwlatmif o&kyf vmwwf.? ausmif;od\ka7mufjyD jzpfaoma-umifh/ olw\kd
aqmifI upm;avh 7Sdonf? Tt7G,f uav;rsm;. onfi,f7, G pf Ofu uJo h \kd rdz em;uyfI yGwo f ;D yGwo f yf
pdwfY o!mefvyk f o&kyfay:vG,. f ? r[kwfr[wfukd raevdkawmhacs? oli,fcsi;f taygif;taz:rsm;ESihfom
wu,fxifwwf.? wpfcgwpf7H jrif;pD;vmoluakd wG\u/ upm;aevd. k ? jydKifqkid fvpkd dw/f twkck;d vkdpdwrf sm; jzpf
tdrfY7Sdaom wHjrufpnf;udk cGpD;um ckeaf ygufajy;vFm; ay:vm.? rdrdudk,fwdkif vkyfxm;aom t7mrsm;udk
jcif;jzih/f olw\u
kd ,
kd of w l \dk wu,f jrif;-u;D pD;ae7ouJo h \kd jypm;vdkpw d 7f vSd mjyD;v~if ud, k huf k,d fudk tm;ud;k ,H-k unf
pdwfxJY tvGefauseyfaewwfonf? wpfa,mufESihf wwfvmonf? olw\du k kd cs;D rGr;f vdu k v
f ~if tvGeaf useyf
wpfa,mufcg;udzk ufI rD;7xm;wGo J zG,f pDwef;qGo J mG ; I/ qwufxrf;yd;k wk;d I aumif;atmifvyk w f wf.? olw\kd
7v~if tu,fyifr;D 7xm;wG[ J k pdwx f YJ xifwwf-u.? udk acsmufvSef\v~ifvnf; a-umuf7G\Hwwfonf? xkd\
xkd\a-umifh olwkd\udk '@m7DyHkjyifrsm; ajymjyaomtcg/ a-umifh Tt7G,fuav;rsm;udk vdrfrm a7;jcm;7Sdvm
olwdk\pdwfxJY yHkxJwGifygaom tjzpftysufrsm;udk atmif/ tcgtm;avsmfpGm -udrfjyI acsmufwefacsmuf/
wu,fh tjzpftysurf sm;[k xifae wwfjy;D v~i/f xdyk u kH kd qkjyI ajr|mufwefajr|muf7onf?
oabmusum xyfwvJvJom -um; vdk-u.? uav;wk\. d rSwOf m+ftaumif;qH;k t7G,o f nf 6ESpf
Tt7G,o f nf tvGet f wkc;kd wwfaom t7G,jf zpf.? rS 16 ESp-f um;jzpfI/ olwdk\. wpfoufwmwGif toHk;
vl-uD;rsm; jyKr=vkyu f dkio f nfukd -unfhI/ olwdk\uav; usrnfh ynm7yfrsm;udk xkdtcsed ftwGif; tm;wdkuf cGef
tcsif;csif; vl-uD;rsm; vkyfouJhodk\ twkcdk;um vkyf wkud of if-um;ay;Edkiaf yonf? olw\dk OD;aESmufonf rnf
wwf-u.? upm;p7m yPnf;uav;rsm;udk pULuwf onfurdk qdk umv-umatmif rSwfrdEdkifonf? touf
jym;rsm;jzifh vkyjf yaomf/ olwkd\. xufjrufaomm+f -uD;vmonft h cg xkpd rG ;f 7nfonf enf;yg;oGm;wwf.?
pGrf;jzifh twk,lum rwlwlatmifvkdufvkyfEdkif-u.? 5ESpof m;t7G,u f '@m7DykjH yifrsm;udk ESpfouf,k-H unf
touf 6 ESpfrS 10 ESpf 11 ESpf-um;7Sd uav;rsm;. oavmuf ,ckt7G,w f iG f xkyd jkH yifrsm;udk rESpjf cdKuaf wmh
tm&Hk ig;yg;onf tvGex f ufoef aeaoma-umih/f olw\dk acs? olwkd\Y pOf;pm; Om+fuav; 0ifvmjyDjzpfaom
119
www.foreverspace.com.mm
uav;acsmhuAsmrsm;?jrefrm uav;pmay
a-umifh ajymwkdif;r,Hkawmhacs? wu,fhtjzpf tysuf vJv,G of jzifh qG,o f nfzh ufukd ygEdik af v7m/ aumif;7m
rsm;udok m -um;vd-k u.? wu,ftoH;k csEikd o f nfh t7m vrf;udkqG,7f ef -udK;pm;7rnf? O'g[&k+/f olw\kdonf
0 KyPnf;rsm;udkomudkifw, G fvkd.? rnfonfudkrqkd toif;tyif;zGJ\I rdwfaqGrsm;ESifh twloGm; twlvm
avhusiv fh ku
d fv~if tvGef7vG,f rSwrf v d , G af omtcsdef aevdkaompdwf 7Sdwwfojzif/h ausmif;aepOfuyifuif;
jzpfojzifh/ Tt7G,fwGif tusihfaumif;rsm; pGJoGm; axmuftzGJ\/ uif;axmufr,f tzGJ\wkd\udk pepfwuszGJ\
atmif jyKjyifoeG o f ifay;7ef txl;yifvt kd yfonf? rkq;dk pnf; ay;cJyh grl/ aemif-uD;jyif; aomtcg/ toif;tyif;
em;eD; rkqd;k / wHigem;eD; wHigqkdouJoh k\d olw\du
k kd vlvd or0g,rvkyif ef; ponfwd\kY 0goem ygoGm;ayrnf?
Rmuav;rsm; vl7nfcsGefuav;rsm; jzpfvmEdkifap7ef
ywf0ef;usif tajctae aumif;rsm;ESihf eD;pyfatmif uav;acsmhuAsmrsm;/jrefrm ? ?(jrefrmuav;acsmh
zefw;D ay;7ayrnf? olw\. kd pdwo
f nf Eke,faeI ajymif; uAsmrsm; 7=)
uav;pmay ? ?Oa7mywdu
k w f iG f yHEk ydS pf uf ray: wkd\udk zwf&=ojzifh uav;rsm;onf vl\ta-umif; vl\
rDuyif uav;oli,frsm;tzkd\ pmtkyf pmwrf;rsm; avmuordik ;f rsm;udk qm;jrJEidk favonf? xdak emufwiG f
7Scd o
hJ nf? tJvz7pfEiS fh tJvuGiw
f \.
dk *supf wm&d;k rEd;k 7rf ay:aygufcJhaom *`efAefnif. a,musfm;uav;rsm;
ac: pum;xmrsm;/ oifcef;pmrsm;/ tDqGyf. '@m7D ESihf rde;f uav;rsm;tzk\d pmtkyf ESihf uav;rsm;tzkd\
yHkjyifrsm; ponfwkd\udk touftenf;i,f -uD;aom awm7Gm bG\Jaw;uAsmrsm; onf uav;rsm;udk obm0
uav;rsm; zwf&-= uavonf? xkpd mtkyrf sm;rSm txuf ESihfrw
d fqufay;onfhjyif/ aumif;jrwfaom udk,fusihf
wef;usaom pm-uD; ay-uD;rsm;r[kwfapumrl ,if; w7m;rsm;udkvnf; rsKd;aph csay;avonf? uav;
120
www.foreverspace.com.mm
uav;pmay
121
www.foreverspace.com.mm
122
www.foreverspace.com.mm
uav;pmay
123
www.foreverspace.com.mm
eufjzefEdkifiH0efudkxrf;7Guf-urnfholrsm;
uBmt7yf7yfY ,cifu uav;oli,fwdk\. tem*wfta7;udk *&krpdkufcJh-uojzifh ,if;wkd\.tajctaerSm vGe fpG m
edrfhuscJh.? ,ckrl ,Ofaus;aomEdkifiHwdkif;rSmyif uav; oli,fwkd\. oufomacsmifcdsa7; -uD;yGm;wkd;wufa7;
wdk\twGuf tzufzufrS aqmif7Gufae-uayjyD?
a,mufsm;uav;ESihf
uav;rsm; ? ? ,
14 ESpfatmuf rdef;
ae\uav;oli,frsm;um;
uav;wk\u d t kd rd af xmif
eufjzef Edik if H0efudk ouf
rcsxm;7ef Oya'jzihf
qdkif7mzufrS xrf;7Guf
-u7rnfh jynfoljynf wm;jrpfc Jh avonf?
tdNd,EdkifiH vufzuf
om;rsm; jzpf-uonfh
pdkuf7ma'owkd\ESihf oD
t m ; av sm fp G m / us
[dk fu`e;f Y uav;ol
a7muf7m wm0efwdk\udk
i,fw\do k nf vufzuf
ausyGefatmif aqmif
cl;onfh tvkyw f Gif ol
7Guf E dkifa7;twGuf
wk d \ .rd c if r sm;tm;
uav;t7G, fvl rr,f
ulnDvkyfudkif-u7.?
b0 uyifv~if -uKdwifI
ezl;odik ;f -udK; ESifh xde;f
avhvmoif-um;r=rsm;
xm;aom av;vHonfh
rSm/ ,if;wdk\ rSDwif;ae
vufzufyw dk \duk dk ausm
xk di f7 m Edk if iH a'ot
ay:wGif rEdkifhwEdkif
vdkuf uGJjym;jcm;em;I
o,f ydk ;ae-u7aom
ae-uayonf?
uav;rsm;udk xkda'
jrefrmEdkifiHonf yif
owd\w k iG f trsm;tjym;
udk,ftm;jzifh v,f,m jrefrmhenf;usus qHyifukdjyKjyifxm;onhf vHkri,f
awG\ 7SEd dkiaf vonf?
vkyfief; xGef;um;aom
*syefEidk fiw H Gif oWKwGi;f ESiphf uf&rHk sm;Y rdef;rvkyfom;
EdkifiHjzpf.? okd\tm;avsmfpGm awmifukef; awmifwef;
ESihfuav;vkyfom; tajrmuftjrm;7Sd-u7m/ vkyfom;
ESifw
h uG vGifjyifa'owdk\Y rSDwif;aexkdi-f uaom wdik f;
rsm;pGmwkd\rSm ajratmuftvkyfcGifwkd\wGif 0ifa7muf
7if;om; taygif;wkd\onf awmifolv,form;rsm;
vkyfudkif-u7avonf? qif;7Jom; vlwef;pm;wkd\.
tjzpfjzifh toufarG;0rf; ausmif;-uonfursm;av
om;orD;rsm;um;/ rdrdwkd\. y"getpmjzpfaom
onf? jrefrmEdkifiH7Sd rsm;pGmaom uav;oli,fwkd\rSm
qefpyg;udk zsufp;D pm;aomufwwf-uonfh ydk;aumif
awmifolv,form; om;orD;rsm; jzpf-uonfh
rsm;. Ouav;rsm;udk 7SmazGow k o f ifaom tvkyw f Gif
tavsmuf/ ausmif;tm;csdef/odk\r[kwf ausmif;rSxGuf
ulnv D yk u f idk f-u7onf? Adki;f iifaom tvkyo f nf tdrf
onfhtcgwkd\Y jruf7dwf EGm;ausmif;/ aus;vSef\ pm
ol\Ag[d7 tvkyw f Gif tusKH;0ifonft h avsmuf/ rdef;u
acsmuf/ qefzyG af rmif;axmif;/ zsm7uf Adik f;iif/aq;vdyf
av;rsm;onf xdt k vkyu f kd i,fpOfuyif vkyu f ikd -f u7.?
vdyf7ufuef;7uf paomtvkyfrsm;wGif vl-uD;rdbrsm;
*syefEikd if w H iG f a,mufsm;uav;a7m rde;f uav;yg ulnD
tm; ulnD0dki;f 0ef;um vkyu f dkif-u7avonf?
vkyu f ikd 7f aomtvkyw f pfcu k m; td;k cGuv f yk if ef;yifjzpf.?
tdNd,EdkifiHwGif a7S;acwftcgu t7G,fra7muf
olwdk\.wm0efrSm zkwfvkyfjyD;aom tkd;rsm;cGufrsm;udk
ao;aomuav;rsm;udk vufxyf xdrf;jrm;ay;onfh
tjrifvSap7ef aq;jc,fay;7jcif;yif jzpfonf?
tavhtx7Scd h. J ? 10ESpf 11 ESpt f 7G,fa7mufv~if rdef;
tD7efEdkifiH(yg;7Sm;EdkifiH)wGif aumfaZmvkyfief;Y
uav;rsm;udk tdrfaxmifcs xm;aom xHk;pHrSm 1930
uav;rsm;udk trsm;tjym; iSg;7rf;vkyfudkifaponf?
jynhEf pS fwkid af tmif7dcS h.
J ? xkad emufwiG frl 18 ESpaf tmuf
124
www.foreverspace.com.mm
uav;rsm;
125
www.foreverspace.com.mm
uav;rsm;
127
www.foreverspace.com.mm
uav;rsm;
u ulnaD qmif7u G o
f nf omru/rdcifESifu h av;oli,f
rsm; apmihfa7Smufa7;oifwef;rsm;ukd wufa7mufamtif
jrifcJhaom q7mrsm;ukdvnf; cef\xm;onf? xkdtzGJ\rsm
onf uav;oli,frsm;. usef;rma7;tajctaewkd\udk
rjywfrvyfvn S vfh nf-unf&h -= u7onht f jyif/ qif;7JErG ;f
yg;aom uav;rsm;twGuf Ekd\r=ef\ESihf t0wftpm;
rsm; a0iSjcif;/ rdcifrsm;ukd usef;rma7;vrf;pOfrsm;
nFef-um;jcif;/ tp7Sdaom vkyfief;rsm;ukd vkyfaqmif
-u7onf? xkdtzGJ\tpnf;rsm;onf EkdifiHawmftpkd;7/
a'oM7tzGJ\rsm;/ -uufajceDtoif;rsm;ESihf apwem
xufoefaom ykCdKvfrsm;xHrS aiGa-u;taxmuftyHh
7-uavonf?
1952 ckESpfwGif pmoifausmif;rsm;okd\ vSnhfvnf
-unhf&=7aom aq;tzG\J ^ zGJ\7Sdonf? xkt d zGJ\wpfckv~if
q7m0efwpfO;D / jynfo\lusef;rma7;olemjyKq7mr ok\dr
[kwf usef;rma7;enf;jyq7mrwpfOD;/ aq;cef;vuf
0wfaumif;pm;vSjzihf [efa*7DEkdifiHrS uav;ESpfOD;
axmufwpfO;D pD yg0ifI olemjyKpu k o k 7ef u7d,mrsm;
tjynfyh gaom um;wpfp;D ukd 77Sad vonf? 7efuek jf rdK\ay:
wGif xm07pcef;jyKvkyfI ukoay;aom aq;tzGJ\ 2zGJ\
axmuf&=jcif;tm;jzihf EkdifiHawmftpkd;7. rdcifESihfu vnf; 7Sad o;onf? xkrd Swpfyg; 7yfuGufrsm;wGif vSnfh
av;rsm;tay: oabmxm;yHu k kdodomEkid af yonf? vnf-unhf&=7ef uav;t7m7Sdrsm;ukdvnf; wkd;wuf
'kwd,uBmppfjyD;qHk;aemuf trsKd;orD;ESihfuav; cef\xm;ao;onf?
oli,frsm; oufomacsmifcsda7; bkwftzGJ\ukd 194^ ck jrefrmEkdifiHwGif uav;oli,frsm;tm; ADpD*sDaq;
pufwifbmvwGif pwifz\JpG nf;cJo h nf? xkad emuf trsK;d xkd;ay;jcif;ESihf vlxt k vkduf "mwfrSef&u kd f,ljcif;rsm;ukd
orD;ESiu hf av;rsm; apmihfa7Smufa7;ukd nFef-um;a7;0ef 1952 ckEpS u f yif pwifaqmif7u G cf ahJ vonf? 7efuek jf rdK\
wpfO;D xm;I aqmif7Gufaponf? ,cktcg vlr=a7;7m ay:wGif uav;jyKpka7;XmeESihf uav;xdef;Xmersm;
-uD;yGm;a7;Xme[k trnfrn S u hf m Akvd cf sKyfatmifqef;. ukv d nf;tES\Htjym; zGiv hf pS vf suf7do S nf? uav;jyKpka7;
ZeD; a':cif-unfu nFef-um;a7;0eftjzpfjzihf aqmif Xmersm;wGif arG;prS ig;ESpftxd uav;rsm;ukd rdz
7Guvf suf7daS vonf? aoqHk;oGm;Ijzpfap/ rdcifrusef;rmIjzpfap/ -unfh&=
xkdXme. vkyfief;7yfrsm;ukd ig;rsKd;cGJjcm;I aqmif apmihfa7Smufrnhfolrsm; r7SdIjzpfap/ ac:,l apmihf
7Gufvsuf7Sdonf? ,if;wkd\rSm a7Smuf au`;arG;xm;.? uav;xdef;Xmersm;url rdz
1? uav;rzGm;rD rdciftm; prf;oyfppfaq;jcif; rsm; toufarG;0rf;ausmif; 7SmazGvyk u f idk 7f efoGm;aepOf
2? uav;arG;zGm;jyD;aemuf jyKpkppfaq;jcif; jyKpka7Smufrnhfolr7Sdaom 2 ESpfrS 5 ESpftxd u
3? uav;oli,f apmihfa7Smufa7;Xmersm; zGihfjcif; av;rsm;twGuf ae\tcsdefwGif wm0ef,lI arG;au`;
4? uav;aq;ay;&Hkrsm; aqmufvkyfjcif; apmihfa7Smuf xm;-uonf? nae rdciftvkyjf yefcsdefrS
5? uav;twGif;vlemrsm;ukd ukojcif; rdcifu ac:aqmifawmhonf? tvkyf&Hkrsm; puf&Hk
,cktcg jrefrmEdik if H c&kid jf rdK\-uD;wkid ;f rSmyif rdcifEiS u fh rsm;teD;wGifvnf; tvkyform;rsm;ukd ulnDaomt
av; apmihfa7Smufa7;tzGJ\tpnf;rsm; zGJ\pnf;jyD;jzpf aejzihf TXmersK;d oD;oef\zGihfxm;avonf?
onf? 194^ ckEpS u f uav;oli,frsm; jyKpak pmihaf 7Smuf jrefrmEkdiif w
H iG f rdbrJh cku d ;dk 7mrJu
h av;rsm; xde;f odr;f
a7; toif;rSm 35 oif;r~om7SdcJh7m/ 1952 ckESpfwGif u,fwifjcif;vkyif ef;ukd apwemxufoefol trsK;d orD;
toif;aygif; 136 oif;txd wk;d vmcJo h nf? xkt d zG\rJ sm; -uD; a':wDwDvk (p) u 1925 ckESpfcef\uyif tpysKd;
wGif oufqkdi7f ma'o7Sd q7m0efEiS fh olemjyKq7mrsm; cJjh yD;v~if 192^ ckEpS w f iG f rdzrJah usmif;ukd pwifxal xmif
128
www.foreverspace.com.mm
uav;rsm;
129
www.foreverspace.com.mm
umuG,f apmifah 7Smufa7; toif;yifjzpfonf? xkt d oif; av; oli,frsm;tm; apmifha7Smufaom ausmif;rsm;udk
udk tar7duef omoemjyK tzG\Jrsm;uaqmf -oa7S\aqmif ESpfaygif;twef-umuyif zGihfvSpfcJhjyD;jzpfonf? xkd
um wnfaxmifcJhonf? 'kwd,uBmppf rjzpfyGm;rDu ausmif;rsm;udk EdkifiHjcm; omoemjyKtzGJ\rsm;u pwif
Ttoif;onf ysufpD;aeaomtrsKd;orD;rsm; u,f wnfaxmifchaJ omfvnf;/ ,cktcg Edik if aH wmf tpd;k 7ESifh
q,f apmifah 7Smufa7;vkyif ef;wGif txl;xif7mS ;cJo h nf? apwemxufoefaomtoif;tzGJ\ ykCdKvf toD;oD;xH
ppf jyD;acwfwiG if ,f7, G af omcku
d ;kd 7mrJ/h rdbrJrh ed ;f uav; rS taxmuf tyHhrsm; 7vsuf7Sdonf?
rsm; xdef;odrf;apmifha7Smufay;onfhvkyfief;ukd 1946 uav;oli,frsm; usef;rma7;ESihf oufomacsmifcsd
ck ESpfupwifaqmif7Gufco hJ nf? oli,fruav;rsm;udk a7;vkyfief;7yfrsm;rSm 1951 ckESpfwGif a7;qGJcJhaom
oif-um;jyKjyifay;yHk ay;enf;wkd\rSm 7efukefjrdK\vli,f EdkifiHawmftpdk;7. jynfo\usef;rma7;pDrHudef; ^ 7yf
rsm;a*[mESihf a':wDwDvk(p)ausmif;rsm; pepft wGif tusKH;0ifaeayonf? TpDrHudef;t7 1954 ck
wdik f;yifjzpfonf? ESpfwGif aus;7Gmusef;rma7;tzGJ\i,frsm; xm;7SdayOD;
'kw, d uBmppf jyD;qHk;jyD;aemuf trsK;d orD;rsm; xde;f rnf[k od7avonf?
odrf; apmifha7Smufa7;vkyif ef;rsm;udk vltrsm;yif pdwf aus;7Gmusef;rma7;tzGJ\rsm;udk aus;7Gm 5 7Gmv~if
0ifpm;vmonfhtavsmufapmihfa7Smufa7; Xmersm; wpfckuspDxm;ay;7efjzpfonf? xdt k zG\Jwpfcvk ~if vuf
vnf; toD;oD; ay:aygufvmcJhonf? 0ef-uD;csKyf axmuf usef;rma7;rSL; wpfa,muf/ ausmufxd;k q7m
uawmf a':jr7D-uD;r;aom trsKd;orD;rsm;enf; wpfa,muf/ jynfol\usef;rma7; olemjyKq7mrwpf
jytkyfcsKyfa7;XmerSm rdbrJhred ;f uav;rsm;ESifh cdkudk;7mrJh a,muf/ 0rf;qGJq7mr 2a,muf/ aygif; 5 a,muf
rdef;uav;rsm;udk rysufrpD;7avatmif umuG,f yg0ifrnf? TpDru H de;f t7 jrefrmEdkifiH wpf0Se;f vHk;wGif
apmihaf 7Smufay;jyD;v~if pma7;pmzwf ESihf vufr=ynm uav;oli,frsm;. use;f rma7;/ oufom acsmifcsda7;
7yfrsm;udk oif-um;ay;vsuf 7dSonf? vkyfief;rsm;udk tao;pdwaf qmif7Guf7efyif jzpfonf?
trsKd;orD; ygvDreftrwfa[mif; a':cifvS -uD;r;
aom trsKd;orD; umuG,fapmifha7Smufa7;tzGJ\csKyfESihf uav;jrdK\ ? ?uav;jrdK\onf txufcsi;f wGif;
jrefrmtrsKd;orD; tzGJ\rS a':rr -uD;r;aom cdkudk;7mrJh c&dkif csif;awmifawmifajc. ta7S\buf jrpfomjrpf
trsKd;orD;rsm; apmihfa7Smufa7;Xmersm;rSm rdbrJh rde;f u ESihf 2rdkifcef\uGma0;aom ukef;jrifhay:wGif wnf7Sd
av;rsm;/ cdkuk;d 7mrhJ rde;f uav;rsm;ESihf jynhfwefqmESyd f onf? uav;jrdK\e,fwpfcv k ;kH . tus,ft0ef;rSm pwk
uGyfa7;Oya't7 w7m;pGJqdkjcif; cHae7olrsm;/ tjypf 7ef; rdkif892 cef\7SdI uav;jrdK\. tus,ft0ef;rSm
'+f ay;jcif;cH7olrsm;udk xde;f odr;f um tvm;wl ynm pwk7ef; 24 zgvHk 7Sdonf? 1953 ckESpf oef;acgif pm
7yfrsm; oif-um;ay;jcif;/ tusihfpm7dWjyKjyif ay;jcif; 7if;t7 uav;jrdK\wiG f vlOD;a7 3158 cef\EiS fh tdraf jc
paom vkyfief;rsm;udkaqmif7u G fvsuf 7Sdavonf? 56^ cef\&o dS nf? uav;jrdK\onf a7S; jrefrmrif;wd\kvuf
jrefrmEdkiif w
H Gif rsufrjrifEiS fhq\GHtem;yif;aom u xufu wnfaxmifcJhaom jrdK\a[mif;wpfck jzpfonfh
130
www.foreverspace.com.mm
uav;jrdK\ uav;0jrdK\
tavsmuf jrdK\&;kd a[mif;/ usK;H a[mif;tp7Sad om ,kd,iG f; uav;0jrdK\ ? ?txufcsi;f wGi;f c&dik f jrpfomjrpf ESifh
aeonfh a7S;a[mif;yPnf;rsm;udk ,ckxufwikd f awG\jrif csif;wGif;jrpfwkd\ aygif;qHk7mt7yfY uav;0jrdK\ wnf
Edik af o;onf? 7Sdonf? csif;wGif;jrpfa-umif;tm;jzihf uav;0jrdK\rSm
uav;jrKd \rmS jrdK\yikd &f ;kH pdu
k 7f mjrdK\ jzpfonft h jyif/ txuf uif;wyfjrdK\rS awmifbuf rdkif 40 tuGm csif;wGif;
wef;ausmif;wpfausmif;ESihf acwfrSDaom av,mOfysH jrpf. vuf,murf;wGif wnf7SdI uav;0e,fESihf
uGi;f vnf;7So d jzif/h txufjrefrmjynfwiG f wd;k wuf pnf uav; 0jrdK\e,f &H;k pdu k 7f mjrdK\ jzpfonf? uav;0 jrdK\e,f
um;vmaom jrdK\uav;wpfjrdK\jzpfayonf? jrdK\ay:7Sd wpfck vH;k rSm taemuf&;dk r awmifajcay:wGif wnf7dI S
vlOD;a7. 5 yHk 3 yHkrSm awmifol v,fvkyfrsm;jzpfI/ wpfESpf v~if ysrf;r~rdk;a7cdsef vufr ^0cef\ 7GmoGef;
jrdK\e,f7Sd vlxkrSmvnf; v,f,mvkyfief;ESihf touf avonf? uav;0 jrdK\e,fudk 1901 ckESpf oef;acgif
arG;jrL-uolrsm; jzpf-uonf? pm7if; aumuf,ljyD;aemufrS jrdK\e,ftjzpftodtrSwf
uav;jrdK\ESihf rdkif 20 cef\tuGmwGif ausmufr;D aoG; jyKcJh.? uav;0jrdK\. vlOD;a7rSm 2230 (1953 ck)
wGi;f wpfcu k kad wG\77Sd ojzih/f Edik if Hawmftpd;k 7onf pwif jzpfonf?
wl;az: vkyfuidk f vsuf7o Sd nf? 'kwd,uBmppf jyD;qHk; jrpfomjrpfrSm csif;awmif a'orsm;rS pD;qif;vm
onfah emuf/ uav;jrdK\ teD;wpf0u kd faus;7Gmrsm;ok\d csif; 7um; uav;0jrdK\rS a7vrf;c7D;jzihf txuf atmuf
awmifa'orS csif;vlrsKd;rsm;onfvnf;aumif; tdNd csif;wGif; c&dik frsm;ESihf jrefrmEdik fiH tv,fyidk ;f a'orsm;
,jrefrme,fpyfrS vla7S (ac:) vl;qkid f csi;f vlrsKd;rsm; odk\ ul;oef;oGm;vmEdkifonfomru/csif;awmifa'o
onfvnf;aumif; / tdraf xmifpt k vdu k f wpfow k jf yD;wpf rsm;ESiv fh nf; tvG,fwul ul;vl;qufqEH ikd o f nf? xkrd
okwf qif;vm-uI v,f,mudkif;u`ef;rsm; vkyfudkif Swpfyg; jrefrmEdkifiH. taemufbufwHcg;jzpfaom
vsuf7Sd-u.? wrl;awmif-um;vrf;ac: r+dyl7 awmif-um;vrf;rSm
uav;jrdK\onf a7S;u iSuzf sm;a7m*g xlajymaom uav;0jrdK\rS wrl;ESifyh kvJt7yfrsm;udk jzwfI r+dy7l
jrdK\wpfjrdK\jzpfaomfvnf;/ ,cktcg jrdK\ywf0ef;usifudk jynfe,f tifzgjrdK\awmfodk\ a7mufEdkifonf? xdkawmif
okwfoifjyKjyifxm;jyD;jzpf7um; iSufzsm;a7m*g r7Sdo -um;vrf;udk 1942 ckESpf rSpI armfawmfum;vrf;
avmuf enf;yg;oGm;jyD[k qkd7ayrnf?uav;jrdK\wGif tjzpfo\dk jyKjyifazgufvyk fcho J nf?
oD7d"Rm aomurif;-uD; wnfxm;cJhonfqdkaom 'k wd,uBmppftjy ;D wGif uav;0jrdK\on jf ynfwiG ;f
a7FbHkom apwDawmf 7Sdavonf? jynfy ul;oef;a7mif;0,fr=rsm; wdk;wufvm cJhojzifh
131
www.foreverspace.com.mm
uav;0jrdK\ uav;tvky-f urf;Oya'
132
www.foreverspace.com.mm
uav;tvkyf-urf;Oya' uavmyif
vkyfief;rsm;rSm ydkrdk xda7muf us,fjyef\vmcJhonf? ckESpu f pI tm+m wnfjrJco Jh nfxpkd Ofu tvky&f krH sm;
puf&Hkrsm;wGif touf 14 ESpf atmufudk rcdkif;7ef / qkdi7f m tifpydwfawmf7mxl;(-uyfra7;t7m7Sd)udk t*®
touf 18 ESpfatmufudk nOfhtvkyfrsm;Y rckdif;7ef/ vefrS cef\tyfvsuf jrefrmEdkifiHtpdk;7 taxGaxGXme
wpfywfv~if tvkycf sed f 48 em7D owfrw S 7f ef/ Edik if aH ygif; vufatmufwiG f xm;7SdchaJ vonf? 1920 jynfhEpS fwGif
50 ausmfu oabmwlnDcJh-u.? tvkyf&kH rsm;qkdif7mtifpydwfawmfcsKyfXmeudk pwif
tar7duef jynfaxmifpw k iG f 1910 jynfEh pS f cef\upI zGifhvSpfvsuftdN, d tvkyf&kH tufOya'rsm; twdkif;
uav;vkyfom;rsm; oufom acsmifcsdaprnfh Oya' vdkufemusihfok;H ap chJonf?
rsm;udk jyKvyk 7f ef -udK;pm;cJ-h uonf? od\7k mwGif zG\pJ nf;tkyf 1948 ckEpS w f iG f jrefrmEdik if H vGwvf yfa7; 77Sjd y;D aemuf
csKyfyHk tajccHOya'ESihf qef\usifaeojzihf ratmifjrif EdkifiHawmtpdk;7onf tvkyform;rsm;ta7;udk txl;
bJ7cdS o hJ nf? 1924 ckESpw f iG f tajccH Oya'udjk yifqifjyD; ta7;,lco hJ nf? 194^ck Zlvikd v f Y tvkyo f rm; Oya'
aemuf Oya'rsm; jyXmef;vmcJo h nf? oRw z7efuvif jyKt-uHay;tzGJ\udk zGJ\pnf;cJhonf? xdktzGJ\.t-uH
&l;pAJh tpd;k 7 vufxuf 1933 ckEpS f rSpI puf&rkH sm;wGif ay;csuft7 0g+d%ydyQ jyifqifcsut f ufOya' t
16 ESpaf tmufuav;rsm;udk rcdkif;7awmhacs? enf;qH;k vkycf tufOya'/ oWKwiG ;f jyifqifcsuf tuf
t*®vefjynfwiG f uav; vkyo f m;rsm;ESifh tusKH;0if Oya'/ a7eHajr tvkyo f rm;rsm; oufom acsmifcdsa7;
aom Oya'rsm; ay:aygufjyD;onfah emufwiG f tdN, d Edik if H tufOya/ tvkyf &Hkrsm; tufOya'/ tvkyo f rm;rsm;
Yvnf; vkdtyfovdktenf;i,fcef\ jyifqifxm;aom avsmfa-u;ay;a7; jyifqifcsuftufOya' ponfjzifh
uav;tvkyf-urf; Oyarsm; ay:aygufvmcJ. h ?1922 rsm;vSpGmaom Oyarsm;udk jy}mef;cJh.? txl;ojzifh
ckEpS f tvky&f rkH sm; tufOya't7 ,cifucGijfh yKxm;aom 1951 ckEpS f tvky&f krH sm; tufOya'rSm uav;tvkyf
9 ESprf S 12 ESpf txd uav;rsm; tpm; 14 ESpfrS 15 orm;rsm;twGuf rsm;pGm tumtuG,f ay;cJhonf?
ESpf t7G,f uav;rsm;udkom tcsdefjynfh vkyfudkifcGihf xkOd ya't7 touf 13 ESpf rjynhaf o;onfh rnfonfh
ay;avonf? 7moDtvdu k f vkyfuikd f7aom tvky&f rkH sm; uav;udkr~ tvkyf&HkwpfckckwGif vkycf Gifh rjyK7acs? t
wGif wpfae\v~if tvkycf sdef 11 em7D/ wpfywf twGif; ouf 13 ESpf jynfhapumrl q7m0efxHrS tvkyfvkyf
tvkyf csdef em7Daygif; 60 &S7d rnf[k owfrw S cf o Jh nf? 7efoifhavsmfa-umif; wm0efcHvufrSwf 77SdrSom
omreftvky&f Hrk sm;wGif wpfae\v~if tvkyfcsdef 10 em7D v~ifvyk cf iG fh jyKonf? xkjd yif uav;rsm;udk wpfae\v~if
wpfywfv~if 54 em7Dr~ owfrw S fay;cJhavonf? xkdrS 4 em7Dxuf ydrk cdik f;7ef aomfif;/ nae 6em7DrS eHeuf
wpfyg; rdef;rrsm; nOhftcsdefwGif tvkyfvkyfudkifjcif; 6 em7DtwGi;f rcdik ;f ap7efaomfif;/ 15 ESpf jynhjf yD;aom
udvk nf;wm;jrpfco hJ nf? 1933 ckEpS w f iG f twnfjyKcahJ om vli,frsm;udkvnf; q7m0efxHrSoifhavsmfa-umif;
uav;rsm;vkyt f m;a7mif;pm;jcif; Oya'rSm uav;ol axmufccH suf77SdrSom tcsed jf ynfh vkyfEdkifaom v-uD;
i,frsm;udk twefyif tumtuG,f ay;cJhaom Oya' vkyo f m;tjzpf cdkif;ap7efif;/ jy}mef; yg7Sad vonf?
jzpfonf? 1936 ckEpS Ef iS fh 1940 41 ckEpS rf sm;wGiv f nf; jynfaxmifpk jrefrm Edik if aH wmfonf 1948 ck rwfv
tvkyf&Hk Oya'rsm;udk jyifqifcJhao;onf? 'kxwd, uyif tdik /f t,f/ tdk tpnf;t&H;k -uD;. toif;0ifEdkif
uBmppftjyD;wGif tdNd,EdkifiHonf tdkif/ t,f/ tdk iHwpfck jzpfvmonftm;avsmpf mG tdik /f t,f/ tdk nDvmcH
tpnf;t&H;k -u;D rS csrw S af om tajccH vrf;pOfrsm; twkid ;f rsm;od\k ESppf Of ESpwf ikd ;f ud,
k pf m;vS,rf sm; apvFwcf o hJ nf?
uav;oli,fvkyfom;rsm;twGuf Oya' trsK;d rsK;d wd\kudk ,cktcg xdk tzGJ\csKyf nDvmcH rsm;rS qHk;jzwfcsuf
twnfjyKc7hJ m/ ,cktcg tdN, d Edik if o
H nf uav;tvkyf axmufcHcsuf tajccHrsm;twkdif; uav; tvkyf-urf;
-urf; Oya'rsm; jyXmef;onfhzufwGifa7S\wef;odk\ Oya'rsm;ESihf tvkyform; qdik 7f m tjcm; Oya'rsm;udk
a7muf7adS eavjyD? jy}mef;vsu7f daS yonf?
jrefrmEdik if u
H kd tdN,d Edik if rH S rcGrJ D umvu tvkyo f
rm; Oya'rsm;rSm tdN, d Edik if rH S Oya'rsm;ESifh txl;uGmjcm; uavmyif ? ?uavmyif[lIvnf;aumif;/ uavm
jcif;r7SdcJhacs? a7S;tcgu jrefrmEdkifiHESihf tdkif/t,f/tdk cdkyif[lIif;/ trnfwGifonfh tyifwpfrsKd;udk jrefrm
qufo, G fcohJ nfrSmvnf; tdNd,EdkifiHrS wpfqihjf zpf.? Edik if H&dS tjrJprd ;f awmrsm;wGiaf wG\jrif7onf? tyift7G,f
tdN, d tvkyf&krH sm; tufOya'rSm jrefrmEdik if w H iG f 1911 rSm tvwfpm;rS t-uD;pm;txd&Sdonf? uavmyif.
133
www.foreverspace.com.mm
uavmyif uavmjrdK\
uavmjrdK \ ? ? ompnfjrdK\ta&S\bufawmifpOf
awmifwef;rsm;&Sd vd=if;wuf/ ,if;rmyif/ bk7m;oHk;ql
paom 7Gmrsm;udkausmfvGeI f 0ufjzLawmifo\kd wa7G\a7G\
wufvmv~if/ opfawmrsm;rSm opf,m/ tif-uif;/
ydawmuf/ unif/ awmifo7uf/ awmify³d pJ aom opf
awmrsm; r[kwfawmhbJ avxJJwGif w&S&J SJjrnfavh&Sd
aom xif;&SL;awm-uD;rsm;odk\ a7mufvmjyD;aemuf/
awmifxdyt f vGef ajrjyef\uGuu f s,fwpfckwGif ausmif;
uefbk7m;apwDrsm;/ wdkuw f mtdrf,m;rsm;jzifh om,m
vSyaom uavmjrdK\ukd awG\7ayrnf?
uavmjrdK\onf &Srf;jynfawmifykid f; ompnfvrf;cGJ
ta&S\buf rD;7xm;vrf;ay:wGif ompnfjrdK\rS 63 rdkif
tuGm Ywnf &Sd onf? armfa wmf um;vrf ;twdk if ;
qdkv~if rdkif 60 uGma0;onf? jrdK\. tus,ft0ef;rSm
pwk7ef; 9 rkdifccGJ ef\&I Sd vlOD;a7 5000 cef\ (1953) &Sd
onf? uavmjrdK\onf yifv,fjyifrS tjrihfay 4300
toD;ESihftqD aq;zuf0ifonhf uavmyif
cef\wiG w f nf&doS nf? waygif; wefcl;vrsm;wGif tjrihf
&kQaA'trnfrSm w7ufw*dk sD;Ed;k umZdkif;jzpf.? qHk;tylcsdefrSm ^4 'D*7Dcef\&. dS ? jymokd/ wykd\wGJvrsm;
acs;yifESihf uavmyifwkd\. toD;rsm;onf aq;zuf wGif tylcsdef 54 'D*7D r~om&SdI tvGefat;onf?
0if-uojzihf ,if;wkd\udkb,aq; qdkirf sm;wGif a7mif; jrdK\.yHko@mefrSm ywfvnfwGif awmifrsm;0ef;7HI
cs-uonf? uavmaphrS7aom uavmqDonf t ZvHEk iS fh wlaoma-umifh yavmifbmomjzifh uavmuf
a7jym;a7m*grsm; txl;ojzifh uk}Elem uko7mY toH;k (ZvkH)jrdK\[k ac:wGif7mrS uavmjrdK\[k wGifvm
0ifaomaq;zufwpfckjzpfonf? uavmyif.tom; a-umif; od7onf? a&S;uyavmif trsKd;om;rsm;
rSm rmIazsmhawmhah wmhta7mif&Sdonf? wnfpku d fcaJh oma'o jzpfonf?
134
www.foreverspace.com.mm
uvdkAmyif uvkd7if;
135
www.foreverspace.com.mm
uvk7d if; uvk;d Apfb7k if
136
www.foreverspace.com.mm
uvdkuf tm
137
www.foreverspace.com.mm
uvkduf tm
aomf twef-um aexkid fcho J nf? od\kaexkid pf Of ygvDref cef\cGJ tkyfcsKyfcJhavonf? 1^60 jynhfESpfwGifuvdkuf
trwftjzpf ta7G;cHcJh7.? 1^56 ckESpfwGif uvdkuf onft*®vefjynfokd\jyefoGm;.? t*®vefodk\jyefa7muf
tm; tdNd,odk\ ,cktcg r'7yfjrdK\[kac:wGifonfh zdk\ aomtcg txl;wvncsD;jr|ihfajr|m ufpm;jcif;cH7
pdeaf ';ApfjrdK\. bk7ifct H jzpf cef\xm;I apvFwcf o hJ nf? onfhjyif &S&l;pAg7De,frS ygvDref trwftjzpfvnf;
xkt d awmtwGif; pl;7m;*sGwfa'gifvmtrnf&Sd b*® a7G;aumuf wifajr|mufjcif;cH7onf? 1^62 ckEpS fwGif
vm; e,fem0yfapmfbGm;onumvWm;jrdK\udk odr;f ydu k f AJvGeftqiht f wef;jzihf olaumif;jyKjcif; cH7avonf?
cJhjyD;aemuf jAdwdo~vlrsKd; a,mufsm;rdef;rESihf uav; 1^65 ckESpfwGif tdNd,EdkifiH&dS jAdwdo~vlrsKd;wkd\.
146 a,mufw\kdukd umvuWm;&Sd tvHkaxmiftwGi;f tajctaerSmtawmfyif qdk;7Gm;vmojzihf uvdkuf
ydwaf vSmiftusO;f csxm;cJ7h m avaumif;pGm r&SL7aom rSm tdN, d odk\ b*®vm;e,f.bk7ifcHESihfaoemywdt
a-umihf wpfntwGi;f yif vlaygif;123a,muf aoqHk; jzpf jyefoGm;7jyefonf? uvdkufa7muf oGm;aomtcg
cJ-h u7.? xkdudPudk umvuWm; tvHkaxmifudP r*dk{u7mZfbk7if &SmtvrfEiS fh oifhwifhpGm qufqHEkid f
[k ac:a0:-uI jAdwdo~ wkd\rSm rsm;pGmrcHr7yfEdkif atmifaqmif7Gufch. J ? xkda-umihfvnf; r*dk{u7mZfu
atmif jzpfcJh-uavonf? xkda-umifhuvdkufrmS r'7yf ta&S\tNd , d uk$+Dtm; AD[m;/ -o7d©ESifh b*®vm;e,f
od\k a7mufv~if a7mufjcif;qko d vdyk if umvuWm;jrKd \ukd wkd\rS tcGefaumufcHay;7ef apcdkif;jcif;cH7avonf?
csDwufodrf;ydkuf7ef wm0efvFJtyfjcif;cH7ojzifh a7 xdktcg ta&S\tdNu d k$+DrSm xdke,frsm;udk tkyfcsKyf
a-umif;rScsDwufI umvWm;jrdK\udk atmifjrifpGm olrsm;ozG,f jzpfvmonfhjyif tusKd;tjrwfvnf; rsm;
wkdufcdkuf odrf;ydkufcJhavonf? ,if;onhfta7;wGif pGmcHpm;cJh7ayonf? xkdjyif uvdkufonf ppfwyfudk
tiftm; awmifhwif;vSaomapmfbGm;ppfwyf-uD;udk jyefvnf jyKjyifz\JpG nf;cJI h / b*®vm;e,f jrdK\jytkyfcsKyfa7;
uvku d o f nf tiftm; tqrwef enf;yg;vSaom ol. pepfrsm;udkvnf; wkd;wufaumif;rGefatmif jyKjyifay;
wyfEiS hf wdkufcku d af tmifjrifchaJ yonf? cJhavonf? 1^6^ ckESpfwGif uvdkufonf t*®vefodk\
Tod\kjzifh apmfbmG ;rSm ppfajyjidr;f 7ef pum;urf;vSr;f jyefoGm;jyef.?
cJh7jyD;aomf/jAdwdo~wkd\tzdk\ tusKd;&Sdaprnfh ppfajyjidfrf; ,if;odk\ tdNd,Y jAdwdo~. tm+mpuf wnfwHh
a7;pmcsKyfudk vufcHvdkuf7.? xkdaemuf jyifopfydkif cdkijf rJa7;udk aqmif7u G fchjJ yD; jyefvmcJah om uvku d t f m;
csNe*dk7fjrdK\udkvnf; wkdufcdkufodrf;ydkufzsufpD;ypfvdkuf tmufvGwfawmfwGif tdNd,Y oljyKcJhonfh tcsKd\aom
avonf? odk\aomf r-umrD uvdkufonf xkdapmfbGm; udPrsm;ESihf pyfvsOf;Irvdkolrsm;u vmbfpm;olwpfO;D
tm; 7mxl;rScsI apmfbmG ;. ppfaoemywd rD7m*suzf g; tjzpfjzifhvnf;aumif;/ udk,fusKd;&SmolwpfO;D tjzpfjzifh
tm;/ apmfbmG ;. ae7mwGiw f if7ef tpDtpOfwpf7yfudk vnf;aumif;/ pGypf JaG jymqdjk cif; jyKch-J uonf? xkda-umihf
v~dK\0u S pf mG jyKvkyfchJ avonf? xkad -umifh 1^5^ ckEpS f ygvDrefu pHkprf;a7;tzJG\zGJ\pnf; pHkprf;apvsuf ol.
wGif vl 3000 yg0ifaomwyfESihfapmfbGm; pl7m;*sGwf aqmif7u G fcsut f csK\dukd &=wcf sonhftqdrk sm; wifoGi;f cJh
a'gifvmudk wkduf7ef xGuv f mcJh7m yvufq;D uGi;f jyif aomfvnf; uvdkufrSm jAdwdo~ tifydki, f m.tusKd;udk
wGif vl 50000 ygaom apmfbmG ;wyf-uD;ESifh qHrk ad v aqmifoltjzpf rSwfwrf;wifcH7onfhtjyif pGyfpGJcsuf
onf? xkdokd\ tiftm;csif; rr~bJ jzpfaeaomfvnf; rsm;rSmvnf; &Si;f vif; ajyvnfomG ;.? od\ak omf uvdu k f
apmfbGm;-uD;.wyfrSmuvdkufppfwyf. 7Gyf7GyfcsGHcsGH rSm tdNd,wGif tawmfyif -udK;-udK;yrf;yrf; aqmif7Guf
wku d cf ukd fru
= dk rcH7yfEkid fojzifh r&=rvSta7; &H;= edrh7f av cJah oma-umifh usef;rma7;csKd\wahJ ecdu k f xko d \kd pGypf aJG jymqkd
onf? ,if;odk\ yvufqD;wdkufyGJwGif atmifyGJ7vdkuf ta7;,ljcif; cH7aomtcg pdwfwGif tawmfyifxdcdkuf
jcif;jzihf uvku d o f nf tdN, d Edik if YH jAw
d o
d ~ wefc;kd tm+m oGm;&Ho k mru usef;rma7; tajctaerSm ydI k qkd;7Gm;cJh
udktxGuftxdyfo\kda7mufatmif pGrf;aqmifcJhavonf av7m 1^^4 ck Ed0k ifbmv 22 7ufae\wiG f ol\uk, d of l
xkdjyif uvkdu. f tultnDa-umifh rD7m*sufzm;rSm tqHk;pD7ifvu kd favonf? ,if;okd\jzihf tdNd,Edkiif HwGif
b*®vm;e,f. em0yfapmfbmG ; jzpfvmav7m uvdkuf jAdwdo~.tifydkif,m wnfaqmufay;cJhol wpfOD;rSm
tm; aumif;pGmaus;Zl;qyfojzihf olaX;jzpfavmuf rdrd aqmif7Guf-udK;yrf;r=rsm;twGuf *k+fr,l7bJ
atmif yPnf;OPmrsm;7&Sdch. J ? xkrd ~ruao; rD7m*suf &Sufpdwf-uD;pGmjzihf b0odrf;oGm;7&Smavonf?
zg;onf apmfbGm;jzpfvmaomfvnf; uvdu k u
f om pDrH
138
www.foreverspace.com.mm
vkdujf rpf uavmifwH
139
www.foreverspace.com.mm
uavmifwH
140
www.foreverspace.com.mm
uavmifwH
141
www.foreverspace.com.mm
uvkdi'f dpk ukyf
aemufqHk; acwfopfay: azmifwdefyifrsm; uvdik 'f pkd ukyf ? ?uvdik 'f q kd okd nfrmS vl-uKd uf rsm;aom
&kyfpHkrSefajymif;uav;yifjzpf.? -unfh aepOf
onf? txl;ojzifyh q kH qJG 7mwd\k oH;k ao uavmifomG ;rsm;
rSefajymif;udk vSnfhay;aomtcg/ wpfckrSwpfckodk\
udk oHr+djzihf vkyfonf? azgifwdefyifrsm;rSmrl pma7;
ajymif;oGm;aom awmufajymif vSyonfh a7mifpHkyHkpH
7mwGif awmufav~mufa7;oGm;Edkif7efESihf wm&Snf
trsKd;rsKd;udkawG\jrif7onf? xkdu7d,mudk qma';Apf
toHk;cH7eftwGuf rifYygaom tnpfta-u;jzifh
A&l;pwm; qko d u l 181^ ckEpS fwiG f wDxGifchaJ vonf?
tvG,fwul rzsufpD;Edkifaom a7F/ um7ufa7Fponf
uvdkif'dkpukyfonf upm;p7m jzpfaomfvnf;
wkd\udk oHk;7av7m/ &dk;&dk;uavmifrsm;xuf wefzdk;
od_yH nmESifh,OS faom upm;p7m[k qdkEkid af yonf? t
rsm;onf? oHk;pGJ7mwGiv f nf; ydkrdkwGiu f s,fI tcsed u f dk
vsm; 12 vufr/ tcsif; 3vufrcef\&Sdaom ajymif;
acsGwm7mvnf; a7mufayonf?
wpfc7k v~if uvdik 'f dkpukyfudk jyKvkyEf kid f.? xkdajymif;
azgifwdefyifrsm;udk a&S;OD;pGm wDxGicf gpu toGm;
wGif &Snfvsm;vsm; jzwfxm;aoma-u;rHk (-unfhrSef)
ydik f;ESihfriftdryf dki;f udk jzKwfEkid wf yfEidk faom tpdwftydki;f
oH;k csyfukd tem;csi;f xdI xnfx h m;yg? xkt d cg tqdyk g
rsm;tjzpf jyKvkyfI/ rifxnhfvdkaomtcg jzKwfI rif
a-u;rHk oH;k csyo f nf ajymif;twGi;f Y -wd*yH kH (oH;k ajr|muf
xnhfjyD;v~if jyefwyf7onf? Tenf;udk ,ckacwfwkid f
yH)k ajymif;ozG,&f aSd evdrhrf nf?
oH;k pGv J suyf if &Sad o;aomfvnf; xko d \drk jzKwbf J rifupkd wk f
ajymif;0wpfzufwiG f twGi;f zufY -unfvifaomrSef
,lEdki7f ef pDrx H m;aom enf;opfrsm;pGmudkvnf; xGicf J
wpfcsy/f tjyifzufY ta7mifredS rf edS w f pfcsyjf zihf tuef\u
-h uonf? xdek nf;rsm;rSm trsm;tm;jzifh av. zdtm;udk
av;wpfcv k yk xf m;I/ xkt d uef\uav;xJY t7G,t f rsK;d
toHk;jyKaom enf;rsm;jzpfonf?
rsKd; yHktrsKd;rsKd;&Sdonfh a7mifpHkzefuGJ zefpuav;rsm;udk
avjzihpf w
k , f al om azgifwed yf ifrsm;udk 1915 1916
xnfhxm;onf? rsufpdjzifh -unfh7rnfhajymif;0wGif
ckESpfcef\u prf;oyf atmifjrifcJh-uonf? a&S;OD;pGm
vnf; -unfvifaomrSefwpfcsyu f dk wyfqifxm;onf?
atmifjrifaomenf;rSm azgifwdeftwGif;Y a7mfbm
xkdrSefcsyfudk tv,fwGif rwfvHk;cef\ taygufi,fyg
ydkufi,fwyfqifxm;jyD;v~if xkdydkufi,fudk tjyif rS
aompULjzihf tkyfxm;IpULaygufrS-unfhv~ifjrif
armif;jzifh zday;aomenf;jzpfonf? tjyifrS armif;jzifh
7yHkrSm ydkIaumif;onf?
zdvdkufaomtcga7mbmydkufonf jym;oGm;jyD;v~if t
uvdki'f kpd ukyfukd vSnahf y;pOf a7mifpkyH pHk HtrsKd;rsKd;udk
wGi;f &Sdavrsm;udk xkwfypf.? xkdokd\jym;aepOf toGm;
jrif7jcif;rSm vSnhv f kdufwdkif; ae7ma7F\aeaom tqdkyg
ydik ;f udk rift;dk YESpI f wpfzef armif;udv k w F v
f udk af omtcg
a7mifpHkzefpuav;rsm;udk a-u;rHkrsm;u xyfwvJvJ
a7mfbmydu k if ,fxo J \kd rif7nfrsm;0ifvmonf? xked nf;udk
a7mifjyef[yfay;jcif;a-umifh jzpfayonf? uav;avm
,ckwkdifoHk;vsuf &Sd-uaomfvnf; av. zdtm;udo k Hk;
uwGif upm;p7mtaejzifh todrsm;aom Tu7d,mudk
onfh enf;opfrsm;pGmvnf; ay:aygufvsuf &Sad vonf?
aumfaZm/ cef;qD;ponfwkd\twGuf a7mifpHkyef;yHkpHxGif
rifxnhef nf;rsm;omv~if qef;opfvmonfr[kwf/
7ol rsm;u yef;uGuyf pkH H trsKrsK;d az:,l7ef toH;k csavh&dS
toGm;wyfyHkrsm;vnf; trsKd;rsKd;qef;-u,fvmcJh
-uonf?
142
www.foreverspace.com.mm
uvyf
143
www.foreverspace.com.mm
uvyf uvyfrufqGJ a*s
jrefrmEdik fiHwiG f vlrsKd;ra7G;/ t,l0g'ra7G;/ toif; [laom pmtkyfxGuaf y:vmrS ol.,lqcsufudk vuf
0ifcGihf 7&Sjd yD;v~if apwemh0efxrf;vkyfief;rsm;a-umifh cHc-hJ uavonf? xkrd w S pfyg; xl;jcm;onfrmS olEiS fh vkyf
emrnfausm-f um;vsuaf omuvyfwpfcrk mS 7efuek &f w kd 7D az:udkifzuf jzpfaom &lyaA'ynm&Sifvli,frsm;onf
uvyfjzpfonf? xdu k vyfonf tjynfjynfqikd 7f m &dw k 7D ol. ,lqcsufrsm;udk pGJpGJjrJjrJ,Hk-unfcJhaomfvnf;
uvyftzG\J0ifjzpfI 1929 ckEpS w f Gif wnfaxmifco hJ nf? xk, d ql csurf sm;udrk ;SD I vufawG\prf;oyfrr= sm;udk rjyKvyk f
'kw, d uBmppf rjzpfru D rMav;/ vm&d;= ESifh [o®mwjrdK\ cJhjcif; yifjzpf.? xkjd yif od_u H 0dtrsm;tjym;yif ol.
rsm;wGif tzGJ\cGJrsm;&SdcJhonf? Ttoif;u tvkyv f uf v~yfppfoHvkdufvd=if;/ oDtkd7Dukd vufrcHcJh-uacs? okd\
rJh jy©emrsm;udk ajz&Si;f ay;jcif;/ a7;ab; rD;ab;'kQ aomf aemufqkH;wGif *smrefvlrsKd; &lyaA' u0d[kdif;
onfrsm;udk ulnaD pmifha&SmufcjhJ cif; ponfh vlr0= efxrf; e7pf[ufZonf v~ypf pfov H u dk f v=id ;f rsm;udk awG\&adS om
tvkyfukd aqmif7GufcJhonfhtjyifwDbDvlemrsm;/ uk} tcgrSom vufcHvm-uavonf? uvyfrufqGJudk
vlemrsm;twGuf apmifha&Smufa7;tzGJ\rsm;zGJ\pnf;ay; 1831 ck Ek0d ifbmv 13
jcif;/ rdbrJhausmif;rsm; zGifv h pS fay;jcif; tp&Sdaom 0ef 7ufae\wGif paumhw
xrf;vkyfief;rsm;udk vkyfaqmifvsuf&Sd-u.? vefjynf tuf'ifAg7m
jrefrmEdkiif H vGwfvyfa7;7&Sjd yD;aemuf yJc;l uvyfESifh jrdK\Y paumhvrl sKd; vluHk
*sifrcgemuvyfrsm;rSm acwfrSdefoGm;awmhonf? xkd xH rdzrsm;rS zGm;jrif
uvyfrsm;tpm; jynfaxmifpu k vyfonf xif&Sm;vm avonf?
onf?jynfaxmifpu k vyfudk ,cifu bkwfuvyfac: tuf'ifAg7m wU
uefawmf-uD; avStoif;a[mif;ae7mwGif zGiv hf pS fxm; odkvfESihf udrf;A7pf w
onf? ,cktcg jynfol\uvyf/ twGif;0ef&Hk;uvyf Uodkvfrsm;wGif ynm
7cdkifqdk&S,fuvyf/ taumufXmeuvyf/ 7efukefqdyf oif- um;cJ hj yD ;aemuf/ *sdrf; uvyfrufqGJ
urf;Xmeuvyf ponfjzifh t7yfa'otvdkufvnf; tAg'if;jrdK\rm &S,faum
aumif;/ tvkyfXmetvdkufvnf;aumif;/ uvyfrsm; vdy fausmif ;Y obm0,xmblw ynm(&l yaA')
zG\pJ nf;xm;-uonf? 1950jynfEh pS af emufyikd ;f Y jrefrmEdik if H ygarmQ tjzpfjzihfvnf;aumif/ vef'efjrdK\ bk7ifhaum
wGif uvyfrsm; txl;acwfpm;vmcJhonf? rsm;pGmaom vdyfausmif;Y &lyaA'ESihf eQWaA' ynm7yfrsm;
uvyf0ifrsm;rSm tm;vyfcsdefwGif aysm7f iF rf 7= &Sdap&Hkom qdkif7m yg armQtjzpfjzihfvnf;aumif;/ tr=xrf;
r7nf7, G bf J aygif;oif;qufqrH e= ,f us,0f ef;ap7efEiS fh cJah vonf?
pD;yGm;a7;/ EdkifiHa7;vkyfief;rsm;wGif taxmuftulrsm; 18^1 ckESpfrpS wifI udr;f A7pfwUodkvYf &lyaA'
7&Sad p7eftwGuf toif;om;tjzpf yg0if -uavonf? okawoeygarmQ tjzpfjzifh aqmif7u G af ecJph Of/ uAif;
'pf "gwfcGJcef;udk aqmufvkyf7ef pDrHcJhavonf?
uvyfrufqG/J a*s(c7pf1831 18^9) ? ?1864 ck &lyaA' ynm7yfqdkif7m tcsuftvufrsm;udk rlv
ESpfwGif ocs®mu0d *sdrf;uvyfrufqGJonf v~yfppf pwifpl;prf;&SmazGcaJh om zg;7a';ESifh tuf'q D if ponfh
oHvu dk fv=id f;rsm; &Sda-umif;udk oc®smenf;jzihf wGufcsuf ykCKd vw f \kdonf &lyaA'ynm7yfqikd 7f m tcsut f vufrsm;
I jyqdck ahJ v onf? ,cktcgwGif xkdvi=d ;f rsm;udk awG\&Sd udk ocs®menf;jzihf wGufcsuI f r[kwfbJ vufawG\prf;
cJhaoma-umifh a7'D,dktoHvFifh/ toHzrf;pufrsm;/ oyf &SmazGawG\&o Sd jzifh od_yH g7*lrsm;tjzpf xif&Sm;vm
w,fvDApf&Sif; &kyfvFifh &kyfzrf;pufrsm;/ a7'grsm;udk cJ-h uavonf? uvyfrufqrJG mS rl ocsm® enf;jzifh obm0
wDxiG f Edik -f uayjy?D uvyfrufqo JG nf xdv k ~ypf pfov H u
dk f ed,rrsm;udk &SmazGxkwfaz:jycJhol jzpfayonf?
vd=if;. twkdif;twmESihf *k+foWdwkd\udkvnf; ocs®m uvyfrufqJo G nf zg;7a';. v~ypf pfEiS fo h Hvdu k f"mwf
enf;jzifh wGucf sufjyqdck haJ o;onf? ta-umif; prf;oyfcsufrsm;wGif pdwf0ifpm;onfht
uvyfrufq. JG v~ypf pfov H u dk v
f i=d ;f ESipfh yfvsO;f aom avsmuf/ tvif;/ v~ypf pfEiS fh oHvu dk "f gwfw\. dk obm0
,lqcsuf (oDtkd7D)udk r,Hk-unfolrsm;ojzifh ESpf ed,rrsm;udk ocs®menf;jzifh&SmazGjyD;v~if wduspGm
aygif;tawmf-umacwfrpm;bJ wdrfjrKyfaecJhonf? az:jycJhavonf? aemuftcgrsm;wGif od_Hynm&Sifw\kd
od\ak omf 183^ ckEpS w f iG f ol. v~ypf pfEiS fh oHvu dk "f mwf onf uvufrufq. JG ocsm® enf;rsm;udrk ;DS I vufawG\
144
www.foreverspace.com.mm
uvsm+Dausmufpm
145
www.foreverspace.com.mm
u0gvrdkif; uÆD7jynfe,f
146
www.foreverspace.com.mm
uÆD7jynfe,f
147
www.foreverspace.com.mm
uÆD7jynfe,f
148
www.foreverspace.com.mm
uomc&kdif uomjrdK\
uÆD7jy©emudk aq;at;pGm ajz&Sif;Edkif7ef tdNd, a7FvjD rpf/ a'gif; ,l;jrpfEiS fh rl;jrpfw\jdk zpf-u.? a'gif;,;l
0ef-uD;csKyfae&l;ESihf yguPwef 0ef-uD;csKyfr[mruf jrpfum; jrpfyifjzpfaomfvnf; a'gif;,l;acsmif;[k wGiI f
tvDwk\d r-umc+awG\qkaH qG;aEG;cJ-h uonf? uÆD70ef rl;jrpfxJo\kdpD;0ifonf?
-uD;csKyftzrf;cH7jyD;aemuf 0ef-uD;csKyfESpfOD;wkd\onf uomc&dkif. tv,favmuf ebm;teD;wGif t
e,l;a'vDjrdK\Y awG\qaHk qG;aEG-ujyefao;onf? aqG;aEG; vsm; 3rdik f/ teHwpfrdik cf ef\us,af om tif;awmf&do S nf?
r=rsm;tjyD; 1953 ckpufwifbmv 217ufae\wiG f aus xkdtif;wGif wHigvkyfief;wGifus,fI {7m0wDjrpfurf;
nmcsufwpfapmifudk yl;wGJxkwfa0cJhonf? xkdausnm wpfav~mufwiG v f nf; wHigvkyif ef; tenf;i,fpD &Sad v
csuw f iG f uÆD7jynfe,f tkycf sKyaf 7;udk vvlxq k NyGjJ zihf onf?
qHk;jzwf7ef oabmwl-uonfhtjyif/ qNay;yGJ -uD; uomc&dik o f nf ajratmuftzd;k wef wGi;f xGuyf Pnf;
-uyfa7; t7m&Su d kd 1954 ck {jyDvukew f iG f cef\tyfrnf[k rsm;jzifh -uG,f0.? 0ef;odke,fbufwGif a7F/ a-u;eD/
az:jyxm;avonf? oHESihf cJxGufonf? armfEdkif/ armfcg;/ uAg;/ e£m;/
armf[ikd ;f / armfciG /f armftif;/ refpED iS fh qHak wmwpf0u kd w f iG f
uomc&dkif ? ?uomc&dik o f nf txufjrefrmjynf &Sdaomacsmif;rsm;rSa7FESihf armfvl;teD;rS ausmufpdrf;
ppfukid ;f wdik ;f tygt0ifjzpf.? c&dik . f tus,t f 0ef;rSm xGufonf?
pwk7ef;rdkifaygif; 5941 &Sdonfh teuf/ pwk7ef;rdkif uomc&dki. f vlOD;a7rSm aemufqk;H cef\rSef;ajc oef;
3^00 cef\rSm a&S;uoD;jcm;e,f jzpfcJhaom 0ef;odek ,f acgifpm7if;t7 241422 r~&Sd.? vlOD;a7 wpf0ufcef\
jzpfonf? t*®vyd w f \dk txurefrmjynfukd odr;f ,lonfh rSm jrefrmvlrsKd;jzpfI usew f pf0ufrmS &Srf;ESifh ouf(vG)D
tcg/ 0ef;odkapmfbGm; ykefuejcm;em;7m t*®vdyftpdk; vlrsKd;rsm;jzpf-uonf? c&dki. f t"duvkyfief;rSm v,f
7uESdrfeif;atmifjrifcJhI 0ef;odke,fudkodrf;,ljyD;v~if ,m pdu k yf sK;d a7;jzpfI qefpyg;tajrmuftjrm;pdu k o f nf?
1890 jynfEh pS w f iG f uomc&dik t f wGi;f ok\d oGwo
f iG ;f cJah v awmifukef;a'owkd\Y vufzuf/ 0g*Grf;ESihf ESr;f pdkuyf sKd;
onf? 1920 jynfEh Spw f iG f a&S;u yWjrm;ausmufwiG f; -u.? opfawmxlxyfI usGef;/ ysOf;uwkd;/ ,rae
c&dik [f ak c:aom rd;k ukwef ,fuv kd nf; uomc&dik t f wGi;f paom tzdk;wefopfrsm;vnf; xGufavonf?
ok\dxnfo h Gi;f cJh.? odk\aomf rd;k ukwef ,fukd 'kw, d uBm uomc&dik t f wGi;f &Sd wefc;kd -u;D bk7m;ESifh apwDrsm;rSm
ppfjyD;aomtcg a7Fbdkc&dkif twGif;odk\ ajymif;vJ xnfh uomjrdK\&dS jrapwD/ a7F*l-uD;apwDESihf tv,f7Gm (rdk;
oGi;f cJah vonf? wm;) .ta&S\ajrmuf {7m0wD jrpfurf;ay:&Sd tdik w f vl;
uomc&dkif.ajrmufbufwGif Aef;armfc&dik Ef iS hf jrpf apwD wkd\jzpf-uonf? *ef\a*gawmifwef;tpGefY wnf
-uD;em;c&dik /f awmifbufwiG f a7Fbckd &dik Ef iS fh taemufbuf xm;aom jrodef;wefapwDrSm xif&Sm;.? xD;csKdifhjrdK\
wGif txufcsif;wGif;c&dik fwdk\ &Sad vonf? wGif a&S;jref rmrif;rsm;vufxuf w&kwfppfonfrsm;
uomc&dkifudk jzwfoef;aeaomawmifwef; 3 ckrmS wyfpGJpOfu wnfcJhaom jrdK\&dk;ysuf-uD;rSm orkdif;wGif
rif;0H/ *ef\a*gESifh rSeu f if;awmifwef;wk\d jzpf.? xkad wmif xif&Sm;avonf?
wef; oHk;ckonf {7m0wDjrpf/ rJZmjrpfESihfrl;jrpfwdk\. uomc&dik fuu kd om/ tif;awmf/ xD;csKid /fh Aef;armuf/
t-um;Y wnf&adS vonf? rif;0Hawmifwef;rSm ayaygif; aumvif;/ yifv,fb;l ESifh 0ef;odjk rdK\e,f ^e,fcJI G tkyf
1500rS 2000 txdjrifhIawmifESihfajrmufwef;vsuf csKyf avonf?
a&S;uomc&dkifESihf a&S;0ef;odke,fwkd\udk ydkif;jcm;vsuf
&Sd.? *ef\a*gawmifwef;rSm ajrmufbufrS qif;vmI uomjrKd \ ? ?uomc&dik f tpd;k 7Xme toD;oD;wkd\.A[dk
xD;csKdijfh rdK\teD; {7m0wDjrpfurf;ay:&Sd jrodef;wefbk7m; &Hk;pdkuf7m jrdK\-uD;jzpfaomuomjrdK\onf {7m0wDjrpf
wGif qHk;onf? *ef\a*gawmifwef;. tjrifhqHk;awmif taemufbufurf;ay:wGif wnf&SdI jrpfa-umif;qdyf
xdyrf mS ay 4400 jrihaf omfvnf; awmifwef;wpfcv k ;kH rSm urf;jrdK\wpfjrdK\ jzpfonf? xkjd yif ppfuidk ;f jrpf-uD;em;rD;7
ysrf;r~ay 500rS 2000 twGif;omjrihfavonf? rSef xm;vrf;onf ebm;rSwqif/h rD;7xm;vrf;cGjJ zihf uom
uif;awmifwef;rSm 0ef;odek ,fbufwGif &SI d ay 5450 j rdK\EiS fh qufo,G f vsu&f adS oma-umifh pnfum;avonf?
jrihfaom rdkif;oHkawmifxdyfrSm tjrihfq;Hk jzpf.? uom jrdK\. tus,f t0ef;rSm 488 {ujzpfI 1953 ckESpf
c&dik t
f wGi;f xif&mS ;aomjrpfrsm;rSm {7m0wDjrpf/ rJZmjrpf/ oef;acgifpm7if;t7 vlOD;a7 76487JXmem/ aq;&Hk/
149
www.foreverspace.com.mm
aps;/ pmwdkuf/ a-u;eef;&Hk/ AdkvfwJ/ opfodkavSmif taqmuftODrsm;udk txl; aumif;rGefvyS atmif okcrk
7mXmeESihf tusOf;axmif-uD;rsm; &So d nf? ynmvuf7mrsm;jzifhjc,fv,frrG ;f rHxm;onf?
uomjrdK\ v,fwiG f xif&mS ;aom jrapwDb7k m; wnf&dS uoD'7,fbk7m; &Sdcd;k ausmif;-uD;rsm;udk jrihfrm;pGm
I jrdK\. ajrmufyikd ;f ESiafh wmifyikd ;f udk cGJjcm;xm;.? jrap aqmufvkyfavh&Sdjcif;rSm bmoma7;udk txGwftxdyf
wDrSm oD7d"Rmaomurif;w7m;-uD; wnfcahJ omapwD okd\ wifxm;jcif;yifjzpfI xdb k 7k m;ausmif;rsm;Y aexdkif
rsm;wGif tygt0ifjzpfonf[k qk-d uonf? ajrmufyikd ;f Y -uaom bkef;-uD;rsm;udk tjrifhjrwfqHk; ykCKd vfrsm;[k
bdk;awmfbk7m; wnfcJhaom a7F*-l uD;apwD&Sdavonf? todtrSwfjyKxm;onfvnf; rnfayonf?
xko d \dk jrifrh m;cef\nm;aombk7m;&Scd k;d ausmif;-uD;rsm;
uoD'7,fbk7m;&Scd ;kd ausmif; ? ?tv,facwf tpqD udk wnfaqmuf7mwGif a*ghoAdokum vuf7mrsm;rSm
wGif Oa7mywdkuf&Sd EdkifiHrsm;Y bmoma7;udk rsm;pGm rsm;pGm tzkd;wefI acwfpm;cJh-uonf? tb,fah -umifh
tav;tjrwf jyKcJ-h uonf? xkad cwftcgu vufwif qdak omf a*ghoyHkpHwGif aygif;trsK;d rsKd; cHk;tpdyfpdyfcHum
pmaywwfajrmufaom A7if*sD*kd+f;0ifbkef;-uD;rsm; taqmufttHkudk vdkoavmuftjrifhtxd cdkifcHhpGm
ESihf vlynm&Sdrsm;onfc7pf,efw7m;pmaywkd\udk aqmufvkyfEkdifaoma-umifh jzpfonf? jrihfrm;aom
a[majym-uavonf? vltrsm;ESihf oufqdkifaom aqmifysHrsm;wGif jywif;wHcg;&Snf-uD;rsm; xm;&Sjd cif;
omoema7;qdkif7m ausmif;rsm;udk wnfaqmuf-u7mY a-umifh taqmufttH. k twGif;bufo\dk tvif;a7mif
jrdK\jyjynf7mG vnf; usufoa7&Sd/ bmoma7;udkvnf;&dk vHak vmufpmG 0ifEidk &f rkH u/ xkjd ywif;&Sn-f u;D rsm;udk a7mif
aoudik ;f &d=i;f 7ma7mufapjcif;iSg/ tjrifq h ;kH tay:vGiq f ;kH pHrk eS rf sm;jzihf jc,fv,fxm;jyefojzihf usuo f a7zG\jH zdK;vSay
jzpfaom taqmufttkrH sm;ukd aqmufvkyfcJh-uonf? onf? jywif;rS 7mifpHkrSefwkd\. ta7mifonf twGif;
jrefrmEdik if HwGif jrdK\jyjynf7Gm. usuo f a7aqmiftjzpf aqmif rsm;udkyg awmufajymifxGef;vif;aponf? yHko
jrdK\OD;7GmOD;Y a7Fa7mifwajymifajymif awmufyaom !meftrsKd;rsKd;jzihf uoD'7,f bk7m;&Sdc;dk ausmif;-uD;rsm;
ausmif;uef bk7m; apwDyx k ;dk ponhf omoema7;qdik 7f m udk wnfaqmufcJh-uaomfvnf; a*ghoyHkpHrSmyif7if;
taqmufttHkrsm; aqmufvkyw f nfxm;-uouJo h \dkyif jzpfonf?
150
www.foreverspace.com.mm
uoD'7,fb7k m;7Sad usmif; uopfyif
151
www.foreverspace.com.mm
uopfyif uonf;vlrsKd;
152
www.foreverspace.com.mm
uonf;vlrsKd; umusLyGwfyif
xm; cJjh cif;jzpfonf/ avmuDusr;f / eQwfEiS hf aA'ynm xuf a7mufonhw f idk fatmif wnf7cSd aJh vonf? oDayg
wd\kwGif xl;c`ef-uaom uonf;ynmonfwdk\rSm bk7if rif;vuf xufwGif zGJ\pnf;xm;aom jrefrmwyfrawmf
{u7mZf wd\k. twdik yf ifcH rif;q7mrsm;tjzpf tr=xrf; -uD;. pk-u;D tr=xrf;wGif yg0ifaomjrif;tr x = rf;wk\w d iG f
7onfh tqifo h \ydk if wufa7mufc\o J nfuakd wG\7onf? uonf;jrif; wyftiftm;rSm xrf;udk 622jzpfI jrif;
r+dyl7uonf;vlrsKd;tcsdK\rSm trsKd;jrwfaom wyf. aemufaxmuftiftm;rSm 6220jzpfa-umif;
jAm¦+ tEG,0f ifrsm;jzpf-uonft h wdik ;f [dNLbm om od7onf? xdkrSwyg; jrefrmbk7ifvufxufwGif jyef
0if jAm¦+rsm; uJhokd\ tjcm;trsK;d tEG,f tjcm;Zmwf wrf;&d;k cH7aom 0eftjzpf uonf;0ef wpfO;D udk uonf;
0ifwdk\u ay;vSLylaZmf-u onfwdk\udk cH,lpm;aomuf vlrsKd;xJrS cef\xm;onfudkawG\7onf?
-uonf? jA¦+tEG,0f ifr[kwaf om uonf;vlrsK;d wd\k 0wfpm;qif,ifyHkrSm tdN,wdkif;om;[dNLrsm;ESifh
rSmrl txufYqdck ahJ om vufry= nm/ okcrk ynmvkyif ef; qif aomfvnf; jrefrmEkdifiHwGif tae-umjyDjzpfonfh
rsm;tjyif v,f,mvkyfudkifjcif; ponfhjzifh touf twkid ;f ud, k t
f xufyidk ;f wGif jrefrmrsm;uJo h \dk 0wfqifI
arG;0rf;a-umif; -uavonf? udk,fatmufydkif;wGif 'dkwDudkcg;awmif;usKdufI 0wf
r+dy7l uonf;wd\krmS jrif;pD;twwfwiG f aumif;pGm -uonf? tcsK\drmS rl jrefrm wd\kuo hJ \dyk if 0wfqif-uonf?
u`rf;usif -uonfhtwdkif; ukef;abmifacwftvsif rdrw
d \d.
k rl7if;bmompum;tjyif jrefrmpum;ukdvnf;
jrefrmEkdiif H upOfu h 7Jjzpfaecsderf sm;wGif jrefrmEkdiif wH iG f; ajymqdk-uonf/ jrefrmwdk\ESifhtwl qufqHaexdkif-u
odk\0ifa7mufum xdyg;wdkufcku d fEkdicf Jh-uavonf? okd\ aomfvnf; 7yfuu G faus;&Gmrsm;wGif rdrw d \kdtpkEiS fh rdrwd \kd
xdyg; wdkufcdkufcJhonfudk wHk\jyefaomtm;jzifh ukef; oD;jcm;aexdik -f uavonf? OD;b&Sif?
abmifacwfwGif txufYqdkcho J nfhtwdki;f jrefrmwd\ku
oGm;a7mufwdkufcdkufjcif;om jzpfayonf? jrif;onf umusLyGwfyif ? ?umusKyGwfyifonf ta&S\tdN, d
ausmw f dk\om upm;Ekdifaom *lvDupm;enf;rSm r+dyl7 usGef;pk/ yo~L;usGef;qG,fESifh -opa-w;vD;,m;wdkuf
uonf;jynfrS pIay:aygufco hJ nf[k tcsK\dynm7Sw d \ku
d tylydkif;a'orsm;Y aygufaom opfyifwpfrsKd;jzpfI
,lq-uonf? tavmif;rif;w7m;-uD; vufxufrSpI jrefrmEdkiif w
H iG f jrdwfe,fY awG\7onf? uvefyif [lI
zG\Jpnf;vmcJhaom uonf;jrif; wyfrSm oDaygrif;vuf vnf;ac:-uonf?
Ttyif. t7GufrS
aq;zuf0ifonfh um
usKyG w fq D ok d\ r[k w f
umylwDqDudk xkwf,l
7&S d I jref r mEd ki f i H o d k \
yo~L;uGsef; qG,f zufr S
wifoGif; a7mif;csavh&Sd
cJ h o nf ? qD t ajrmuf
trsm;udrk l pvD;AD; uGse;f rS
7&Sd.?
umusLyGwfqD onf
taiG\y sHv G,f aom qD
jzpfonf? teH\rSm wm
7yifqDESihf y&kwfa7mpyf
xm;aom teH\uJhodk\jzpf
I tvGefpl;&Sonf? T
qDudk &krufwpfZifa7m
ukef;abmifcwf uonf;jrif;wyfrS ppfonfawmfwpfOD; *g(t&d k ; tqpf a 7mif
em) rsm;wGi fvd rf ;7I
153
www.foreverspace.com.mm
umusLyGwfyif umuG,fa7;0ef-uD;Xme
154
www.foreverspace.com.mm
umuG,fa7;0ef-uD;Xme
155
www.foreverspace.com.mm
umuG,fa7;0ef-uD;Xme umuG,fa7mif
156
www.foreverspace.com.mm
umuG,fa7mif
157
www.foreverspace.com.mm
umcsif; umqmAsefum t,f
wGif aexdik -f uonfo h W0grsm;. ta7mifrmS rl obm0 vnf; ouf0ifI/ yif;,acwfwGif 'dkif;rsm;umrsm;
tavsmuf tndK 7ihaf 7mif jzpf-u.? xko d W0grsK;d &Srd eS ;f udk udik af qmifum ppf[efcif;usi;f ucke, f if; oDqakd vh
udk,if;wkd\aexdkif7mae7mrS xGufcGmaomtcgusrS &Sdojzifh umoDcsif; umcsif;[kac:qkdjcif;jzpfonf?
awG\jrifo&d dES idk af vonf? jrefrm*ª0ifwGif umcsif;tenf;i,fr~om awG\7
tcsKd\ oW0grsKd;onf 0yfIaewwf-uonf? xkd onf? jynfrif;rsuEf mS &Snf vufxuf a7;om;cJhaom
oW0grsK;d onf0yfIaeonfhtcg aoaeouJhodk\ xif tHk\umrnf; -unf;um&dku-udK;/ ysOfaxmifrdk; tpcsD
rSw7f ojzifh awG\onft h cgaumufIyif ,lrw d wfonf? umcsif;wpfyk f/ oU7mZf 6^4 ckESpf yif;, wpfp;D &Sif
oW0grsm;onf Ekd;aeonfhtcgrsm;wGif wdrf;a&Smif oD[olrif;vufxuf a7;om;cJah om cg;ywfawmfrSm
Ekid -f uojzifh oW0grsm;onf ab;tM7m,f rrsm;vSaomf a7Fjcnfpk/H rd=i;f vHk; a7F0wfvHk/ rvHoHk mcsrf;at; tpcsD
vnf; tem;,laeonfhtcgYjzpfap/ tdyaf eonfhtcg umcsi;f wpfy'k f tjyif oU7mZf ^04 ckEpS f jrifpikd ;f ig;pD;
Yjzpfap/ ydI k ab;tM7m,frsm;onf? xkad -umihf obm0 &SifausmfpGmrif;udk,fwkdif oDqdkuckefcJhaom warmif;
ta7mifrsm;onf oW0grsm;udk xkdtcgrsm;Y ydI k um warmif;/ wd\kwarmif;onf/ warmif; baumif; om;
uG,fay;Edki7f ef ta7;-uD;ayonf? avm/ baumif; baumif; tpcsD umcsif;ESihf wm
obm0tavsmufjzpfay:onf umuG,fa7mif. 0wom ewf7mG avm/ ewf7mG avm/ [kww f nf;o~ifcsi;f
oWdonf txl;ojzihf iSufrsm;wGif ydkrdkxif&Sm; ay: o~icf sif; tpcsDaom umcsif;wkd\udkomv~if ,cktcg
vGifonf? Orsm;udk 0yfIaepOf 7efolrjrifEdkif7efrSm awG\7awmhonf?
ta7;-uD;ojzifh iSufrrsm;wGifiSufzdkuJhokd\ajymifvuf yif;,acwfvGefjyD;aemuf tif;0acwf ukef;abmif
aom ta7mifrsm;r&SdbJ ywf0ef;usifrS ta7mifrsm; acwfrsm;wGifumcsif;rsm;pyfqkdonfudk rawG\7acs?
om&Sd-uonf? iSufzdkrsm;onf 7efolESihfawG\-uHKonfh umcsif;wGif tJt+f
tcg ckcHEdkif-ujyD;v~if ysHajy;vkdu ysHajy;Edkif-uaom wkd\wGifuJhokd\ 7moDyef;
a-umifh rdrdudk,fa7;twGuf aumif;pGmumuG,fEdkif rmvf jrdK\jytajctae
-uonf? iSufrrsm;rSm Orsm;udk 0yfay;7onfhwm0ef rsm;udk xnfhoGif;pyf
&Sdojzihftzdkrsm;uJhodk\ awmufyonfh ta7mifrsm; qdkavh&Sdonf/ umudk
om &SdcJhv~if tcsKd\wd7>mefwdk\. 7efrjl cif;udk rkcsc-H u udik I
f u7aom oDcsif;
7ayrnf? tcsKd\iSufzdkrsm;Yvnf;iSufrrsm;uJhodk\yif jzpfaomfvnf; 7Jwif;
obm0ta7mifrsm; &Sdwwf-uonf? tb,fa-umifh 7J c sif ; tzG J \ tEG J \ rsm;
qdkaomf xkdiSufzkrd sm;onf iSufrrsm;uJhodk\yif Orsm;udk avmuf ppfpw d f ppfaoG;
0yfay;wwf-uaoma-umihfjzpf.? tcsKd\7efolrsm; Zmwdr efu dk Edl;aqmf *smukd;rkd;. zcif
onf xdkiSufrsKd;udk &SmazGI pm;aomufEdkif-ujcif;rSm aom oDcsif;rsKd;um; vl0D 'g umqmAsefum
teH\cEH idk f-ujcif;a-umihfjzpfonf? r[kwaf cs?
cgwd\k.ta7mifrsm;rSm olw\dk usupf m;7muGif;rsm;rS umcsi;f . um7ef pepfrmS av;vHk;pyf r[kwaf omf
jrufajcmufrsm;. ta7mifuJhokd\&-dS uonf? pEkduf-uD; vnf; av;vHk;pyfrS qufyGm;aom pepfyif jzpfonf?
wkd\. ta7mifrsm;rSm bm0tavsmufyif awmrS vl;wm;rsm;wGif 7wkn|yfouJhodk\ umcsif;wGifvnf;
opf7Gufajcmufrsm;. ta7mifuJhodk\&Sd-uonf? tcsKd\ oHaygufn|yI f pyfqdak vh&oSd nf?
aom wd7>mefrsm;onf rdrdwd\k.ta7mifrsm;udk obm
0tavsmuf 7moDudkvu dk fI ajymif;vJwwf-u7m/ ESif; umqmAsefumt,f (c7pf 1^55 1^98) ? ?vl0D
usaoma'orsm;Y aexdkif-uonfh wd7>mefwkd\. 'gumqmAsefumonf aumfpDum;usGef;om; aqG-uD;
ta7mifonf aqmif;OwkY tjzLa7mifodk\ ajymif;vJ rsKd;-uD;rS qif;oufojl zpfonf? 1^55 ckEpS w f Gif aumf
oGm;wwfavonf? pDum;usGef;Y zGm;jrifI i,fpOfuyif jyifopfa7wyf
umcsif; ? ?umcsif;onf a&S;usaom jrefrmuAsm wGif 0ifa7muf tr=xrf;cJo h nf? 1^98 ckEpS w f iG f jAdwo d ~
tzGJ\tEGJ\wpfrsKd;jzpfonf? xdkuAsmrSm oDcsif;oabm a7a-umif;AdkvfcsKyf e,fvqif.oab®mwyfESihf jyif
opf a7wyfwd\k,OS jf ydKifwukd cf u
dk fch7J aomEdki;f jrpfwu dk yf YJG
158
www.foreverspace.com.mm
umqmAsefum t,f umwDa,; a*s
159
www.foreverspace.com.mm
umwDa,; a*s um'ife,f*kd+f;csKyf
160
www.foreverspace.com.mm
um'ife,f*d+
k ;f csKyf umeuf*D at
161
www.foreverspace.com.mm
umeuf*D at
-uonfjh yif nDnw G rf ~waom pdwo f abmvnf;&S-d u.? jzpfcahJ omfvnf; xkad iG7if;rSm xkt d csed t f cgu tif'&l;tzk\d
olwdk\. tawG;tac:t,ltqrsm;rSm ,xmblw w7if;wESD;yifjzpfavonf?
us.? rme-uD;7m acgif;rm7mwGifvnf; uBmhpHcsdef tif'&l;. vky7f nfuikd 7f nf xufjrufra= -umifh ,leD
jyKolrsm; jzpf-uonf? wpfpw kH pfcuk kd jyKvyk rf nf[k pdwf ,ef oHpufu$k +Donf wpf&edS x f ;kd wd;k wufc.
hJ ? tif'&l;
ydik ;f jzwfjyD;u aemufqw k af vh r&S-d uacs? xdv k rl sK;d onf onf paumhaoG;yDyt D cGiafh umif;udk rvGww f rf; toH;k
aiGudkcif.?odk\7mwGif ynmudk omIyif cifrif-uav csEdkifcJhavonf? p7dwfenf;enf;jzihf oHr+daumif;
onf? xdktcsufrsm;udk taxmuftxm;jyKv~if aumif; jyKvkyfEkdifonfh enf;vrf;rsm;udk &SmazGtoHk;
tif&l;umeuf*Donf uBmausmf oaX;-uD;wpfOD; jyKjyD;v~if uk$+Demrnfxu G af tmif jyKvyk cf . hJ ? tuif;
jzpfvmcJo Jh nfrmS tH-h ozG,7f mr&Sad y? xkjd yif olpak qmif; yg;aom tif'&l;onf t*®vefjynfo\kd wpfacgufomG ;7m
cJhaom a':vmaiG oef; 300ausmf pnf;pdrfOPmrsm; wGif AufqrD menf;jzifh oHr+djyKvkyef nf;udk twk7vm
udk aemufq;Hk wGif vlxak umif;pm;a7;twGuf 7ufa7m I xked nf;jzifh oHr+dxnfw\u dk kd t-uD;tus,f vkyu f ikd f
pGm toHk;cschjJ cif;rSmvnf;xl;qef;onf[k ,lqzG,f7m a7mif;cschaJ vonf?odk\jzifh tif'&l;onf ESpftenf;i,f
r[kwfawmhay? twGif;Yyif a':vmaiG 5000000 r~ tusK;d jzpfxGef;
tif'&l; umeuf*o D nfpaumhwvefjynf'efzg;rvif; cJah vonf?
jrdK\Y 1835 Edk0ifbmv 25 7ufae\wGif zGm;jrif.? ukex f wk v f yk 7f mwGif p7dwo f ufom7ef tif'&l;onf
tif'&l; 13 ESpfom;t7G,fwGif ol.zcifonf tar7d wpfqihfwufI -uHjyefonf? rD;7xm;ESihf rD;oab®m
uefjynfaxmifpk yifqv D aA;eD;,m; jynfe,fo\dk ajymif; rsm;udk tydkif0,f,lIpuf&kHrsm;Y vkdaomoWK&kdif;
a7F\aexdik fch. J ? xdktcgu tif'&l;.zcifwiG f oab®m rsm;ukd o,f,lydk\aqmifaponf? o,fydk\p7dwfusOf;I
p7dwrf SvJI G aiGyw dk pfjym; wpfcsyfr~ rygacs? xkad -umifh ol.tvkyf&HkrS oHxnfyPnf;rsm;udk aps;E=ef;csKdom
tif&l;onf uav;b0uyif toufarG;r=twGuf pGm ESi hf a7mif; csEdki faomtcg tjydKifqkdif rsm;udk
tvkyv f yk f7&Smonf? a&S;OD;pGm 0gpufwckwGif vkyu f idk f csK;d ESrd v
f mEdik of nf? Tok\jd zihf 1888 ckEpS f a7mufonfwiG f
vsuf aemifwiG f a-u;eef;&Hkwpfco k k\d ajymif;a7F\vyk fukid f tif'&l; umeuf*Donf rD;7xm;vrf; rdkifaygif; 425
cJh.? xdkaemuf yifqDvaA;eD;,m; rD;7xm;uk$+DrS rdkifEiS hf rD;oab®m trsm;udkykid q f kid I f / oHvkyif ef; tjyif/
t7m&S-d uD;wpfO;D onf tif'&l;. vlpGrf;vlp&Syd u Hk dk od&Sd ausmufrD;aoG;vkyif ef;/ a7eHvyk fief;/ oab®musif;vkyf
tuJcwfrdojzifh tif'&l;tm; ol.twGif;a7;r;tjzpf ief;ESihf tjcm;pufr=vufr=vkyfief; trsm;tjym;udk
ac:,l cef\xm;cJhavonf? -uD;yGm;vkdaom pdwfjzifh -udK;udkifEdkifaom tajcodk\a7muf&SdvmcJhonf? 1899
-udK;pm;aqmif7u G v f m7m/ tif'&l;umeuf*o D nf touf ckEpS w f iG f olyikd v
f yk if ef; t7yf7yfukd pkaygif;um umeuf*D
23 ESpt f 7G,w f iG f rD;7xm; XmecGw J pfcu k kd tkycf sKy7f aom oHr+duk$+D[lI zG\Jpnf;wnfaxmifavonf?
t7m&Sdwpfa,muf jzpfvmavonf? 1901 ckESpfodk\ a7mufaomtcgum; umeuf*D.
xdkaemuf ud, k yf idk fp;D yGm;a7;vkyif ef;wckukd vkyfuidk f vufxJwGifa:vm 500000000 r~ ydki&f SdaeavjyD?
vkad om tmomqNa-umifh a7eHvyk fief;wGif 0ifa7muf xkt d cg olonftvkyfciG frStem;,ljyD;v~if ol.pnf;
vkyfudkifcJhavonf? tar7duefjynfwGif;ppf jzpfyGm; pdrfOPmrsm;udk pepfwustoHk;cs7efqN jzpfay:vm
aomtcg tif'&l;umeuf*Donf ppfxJokd\0ifI a&S\ awmh.? Tok\djzihf xkEd pS w f iG yf if tar7duefjynfaxmifpk
wef;ppfrsufEmS rS tr=xrf;7Gufch. J ? jynfaxmifpkzufrS oHr+dvkyfief;tzGJ\-uD;udk zGJ\pnf;wnfaxmifjyD;v~if
'+f7m7olxJwGif wwd,ajrmuf jzpfchaJ vonf? olydkifqkdifaom vkyfief;rsm;udk xkdtzGJ\-uD;odk\ tm;vHk;
ppfjyD;oGm;aomtcg a7eHvkyfief;onf oHvkyfief; vFJtyfvdu k af vonf?
avmuf tvm;tvm raumif;onfudk awG\jrifvm vlwpfa,mufonf rdrpd nf;pdrOf Pm tajrmuftjrm;
ojzifh oHEiS fo h Hr+dvkyfief;odk\ ajymif;a7F\vkyfukid fcJh.? udk ay;urf;vSL'gef;Edik fygvsuf ray;urf; rvSL'gef;bJ
tif'&l;umeuf*o D nf oHvyk fief;wpfcw k iG f tpk0,f xm;I aoqHk;oGm;cJhv~if xkdaojcif;um; tusKd;r&Sd
,lcJh.? xkdaemuf rsm;r-umrD rdwfaqGtcsKd\ESihf yl; aojcif;omwnf;? Tum; oaX;-uD;tif'&l;umeuf
aygif;I,le, D ef oHpufu$k +Dukd wnfaxmifvu dk fav *D. pGjJ raJ om ,H-k unfcsuyf ifjzpfonf? olonf pkaqmif;
onf? rwnfaomaiG7if;rSm a':vm 250000 r~om cJhaom yPnf;OPmrsm;udk qif;7Jom;wkd\. tultnD
162
www.foreverspace.com.mm
umeuf*D at umayoD,efawmifwef;
jzifh ajr-uD;xJrS wl;az:7&Sdc. hJ ? odk\jzpfI xkyd Pnf;OPm vl\avmu tusK;d pD;yGm; jzpfxeG f;aprnfh udP[lu rnf
rsm;udk qif;7Jom; vlxk. vufxJodk\ jyeftyf7efrSm onhfta-umif; udPtwGufrqkd xkdaiGxJrS xkwfEkwf
ol. wm0efjzpfonf[, k lqxm;avonf? tif'&l;. toH;k jyK7efrmS -um; tyfEHxS m;cJah vonf? udk,fykid pf nf;
twGif;oMmefwiG f ighpnf;pdrf ighOPmwnf;[laom igpGJ pdrOf Pmwk\u
d kd rdrw
d pfOD;wnf;twGuf toH;k csr=rSm usOf;
rxm;bJ/ rdr7d &SdcJhaom pnf;pdrfOPmrsm;onf vlxk. ajrmif;vSonfhtavsmuf taumif;qHk;aom toHk;
pnf;pdrfOPmrsm;omjzpfI rdrduacWr~ xdef;odrf; csenf;rSm trsm;twGufvSL'gef;ay;urf;jcif;omv~if
apmifha&Smufxm;7jcif; jzpfonf[k ,lqavonf? jzpfonf[laom om"uudk jyoGm;onfh olaX;-uD;
ydkufqHudk 7atmif&Smjcif;xuf 7jyD;aomydkufqHudk umeuf*Donf1919 ck -o*kwfv 11 7ufae\wGif
tusKd;&SdatmiftoHk;cs7jcif;rSm omIcufcJa-umif; tedPa7mufavonf?
tif'&l;onf aumif;pGmodxm;ESif. h ? odk\tm;avsmfpGm
ol.pnf;pdrOf Pmrsm;udk vl\avmutwGuf tusKd; jzpf
xGef;ap7ef rnfokd\rnfykt H oHk;cs7rnf[laom jy©em umae;7Sif;yif ? ?(aZmfrmF ;-u;D yif7=?)
udk ESpfaygif;rsm;pGmuyif eufeufeJeJpOf;pm;vmcJhI
aemufq;Hk Y ynma7;twGuf toHk;cs7ef qHk;jzwfvku d f umayoD , ef a wmif w ef ; ? ? umayoD,ef
avonf? xkdo\kd qHk;jzwfvku d fjyD;aemuf ol.Zmwdjzpf awmifwef;rSm Oa7mywkdufwGif 'kwd, txif&Sm;qHk;
aompaumhwvefjynf&Sd wUodkvfausmif;-uD; av; aom awmifwef;jzpfI/ csufudkqvdkAg;uD;,m;EdkifirH S
ausmif;odk\ a':vm 1000000 vSL'gef;vkduf.? xkd &l;ar;eD;,m;Edik fit
H xd wnf&jSd yD;v~if rdik f 800 cef\&Snf
aemuf tar7duefjynfaxmifpk yPAwfjrdK\EiS hf 0g&Siw f ef vsm;onf? xkdawmifwef;-uD;onf Oa7mytv,fykid f;
jrdK\rsm;wGif umeuf*D trnfjzifh ynmjr|ifhwifa7;tzGJ\ &Sd ajr-oZmxufoefaom vGijf yifa'oudk 0ef;7Hxm;ouJh
rsm;udk wnfaxmifxm;cJh.? ol.csufjr|Kyfa'o odk\&SdI awmifbufrSvmaom rdk;udk7apvsuf ta&S\
jzpfaom 'efzg;rvif;jrdK\&dS pmoifausmif;rsm;twGuf ajrmufbufrS vmaomavat;udk umuG,fay;onf?
vnf; aiGtajrmuftjrm; vSL'gef;cJhavonf? awmifapmif; awmifcg;yef;wkd\wGif xif&SL;awm-uD;
xkdjyif ol7Jaumif;rsm; csD;jr|ifha7;/ u_vDvlrsKd;rsm; rsm;&Sdaomfvnf; awmif.txufydkif;wGif opfyif-uD;
tm;ynmoifay;a7;ESifh t*®vdyfpmvH;k aygif; jyKjyifa7; rsm; raygufEdkifbJawmifxdyfY a7nd|yifESihfopfuyf
udPrsm;twGufvnf; 7efyHkaiGtajrmuftjrm;udk oD; arSmw f kd\om aygufa7muf-uonf?
oef\xm;cJo h nf? touft7G,-f uD;7ifI h tvkyf rvkyEf ikd f awmifwef;-uD;wpfavsmuf rsm;aomtm;jzifhay
awmhaom ausmif;q7mrsm;tm;vnf; tjidrf;7dQm 3000 rS 5000 txd jrihfaomfvnf;/ tcsKd\aom
axmufyHhxm;cJh.? uBmay:&Sd pm-unhfwkdufrsm;udk awmifxdyfrsm;rSmrl ay 8000 ausmf 9000 eD;yg;r~
vnf; aiG tajrmuftjrm; axmufyv hH LS 'gef;cJah vonf? jrihf-u.? tjrifhqHk;tydki;f rSm csufudkqvdkAg;uD;,m;
olaX;-uD; umeuf*. D taxmuftyhHjzihf wnfaxmif EdkifiHY&Sdaom wm;x7m;awmifpkjzpfonf? jrihfrm;
zGiv fh pS fxm;aom pm-unfhwu kd faygif;rSm uBmt7yf7yf aom awmifxdyrf sm;rSm wpfESpv f ~if 9 vcef\r~ ESif;zkH;
wGif 3000 cef\r~&o dS nf? xkrd w S pfyg;vnf; uBmay:Y tkyaf e-u.? tcsKd\ awmifxdyfrsm;ay:wGif a7ieftikd f
ppfrufwu dk cf u
kd rf r= sm; yaysmufum xm0pOfjidr;f csr;f a7; rsm;&SdI xkdtkdifrsm;rS yifv,fESifh wpfenf;wpfvrf;
7&Sdap7ef 7nfoefI te,fe,ft7yf7yfokd\ vSnhfvnf qufoG,faeonf[k tcsKd\u ,lq-uonf?
w7m;a[majymjcif;/ pmtkypf mwrf;rsm; a7;om; xkwf xdak wmifwef;-uD;rsm; wnfae7mrSm Oa7mywdu k w
f iG f
a0jcif; tp&So d nfh jidrf;csrf;a7; vkyfief;rsm; twGuf wGi;f xGufyPnf; t-uG,f0qkH;aoma'ojzpfI a&F/ cJ/
vnf; aiGoef;aygif;rsm;pGm vSL'gef;cJhavonf? aiG/ a-u;eD/ cJ/ oGyf/ oH/ ausmufrD;aoG;ESihf a7eHrsm;
aemufqHk;Y tif'&l;. vufxJwGif a':vm xGuaf vonf? uke;f jrihyf ikd ;f rsm;wGif oda¶mqm;tajrmuf
25000000 r~omcsefvSyfI a':vm 125000000 tjrm; wl;az:7&Sdonf? xdkawmifwef;a'o&Sd awm
r~ukd xde;f ode;f apmifah &Smuf7ef e,l;a,mhjrdK\wiG f umeuf -uD;rsm;wGif 0uf0/H 0Hyak vGESihf a-umifjrD;wdkpaom om;
*D aumfykad 7;&Si;f [lI x7wftzGJ\wpfckuzdk GJ\pnf;jyD;v~if 7Jrsm;ESihf vif;,kef/ 0Hvkd paom iSuf7Jrsm; &Sd-uonf?
163
www.foreverspace.com.mm
164
www.foreverspace.com.mm
umzD
jzpf.? xkdaemufumzDukd *sm;Ag;u`e;f ESio hf D [dk uf `ef; EdkiI f wpfyifwnf;rSmyiftyGifEh iS ht f oD;pdr;f / toD;rSnfh
rsm;wGif pwifpdkufysKd;vm-uI xkdrSwpfqihf tylydkif; rsm;udk wpfjydKifeuf awG\7wwfonf?
a'orsm; okd\vnf; wpfpwpfp jyef\yGm;oGm;avonf? umzDoD;rsm; rSnfhaomtcg toD;rsm;udk cl;Ijzpf
,cktcg uBmwGif umzDtrsm;qHk; pdu k yf sKd;vsuf&o dS nfh ap/ atmufrSt0wfcHum tyifudk v=yfay;Ijzpfap
a'oum; awmiftar7duwdkuf&Sd b7mZD;Ekdiif H jzpf.? odrf;,l7onf? xkdaemufenf;trsKd;rsKd;jzifh tajcmuf
umzDyifonf ylaEG;aom wdkif;jynfrsm;Y txl; vSrf;jcif;/ taphc`wfxkwfjcif;rsm;jyKvkyf-uonf? odk\
ojzifh yifv,fjyiftxuf ayaygif; 1200 ESihf ay aomf toD;rSnhfwGif taphtjyifzufY tom;zwf&Sd
2000-um;&Sd a7aumif;pGm7aom ukef;jrifha'orsm; ae&Hkru taphay:wGifvnf; tajr|;cGHrsm; 2xyfr~
wGif aumif;pGmjzpfxGef;avh&Sdonf? umzDyifonf uyfaeao;onfh twGuf taphc`wfonhftvkyfrSm
tjrJpdrf;tyifuav;rsKd;jzpfI tvdktavsmufypfxm; rvG,fulvSay? taphrsm;rS tajr|;pifoGm;atmif vkyf
v~ifay 20 ausmfjrifhwwfonf? okd\aomf pdkufysKd; 7mwGif taphrsm;udk wpfenf;enf;ESifh tajcmufveS f;jyD;
xm;aom jcHrsm;wGiftoD;rsm;udk vG,fvifhwul aemuf 'vdrhfrsm;ESiv fh Sdrhfay;jcif;/ yGwfxkwfypfjcif;rsm;
qGwfcl;EdkifpdrfhaomiSg tyifrsm;udkcsKdifay;avh&Sd-u jyKvkyf7onf? aemufqHk;Y taphrsm;udk c`wfjyD;aom
onf? umzDyifwiG f t&GuEf iS fh tudik ;f rsm;qHo k nfh t&Guf tcg t&G,t f vdu
k f tpm;pm;cGjJ yD;v~if tdw-f uD;rsm;wGif
n|mcGrsm;wGif tvGefarF;-udKifonhf yef;jzLrsm;tpkvku d f xnfhI EdkifiHjcm;okd\ wify\dka7mif;cs-uonf?
yGifhwwf-uonf? umzDyifrsm;onf 3 ESpfom;t&G,f teH\t7omESihf jynfhpHkonfh umzDudk aomufoHk;
cef\wiG f pwifo;D yGiv
hf m-uI 5 ESpo f m;t&G,w f iG o
f ;D tm; Edik f7eftwGuf umzDaphtpdrf;rsm;udk ndK0ga7mif7atmif
jynfhpHkvmonf? wpfyifv~iftESpf 20r~-umatmif avSmaf y;7ao;onf? Tod\k avSmaf y;7mwGif *&kwpdu k jf yK
oD;yGihfavh&o
dS nf? toD;rsm;onf yxrYtpdrf;a7mif vky7f efvk. d ? odk\r[kwfv~if vkdonft h eH\t7om xGuf
jzpf.? xkad emuf 0gvmjyD;v~if aemufq;Hk wGif eDoGm; rvmbJaewwfonf? a&S;uumzDaphrsm;udktdrfrSm
onf? 7moDOwkaumif;aom a'orsm;wGif umzDyif yif avSmf,l-uaomfvnf; ,cktcgYrl Ttvkyfudk
onf wpfESpv f ~if ESp-f udro
f k;H -udrfwidk fatmif yGiEfh idk foD; &Hk-uD;rsm;wGif t-uD;tus,f vkyfudkifvsuf&SdayjyD?
165
www.foreverspace.com.mm
u70du/o~if u7a0;yif
umzDaphrsm;udk avSmjf yD;aomtcg tr=e\f-udw7f jyef.? tus,f pdkufy sKd;aoma'orsm;rSm tar7duwd kuf
umzDtrsK;d rsKd;udk a7mpyf7mwGif tcsKd\tvkyf&Hk-uD;rsm;Y tv,fydkif;/ rUqDudkEdkifiH/ tma7AsusGef;qG,f/ tm
t7omaumif;raumif;udk prf;oyf7eftwGuf usGrf; z7duwdkufESihf tdN, d Ekdifi&H Sd tcsKd\a'orsm;/ oD[dkf
usifaom ykCdKvfrsm;udkyifv~if iSg;7rf;xm;-u7onf? usGe;f / qlr-wmuseG f;/ *sm;Ag;useG f;ESifh ypdzw
d o f rk]7m
umzDudk tr=ef\-udwfjyD;v~ifjyD;jcif; azsmfaomufEkid fv~if twGif;&Sd usGef;rsm; jzpf-uonf?
taumif;qHk;jzpfonfukd awG\7onf? umzDukd azsmfaomuf7mwGif a7qlqljzifh aumif;
umzDwGif uufzt D if;ac: "mwfwpfrsKd;yg0ifonf? pGmESyfay;zk\d ta7;-uD;onf? umzD7nfuo dk l\csnf;ouf
xk"gwfrsm;vufzufajcmufwGif yg0ifaom oD;tif; ouf aomufolvnf;&SdI/ EGm;Ekd\o-um;wkd\ESihfjzpfap/
ESihftwlwlyif jzpfaomfvnf; oD;tif;"gwfxufydkI -uufOtumESihfjzpfap/ azsmfaomufolrsm;vnf;
jyif;onf? umzDudkpGJjcif;rSm xdk"gwfa-umifhyifjzpf.? &Sdonf? tcsKd\ aysmfyGJpm;&Hkudk ,cktcg umaz;[k
umzDudktm;aysmhapvdkv~if tjcm;yPnf;rsm; a7mpyf vnf;ac:avh&Sd-u7m xkdpum;rSm umzD odk\r[kwf
ay;jcif;jzifh xkd"gwfudk vdkoaavmuf avsmhcsxm;Edkif umzDqkid [ f t k "d_g,f7aom jyifopfpum;jzpfonf?
onf?txl;ojzihf Oa7mywdkufwGif cspfudk7Dac: opf
jrpfwrsK;d udk tr=e\f-udwIf umzDEiS fh a7mpyfum a7mif;cs umaAmfvpft ufq pf ? ?zDaem [kvnf;ac:
aomufoHk;avh&Sd-uonf? tcsdK\ r&dk;ajzmifhaomukef aom umaAmfv pf tuf q pfu d k ausmufr D ; aoG ;
onf r sm;onf cspfu d k 7 D omru tjcm;opf jrpf uW7mrS tqifhqifhaygif;cHenf;jzihf xkwf,l-u.?
opfaphrsm;ESihf wr*®vm a7mpyfI a7mif;csonft h cgrsK;d odk\aomft-uD;tus,f a7mif;cs7eftwGufrlum; uW
vnf;&Sdao;onf? 7m tqDjzpfaom AifZif;rS "gwfaygif; pyf,l7onf?
umzDtrsKd;aygif; 80 cef\&. dS ? odk\aomf tma7Asef "gwfaygif;pyf,lenf;rSm AifZif;udk tcdk;aiG\waxmif;
ESihf vkdufAD;7D;,ef; umzDyifESprf sKd;uko
d m trsm;tjym; axmif;xGufaeaom qmvzsL7pftufqpfESihf a7mI
pdkufysKd;avh &S-d uayonf? uBmay:wGif b7mZD;EkdifiH AifZif;qmvzGefepf tufqpfjzpfap.? xkdaemuf Aif
ESihf taemuftdNd,usGef;pkwkd\rSvGJI umzDudk t-uD; Zif;qmvzGefepftufqpfukd wpfzef aumhpwpfq'kd gESihf
166
www.foreverspace.com.mm
umaAmfvpftuftpf umAkd[kduf'7dwf
167
www.foreverspace.com.mm
umAGef umAGef'kdiaf tmufqkduf
vktd yfI rde;f uav;rSm u,fvk7d D 1950 rS 2250txd 7&Sod nf? atmufqD*si/f [dkuf'&dk*sif ESpfrsK;d vk;H ESih"f gwf
vkdavonf? a,mufsm;-uD;rsm;rSm olwkd\. v=yf&Sm; aygif;pyfaomtcgwGif tufqw D pftufqpfuo Jh k\daom
oGm;vmr= tenf;trsm;udk vkdufI u,fvkd7D 2500 -o*Jepftufqpfrsm;ESifh t,fvukda[muJhokd\aom
rS 4500 xdvkdI rdef;rrsm;rSm u,fvdk7D 2100 rS umAd[ k kud 'f 7dwf j'yfaygif;rsm;udk7&So d nf? umAGefonf
3000 txd ae\pOf vdktyfonf? oWKrsm;ESihfvnf;aygif;pyfEdkif7m xkdj'Afaygif;rsm;udk
umAdk[u dk 'f 7dwfygaomtpm;tpmrsm;wGif tmvl;/ umAdkuf[kac:.? txif&Sm;qH;k aomumAdkurf mS u,f
aygifrek f\/ ajymif;zl;/qef/o-um;/ iSuaf ysmoD;/ vdrfarmf vqD,rfumAdkuf jzpf.? u,fq, D rfumAdkuf tay:
oD;/ yef;oD;/ c7rf;csOfoD;/ qD;oD;/ rkefvmO0g yJESihf wGif a7tenf;i,f avmif;csvkdufv~iftqufwDvif
[if;oD;[if;&Gufrsm;yg0ifonf? tpm;tpmrsm;udk "mwfaiG\jzpfay:vm.? umAGefonf ouf&Sdt7mrsm;
usEG yfk w
f \dk pm;aomufvu kd af omtcg tpmtdrf twGi;f od\k wGif ta7;-uD;aom "gwfzufyPnf;wpfcktjzpf yg&Sd
a7mufoGm;v~if tpma-u csufjcif;jzihf umAdk[dkuf' onfukd awG\7onf?
7dwf ponfh"gwfrsm; jzpfvmaponf? xkdodk\ "gwfrsm; pdefESifch Jeufwkd\onf yHkaqmifcJjzpfaom umAGerf sm;
jzpfvmaomtcg udk,cf ¶m-uD;yGm;tm;&Sv d m7ef aqmif jzpf-u.? yHkaqmifcJr[kwfaom umAGefrsKd;rsm;vnf;
&Gufay;-uonf? az:jycJhaom tpm;tpmrsm;xJwGif &Sdao;onf? qDr=id f;/ rD;aoG;/ t&d;k rD;aoG; ponfwkd\rSm
o-um;onf -uGufom;rsm; oefprG f;a7;twGuf txl; yHkaqmifcJvJr[kwfaom umAGefrsm;jzpf.? a7eHudkrD;
tm;ay;onf? &d=\vdkufaomtcgY qDrd=if;udk7&SdI/ armfawmfum;
wdkif,mrsm; ydkrkcd idk fcahH tmif jyKvkyf7mYvnf;aumif;/ yHk
umAGef ? ?trsK;d orD;rsm; txl;ojzihf wefz;kd xm; ESdyfrif jyKvkyf7mYvnf;aumif;/ t-uD;tus,f toHk;
-uonfh pdefESihf uBmhae\pOfoHk; yPnf;wpfckjzpfaom 0if.? rD;aoG;udk "gwfaiG\um rsuEf mS zH;k wGif toH;k cs7.?
cJwHwGifyg&Sdonfh *7ufzdkuf (cJeuf)wkd\onf tjcm; t&dk;udk avvHkrD;zkdwGif rD;u`rf;apaomtcg t&dk;rD;
rnfonfhyPnf;ESihfr~ ra7maom umAGeftppfrsm;om aoG;7&SdI/ xdkt&dk;rD;aoG;udk o-um;vkyfief;wGif o
v~if jzpf-u.? ausmufrD;aoG;ESifh rD;aoG;wk\donf um -um;t0gudk tjzLa7mifjzpfatmif c`w7f mY toH;k jyK7.?
AGeftppfrsm;r[kwf-uaomfvnf; umAGeftrsm;qHk; umAGefonf wd7>mefEiS hftyifwkd\ touf&SifI -uD;
yg&Sad om yPnf;rsm;jzpf-u.? tcsK\daom ausmufr;D aoG; xGm; oefrmvmap7ef t7if;cHyPnf;wpfckjzpfaom
taumif;pm;rsm;wGif umAGef 7mcdkifE=ef; 90 txd a-umihf/ rnfhonfhtpm;tpmrnfonfh t0wftpm;
yg&Sdonf? Yrqkd umAGefyg&Sd.? o-um;/ umzD/ axmywf/ vuf
tjcm;yPnf;rsm;ESihf a7maESm aygif;pyfvsuf&Sdaom zufajcmufpaom pm;ukefaomufukefrsm;ESihf tus
umAGefj'yfaygif;rsm;rSm trsm;tjym;&Sd.? umAGefj'Af vHkcsnftp&Sad om txnft0wfrsm;rSm umAGeft7if;
aygif; rnfr~ rsm;jym;oenf;[lrl "gwkaA'ynmudk cHI jzpfvm-uaom yPnf;rsm;yif jzpfonf?
tif-o*Jepf uifrP-wDEiS hf -o*JepfuifrP-wD[I l ESprf sKd; umAGeo f nf j'yfpifwpfckjzpfI tufwrftav;q
ESppf m;yif cGjJ cm;xm;7onf? -o*Jepf uifrP-wDqko d nf 12 &Sjd yD;v~iftufwrfeyH wfpOfrmS 6 jzpf.?(ausmufr;D
rSm umAGefj'yfaygif;rsm; ta-umif;csnf; oufouf aoG;/ *7ufzdku/f pde/f rD;aoG;7=? )
ESihfom oufqkdiaf om"gwkaA'jzpfI/ ,ae\txd od&Sd
xm;aom umAGefj'yfaygif; ta7twGuf 3 odef; umAGe'f ikd af tmufqu kd f ? ?umAGe'f ikd af tmuf qkud f
eD;yg;&Sdonf[k qko d nf? ("gwfaiG\) onf umAGeftufwrfwckEiS fh atmuf qD*sif
umAGefygaom yPnf;udk avxJwGijf zpfap/ atmuf tufwrfEpS cf w k \dk aygif;pyfz\pJ G nf;I 77Sad om "gwfaiG\jzpf.?
pD*six f wJ iG jf zpfap/ rD;wku
d af y;vdu k v
f ~if umAGe'f ikd af tmuf "gwkoau®wrSm ÝÑî jzpf.? xkd"gwf aiG\onf
qduk "f gwfaiG\ jzpfay:vmonf? atmufp*D siv f vkH akH vmuf avxk.tyHkwpfaomif;wGif av;yHkr~ yg0if vsuf7. dS ?
avmuf r7&Sdonfhtcg umAGerf Gefatmufqdu k "f gwfaiG\ t7 Gu fp dr f;ve f; aom ty if rs m; onf t pm
jzpfay:vm.? umAGeEf Sih[ f ukd 'f &dk*sifw\kd "gwfaygif;pyf tm[m7tjzpfjzihf umAGe'f ikd af tmufq'dk f ("gwfaiG\)udk
aomtcg rufodef;"gwfaiG\udkvnf;aumif;/ "gwfqD &=oGif;I atmufqD*sif ("gwfaiG\)udk &SLxkwf-u.?
uJo h k\daom [du k 'f &du
k mAGejf 'yfaygif;rsm;udv k nf;aumif;/ vlESihfwd7>mefwkd\url atmufqD*sif ("gwfaiG\) udk
168
www.foreverspace.com.mm
umAGef'idk af tmufqkduf
169
www.foreverspace.com.mm
umAGef'idk af tmufqkduf
170
www.foreverspace.com.mm
umAGefreG fatmufqkduf umrjrdK\
umAGefrGefatmufqdkufudk umAGe'dkifatmufqdkufrS
vnf;7&SdEdik .
f ? umAGe'f ikd fatmufqu
kd f "gwfaiG\udk 7J7J
awmufaeaom rD;usD;cJrsm;tay:rS jzwfoef;oGm;
apjcif;jzifh umAGefrGefatmufqdkuf "gwfaiG\udk7&SdEdkif
onf?
ÝÑî õ Ý ã î ÝÑ
o7ufc&kdif umrjrdK\. jrifuGif;wpf7yf
umAGe'f ikd af tmufqu
k d f § rD;us;D cJ Ó umAGerf eG af tmufqu
kd f
171
www.foreverspace.com.mm
umrjrdK\ umvuWm;jrdK\
rd(,cka7Fjrifwif) qkawmif;jynfhapwDudk wnfxm;cJh qH;k jrpfcjJGzpfaom [l*vDjrpf urf;ay:wGif wnf &So d nf?
onf[kvnf;tqkd&Sdonf? xkdapwDteD;&Sd ay 40 b*®vm;atmfrS 86 rdkifc ef\ uGma0;aomfvnf;
ausmfjrifhaom jcao®h&kyf 2 ckrSmvnf; OD;aqmif;. euf&=id ;f aumif;rGeaf om qdyuf rf;&Sdjcif;a-umifh yifv,f
aumif;r=jzpfonf[kqo dk nf? ul;oab®m-uD;rsm; 0ifxu G o
f mG ;vmEdik o f nf? **®gjrpf0rS ;f
umrjrdK\rSm ta7mif;t0,f pnfum;aom jrdK\uav; ESihf jA¦ykW7jrpf0Srf;wkd\rS xGufaom0g/ *Hkav~mf/bdef;/
jzpfonf? umrjrdK\e,fwiG f aq;rsm;pdu k yf sKd;I aq;jyif; pyg;/ vufzufajcmuf/ o-um;/ ydk;/ om;a7pdr;f paom
vdyfrsm;udk t-uD;tus,fxkwfvkyfonf? *Gsrf;axmif ukepf nfrsm;onf jrpfvrf;rSvnf;aumif; wl;ajrmif;vrf;
umraq;rSm jrefrmEdkifiHvHk;xif&Sm;aom aq;rsKd; rSvnf;aumif; umvuWm;jrdK\okd\ pk&Hk;a7muf &Sdvm
aumif;wpf7yfjzpfonf? aq;tjyif -uufoGef/ i&kyf/ -uonf? rD;7xm;vrf;-uD;3 ckuvnf; umv
txnftvdyf/ 0g;/ zsmrsm; xGuf&dSao;onf? umr uWm;jrdK\Y qH-k uonf? jrKd \wiG ;f ESifh jrdK\ywf0ef;usiw f \dw
k iG f
jrdK\e,frS xGufaom uGsef;opfrSm jrefrmEdkifiHrS jynfy 0gpuf/ *Hkav~mfpuf/ o-um;pufponfh puf&Hk-uD;rsm;
odk\ydk\xkwfaom u`e;f opfrsm;. 15 yHk 1 yHkcef\&do S nf? vnf;&Sdonf? [l*vDjrpf urf;wpfav~mufY&Sdaom
umrjrdK\e,fwGif xif&mS ;aom taqmufttHrk sm;rSm 10 rkdifcef\&Snv f sm;onfh urf;uyfqdyrf sm;ESihf oab®m
ra';07yfuGuf&dS arc0wDjrdK\pm;wnf a7Fjrifrdbk7m; usi;f rsm;rSmvnf; jrpfa-umif;oGm; avS oabmuav;
jrif'ifukef;&Sd tavmif;pnfolrif;-uD;wnf a7Fjrifwif rsm;ESi hf yifv,ful; oab®m-uD; rsm;uke fpnfc sif ;
bk7m;/ uefOD;ukef;&Sd bk7m;abmfbk7m;/ ewfrD;ukef;&Sd zvS,fum o,f,lydk\aqmif7m qdyf-uD;ozG,f jzpfae
azgifawmfO;D bk7m;/ rka}muke;f &Sd a7Frak }mbk7m; ponfw\dk onf? xkdta-umif;wkd\a-umifh umvuWm;jrdK\onf
jzpfonf? tdNd,EdkifiH.wHcg;r-uD;wpfck jzpfaeonf omru/
uBmha7mif;0,fa7;Yvnf; txl;yif xif&Sm;vsuf &Sd
umvuWm;jrdK\ ? ?umvuWm;jrdK\onf tdN, d avonf? wpfzufurf;&Sd a[mif7mjrKd \o\adk yaygif; 1530
EdkifiHwGif t-uD;qHk;jzpfI **®gjrpf.taemufbuf &Snfaom aAghcw H efwm;-uD;wpfck azgufvkyfxm;7mxkd
172
www.foreverspace.com.mm
173
www.foreverspace.com.mm
umvuWm;jrdK\
174
www.foreverspace.com.mm
umvmaomurif; umvD'go
175
www.foreverspace.com.mm
umvD'go umvDzkd;eD;,m;jynfe,f
176
www.foreverspace.com.mm
umvDzd;k eD;,m;jynfe,f
177
www.foreverspace.com.mm
umvDzkd;eD;,m;jynfe,f
178
www.foreverspace.com.mm
umvDzkd;eD;,m;jynfe,f umvkdif; wD
179
www.foreverspace.com.mm
umvdkif;jrdK\ umK'g,dax7f
uG,v f eG tf edPa7mufav7m umvdki;f rSm r-uHKb;l atmif onf? OD;xkyfvkyfjcif;/ txnftvdyf 7ufvkyfjcif;/
ylaqG;cJhonf? Todk\ ZeD;onfaoqHk;jyD;aemuf um ADpuGwf rke\f vkyjf cif;wk\drmS xif7mS ;aom vkyif ef;rsm;jzpf
vdkif;onf xl;jcm;aom pmtkyfrsm;ukdra7;Edkifawmh -uvsuf/ oH7nfusK&d krH sm;ESifh tif*sifeD,m tvky&f krH sm;
bJtouf 86 ESpw f Gif tedPa7mufavonf? vnf; &Sdonf? rD;7xm;vrf;qHkjrKd\wpfjrdK\jzpfI/
umvdkif;. vuf7mrsm;wGif pma7;ol. pdwfae vef'efjrdK\rS rD;7xm;vrf;twkid f; rdik f 300 cef\ uGma0;
oabmxm;udk a-u;rHkjyifwGif jrif7bdobJokd\ xif onf? umvkdif;jrdK\ vlOD;a7rSm 65000 cef\ jzpf.?
&Sm;pGm awG\jrif7onf? olonftay:,H[efaqmifr=
twkytrsm;udk vGefpGmyif rkef;wD;I xkHxkdif;EHktjcif; umK'g,Dax7f ? ?umK'g,Donf a*gwrjrwf
udk &=wfcsonf? tv[©tcsdeu f ek fjcif;xuf tvkyf pGmbk7m;tavmif; od<rif;om;ESifh wpfjydKiw f nf;zGm;
vkyfjcif;udk ydkrdkESpfouf jrwfEdk;.? ol.tvkyfxif aom zGm;zufawmfwpfOD;jzpfonf? oli,faz: upm;
ay:r=xuf tvkyf jyD;pD;jcif;a-umifh 7&SdaomESpfodrfh zuftjzpf-uD;jyif;cJh7 m/ od<rif;om;. zcif
jcif;yDwdudk ydkIvdkvm;[ef wlavonf? oka<g'erif;-uD;onf umK'g,Dtm; trwftjzpfcef\
aESmif;vltcsK\du pma7;q7m-u;D umvdik ;f . oabm tyfajr|mufpm;onf?
w7m;rsm;udk emZD0g'ESifh Ed=i;f ,SOw f wf-u.? umvdik f; od<rif;om;onf bk7m;jzpfawmfrljyD;I 7mZj*dK[f
onf ola7;om;jyKpkcJhaom pmtkyfrsm;wGif w7m; jynfa0 K0efausmif;Y oDwif;oHk; aeawmfrlaom
enf;vrf; rSefuefr=onfyif tiftm;jzpfa-umif;/ vl tcg/ crnf;awmf oka<g'erif;-uD;onf jrwfpGmbk7m;
tcsKd\onf usefvlrsm;xuftqihftwef;jrifha-umif;/ udk zl;awG\vkdojzifh -uGvmawmfrl7ef trwfrsm;udk
'Drdkua7pD0g'rSm 7,fp7maumif;aom 0g'omjzpf t-udr-f udrfvw F fIyihfaponf? tyifhvFwaf om trwf
a-umif;/ vlwpfa,mufpDtm; vGwfvyfr=udk ray;Edkif/ wkd\ vnf; jrwfpGmbk7m;xHokd\ a7mufv~if tajcGt7H
ray;oifah -umif;/ Edik if Hudk tmZmenf wpfOD;OD;uaomf rsm;ESift
h wl tu`wfw7m;7I 7[Mmjzpfuke-f uojzifh
vnf;aumif;/ tm+m&Sif wpfa,mufa,mufuaomf crnf;awmf.pum;udk rav~mufxm;rdbJ &Sd-uonf?
vnf;aumif;/ pDrt H yk cf sKyfoihaf -umif;rsm;udk a7;om;az: oka<g'erif;-uD;vnf; rnfonfh owif;pum;r~
jycJah vonf? xkd oabmw7m;rsm;udk ola7;om;cJah om r-um;od7ojzifhpdwfrcsrf;romjzpfvsuf aemufqHk;
jyifopf awmfvSefa7;/ tmZmenfESihftmZmenfudk wGif umK'g,Dtrwfukad c:I tajcGt7HwpfaxmifEiS fh
av;pm;jcif;/ atmfvDAm u&Grf;0J tp&Sdaom apvFwfjyefonf?
pmtkyfrsm;wGif awG\&Sd7ayonf? jrwfpmG bk7m;xHo\dk a7mufv~iyf if umK'g,Dtrwf
ESihf tajcGt7Hrsm;onf 7[Mmjzpf-ujyefonf? odk\7m
umvdkif;jrdK\ ? ?umvdkif;jrdK\onf t*®vefjynf urfAm wGif crnf;awmf rSm-um;vdkufonfudk rarhavsmhbJ
vefc&dkif. &kH;pkduf7m jrdK\-uD; jzpfI tD'if jrpfay:wGif 60 r~aom *gxmwkd\jzifh uydv0wf aejynfawmfodk\
wnf&daS vonf? paumhwvefjynf e,fpyfESifh 10 rkdif jyefvnf -uGa7muf7efav~mufxm;avonf? xk*d gxm
r~yif ruGma0;aome,fjcm;jrdK\ wpfjrdK\jzpfonf? ausmf ajcmufq,f av~mufxm;csufrsm;um;/ jrwfpGmbk7m;
apmxif7Sm;aom uoD'7,fbk7m;&Sdckd;ausmif;-uD; . pdwfoabmawmf -unfEl;nGwfaysmif;atmif
ESihf 7Jwdkuf-uD;rsm;&Sd7m/ bk7m;&Sdcdk;ausmif;-uD;rSm waygif;7moD. a7ajrawmawmif -oumoavmu
11 7mpkESpftwGi;f u pwifwnfaqmufchjJ yD;aemuf 15 om,m[efudk tzefzef csD;usL;um yihfaqmifaom
7mpkESpfwGif wpfzef jyefvnfwnfaqmufcJhjyefonf? pum;rsm; yg0ifojzifh tvGef om,memaysmfzG,f
umvkid ;f 7Jwudk -f uD;rSm 1092 ckEpS w
f iG f 'kw,
d 0DvsH b7k if &Sdayonf? xkdtcgrS jrwfpGmbk7m;onf 7mZj*dK[jf ynfrS
wnfaqmufchaJ om taqmufttHjk zpfI ,cktcgysuf ,lZem 60 uGmaom uydv0wfjynfodk\ -uGa7mufI
pD; c`wf,Gif;aejyD jzpfaomfvnf; ppfwef;vsm;tjzpf omuD0ifrif;rsm;tm; w7m;a[m-um;awmfrlonf?
toHk;jyKae-uao;onf? xkdodk\ a7S;usvSaom orkdif; umK'g,Dax7fonf 'g,umwd\k .pdwfudk o<g
0if taqmufttHk-uD;rsm;tjyif -uD;us,faom jynf -unfvif jzpfapEdkifaom bk7m;wynfhom;wdk\wGif
ol\taqmufttHk-uD;rsm;jzpfonfh jrdK\awmfcef;r-uD;/ xl;c`efjrihfjrwfqHk;aom ykCdKvftjzpf ukv_om'u
w7m;&Hk;awmf/ jywdkufESihftEkynmjycef;rsm;vnf;&Sd {w'*fb\JG7avonf?
180
www.foreverspace.com.mm
um;'pfjrdK\
181
www.foreverspace.com.mm
um;rkdif;jrdK\ um;aohEikd fiH
182
www.foreverspace.com.mm
um;aohEdik if H
183
www.foreverspace.com.mm
um;aohEikd fiH ud a*s
a7mrwkd\vufwiG 1f 4 7ufwikd fwikd f rD;[ke;f [ke;f awmuf om;jzpfoltm; txufwef; ynm7yfrsm;ukd oif-um;
avmifvsuf jymusoGm;avonf? 7ef wUokdvfokd\ rapvFwfEkdifcJh&SmbJ omref pmoif
bDpD 45 ckESpfavmufwGifa7mrbk7if qDZmonf ausmif;uav;wGifom ynmoif-um;apcJh7onf?
um;aohukd a7mrqif;7Jom;rsm; vma7mufaexkdif7m *sGefrSm i,fpOfuyif r[kwfrcH pdwf"mwfESifh jrifh
e,fopftjzpfjzifh owfrw S fcJh.? xkt d wGuf um;aoh jrwfaom oabmxm;&Sdoljzpf7m ausmifom;wkdif;
onf pnfum;vmjyD;v~if a7mrykdif tmz7due,fy,f q7mwkdif;uyif ol\udck spfcif-uavonf? txl;ojzifh
rsm;. tcsuftjcmjrdK\-uD;jzpfvmjyefonf? okd\aomf olaeaomausmif;rS q7m-uD;.om;ESifhcspfusGrf;
at'D 439 ckESpfwGif Aif;a'gvlrsKd;wkd\ 0ifa7mufwkduf w0ifcifrifcJh7m Ttcsufonfyif *Gsef.aemifa7;ukd
ck dufvk,ufzsufqD;cJhojzifh arS;rSdefoGm ;jyD;v~if zefwD;cJhaom ta-umif;wpfck jzpfvmavonf?
yifv,fm;jypcef;tjzpfo\kdoufav~mcJhavonf? at'D t*vdyfvlrsKd; uAsmq7mwkd\onf trsm;tm;jzifh
553 ckEpS rf pS I Akid Zf if;wku
d tf ifyidk ,
f m. vufatmufcH qdwfjidrf om,maom awm&Gma'orsm;wGif tcsdef
e,fwpfcjk zpfcjhJ yD;v~if at'D 698 ckEpS w f iG f tm7yfvrl sK;d ukev f Geaf pwwf-uaomfvnf; *seG fudrmS rl ol.uav;
wkd\. acsr=ef;zsuq f D;jcif;ukd cHcJh7avonf? b0ukd pnfum;vSaom vef'efjrdK\awmf-uD;wGifom
1881 ckESpfY wsL;epfjynfonf jyifopftpkd;7. ukefvGefapcJh7avonf? tvStyukd oabmuswwf
apmifha&SmufcHe,fwpfckjzpfvmaomtcg um;aoh jcif;um; ud.e*k"d mwfcHyif jzpf.? tvSonf oPm/
onf A7if*sD*d+ k f;tkyfwpfyg;. XmecsKyf jzpfvmonf? oPmonf tvS Tum; ud. 0rf;wGi;f yg,kH-unf
,cktcgYrl a&S;a[mif; taqmufttkH tysuftpD; csufjzpfonf? udtzkd\ avmu-uD;wGif ta7;t-uD;
rsm; pka0;wnf&7dS m jrdK\a[mif;7mr~om use&f adS wmhonf? qk;H aom t7mwpfck wnf;om&S. d ? xktd 7monf tjcm;
r[kwf tvSyifjzpf.?
uda*s (c7pf 1^95 1812) ? t*vyd pf mayorkid ;f udonf olESifhwpfacwfwnf; ay:aygufvmaom
wGif xif&Sm;aom uAsmpmqkdwpfOD;jzpfonfh *sGefud &SJvD/ 0rfZ0yfponfh uAsmpmqkd-uD;rsm;uJhokd\ uBm
onf 1^95 ckESpfwiG f vef'efjrdK\Y zGm;jrifonf? ol. -uD;ukd ajymif;vJvkd/ awmfvSefvkdaom qN&Sdonfh
zcifrSm tn-wjrif;xdef;wpfOD;om jzpfaoma-umifh pmqkrd sK;d r[kwaf cs? tvStywnf;[laom om,monfh
184
www.foreverspace.com.mm
ud a*s udoma*gwrDax7D
185
www.foreverspace.com.mm
udoma*gwrDax7f uDrm;tmwmwyf
wl7uDEdkifiHawmfopf zcif-uD;
ppfr=a7;7mwGifvnf;usGrf;usif EdkifiHa7;wGifvnf; t7nf0aomuDrm;tmwmwyfonf ppfom;b0rSaeI EdkifiH
awmfoRw jzpfvmonftxd EdkifiHESihfvlrsKd;twGuf tajrmftjrif-uD;pGmjzihf pGrf;vGef;wrH aqmif&GufcJholjzpf.?
207mpkESpfwGif uBm\ta&S\ tv,fydkif;rS ay:aygufcJhI uBmhordkif;0if xif&Sm;onfhykCdKvf-uD;wpfOD;yifjzpfonf?
uD;rm; tmwmwyf(c7pf 1881 1938) ? ?wl7uD pwmzg. tvGef xl;cGSefI pGrf;7nf&Sdaom ppfom;
wkd\. zcif[k teufxifonfh tmwmwyftrnfudk aumif;wpfa,mufjzpfojzihf -uD;av;aom tjypf'+f
cH,laom rGwfpwmzguDrm;onf 1881 ckESpfwGif rsm;rS uif;vGwfchaJ vonf? Tokd\jzifh r-umc+ zrf;
*7dEkid fiH q,fvedk D;um;jrdK\wiG f zGm;jrifonf? ol.zcif qD;ppfaq;jcif; cH7vsufESihfyif olonf EdkifiHa7;udk
rSmtaumuft7m&Sd wpfO;D jzpfI/ rGwpf wmzg zGm;jrifjyD; rpGef\vw F cf aJh cs?
aemuf r-umrDuG,fvGef oGm;avonf? 1904 ckEpS w f iG f ppfAv
kd f 7mxl;ok\d wk;d jr|ihf cef\xm;jcif;
rGwfpwmzgonf i,fpOfu q,fvked D;um;jrdK\&Sd t cH7aomfvnf; xkdtcsdefrSmyif rGwfpwmzgrSmawmf
ajccHppfynmoifausmif;wGif ynmoif-um;cJhpOf/ vSefa7;toif;wpfckwGifyg0ifr=ESifh zrf;qD;ppfaq;jcif;
oc®smbmom7yfwGif olrwlatmif xl;csGefcJhaom cH7jyD;aemuf 'rufpuyfjrdK\okd\S ydk\xm;jcif;cH7avonf?
a-umihf olESihfemrnfwl rGwfpwmzgtrnf &Sdaom 'rufpuyfwGifvnf; 1905 ckESpfYv~dK\0Sufaom
ol.q7mu trnf7if;wGif uDrm; [laom trnf EdkifiH a7;tzGJ\ zGJ\pnf;jyefaoma-umifh *sufzg;jrdK\odk\
wpfv;Hk wdk;ay;cJhavonf? uDrm;rSm tm7ADbmomjzihf ajymif;a7F\jcif; cH7jyefonf? *sufzg;rSaeI ol.Zmwd
jynfh0jcif;/ jynfh0ol[k teuf7.? jzpfaom q,fvedk D;um;jrdK\od\k wdwfwqdwf xGuaf jy;
rGwpf wmzguDrm; onf i,fpOfrpS I ppfru = x
kd rf; oGm;I Oa7mye,fajrbufwiG v f ~K\d0u
S af omEdik if aH 7; tzG\J
cJhol jzpfojzihf ppfa7;ppf7mwGif xl;csGefcJh&Hkru/ zGJ\pnf;jyefonf? q,fvdkeD;um;wGif olzGJ\pnf;cJh
Edik if aH 7;wGiv
f nf; rsm;pGm pdw0f ifpm;cJo
h jl zpfonf? Edik if H aomtoif;onf aemiftcgwGif pnf;vHk;wd;k wufa7;
a7;wGif Tod\kpdwfyg0ifpm;&Ho k mru/ v~dK\0u S af omEdik if H oif;-uD; ESihfyl;aygif;qufoG,f avonf? xkdtcgu
a7; toif;rsm; zJG\pnf;jcif;/ ppft7m&Sd -uD;i,fwkd\ uGe fpwefw DE dky,f tpdk ;7u ol\t m;zrf;qD; 7ef
tm; EdkifiHa7;pdwf"gwfrsm; oGif;ay;jcif;wkd\a-umifh trdef\xkwfcJhaomfvnf;/ rGwfpwmzgrSm vGwfajrmuf
r-umc+ zrf;qD;ppfaq;jcif;cH7aomfvnf;/ rGwf cJh&rkH u/ ppfom;aumif;wpfa,muftjzpf todtrSwjf yK
186
www.foreverspace.com.mm
uDrm;tmwmwyf
187
www.foreverspace.com.mm
uDrm;tmwmwyf uD,mwefnDaemif
188
www.foreverspace.com.mm
uD,mwefnaD emif uD;wl;ajrmif;
189
www.foreverspace.com.mm
190
www.foreverspace.com.mm
uD;,ufjrdK\ uD;0D;iSuf
&S. d ? xkb d k7m;&Sdc;dk ausmif;-uD;rSm xdyyf idk f;wGif a7Fom; wkd\wGif uD;0D;[ktrnfwGifaom iSufrsKd;onf toGif
jzifh jyKvkyfxm;aomacgif;avmif;pif-uD; &Sdonfh tm;jzifh tHh-ozG,f7m taumif;qHk;aomiSufrsKd;jzpf
twGuf xif&Sm; avonf? onf? uD;0D;iSufudk e,lZD;vefusGef;rSwpfyg; tjcm;
uD;,ufjrdK\onf 5 7mpkESpftwGif;u wnfcJhaom EdkifiHrsm;Y rawG\acs? uD;0D;[laom emrnfrSm
jrdK\-uD;jzpf.?tv,facwfwGif pnfum;wk;d wufvsuf atmfoHudktpGjJ yKI e,l;ZDvefwkdi;f 7if;om;rsm;u ay;
xif&Sm;ausm-f um;cJhonf? xkdjrdK\onf &k&SEidk fiw H Gif c7pf xm;aom emrnfjzpfonf? od_Hyg7*lrsm;url xkid SuYf
,efbk7m;&Sdckd;ausmif;ESihf c7pf,ef pmoifausmif; ysHoef;Edkifavmufaom tawmifrsm;r&Sdaoma-umifh
rsmbk7m;&Sdckd;ausmif;aygif; 150 r~&SdcJhbl;ojzifh/ tufywm7pf(awmifyHrh)J [kac:onf?
a&S;tcgu&k&Swk\d onf xkdjrdK\udk uD;,ufjrdK\jrwf[k uD;0D;iSufwGif tvGe&f Snfvsm;aomE=wfoD;&Sdonf?
ac:prSwf jyKc-hJ u.? rGe*f v kd rl sK;d / vpfaoG;eD;,ef; vlrsKd; t&G,frSmtdrfY arG;xm;aom -uufti,fpm; t&G,f
ESihf ydk;vlrsKd;wkd\onf uD;,ufjrdK\udk toD;oD; ydkifqkdif omomjzpfonf? uD;0DwGifawmifyHrsm;&Sd.? odk\
tkypf ;kd cJ-h ubl;.? ok\7d mwGif 1668 ckEpS Yf &k&v S rl sK;d wk\du aomf tvGeaf o;i,fIyso H ef;7eftwGuf toH;k rus acs?
jyefvnf odrf;ydkufvkduf-uonf? 1943 ckESpfwGif udk,fY&Sad om tarG;rsm;rSm tvGef&SnfI wpfudk,f
,lu7def;EdkifiH. jrdK\awmfjzpfvm.?'kwd, uBmppf vHk; tarG;trSifrsm; zHk;aebdouJhodk\ xif7onf? rysH
twGi;f Y *smrefwkd\onf tjyif;txefwdkufcdkufI uD; oef;Edkif aomfvnf; ajcaxmufrsm;rSm tvGefoefrm
,ufjrKd\ukd 1941 ckEpS rf S 1943ckESpt f xd odr;f yduk x f m; awmihfwif;onf? tjcm;iSufrsm;ESihfrwlaom xl;
cJh-u.? 1943 ckESpf &k&Swyfrsm; uD;,ufjrdK\odk\jyef jcm;csuw f pfcrk mS xkid u
S .f ESmacgif;aygufrsm;onf &Snf
a7mufvmaomtcg rlvvlOD;a7 850000 cef\rSm vsm;aom E=wfoD;zsm;wGif &Sdaejcif;yifjzpf.? tpm
^5000cef\txdavsmhusoGm;onfudkvnf;aumif;/ &SmazGaomtcg ESm acgif;jzifhteH\c HI&Sm azGonf?
vlaetdrfrsm;ESihfwuG wHwm;rsm;/puf&Hkrsm;/ wU ol.tpmrSm wDaumif/ ydk;awmifrmESihf A,f7DoD;rsm;
odkvfausmif;/ taqmufttHkrsm;ESihf a&S;bkef;-uD; jzpf.? wDaumifukd E=wfo;D jzifh &GH\xYJ &SmazGwwfonf?
ausmif;rsm;rSm r&=rvSysupf ;D ukejf yDuv kd nf;aumif;/ awG\ uD;0D;onf ae\cif;wGiftdyfI ntcgYom tpm
-u7avonf? &SmazGonf? 7efou l dk ckc7H eftwGuf cGsefxufaom ajc
onf;rsm;udk toHk;jyKonf? iSuf. t&G,fESifph maomf
uD;0D;iSuf ? ?uBmay:&Sd ajrmufjrm;vSpmG aomiSuf ol.OrSm-uD;rm;onf[kqdk7ayrnf? wpf-udrfv~if
O 2 vH;k cef\ tkI iSuzf u kd Oay:Y
0yfonf? todu k jf yKvyk af om t
avhtusihfr&SdbJ ajr-uD;Yusif;
wl;Itkwwfonf? e,l;ZDvef
wkdif;7if;om;rsm;. owfjzwfr=
a-umifh uD;0D;rsm;tawmfenf;
yg;oGm;avjy?D od\7k mwGif ,cktcg
Y TiSurf sKd;udk rowfjzwf7[k
e,l;ZDveftpdk;7u Oya'jzifh
wm;jrpfxm;avonf?
ukuDcsif; ? ? (csif;vlrsKd;7=?)
191
www.foreverspace.com.mm
192
www.foreverspace.com.mm
cGiht
f a7;rsm;udk &dkaoav;pm;atmif aqmif&Guf7mwGif 7Si;f 7ef wm0efco H nf?
vnf;aumif;/ jyKrlaqmif&u G fcGihfudk 7&Sdap7efESi/hf (4) Edik fiHtcsif;csi;f qufq7H mwGif tzG\0J ifEdkiif Hwpfck
xkdtcsufrsm;xajrmufatmifjrifapjcif;iSg ukv onf tjcm;wpfEikd if . H e,fajrESiv fh wG v
f yfr= tcGit fh a7;
orConf Edik if t H oD;oD;wk\d. jyKral qmif&u G cf surf sm;udk wk\u
d kd xdyg;apaomt-urf;r=ukd rzuf7/ t-urf;zufrnf
wnDwnGwfwnf;jzpfatmif jyKjyifrnfhr@dKifozG,f [k rjcdr;f ajcmuf7/ od\kr[kwf ukvorC.7nf&, G cf suf
jzpfap7ef ukvorCudk zGJ\pnf;pOfu7nf&G,favonf? rsm;ESihf qef\usifI rjyKrl7/
xkjd yif ukvorCudk atmufygoabmw7m;rsm;ay: (5) ukvorConf pmcsKyfygtcsuftvufrsm;ESifh
wGif tajccHI wnfaxmifcJh.? ,if;wkd\rSm avsmfnDpGmjidrf;csrf;a7; wnfjrJatmifESihf jidrf;csrf;a7;
(1) tzG\J0ifEidk if t
H m;vH;k onf tcsKyftcsmtm+mydkif jyefvnf7&Sad tmif ,laomtcg/ tzGJ\0ifEdkiif Hwikd ;f onf
Ekdiif Hrsm;jzpf I tqihftwef;csif; wlnDonf? vdktyfaom tultnDrsm;ay;7rnfhjyif ta7;,l
(2) tzGJ\0ifEdkifiHtm;vHk;onf pdwfaumif;oabm jcif;cH7aomEdik fit H m; tultnDray;7efwm0efcHonf?
aumif;ESihfpmcsKyf-uD;wGifaz:jyxm;aom wm0ef0 (6) jidrf;csrf;a7;ESihf vHjk cHKa7;udk apmifhxdef;7ef vdktyf
W7m;rsm;udk xdef;odrf; aqmif&Guf7ef wm0efcHonf? onfESihftr~/ tzGJ\0ifr[kwfaom EdkifiHrsm;onfvnf;
(3) tzG\J0ifEidk if Hrsm;onf ,if;wk\d.tjiif;yGm;r=rsm; pmcsKyfyg tcsuftvuftwdki;f aqmif&Guaf 7;twGuf
udk at;csrf;aomenf;rsm;jzifhjzpfap/ jidr;f csr;f a7;/ vHjk cHK tzGJ\-uD;uaqmif&Guf7ef
a7;ESihfw7m;r~wa7;wk\dukd rysufjym;apbJjzpfap/ ajz (^) tzG\0J ifEikd if wH pfc. k jynfwiG ;f a7;udPrsm;wGif jidr;f
csrf;a7;7&Sd7ef aqmif&Gufonft h cgrS
wpfyg;/ukvorConf 0ifa7mufpu G f
zufjcif;rjyK7 ponfw\dk jzpfavonf?
ukvorC-uD;ay:aygufvmap7ef
Edik if -H uD;rsm;onf t-udr-f udraf qG;aEG;
wkid yf ifI c7D;tqifq h ihjf zwfausmcf h7J
onf? 'kwd,uBmppfpwifjzpfymG ;I
22 vr~t-um/ 1941 ck ZGefvwGif
jAdwo d ~tpd;k 7ESifh 9 Edik if rH Sppfajy;tpd;k
7wd\konf vef'efjrK\dawmf&pdS ed *f srd ;f eef;
awmfwGif ppfjzpfaponfh tajccH
ta-umif;7if;rsm;udk tjrpfuvSeI f
jzKdzsuf7efEiS hf uBmay:&Sd vlrsKd;toD;
oD;twGuf b0opfzefw;D ay;7ef rsuf
ESmpHn k D aqG;aEG; jyD;aomf/ pdef*srd ;f eef;
awmfausnmpmwrf;udk xkwjf yefvu kd f
avonf? ukvorC ay:aygufa7;
twGuf a7S;OD;pGmvrf;cif;ay;vdkuf
aom ausnmpmwrf;yif jzpfayonf?
xkdaemuf tar7duefoRw-uD;
&l; ZAJEh iS fh jAdwo d ~0ef-uD;csKyf rwmcsm
csw D \dkonf 1941 ck -o*kwv f Y tW
vMdwo f rk]7mtwGi;f wpfae7mwGif
v~Kd \0u S pf mG awG\qakH qG;aEG;I/ -o*kwv f
txyfaygif; 39 xyf7Sd ukvorCtaqmufttHkopf-uD; 12 7ufae\ wGif olwdk\ESpfOD;aygif;
um aemif tcgwGi ftWvMdw f
193
www.foreverspace.com.mm
194
www.foreverspace.com.mm
ukvorC
195
www.foreverspace.com.mm
ukvorC
vnf;aumif;/ aqG;aEG;Edik of nf? axmufccH surf sm; ay;Edik f vHjk cHKa7;aumifpD tpnf;ta0;onf qufwu dk f &Sad e
onf? okd\7mwGif tjiif;yGm; r= tajctaet7yf7yfudk onfjzpf7m tzG\J0ifEdkifiw H ikd ;f onf tjrJwrf; udk,fpm;
vHjk cHKa7;aumifpDu ajz7Si;f aecdkuw f Gi/f xkdtjiif;yGm;r= vS,f wpfOD;usxm;&S7d .? 2 ywfv~if tenf;qHk;wpf
od\kr[kwf tajctae ESipfh yfvsO;f I taxGaxGvw F af wmf -udrfpnf;a0;7ef vsmxm;aomfvnf; xdkxuft-udrf
onf pOf;pm;aqG; aEG;Edik af omfvnf;/ xkt d zG\u
J rawmif; aygif; ydI k pnf;a0;avh&o Sd nf? rnfonfah e7mwGirf qdk
qdkbJ axmufcHcsufrsm; ray;Edkiaf cs? pnf;a0;Edik o f nf?
ta7;-uD;aomjy©emrsm; tqkdrsm;udkqHk;jzwf vHjk cHKa7;aumifp0D if r[kwaf om ukvorC0if Edik if H
aomtcg/ tpnf;ta0; wufa7mufaom tzG\J0ifEkid fiH rsm;omru ukvorC0ifr[kwaf om Edik if rH sm;udkvnf;
rsm;. rJ 3 yHk 2yH7k rSomtwnf jzpfonf? omrefjy©em ,if;wkd\. tusKd;pD;yGm;ESihf oufqdkifaomudPrsm;udk
rsm; tqdkrsm;udkrlum; tpnf;ta0; wufa7muf aqG;aEG;aom vHjk cKH a7;aumifpD pnf;a0;yGo J \kd zdwaf c:aqG;
aom tzGJ\0if rsm;. rJrsm;7mjzifh qHk;jzwfavonf? aEG;Edik o f nf? ok\daomf xkEd ikd firH sm;wGif rJay;ydik cf Girfh &Sad cs?
taxGaxG vFwfawmfodk\ tjcm;tzGJ\rsm;u ESpfcsKyf vHkjcHKa7; aumifp. D OU}udk tzGJ\0ifEkid if t H rnfrsm;.
tpD7ifcHpmrsm; txl;tpD7ifcHpmrsm; ay;ydk\7onf? xkd tQ7mpOftvdkuf vpOftvSnfhus wifajr|mufonf?
tpD7ifcHpmrsm;udk pOf;pm;aqG;aEG;7efrSm taxGaxG usix fh k;H udPrsm;wGif tzG\J0ifwd\krJ ^ rJ7rStwnfjzpf
vFwaf wmf. wm0efjzpf.? vHjk cKH a7;aumifp. D axmuf onf? tjcm;udPrsm;wGifum; xm07tzGJ\0ifrsm;.
cHcsut f 7 ukvorC0iftjzpf vufcjH cif; jznfph u G jf cif; rJtm;vH;k yg0ifaom rJ ^ rJ7rSomtwnf jzpfavonf?
ponfwdk\udk taxGaxGvFwfawmfu omv~if aqmif od\jk zpfI xm07tzG\0J if wpfO;D . oabmrwlaomrJonf
&Guf7 avonf?taxGaxGvw F fawmfonf ukvorC qH;k jzwfcsufudk y,fzsufEkid fonf? wpfenf;qdk7aomf7
-uD; wpfcv k ;kH twGuf 7oH;k rSe;f ajcpm7if;udk pOf;pm;aqG; aomf xm07tzG\J0ifrsm;wGif ADwkdtm+m&Sdavonf?
aEG;twnfjyKjyD;aomf/ usefusaiGudktoif;0ifEdkifiHrsm; vHjk cHKa7;aumifpD. tao;pdwfvyk if ef;rsm;udk wGif
u xnfh0if7ef a0yHkus owfrw S fay;avonf? ukv us,fpGmaqmif&GufEdkif7eftwGuf vHkjcHKa7;aumifpD
orConf tzGJ\0ifEdkifiHrsm;u xnfh0ifaiGrsm;jzifh atmufwiG f -uD;ig;-uD;rSppfO;D pD;csKyfrsm; yg0ifI ukv
wnfjrJae7ayonf? orC wyfrsm;. ppfqifr=ukd -udK;udik af omppfO;D pD;tzG\J/
vHkjcHKa7;aumifpD0ifEkid fiHrsm;ESihf uae'gEdkifiw H kd\ruS k, d f
(2) vHkjcHKa7;aumifpD pm;vS,fwpfO;D pDyg0ifaom tEkjrLtiftm;apmifah 7Smuf
vHkjcHKa7;aumifpw D iG f tzGJ\0ifEdkifiHaygif; 11 EdkifiHrS a7;tzGJ\/ vHkjcHKa7;aumifp0D if 11 Edik firH S ud, k fpm;vS,f
ud, k pf m;vS,w f pfO;D pDyg0ifI/ rJay;7mwGiv f nf; wpfEikd if H rsm;yg0ifI ppfwyfESifv h ufeufavsmhaygh uef\owfa7;
v~if wpfro J may;Edik o f nf? tzG\0J ifrsm;wGix f m07tzG\0J if tpDtpOfrsm;udk avhvm7efjzpfaom vufeuf uef\owf
5 Edik if jH zpfaom qkAd , D uf &k7/S jyifopf/w&kw/f tar7duef a7;tzG\J ponfh t-uHay;tzG\Jrsm; &Sad vonf? tEkjrLtif
jynfaxmifpk ,lEkdufwufuif;'rf;EdkifiHrsm;ESihf taxG tm;apmifah 7Smufa7;tzGJ\ESihf vufeufuef\owfa7;tzGJ\
axGvw F af wmfu rJjzifh a&G;cs,I f oufwrf; 2ESprf ~om&Sd wdk\tpm; vufeufav~mhhaygha7;tzGJ\[lI 1952 ckESpf
onfh xm07r[kwfaom tzG\J0if 6 Edik if w H d\k yg0if.? wGiftopfzJ\Gpnf; cJo h nf?
vHjk cHKa7;aumifpo D nf uBmhjidr;f csrf;a7;ESifh vHkjcHKa7;
wnfaqmuf7eftwGuf t"du wm0ef,lxm;7av (3) pD;yGm;a7;ESifh vlr=a7;tzGJ\
onf? Edik if t H csi;f csi;f ydyQjzpfrnfh tajctaewkd\udk pD;yGm;a7;ESifh vlra= 7;7mtzG\o J nf tjynfjynfqikd 7f mpD;
pHkprf;ppfaq;Edkif.? oufqkdif7mEdkifiHrsm;tm; tjiif; yGm;a7;/vlr=a7;/ ,Ofaus;r=/ ynma7;/ usef;rma7;ESifh
yGm;r=uakd phpyf/ jzefajz/ tEknmwcHkwif/ tjynfjynfqikd f tjcm;tvm;wluPd rsm;udak omfvnf;aumif;/ vl\tcGit hf
7m w7m;&Hk;awmfod\kwifoiG f;7ef nFef-um;Edik o f nf? xkd a7;rsm;/ tajccHvw G v f yfciG rfh sm;ESifh pyfvsO;f Iaomfvnf;
odk\ nFef-um;onfudk rvdu k femv~if usL;vGefaomEkdifiH aumif;/ avhvm/ aqG;aEG;/ tpD7ifc/H axmufcEH ikd . f ?xkd
ESihf Edik if Ha7; tquftoG,fjzwf7ef nFe-f um;Edkio f nf? udP7yfrsm;qkid 7f m t-urf;oabmwlnD csurf sm;udv k nf;
xdak emuf ukvorCtzG\0J if Edik if w H idk ;f u ay;yd\7k efuwdjyK taxGaxGvFwfawmfodk\ wifjy7efa7;qG7J onf? vdktyf
xm;aom ppfwyfrsm;udk toHk;jyKEdkifonf? onft h cg tjynfjynfqikd f7mnDvmcHrsm; zdwfac:Edki. f ?
196
www.foreverspace.com.mm
ukvorC
197
www.foreverspace.com.mm
ukvorC
(6) twGif;a7;rSL;&Hk;
ukvorC.t-uD;qH;k aom tkyfcsKyfa7;t7m&SdcsKyf
rSm twGif;a7;rSL;csKyf jzpfonf? vHkjcHKa7; aumifpD.
axmufccH sut f 7 taxGaxGvw F af wmfu twGi;f a7;rSL;
csKyfudk cef\xm;onf? yxrqHk;aom twGif;a7;rSL;csKyf
onf aemfa0;Edik if rH S rPwmx7pfAvD ;D jzpfonf? twGi;f twGif;a7;rSL;csKyfopf rPwm'uf[rfrmp,kd;tm; twGif;a7;
rSL;csKyfa[mif; rPwmx7pfADvD;uqD;-udKaepOf
198
www.foreverspace.com.mm
ukvorC
txl;tzGJ\rsm; ukvorCaemifa7;
ukvorC. 7nf&, G cf surf sm; xajrmufatmifjrif EdkifiHa7;7m avhvmoltrsm;yif ukvorConf
ap7eftwGuf ajrmufjrm;vSpGmaom uBmhpD;yGm;a7; uBm\jidrf;csrf;a7; wnfwHhatmif -udK;yrf;7mY EdkifiH
jy©emrsm;/ vlr=a7;7mjy©emrsm;udk txl;tzG\Jrsm;zGJ\ aygif;csKyftoif;xuf tcGit fh vrf;omonf[k ,H-k unf
pnf;I aqmif&Guf avonf? atmufygtzG\rJ sm; rSm -uonf? ta-umif;rSm ukvorCwGifEdkifiH-uD;rsm;
1949 ckESpf txd zGJ\pnf;xm;jyD;aomtzGJ\rsm;jzpfonf? tm;vHk;yifyg0ifaeaoma-umifhjzpf.? odk\aomftcsK\d u
1? tjynfjynfqkdif7m tvkyform;tpnf;t&Hk; Edik fiaH ygif;csKyftoif;. cGsw, f Gi;f csuf tawmfrsm;rsm;
2? 7dQmESihfpu dk fysKd;a7;tzGJ\ ukvorCwGif yg&Sad eao;onf qdjk yefavonf? Edkiif H
3? Edkiif aH ygif;pHkynm/ od_EH Sihf,Ofaus;r=tzG\J aygif;csKyfuJhokd\yif xdxda7mufa7muf ta7;,lEdkif
4? tjynfjynfqkdi7f m jrdK\jyava-umif;tzGJ\ 7eftwGuf tzGJ\0ifEkid if Hrsm;.tultnDay:wGif wnf
5? uBmhaiGa-u;qdki7f m7efyHkaiGtzGJ\ ae.? xkdjyif ukvorCzGJ\pnf;vkdufojzifh uBmay:
6? jyefvnfxlaxmiffa7;ESihfwdk;wufa7;qdki7f m wGif aemufxyf ppfrjzpfawmh[k rajymEdkifao;acs?
uBmhb+f odk\aomf ,cktcsed ftxd uBmay:wGif jidrf;csrf;a7;
^? uBmhpmydk\wkduforC 7&Sd7eftwGufukvorConf taumif;qHk;aomar~mf
8? uBmha-u;eef;qufo, G fa7;orC vifhcsujf zpfaeayonf? vGecf ahJ omESprf sm;twGif;u t
9? uBmhusef;rma7;tzGJ\ awG\t-uHKrsm;t7/ ukvorConf ajymif;vJvmaom
10? uBmhcu kd dk;7mrJholrsm; apmifha7Smufa7;tzGJ\ tajctaersm;ESihfavsmfnDpGmusifhwwfjyD;v~if tcuf
11? uBmhul;oef;a7mif;0,fa7;tzGJ\ tcJ -u;D rsm;udk wwfEikd o f avmuf ausmef if;Edik cf o hJ nfukd
awG\7.?1946ckESpftwGif;u ukvorConf tD7ef
rS qkAd D,ufwyfrsm;ajymif;a7F\a7;ESifh qD;7D;,m;ESifh vuf
bEGew f \kdrS jyifopfEiS fh jAdwo d ~wyfrsm;ajymif;a7F\a7;udP
rsm;udk aqG;aEG;cJh.? z7efudktkyfpdk;aom pydefEdkifiH.
tajctaeudk aqG;aEG;jyD;v~if ukvorC. tzGJ\crGJ sm;
jzpfaomuBmvHk;qdki7f m tzGJ\tpnf;rsm;wGif yg0ifcGifh
rjyK7efEiS fh tzGJ\0ifEdkifiHrsm;uvnf; EdkifiaH 7;tquft
oG,f jzwf7ef qHk;jzwfc. Jh ? tzGJ\0ifEkid if Hrsm;wGif trsK;d
orD;rsm;ukd trsdK;om;rsm;enf;wl Edkiif Ha7; tcGihfta7;
rsm;ay;7efudk aqmf-ocJhI/ ppf'+fcHch7J aom Edkiif Hrsm;
wGif oH;k pG7J eftwGuf tjynfjynfqikd 7f muav;rsm; ta7;
ay:7efyakH iGuo dk wfrw S af y;cJ. h ?
vHkjcHKa7;aumif;pDrv S JcF aJh om t,fvaA;eD;,m;/ bl
va*;7D;,m;ESifh ,l*pkd vm;AD;,m;Edik if w H \o
dk nf *7daysmuf
usm;olyek rf sm;udk ulnaD eonf[o l nfh *7d. pGypf cJG suEf iS fh
pyfvsO;f I/ taxGaxGvw F fawmfonf axmufccH surf sm;
csrSwfchjJ yD;v~if 194^ ckESpw f Gif xkd 4 Edkiif Hwd\k vku d fem
aqmif&u G jf cif;&Sd r&Spd pkH rf;7ef aumfr7Siw f pf7yf zG\pJ nf;cJ.
h ?
1949 ckESpfwkdifatmif aphpyfjzefajzum aqmif&GufcJh
.? 1948ck {jyDv 10 7ufae\wGif vHkjcHKa7;aumifpD
u jrefrmEdik if H.ukvorCokd\0ifcGijfh yK7ef av~mufxm;
csufukd wnDwnGww f nf;oabmwlcGifjh yKch. J ? {jyDv
ukvorCtwGif;a7;rSL;csKyf rPwm'uf[rfrmp,dk; yGJOD;xGuf
19 7ufae\wiG f taxGaxGvFwfawmfu vHjk cHKa7;aumif
rdef\cGef;jrGuf-um;aepOf
pD. axmufcHcsuft7jrefrmEdkifiHtm; ukvorC0if
199
www.foreverspace.com.mm
ukvorC
200
www.foreverspace.com.mm
ukvorC
201
www.foreverspace.com.mm
u70du/o~if u7a0;yif
202
www.foreverspace.com.mm
ucsifjynfe,f
awG\-u7onf? xkduJhodk\ rESpfjrdhKzG,ftjzpfqk;d rsm; ay: ch7J rkH u ukvorC jzpfay:vm7efvrf;pudk zGiafh y;onf
aygufapaom ppfrufta7;rsm;udkwm;qD;7ef EdkifiH ESiw fh al vonf? xkEd pS rf mS yif jAdwed fESihf tar7duefjynf
acgif;aqmifrf sm;u wwfEkid for~ -udK;pm;cJh-uayonf? axmifpkESpfEdkifiHwkd\uvnf; jidrf;csrf;a7;udk a&S;&=um
yXruBmppf (1914 18)tjyD;wGif ppf.qkd;&Gm; tWvMdwf ork]7mwpfae7mwGif aqG;aEG;I tWv
-urf;-uKwrf u = kd qifjcifr-d uaom wdik ;f Edik if -H u;D rsm;pka0; Mdwpf mcsKyu f ckd sKyq
f dk vufrw S af 7;xk;d cJ-h u.? tWvMdwf
aqG;aEG;I/ ppfrufta7;rsm;udk wm;qD;jyD;v~if xm0pOf pmcsKyyf g tcsuf tvufrsm;um; ukvorCzG\pJ nf;a7;
jidrf;csrf;a7;udk7&Sd7ef EdkifiHaygif;csKyftoif;udk 1920 ESihf wdku7f ku d foufqdkiaf vonf?
jynfhESpfOD;wGif zGJ\pnf;wnfaxmifc-Jh uonf? odk\7mwGif
xkdtoif;-uD;. vkyif ef;rsm;rSm ratmifjrifchb J /J 1939 1942 ckESpfwGif uBmh jidrf;csrf;a7;udkvkdvm;aom
ckEpS fwGif yxruBmppfxuf a-umufrufz, G faumif; Edik if -H uD; 4 cku tWvMdwpf mcsKyfukd axmufct H wnf
aom 'kwd,uBmppf jzpfyGm;cJhavonf? jyKum Edik if aH ygif;pHk ausnm pmwrf;-u;D udk xkwjf yefav
'kwd,uBmppf jyD;qHk;aomtcgwGif ppf-uD;rsm;udk onf? 1943 ckESpw f iG f jAdwed /f tar7duefEiS fh &k&w S d\karmf
wm;qD;I xm0pOfjidr;f csrf;a7;/ vHkjcHKa7;wk\dudk 7&Sd7ef pudjk rKd \wiG f pnf;a0;I ukvorCzG\pJ nf;7efvt kd yfa-umif;
-udK;pm;tm;xkw-f ujyefonf? Twpf-udrw f iG f yxrt xkwfjyefausnm.? 1944 ckESpfwGif tar7duef
-udrfuuJho\drk [kwb f J/xm0pOf jidr;f csr;f a7;ESifh vHjk cHKa7; jynfaxmifpk 0g&SifwefjrdK\ 'rfAmweftkwf taqmuf
ud7k &S7d ef yxrt-udrf uxufcikd jf rJaom tzG\Jtpnf;udk ttHkY qdck o hJ nfh EdkifiH-uD; 3Edik if EH iS fh w&kwEf ikd if rH S udk,f
wnfaxmif-uavonf? pm;vS,-f uD;rsm; aqG;aEG;-ujyD;v~if ukvorC[laom
trnfjzifh tzG\-J uD; wpfczk \7JG ef qH;k jzwf-u.? xkad emuf
xkod d\k ppfuw dk m;I trsm;csrf;oma7;/ xm0pOfjidrf; 1945ckazazmf0g7DvwGif u&dik ;f rD;,m;e,fa,mfvwmjrdK\
csr;f a7;udk 'kw, d uBmppftwGi;f vef'efjrdK\ Ycdkva=H e7 Y vnf;aumif;/ xkEd pS {f jyv D wGit f ar7duef jynfaxmifpk
aom EdkifiH 9 Edik if HrS ppfajy;tpd;k 7wkd\. 1941 ckESpfped f qefz7efpPudjk rdK\Yvnf;aumif; nDvmcHrsm;usi;f yI t
*srd ;f eef;awmftpnf;ta0;rS tpjyKonf[k qd7k ayrnf? cef;-uD; 19 cef;/ yk'rf 111ckyg0ifaom ukvorCpmcsKyf
xkdtpnf;ta0;rS pdef*sdrf;eef;awmf ausnmpmwrf;udk -uD;udk a7;qGjJ yD;v~i1f 945ckatmufwb dk mv247uf ae\
xkwjf yefch7J m/ jidrf;csr;f a7;twGuf ta7;ygt7ma7muf wGif Edik if aH ygif; 51 Edkiif o H abmwl vufrw S fa7;xk;d
203
www.foreverspace.com.mm
ukvorCae\ ukvm;?OD;
204
www.foreverspace.com.mm
oJuMm7ul; ouf&Sdoabm
obm0.a'otvkduf qef;-u,fpGm zefwD;ay;xm; onfhoW0gwpfrsKd;ukd atmufyg ta-umif; 7yfwGif az:jyxm;
onf? t&kyfqkd;oavmuf tokH;0ifaom ukvm;tkyfonf tm7yfvlrsKd;wkd\. aus;Zl;&Sif[kqkdv~if rSm;rnf rxifay?
ukvm;tkyf ? ?oJuM7rSm c7D;toGm;7 tvm7 ukvm;tkyfonf tpmukdokdavSmifEkdif&kHomru a7
cufcaJ om t7yfa'ojzpfaomfvnf; tvG,w f ul jzwf ukv d nf; us,f0ef;aom tpmtdrf xJY&So d nfh txl;a7
ausmf oGm;vmEkdif7ef obm0u wd7>mefx;l wpfrsKd;ukd cef;rsm;Y c7D;&Snv f ~if &Sno f nfhtavsmuf 7ufaygif;
zefwD;ay;xm;avonf? xkdwd7>mefrmS tjcm;r[kwf/ rsm; pGmcHEdik 7f ef okdrSD;xm;Ekdiaf yonf? TuJo h kd\ a7ukd
t&kyq f ;dk oavmuf tzk;d wefaom ukvm;tkyyf ifjzpf.? okrd ;SD xm; Ekdijf cif;a-umifh ukvm;tkyfonf oJuMm7xJ
ukvm;tkyo f nfvnfyif;rSm ukd,fxnfEiS hpf mv~if t wGif tokH;0ifq;Hk jzpfonf? -urf;wrf; jyif;xefaomoJ
vGe&f n S v f sm;ae&ko H mru t-unf7h vnf; qk;d avonf? rkefwkdif;usvmaomtcg ESmacgif;ukd av0ifaygufr
ajcrsm;rSmvnf; cGmygIESpfjcrf;uJGae.? TuJhokd\uJG &Sdatmif ydwfxm;Ekdio f nf? xk\djyif rsuv f H;k rsm;ukdvnf;
aeonfrSm ajcrsufpdteD;okd\yif a7mufaeonf? OD; tvGew f 7m xlxaJ v;vHaom rsuaf wmifw\jdk zifh oJr0if
acgif;rSm ao;i,f&kHomru t&kyfvnf;qkd;.? tndK atmif umuG,fxm;Ekdiaf o;onf?
a7mifrsuv f ;Hk rSmvnf; tjyifzufo\dk twefi,f jyL;xGuf ukvm;tkyw f iG f xl;jcm;aomtcsurf mS ol.OD;acgif;
vsufaeayonf? ol.ESmacgif;rSm tjcm;wd7>mef teD;ok\duyfvmv~if ta-umif;&Smr7bJ a'goxGuw f wf
rsm;ESifhrwlbJ xl;xl;jcm;jcm; tuJGuav;rsm; &Sdonf aomtavhjzpfonf? Tok\da'goxGuv f mv~if ukvm;
ukd awG\7.? ESmacgif;aygufudk tvkd&Sdovkdus,fvm tkyo f nf eD;7mvludk uku d cf jJ cif;/ uefausmufjcif;ponf
atmifvkyfEkdifI oJuMm7twGif;Y jyif;xefaomoJ wk\dudk jyKvyk w f wfonf? ukvm;tkyt f pm0g;ykrH mS vlEiS rhf
rkew
f idk ;f rsm;usa7mufv~if av0if aygufr&Sad tmifvnf; wlbJ/ ol.atmufar;&kd;ukd eHab;wpfzufwpfcsuo f d\k
wif;usypf mG ydwq f \x
dk m;Ekid o
f nf? uk,
d af y:Y aygufaom xkrd T S okd\ ykcufvFJouJo h \kd v=y&f Sm;um-udwf0g;onf?
tarG;rsm;rSm -urf;wrf;&ko H mru rnDrnmz&kzd 7J ukvm;tkyfonf ESpaf ygif;rsm;pGmuyif oJuMm7t
jzpfvsuf&do S nf? tzktxpfrsm;aom 'l;ESihf auG;nGwf wGi;f oGm;vmolw\dktwGuf tok;H t0ifq;Hk wd7>mefjzpfchJ
vsuf&dSaom 7if&kd;rsm;ay:wGif -urf;wrf;aom om; onf? tokH;t0ifqkH;jzpf7jcif;rSmvnf;usGEfyk fwkd\o&d Sd
a7uJhokd\ tcHrsm;ukd awG\7avh&Sdonf? ukvm;tkyf. -uonft h wkid ;f yif tyl'+fucdk EH idk jf cif;/ tpmiwfa7iwf
vykd\rSm tvGe-f unfh7qkd;onf? wm&Snpf mG cHEidk jf cif;wk\dtjyif -uD;rm;aomcGet f m;&Sjd cif;
oJuMm7xJwiG f ukvm;tkyaf vmuf tzk;d wef tokH; a-umifhyifjzpfonf? okd\aomfvnf; ukvm;tkyfonf
0ifaom wd7>mefr&So d jzifh ukvm;tkyfukd 'uMm7 taumif-uD;oavmuf xkHxkdif;onf?
oab m [lI ac:a0:-uonf ? uk vm;tky fo nf ukvm;tkyu f dk 'l;axmufcidk ;f 7efrw S pfyg; tjcm;t7m
oJuMm7xJ Ytzkd;wef7jcif;rSm tvGef&n S fvsm;a0;vH wk\dukd tvG,fwul rapckid f;Ekdifay? TuJho\kd';l axmuf
aomc7D;ukd tpma7pmtenf;i,fr~ pm;aomuf&kHESihf onft h cgwGif ukvm;tkyfonf rnfr~rmausmaomajr
wm&Sno f Gm;vmEkid af oma-umifh jzpfayonf? xl;qef; -uD;ay:wGif 'l;axmuf7onfjzpfapumrl emusijf cif;r&Sd
onfrSm ukvm;tkyfY tm[m7ukd okdavSmifxm;aom ay? tb,fa-umifhqkdaomf 'l;qpfay:wGif 'l;tcH
vyk\yd g&Sjd cif;yif jzpfonf? c7D;vrf; t-um;Y tpma7pm t*gwpfrsKd; &Sdaeaoma-umifhjzpfonf? 'l;axmufckdi;f
&Sm;yg;aomtcg ukvm;tkyo f nf vykd\xJY tqDtjzpf onfhtcg rdrdukd,fay:okd\ av;vHaom 0efxkyf0efykd;
okdavSmifxm;aom tm[m7ukd okH;pJGonf? xkd\a-umifh -uD;rsm; wifawmhrnfuo dk Id us,favmifpmG nnf;nL
tvGef&n S fvsm;yifyef;aom c7D;-urf;ukd EGrf;e,fpGm wwfonf? ukvm;tkyfonf us,fjyef\aom oJuMm7
oGm;jyD;onfhaemufwGif ukvm;tky. f vykd\rSm aysmuf -uD;rsm;ukad usmjf zwfI wpfwef. 4 ykw H pfycHk ef\&adS omt
uG,v f rk wwfi,foGm;wwfonf? ok\daomf vk7d mc7D;ok\d av;csdefukd rkdifaygif;rsm;pGm vG,fuloufompGmo,f
a7mufI aumif;pGm em;aejyD;aomf tpmaumif; aqmifEidk o f nf? ukvm;tkyv f rf;av~mufyrHk mS &k;d &k;d omref
aumif;pm;7v~if xkdvyk\drmS csufjcif;yif jyefvnfazgif; wd7>mefw\dk vrf;av~mufyEkH Sihf tvsif; rwlacs? ukvm;
-uGvmwwfayonf? tkyfpD;7onfrSm oabmpD;7onfESifhwlojzifh vdi= ;f rl;
205
www.foreverspace.com.mm
ukvm;tkyf
wwforl sm; ukvm;tkypf ;D 7efroifah y? ukvm;tkyo f nf ukvm;tkyf 2 rsK;d &So d nf? tma7Aseu f v
k m;tkyrf sK;d rSm
vrf;av~muf7mY ukd,feHab;&Sd ajcwpkv H kH;ukd wpfcsdef u`Ekfyfwkd\od&Sd-uonfhtwkdif; t7yfjrifhjrifh ajcwH
wnf; yifhajr|mufjyD;v~if ajcvSrf;vSr;f &kHomruao;bJ &Sn&f n S Ef iS ahf usmuke;f ay:wGif vyk\w
d pfcwk nf;om&So d nf?
ukd,fxnf-uD;wpfckvkH;ukdvnf; eHab;okd\ ypfvFJvsuf tjcm; ukvm;tkyfwpfrsKd;rSm Aufx7D,efukvm;
apmif;iJhum oGm;avh&Sdonf? xkda-umifh ukvm;tkyfp;D tkyfrsKd;jzpfI tm&Swkduftv,fydik f;wGif aexkdio f nf?
aomolrSm vd=if;pD;aeaomavSuJhokd\ edrfhvkdufjrifhvkduf xkud v k m; tkyrf sK;d wGif vyk\d 2 ck&o dS nf? Aufx7D,efuk
jzpfvsuf 7moDOwk -urf;wrf;jyif;xefaepOf oabmjzifh vm;tkyfrSm aqGeD;rsKd;pyfjzpfaom tma7Asefukvm;
c7D; oGm;7onfEiS hf rnfo\drk ~rjcm;ay? ukvm;tkyrf sm;. tkyx f ufyI kd uk, d v
f ;Hk uk,
d x
f nf-uD;jyD;v~i/f ajcaxmuf
v=yf&mS ;oGm;vm ykrH mS jyif;xefvo S nfjzpf7m/ ukepf nf rSmwkdI oefrmawmifhwif;onf? ukd,fay:&St d arG;rSm
rsm;ukd wdww f qdwf ck;d oGi;f a7mif;csru = dk vku d vf zH rf;qD; vnf; ykdIxlum zm;vsm;usae.? okd\aomfajc
7onfh tD*spfEdik if HrS ukvm;tkyfp;D ykvdyf rsm;rSm wpfae axmufrSm ul&SifuJhokd\ jidrfhajimif;jcif; r&S&d kHomru
ukew f pfaecef; ukvm;tkypf ;D I c7D;oGm;7mwGif olw\dk. raysmhaysmif;onfukdvnf;awG\7.? Tukvm;tkyfrSm
ukd,fukd &Snfvsm;aomt0wfwkd\jzifh wif;usyfpGm vykd\ 2ck&SdonfESifh tnDtyltat; 2 XmepvkH;Y cHEkdif
csnfaESmifI xm;7onf? 7nf&Sdonf? oefpGrf;aom Tukvm;tkyfonf tvGef
ukvm;tkyfrSm tpma7pmESifhpyfvsOf;I vlwkd\tm; jyif;xefaomtylEiS hf csr;f jrvSaomtat;'+f 2 ckpvk;H
'kQr&Smwwfq;Hk oW0g[kqEdk idk o f nf? wpfae\wmr~c7D; ukdaumif;pGmcHEkdif7m/ w&kwfEkdifiHESifh wdAufjynfrsm;rS
oGm;jyD;v~if yJaphajcmufo\drk [kwf rmausmaom pGefyvGH taemufbufa'orsm;okd\ vufzufajcmufEiS fh tjcm;
ajcmuftenf;i,fuo dk m au`;7onf? Tr~EiS rhf wif;wdrf ukepf nfpv,frsm; yk\daqmif7eftwGuf rsm;pGmtok;H 0if
aomtcgwGif ukvm;tkyfonf oJuMm7wpfav~muf onf? qkdcahJ om ukvm;tkyf 2 rsK;d tjyif tajy;jydKif7ef
ae7m tESH\tjym;aygufa7mufaomql;yif csKHzw k pf onf ESihf c7D;jrefoGm;7eftwGuf txl;avhusihaf y;xm;aom
wkd\u0kd g;pm;.? ukvm;tkyfrsm;onf awG\ra&Smifra&G; '&GrfrD',f7Dac: ukvm;tkyrf sKd;vnf;&Sdayao;onf?
cs,fbJ 77mukdpm;wwfonf? olwd\kud, k wf Gif wyfqif
xm;aom om;a7Zuf-udK;rsm;ukad omfvnf;aumif;/ wJ
zsitf 0wfrsm;udv k nf;aumif; vG,7f muk0d g;pm;wwf.?
ukvm;tkyf. tpmacscsufEkdifaomoWdrSm tvGef
aumif;ojzifh tqdyrf sm;ukyd ifv~it f wefcEH idk 7f nf&o dS nf?
ukvm;tkyf. ajcaxmufrsm;rSm El;nHhaysmhaysmif;I
ul&iS fzHrk sm;uJoh \kd jidrafh jimif;vsu&f daS e7m oJxw J Gif eif;
av~mufoGm;Ekdif7eftwGuf taumif;qkH;jzpfonf? 'l;
qpfrsm;ESifh7iftkyfrSm xlxJ-urf;wrf;aom tcHrsm;jzifh
uG,u f mxm;aoma-umifh ajr-uD;ay:wGif 'l;wkyfxikd fcs
vkdufonfhwkdifatmif rnfuJhokd\r~ emusifjcif;r&Sday?
yljyif;ajcmufaoG\aom oJMm7rsm;wGif ukvm;
tkyfrSm ukefonfrsm;tzkd\ jrif;vnf;rnf.? EGm;tjzpf rkd&kdukdoJuMm7rS ukvm;tkyfom;trd
jzifv
h nf; tok;H csEidk . f ? ok;d tjzpfjzifv h nf;tok;H 0if.?
ukvm;tkyo f nf tav;tvH[o l r~udk c7D;a0; o,fyd;k ukvm;tkyrf Sm tokH;0ifonf rSeaf omfvnf; pdwfESvkH;
oGm;vmEkdifonf? vlwkd\pm;aomuf7ef tpma7pmt aumif;r&Sad oma-umifh vlwd\k.cspfcifr=ukd cH,l7&Sdjcif;
jzpfjzifvh nf; tom;/ Ek\dponfw\u dk adk y;onf? xkrd ~omr r&Sday? 7efvkdaompdwf&SdI tcGifhomwkdif; tazmft
u ol\tarG;ukd t0wftxnf7ufvyk I f 0wfqifEidk af o; aygif; ukvm;tkyfrsm;ukd uefausmufuu kd fzJh7ef tjrJ
.? Tt&kyfq;kd xkHxkdif;aom wd7>mefrsK;d omr&Sdv~if -uHpnfwwfonf? tcgtcGiahf umif;v~if teD;uyfvm
oJMm7wGif aexkdifrnfhol wpfa,mufr~r&Sb d J vGiw f D; aomvlukdyif7efrlwwfonf?ocifukdaumif;pGmrSwf
acgif-uD;om jzpfaeayvdrrfh nf? rdod&Sdaomfjim;vnf; cspfcifjrwfEkd;ykHrjybJ &kdif;pkdif;
206
www.foreverspace.com.mm
ukvm;tkyf ukoed m&Hkjynf
207
www.foreverspace.com.mm
ukodem&Hjk ynf ulAvkdicf ef
ukoed m&kjH ynfyY Ak<jrwfpmG y7de£d mefjyKonft h a-umif; om; rmukdyv dk u dk rSww f rf;wifxm;cJo h nf? ( rmukyd v dk dk
ukd OD;ykn. omoemav~mufpmwrf;wGif 'aum 7=? ) 18 7mpkEpS w f Gif t*vdyu f Asmq7m-uD; ukd;vm;
Zmw7mhav;qJh&Spf/ oU7mZf,k*/ uqkev f tcsdew f Gi/f 7pfu 54a-umif;aom uAsmjzifh csD;usL;a7;om; jyef
ukod³m&kH 7*k*H Ekdif/ tif-uif;jrdKiYf / ok;H qkid b
f Rk d/ "dywd ao;onf?
7mZm/ xGwfousmonf/ tEkyg'dodof/ wdwfqw d fOyg cefrif;-uD;onf r[m,eAk<0g'D wpfa,mufjzpfaomf
'gef/ ruseu f ek pf if/ ed¤mef0ifI/ obify-GJu;D odr;f ygonf vnf; w&kwf ,Ofaus;r=EiS hf xk;H wrf;pOfvmrsm;ukv d nf;
[lIvnf;aumiff;/ v,fwDq7mawmfbk7m; a7;om; av;pm;onf? tkyfcsKyaf 7;Xmersm;wGif w&kwv f lrsK;d rsm;
aom ckepfae\b7k m;&Scd ;dk wGif '7mav;q,f&h pS /f oU7mZf ukd trsm;tjym; cef\xm;onf? 1263 ckESpfwGif w
0,f/ e,frwkid ;f / pHEi=d ;f r,kw/f uk©ed m&k/H tif-uif;pkYH / &kwv f rl sK;d rsm; tav;tjrwfxm;avh&adS om zk;d zGm;Adrmef
uqkef vjynf/h t*gae\0,f/ csr;f ajrhe¤d L/ pHawmfro l nf ac: ausmif;aqmif-uD;ukd ,efcsijf rdK\ wGifwnfaqmuf
[lIvnf;aumif;/ zJG\E\GJa7;om;cJh-uavonf? avonf? 12^9 ckESpw f iG f jrdK\awmf.ta&S\awmifbuf
Ak<jrwfpmG y7de£d mef pH,al wmfrcl ahJ omae7mwGif ,ck wGif eQwfwm7mrsm; -unf&h = avhvmEkdif7eftwGuf
tcgxlyg&kaH pwDEiS hf avsmif;awmfrl &kyyf mG ; awmfrsm;ukd eQwfar~mpf if-uD; wpfcu k dk aqmufvyk fay;cJo h nf? cef
txdrf;trSwftjzpfawG\jrif Ekdifao;onf? ukodem&kH rif;-uD;onf w&kwv f lrsK;d wk\d txGwt f jrwfxm;onfh
jynfod\k ESpfpOf ESpfwdkif; uBmt7yf7yfrS Ak<0g'Dtrsm; uGefzsL;&Syf ausmif;awmf-uD;ukd jrdK\awmfopf-uD;twGi;f
tjym; bk7m;zl;oGm;a7muf-uonf? wGif aqmufvyk af y;cJo h nfjh yif/ uGezf sL;&Syf aqGawmfrsK;d
awmfrsm;twGuf e,f 2 e,fukdvnf; vufaqmift
ulAvkid cf ef (c7pf 1216 1294) ? ?ulAvkid cf efonf jzpf ay;tyfcJhonf? xkdrSwpfyg; ,efcsifjrdK\ESifh
uBmh ta&S\bufwpfvFm;wGif wefc;dk -uD;rm;cJah om rGef yif,efjrdK\rsm;&Sd wUokv d af usmif;-uD; 2 ausmif;ukv d nf;
*kb d 7k if *si*f pfcef. ajr;jzpfonf? ulAvkid cf efrmS wlvD ckdifjrJwnfwHhatmif jyKjyifun l cD o
Jh nf?
. 'kw, d om;jzpfI 1216ckEpS fwiG f arG;zGm;onf? i,f Ekid if aH wmftwGi;f ul;oef;a7mif;0,frr= sm; vG,u f al p
pOfuyif aemifawmfjzpforl ef*. l vufatmufwiG f ppfr= 7ef jrif;aygif;200000yg0ifaom pmykd\pepfukdvnf;
xrf;um w&kwfEkdifiHtaemufykdif;a'orsm;ukd wkduf aumif;/ wnf;ck7d efpcef;aygif; 10000udv k nfaumif;
cku d o f rd ;f ,lco Jh nf? ref*b kd 7k ifu, G v f eG af omtcg 1260 wDxiG zf iG v hf pS cf o
h J nf? jrKd\awmfEiS ahf 7vrf;qufo, G rf = vG,u f l
jynfhEpS fwiG f rGe*f rkd if;aqGrif;rsK;d wkd\. tpnf;ta0;-uD; ap7ef wl;ajrmif;r[m-uD;ukv d nf; topfxyfrHazguf
u ol\tm;cefrif;-uD;tjzpf wifajr|mufvdu k f-uonf? vkycf o hJ nf? azmufum;a7mif;0,frw = iG f tcuftcJr&Sad p
cefrif;-uD;rSm vuf&;Hk 7nfEv S ;Hk 7nfEiS f hjynfhpHo
k jl zpfI 7ef aiGpULrsm;xkwcf o hJ nf? ul;oef;a7mif;0,frr= sm;ukd
zk;d awmf*si*f pfcef. 7nf&, G cf sutf wkid ;f w&kwEf idk if wH pfck txl;tm;ay;csD;ajr|mufcJhonf? ykd;xnfvkyfief;ESifha7F
vk;H ukd odrf;oGi;f vkdaom qNjyif;jyonf? xk\da-umifq h eG f awmifh vkyfief;rsm;rSm rsm;pGmwkd;wufaumif;rGefvm
bk7ifw\dkyidk ef ufjzpfaom w&kwEf idk if aH wmifyikd ;f ukd wpfp cJo
h nf? rif;-uD;onf pmayynm rsm;ukv d nf; tm;ay;cJh
wpfpwku d cf u dk o f rd ;f oGi;f cJ7h m aemufqH;k wGif ulAvkdicf ef onf? wdAufvlrsKd; vm;rm;bke;f -uD; rwD'0wf&mS ;qkd
rSm w&kwEf idk if Hwpfckv;kH . bk7ifjzpf vmawmh onf? ol ykCKd vftm; pmaytQ7m topf wDxGifapcJo h nf?
cefrif;-uD;onf rdrd.jrdK\awmfukd u,f7mukd;7rf;rS yg;&Sif;vlrsK;d *smrm;tmvm'ifqo dk ltm; acwfrjDS yQ
w&kwfEikd fiHww H ikd ;f -uD;twGif; ,ck yDuif;jrdK\ ae7mokd\ 'dejf yKvyk 7f efcidk ;f cJo h nf? tjcm;ynm&Sirf sm;tm;vnf; rGef
ajymif;a7F\co Jh nf? xkjd rdK\awmfopfrmS av;axmifhajruGuf *kwd \dk. orkdif;ukd a7;om;7efapckid ;f cJo h nf? 1269 ckESpf
ay:wGif wnf&SdI t0ef; 18 rkdif&Sdonf? jrdK\awmfrSm wGif 0D;*l;0g;pmvkH;rsm;jzifh pma7;enf;ukd y,fzsufI
tvGefcrf;em; -uD;us,fvo S jzifh Ekid if jH cm;om;rsm;uyif pHepfopfudk ay;tyfco Jh nf? r[m,e Ak<0g'ukdvnf;
txl;cs;D usL; a7;om;-uonf? xkjd rdK\awmfudk wkdiw f l;[k Ekdiif HawmfbmomtjzpftodtrSwfjyKcJhonf?
orkwI f '&k;H awmf-uD; [k t"d_g,f7&So d nf? taemuf ulAvkid cf ef vufxufwiG f taemufEidk if rH S omoem
Ekid if oH m;wk\u d rl cefAmvd (0g) cefrif;-u;D . jrdK\awmf[k jyKyCk Kd vf 2 OD; a7muf&v dS monf? wpfO;D rSm rGew f aD umfAD
ac:-uonf? TjrdK\awmf-uD; crf;em; -uD;us,yf Hu k dk 1^ t7yfrS *GsefqkdoljzpfI usefwpfOD;rSm ay:'EkdeDt7yfrS
ESpfwdik fwdik f cefrif;-uD;xHwiG f tr=xrf;zl;ol Aif;epfjrdK\ tdk'd7k pfqdo k ljzpfonf? rif;-uD;onfxdyk kCdKvfEpS Of D;tm;
208
www.foreverspace.com.mm
ulAvkid fcef ulvD
209
www.foreverspace.com.mm
ulvD ul;pufwwfaoma7m*grsm;
ykid f;wGif jrefrmEkid if H puf&rHk sm;ESihf qdyu f rf;rsm;wGif vkyf ausbJESifh jzpfap/ pmcsKyfxm;onfh tcsed fumvrukef
ukdif7eftwGuf tdNd,EkdifiHrS ulvD tajrmuftjrm;ukd qk;H bJEiS hf jzpfap/ tjcm; tvkyXf mewpfco k \dk ajymif;a7F\r
ac:,lcJh7onf? 1906 ckESpfrS 1930ckESpftxd ESpf vkyu f idk 7f jcif;rsm; yg0if avonf? tvkyo f rm;rsm;ukd
pOf ysrf;r~ 3odef;cef\ 0ifa7mufI 2ode;f cJGcef\ jyefomG ; xdxad 7mufa7muf umuG,f ay;Ekid fonfh tvkyo f rm;
avh &So d nf? ok\ad omf 35000 r~aom tdN, d ulvw D \rdk mS orCrsm;/ tjcm;apwemh 0efxrf;tzJG\rsm; r&Scd Jhacs?
jrefrmEkid fiHwGif tjrJ&Sd aeavonf? xkduv l D rsm;ukd 1930 jynfEh pS w f Gif yifv,fu;l oabm-uD;rsm;Y jref
uk$+D-uD;rsm;twGuf arp7Dac: ulvaD cgif;-uD;rsm;u rmulvED iS fh ukvm; ulvrD sm; ukew f ifukecf svyk f-u7mrS
uefx&kdufpmcsKyfjzifh ac:,lcJh-uonf? xkdpOftcgu pI ukvm; jrefrmt"du&k+;f -uD; jzpfymG ;cJo h nf? xkd
ulvDrsm;. tajctaerSm tvGefqkd;&Gm;vSonf? ul tcsed rf pS I jrefrmEkid if w H iG f ukvm;ulvrD sm; wjznf;jznf;
vDrsm;rSm arp7Dwpfqifrh w S pfqifo h \dk vFaJ jymif;ckid ;f apjcif; enf;yg;vmcJhonf? 'kwd,uBmppf jyD;qkH;jyD;aemuf
rsm;cH7onf? arp7Drsm;ukd rdrdwkd\ae\pm;7aiGrsm;xJrS jrefrmEkdifio H \kd Ekid if jH cm;rS u`r;f usifaomtvkyo f rm;rsm;
aumfr&Sifrsm; ay;-u7onf? arp7Drsm;acgif;ykHjzwf ukdom 0ifa7mufciG fhjyKawmhonf?
a-umif;ukd tvkyform; pkpH rf;a7;aumfrwD tpD7ifcpH m jrefrmEkdifiH vGwv f yfa7; 7&SdjyD;aemuf ulvq D dak om
rsm;wGif xif&Sm;pGmawG\&Sd7onf? xkdpOfu wnfjrJae a0g[m7ukdrokH;bJ tvkyform; qkdaompum;ukd
aom vufry= nmonfrsm;tuf Oya'ESihf tvkyo f rm; ok;H E=e;f ac:a0:cJo h nf? Ekid if aH wmftpk;d 7u tvkyo f rm;
ydnmOf ysufuu G rf = tufOya'wk\drmS arp7Drsm;ESifh t tusK;d jzpfxGef;aprnfh Oya'rsm;ukv d nf; wpfcjk yD;wpf
vkyyf dik f&iS rf sm;ukd umuG,fay;bd ouJhod\k &Sdavonf? ck jy}mef;cJo h nf? tvkyo f rm;rsm;onf wkid ;f jynfEidk if H
xkdOya'rsm;t7 tvkyform;rsm;ukd p7efaiGwif pnfyifz\GHjzdK;a7;twGuf rdrdw\kd vkyt f m;jzifh yg0ifxrf;
-udKay;Ekid jf cif; xkad iGrsm;ajyvnfatmif tvkyo f rm;rsm; aqmif-uojzifh vl\orkdif;jyK ykCKd vfrsm;[k ac:qkx d ukd f
.7ufoWywf0ifaiGrsm;rS jzwfawmuf,El idk jf cif; aiGr olrsm; jzpfayonf?
vlw\kd.a-umufrufzG,f7efol-uD;rsm;
uyf-uD;ok;H yg;wGif wpfyg;tygt0if jzpfaom a7m*M7uyfonf vGepf mG qk;d 7Gm;aypG? axmifaomif;rursm;pGmaom
vltaygif;wk\dtm;7ef7SmESyd pf ufonfh ul;pufwwfaom a7m*grsm;jyef\ymG ;yk/H ,if;wk\dudk rnfo\dk ESrd ef if; umuG,fEikd yf Hk
ta-umif; rsm;ukd atmufwiG af wG\7rnf?
211
www.foreverspace.com.mm
ul;pufwwfaoma7m*grsm;
212
www.foreverspace.com.mm
ul;pufwwfaoma7m*grsm; ul;yg; a*s/tuf(z)
213
www.foreverspace.com.mm
ul;yg; a*s/tuf(z) ul;yg; 'AsL
214
www.foreverspace.com.mm
ul;yg; 'AsL ul;ADa, *sD
cifrif7Sm-uaom rdwfa[mif;aqGa[mif;rsm;. -uif um; EkysKpd Ofu awG\-uKcH 7hJ onft h aqG;Zmwfuav;onf
em,k,jcif;ukcd 7H .? txl;ojzifh ol\rw d af qGwpfO;D . tjrJrjywf udef;atmif;vsuf7SdcJh.?
ZeD;jzpfaom rPuftef;0if; ac: trsKd;orD;-uD;onf Ttyl"mwfcu H av;ukt d a-umif;jyKI wpfae\ae\wiG f
ul;yg;tm; om;t7if;ESirhf jcm; jyKpak pmifah 7SmufcahJ yonf? pdWZa7m*gjyefvnf ay:aygufvmrnfudk ul;yg;onft
ul;yg;onf rPuftef;0if;ajymqkad om pum;rsm;ukd xl;pk;d 7drrf .
d ? Oyg'gefa-umifh Oyg'fa7mufqkad om p
om;i,fonf rdcif.pum;ukd em;axmifbo d uJoh \dk ajr um;twkdif; 1^8^ ckESpfwiG f ,cifupdWZa7m*g jyef
0,frus vkduef mcJ. h ? rPuftef;0if;. wku d w
f eG ;f csuf vnf ay:aygufvmavonf? 1^94 ckEpS fwGif EkdifiH
rsm;a-umifhyifv~if ul;yg;onf uAsm vumrsm;ukd awmftpk;d 7onf ul;yg;tm; tjidrf;7dQmrsm;axmufyHh
a7;jzpfcahJ vonf? ul;yg;a7;or~aom uAsmvumwk\rd mS cJ.
h ? 1^96 ckEpS w f iG f ul;yg;onf ta7S\', D m7rfe,fo\dk
trsm;tm;jzifh rdwaf qG oli,fcsif;rsm;. wkdufwGef; oGm;a7mufaexkid cf ahJ vonf? xkEd pS w f Giyf if ul;yg;.t
awmif;yefcsufa-umifah 7;aom uAsm vumwkd\omjzpf 7if;ES;D qkH;rdwfaqGjzpforl Puftef;0if; uG,fvGefojzifh
onf? *`ef*DvyifESifh aqmif7Gufz, G f7m uAsm ul;yg;onf pdwEf v S ;Hk txl;xdcu dk jf y;D v~if 1800 jynfEh pS f
wk\rd mS vnf; av'Datmpwiftrnf7dS ul;yg;.trsK;d orD; {jyDv 257ufae\wGif uG,v f GeftedPa7mufavonf?
rdwaf qGwpfO;D u wku d w
f eG ;f ojzifx
h u
G af y:vmayonf?
ul;yg;onf opfyif/ awmawmif/ a7ajr tp7Sad om ul;ADa, *sD (c7pf 1^69 1832) ? ?19 7mpkEpS t f p
-oumoavmu obm0 tvSwiG f pdw-f unfEl;7um; avmufwGif vlodtrsm;qkH;jzpfcJhaom temwrDynm
awm7Gma'oYaepOf tm;vyfonfh tcsed w f \Ydk v,fuiG ;f &Sif a&Sm&h u S ;l ADa,onf 1^69 ck-o*kwv f 23 7ufae\
jyifrsm;ukd jzwfIvrf;av~mufjcif;/ O,smOfyef;rmvf wGif jyifopfEkdifiH rGefaA;vsm;jrdK\Y zGm;jrifavonf?
pkdufysKd;jcif;/ ,kefuav;rsm;ukd tvSarG;jrLjcif;wkd\jzifh i,fpOfuyif obm0orkdi;f ynm7yfY pdwf0ifpm;cJ. h ?
tcsdefukev f Gecf aJh vonf? ul;ADa,onf pwwf*wfwUokv d w
f iG f 4 ESprf ~ynm
oif-um;onf? xkdokd\ynmoif-um;aepOfu pm-unfh
wku d &f dS od_yH nm7yfqidk 7f m pmtkyt f m;vk;H vkv d dk zwf&c= I hJ
wd7>mefcpGJ w d ef nf;ukv d nf; wwfajrmufco hJ nf[k qkad v
onf? xkdaemuf19ESpfom;t&G,fwGif aemfref'Durf;
ajcteD;&Sd uef;jrdK\Y vlux Hk wH pfOD;.om;ukd pmayykd\cs7
aom enf;jyq7mtvkyfudk 7&Scd ahJ vonf? uef;jrdK\Yae
xkid cf hpJ Ofu yifv,furf;ajcok\dr-umc+oGm;a7mufcGihf
7onft h avsmuf ig;/ ykpeG /f ueef; tp&Sad om a7oW0g
wkd\ukd cJpG w d favhvmEkdifchaJ vonf? xkdjyif ausmufjzpf
&kyf-uGif;tajrmuftjrm;ukdvnf; awG\&adS vhvmcJh7.?
xkad emuf oluo hJ \ydk if obm0orkid ;f ynm7yfwiG f pdw0f if
pm;ol tufaA;wufqaD ,;qko d El iS hf awG\&cdS 7hJ m/ wufqD
a,;u ol\tm; yg7pfjrdK\o\dkomG ;a7mufI tvkyf tukid f
aumif;rsm; &SmazG7ef wkdufwGef;cJhavonf?
yg7pfjrKd \wiG f ul;ADa,onf wjznf;jznf; emrnfausmf
-um;vmcJ. h ? 1^95 ckEpS w f iG f yg7pfjrKd \&dS Zm'if;'gyvef\
ac: &kQaA'ESihyf g+aA'qkid f7m O,smOf-uD;wGif ,SOf
t*vdyfuAsmq7m-uD; 0DvsHul;yg; jy temwrDynm7yfqidk 7f m vufaxmuf ygarmQtjzpf
aqmif&GufcJh7jyD;aemuf/ 1802 ckESpfwGif ygarmQt
Tokd\tm;jzifh ul;yg;onf uAsmvumrsm;pyfqkd jzpf aqmif&u G cf ahJ vonf?
vku
d /f ,keif ,fuav;rsm;uk, d ,k vkud Ef iS hf pdwaf ysmfyu
dk f 1^95 ckEpS w f iG f jyifopfEidk if aH wmf ynmjr|iw hf ifa7;t
ovkd aexkid Ef dik fcaJh omfvnf; ul;yg;.twGi;f oMmefY zJ\Go\dk a&G;aumufwifajr|mufjcif;cH7.? 1802 ckESpw f iG f
215
www.foreverspace.com.mm
ul;oef;yif ul;oef;a7mif;0,fa7;0ef-uD;Xme
216
www.foreverspace.com.mm
ul;oef;a7mif;0,fa7;0ef-uD;Xme
217
www.foreverspace.com.mm
ul;oef;a7mif;0,fa7;0ef-uD;Xme auqGef
Ekid 7f eftwGuf Ekid if aH wmftpk;d 7onf ykv d ~aH om ppfyPnf; jrefrmEkdifiHonf ukvorCtzJ\GrS OD;pD;aom tkdif/
rsm; 0,f,l xkcJG a7mif;csa7;bkwt f zJG\udk zJ\Gpnf;apcJhI wD/ tkad c: uBmhu;l oef; a7mif;0,fa7; tzJ\GEiS hf tD;um
aiGodef; 30 r~xw k facs;cJhavonf? az;ac: tm&SEiS t fh a&S\zsm;qkid f7m pD;yGm;a7;aumfr&Sifwd\k
TtzJG\rS EkdifiHawmftpdk;7xHwGif acs;iSm;cJhaomaiG wGif tzJ\G0ifEikd fiHwpfO;D taejzifhyg0ifjyD;jzpf7m xkdtzJ\G
rsm;ukd t7pfus ay;qyfcJh7m/ xkdaiGrsm;tm;vkH;aus tpnf;rsm;. vkyif ef; aqmifwmrsm;Yvnf; ul;oef;
vnf jy;D onfah emuf 1953 ck ZGev f wGif taxGaxG a7mif;0,fa7; 0ef-uD;Xmeonf yg0ifaqmif&Gu7f .?
a7mif;cs 7&Sjd y;D aom aiGaygif;rSm 2^ode;f cJG jzpfavonf?
txufwiG f azmfjycJah om vkyif ef;rsm;tjyif T0ef auqGef ? ? jrpfu;l acsmif;ul; wHwm;-u;D rsm;ukd
-uD;Xmeonf EkdifiHtwGif;&Sd uk$+Drsm;ukd rSwfykHwif aqmufvkyf7mY wHwm;tkwfwkdifausmufwkdif-uD;rsm;
apjcif;/ uk$+Drsm;ESiq hf idk af om Oya'rsm;ukd jy}mef;ay; ukd a7jyifatmufajr-uD;xJo\dk tawmfeufatmif pku d If
jcif;/ tpk;d 7XmetoD;oD;rS vkt d yfaomyPnf;rsm;ukd Ekid f aqmufvyk x f m; 7avonf? ,if;ok\d a7jyifatmuf&dS
iHjcm;rSrmS ,lay;jcif;/ rSwfyHw k ifpm7if;ukdipf mar;yJGrsm; ajr-uD;xJwGif tkwjf rpfcsI wkid fpdu k fx7l efrmS vG,ful
usi;f yay;jcif;/ Ekdiif jH cm;wGif ul;oef;a7mif;0,fa7; rif; aomtvkyf r[kwfay? tvkyform;rsm;onf a7
-uD;rsm; cef\xm;jcif;wk\u d v dk nf; aqmif&u G v f su&f odS nf? atmufajr-u;D xJwiG f tkwjf rpf csI wkid pf u dk x
f El idk af tmif
auqGe fa c: a7vk HaoWmrsm;
okd\r[kwf jyGefacgif;rsm; xkd;csjyD;
aomf xkjd yGeaf cgif;xJwiG f 0ifa7muf
vkyu f dik rf S jzpfEdik af yonf?
a&S;tcgu a7xJYwkid pf u dk x f v l dk
onfhtcgwGif opfom;ajrap;wkd\
jzifh a7um&kdifywfjyKvkyfI a7
xkwfjyD;rS wkdifpkdufxlavh&dSonf?
,cktcgwGifvnf; xkdenf;twkdi;f
vkdufemae-uayao;onf? okd\
aomfa7eufv~if omrefa7um
&kdifywfjzifh wkdifpkdufxl7ef rjzpf
Ek d i f a oma-umif h auqG e f a c:
jyGefacgif;rsm;ukd tokH;jyK7av
onf?
xko d \dktok;H jyKaom auqGerf sm;
rSm trsm;tm;jzifh avtm;okH;
auqG e f r sm;jzpf onf ? tvk y f
orm;rsm;qif;I tvky fvkyfae
aom atmufqkH;tzsm;ykdif;onf
atmufydwrf &Sb d J oJx7J \FHxJo\kd xk;d
pkdufpl;0ifEkdif7eftwGuf cseG x f uf7
.? Tokd\jzi afh uqGefukd wjznf;
jznf; ajrrmokd\r[kwf atmufcH
ausmufysOfxdatmif xkd;pkdufEkdif
onf? auqGef twGi;f &Sd ajrrsm;
a7euf wefwm;wkdif tkwfjrpfcs7mYoHk;aom auqGefjyGefacgif;twGif;ykdif; oJ rsm; ponfw\dkudk wl;jcpfjy;D aomf
uGe f u 7pf avmif ;xnf ha y;jcif ;
218
www.foreverspace.com.mm
auqGef auA,f tD;t,f
219
www.foreverspace.com.mm
auA,f tD/t,f auwkd; trf/yD
220
www.foreverspace.com.mm
uJhvlrsKd; u,fpDtkdav;7D;,m;yif
onf? bDpD 195 ckESpfwGif uGefqmvl-uD;tjzpf ,if;ok\d wpfcguwefc;dk xGm;cJah om uJv h rl sKd;onf ,ck
cef\tyfjcif; cH7onf? tcgY oD;jcm;vGwfvyfaom vlrsKd; wpfrsKd;tjzpfjzifh
au;wk;d acgif;aqmifI tkycf sKyfaomacwfwiG f a7mr rwnf&aSd wmhacs? olwkd\onf olw\kdukdwdu k cf du
k fatmif
Ekid fiHom;wk\donf yvFm;-uGm;0gaexkid jf cif;/ ZdrfcyH Pnf; jrifaom vlrsKd;wkd\ESifha7maESmI wdrfaumaysmufuG,f
rsm;ukdrufarmjcif;ponfjzifh taysmftyg;wk\dEiS o fh m t oGm;-uavjyD? olw\. dk tquf tEG,rf sm;ukd ,cktcg
csed u f ek af v7m au;wkd;u xkt d usihq f ;dk rsm;ukd tjyif;t jyifopfEidk if H A7pfw³De,f/ jAw d ed f Ekid if aH 0vjynf/ paumh
xef ESyd u f Gyfonf? olukd,fwikd u f vnf;&k;d om;pGmjcdK;jcH wvefjynfEiS hf tkid , f mvefjynfw\Ydk tenf;i,fpaD wG\7
aexkdifI ol.-uyfrcsufrsm;ukd rvkdufemolrsm;tm; avawmhonf?
rn|mrwm tjypfay;onf? tkyfcsKyfa7;wGifvnf; qif; ,cktcg uJv h rl sK;d wdraf umyaysmufomG ;aomfvnf;
7Jcsrf;omra&G; rsufEmS -uD;i,f rvkdufacs? ol.vuf olwkd\.bmompum;ESifhpmaywkd\rSm usef7pfcJhonf?
xufwGif t7nftcsi;f ESifh rjynfhpHak om vl-uD;rsm;udk ,ckacwf Oa7mybmompum;rsm;wGif uJhpum;rsm;yg
qDew d fvFwfawmfrS pdppf xkwfy,fco Jh nf? onfudk awG\7.? Oa7mywkdu&f w dS Uokv d f rsm;Yvnf;
au;wkd;onf wcgu a7mrjrdK\ESifh jydKizf ufjzpfaom uJhbmomESifh pmayukd oif-um; ay;vsuf&Sdavonf?
um;aohjrdK\okd\ tvnfa7mufoGm;7mY um;aohjrdK\-uD;
. tvGepf nfyif0ajymvSaomtjzpfudk uk, d wf idk af wG\&7dS u,fpDtkdav;7D;,m;yif ? ?u,fpt D akd v;7D;,m;
v~if wpfae\aomf a7mrjrdK\-uD;ukdvFrf;rkd;oGm;rnfavm tyifrsKd;pkrSm 'pua7mhzsLav;7D;at;pD;rsKd;7if;wGif
pd;k 7drrf ad om[l.? xkt d cgrSpI au;wk;d onf qDew d v f w
F f yg0ifonf? u,fpt D adk v;7D;,m; [laompum;rSmvuf
awmfwGif pum;ajymwkdif; 'um;aohjrdK\-uD;ysufpD; wif bmom 'u,fpt D dk
7rnf[k ed*kH;csKyfa-uG;a-umfavh&Sdonf? tpwGif ol vyf [laom pum;rS
tm; jyuf7,fjyK-uaomfvnf; olu, G v f eG o f mG ;jyD;aemuf qif;oufvmjcif;jzpfI
wwd,ysL;epfppfyJGjzpfyGm;av7m 3 ESpft-umwGiaf 7m zd e yf t i,f u av;[k
rvlrsKd;wkd\onf ol.qNtwkdif; um;aohjrdK\-uD;ukd t"d_m,f7onf?
jydKcszsufq;D vkduf-uav onf? (um;aohEkdifiH 7=? ) xkdtyifrsm;ukd t*
au;wk;d onf a7mrEkid if u H dk tkycf sKycf o hJ rl sm;wGif vuf vdyv f rl sK;d wk\u
d O,smOf
&k;H 7nf ESv;Hk 7nfEiS jhf ynfph aHk om ykCKd vw f pfO;D jzpfI/ a7mr rsm;wGi f pkd uf ysKd; -u
EkdifiHorkdif;wGif xif&mS ;avonf? vufwifpum;ajy onf? tyGirhf mS ta7mif
ta7;tom;wGif aumif;rGefonf?ol.vuf7mrsm;t uJGtrsKd;rsKd;&Sdonf? t
euf pkdufysKd;a7;ta-umif; pmwrf;om usef7pfonf? xl;ojzifh tvStyt
jzpfO,smOfxJwGif yGifh
uJhvlrsKd; ? ?uJh okd\r[kwf qJv h rl sKd;onf tvGeaf &S; 0grsKd ; uk d o mpk d u f - u
usaomvlr sKd;wpfrsKd;jzpfI/ c7pfawmfray:rDE Sp f onf? tjcm;yGifheDESifh
aygif;rsm;pGmuyif Oa7mywku d f tv,fyidk ;f ESihf taemuf yG i f hn d K rsKd ; rsm;&S d a omf
ykdif;wGif aexkdifcJh-uonf? xkdpOfu a7mrtifykdif,m vnf ; rpk du f-uacs?
rSm raygufzGm;ao;ay? uJhvlrsKd;onf vGepf mG ppfwkduf tyif&kdif;tjzpfom jrif uJhvlrsKd;wk\d . a-u;ndK vFm;
0goemygI Oa7mywku d Yf wefc;dk xGm; -uD;pk;d cJ-h uonf? awG\-u7onf? okd\7m
olwkd\. -oZmtm+monf tDwvDESifh *7dEkdifiHrsm; wGif yGifheDESifhyGifhndKrsm;vnf; tvGefvSy-u.? tcsKd\
okd\wdik fatmif jyef\yGm;cJhonf? tyGifhusm;rsKd;vnf; &Sdao;onf? t0gokd\r[kwf teD
a7mrtifyidk ,
f m-uD;xGe;f um;pwGif olw\do k nf tJv h y a7mifay:wGif tajymufuav; rsm;&SI d tvGev f yS onf?
awmifwef;. ajrmufzuf a'orsm;Y4if;/ 'ef;nKjrpf xkdtyifrsm;onf rUqDukdEkdifiH/ awmiftar7du
0Srf;txufykdif;Yif;/tajcpkdufae-uavjyD? uJv h lrsKd; wkdufESihf e,l;ZDvefEdik if w H d\kwiG f tavhusaygufonfudk
tcsK\drSm t*vefESihf tkid f,mvefu`ef;rsm;ok\d ul;ajymif; awG\7.? xkda'orsm;wGif u,fpt D dak v;7D;,m;rsKd;pdwf
aexkdi-f u.? aygif; 100cef\&o Sd nf?
221
www.foreverspace.com.mm
u,fpt
D kdav;7D;,m;yif u,fq,fa7;wyf?
222
www.foreverspace.com.mm
u,fq,fa7;wyf u,fq,fa7;0ef-uD;Xme
rGeaf 7;vkyif ef;rsm;ukd txl;wvnf vkyu f idk -f uavonf? xkdtzJG\rsm;rS tkd;tdrfxlaxmif7ef 7efukefjrdK\wGiftdrf
tajcqkd; taeqkd;okd\ qkdufa7mufaeaom rdef;u axmif 1320twGuf aiG 56615 usyf okH;pJGcho J nf?
av;rsm;tm; u,fq,fjcif;/ olemrsm;tm;apmifh 1950 jynfEh pS f arvokd\a7mufaomtcg u,fq,fa7;
a&SmufjyKpjk cif;/ r&Sq d if;7Jaomolrsm;tm; ynmoifay; ESifhjyefvnf ae7mcsxm;a7;0ef-uD;Xme[lI Xmewpf
jcif;/ rD;ab;/ a7ab;/ ajrivsiaf b;oifah om'kQonf ckz\pGJ nf;jy;D v~if OD;oef;atmiftm; Xmeqkid 7f m0ef-u;D tjzpf
rsm;tm; ulnDapmifha&Smufjcif; paomtvkyfwkd\rSm cef\tyfonf?
u,fq,fa7; wyfrsm;.t"duvkyif ef;rsm;jzpfonf? ,if;XmerS aomif;use;f r=a-umifh ay:aygufvmaom
okd\tm;avsmfpGm uBmay:&Sd Edkifit H oD;oD;wkd\wGif 'kQ 'kQonfrsm;omru/ t7yf7yfrS rD;ab;/ a7ab;ESifh
onfpcef;rsm;/ wnf;ckd7m Xmersm;/ tvkyf&kHrsm;/ iwfrGwaf cgif;yg;r=ab;wk\dESihf -uKH-udKu7f olrsm;tm; t
ausmif;rsm;/ aq;&krH sm;/ uk}ElemukXmersm; ponfht 0wf/ tpm;tpmESifhtkd;tdrfxlaxmif7ef yPnf;rsm;ukd
zJG\tpnf;rsm;ukd u,fq,fa7;wyfrsm;u OD;pD;I ulnDaxmufyHonf?
zGihvf Spaf qmif&u G af e-uavonf? u,fq,fa7;XmerS u,fq,fa7; tifpyufawmf
u,fq,fa7;wyfEiS hf ,if;.vkyif ef;rsm;twGuf vkd 5 OD;/ acgif;aqmif 2 OD;ESihf tzJ\G0if 8 OD;wkd\ yg0ifaom
aomaiGrsm;ukd pmtkyfpmwrf;rsm;xkwfa0a7mif;cs e,fvSnfh u,fq,fa7;tzJ\Gudv k nf;zJG\pnf;I t7yf7yf
jcif;jzifhvnf;aumif;/ tvaiGaumufcHjcif;jzifhvnf; okd\ vSnv fh nf ppfaq;ulnDco Jh nf?
aumif;/ tpk;d 7axmufyahH -u;rsm;rSvnf;aumif; 7&Sdav 1952 ckrwfvrSpI 0e-fu;D OD;bapmu wm0ef,I l
onf? wm0efrsm; wkd;csJ\aqmif7Guf7onf? aomif;usef;ol
u,fq,fa7;0ef-uD;Xme ? ?u,fq,fa7; Xmeonf rsm;vufrS wyfrawmfujyefvnf odr;f ykdujf yD;aome,f
jynfaxmifpk jrefrmEkdifiHawmftpkd;7. Xmewpfck rsm;wGifvlxkjyefvnfae7mcsxm;a7;ukdygaqmif7Guf
jzpfI/ 0ef-uD;wpfO;D u u,fq,fa7;XmeESifh jyefvnf 7I/ xdkESpftwGif;'kQonfaygif; ^2128/ tdrfaxmif
ae7m csxm;a7;Xmeukyd g wm0efy;l wJG aqmif7u G o
f nf? aygif; 18062ukd jyefvnfae7mcsxm;ay;cJh7onf?
u,fq,fa7;Xme [lIwoD;wjcm; ay:aygufvm7 u,fq,fa7;Xmeonf jynfe,frsm;wGif ygwm0ef
jcif;rSm 'kwd,uBmppfjyD;qkH;onfhtcgwGif ppfa-umifh ,laqmif7Guf7I/ xkdESpt f wGi;f
ysufpD; qkH;&=H;7aom tkd;tdrfxlaxmifa7;ESifh ppfab;
'kQonfrsm;uku d ,fq,fa7;/ jyefvnf ae7mcsxm;a7; u,m;jynfe,fY
twGuf jzpfonf? 1948 ck Zefe0g7DvrS rwfvtwGi;f tdrfaxmif 4000/ aiG 163848d zkd;cef\
jynfol\vkyfief;ESifh jyefvnfxlaxmifa7;0ef-uD;Xmeukd &Srf;jynfe,fY 6000/ 35000d
EkdifiHawmftpk;d 7u zJG\pnf;cJhonf? xkdaemufwGif u,f ucsifjynfe,fY 400/ 19603d
q,fa7;wm0efrSm -uD;av;us,jf yef\vmojzifh/ xkw d m t0wftpm;ESifh tdro f H;k yPnf;rsm; a0iSaxmufycHh ohJ nf?
0efwpfpw d w
f pfa'ojzpfaom trsK;d orD;ESihf uav;rsm; xkdXmerS u,fq,faxmufyHhaiGrsm;rSm
apmifha&Smufa7; vkyif ef;rsm;ukd Akv d cf sKyfuawmf a':cif 194^48 ckESpfwGif 2000000 usyf
-unf-uD;r;aomtzJG\okd\ vJFajymif;ay;cJhonf? 1948 49 2200000
1948 ck {jyDvwGif jynfwiG ;f aomif;use;f r=rsm; 1949 50 1800000
a-umifh ay:aygufvmaom ckdu;kd 7mrJhrsm;ukd u,fq,f 1950 51 2000000
tultnDay;7ef zqyv A[ku d ,fq,fa7; aumfrwD 1951 52 2200000 jzpfonf?
wpf7yfudk w7m;Xme0ef-uD; OD;A*sr;f tm; OU}tjzpfwif xkdESpftwGif; jynfaxmifpktESH\tjym;wGif rD;ab;
ajr|mufz\GJpnf;cJo h nf? 1949 ck {jyDvwGif xkdtzJG\ukd 'kQonfaygif; 31^25 OD;wkd\tm; aiG 44564^ usyf
ynma7;0ef-uD; OD;oef;atmif OD;pD;I jynfaxmifpt k pk;d 7 zk;d r~ ulncD I
hJ / a7ab;oifah om Aef;armfc&kid /f rauG;c&kid /f
A[ku d ,fq,fa7;aumfrwD tjzpfjyefvnfzG\Jpnf;onf? rif;bl;c&kid f/o7ufc&kid f/ yckULc&kid f/ tif;pdefc&kid f/
e,f zqyv u,fq,fa7;tzJ\Grsm;ukv d nf; c&kid 0f efrsm; rtlyifc&kdif/ ykodrfc&kdif/ [omwc&kid /f jynfc&kid f/
acgif;aqmifapI/ tpk;d 7c&kid fEiS hf jrdK\e,f u,fq,fa7; ajrmif;jrc&kid /f armfvduk fc&kdifrsm;ok\dun
l 7D onf?
aumfrwDrsm;tjzpf zJ\Gpnf;onf? xkdXme.t"duwm0efrSm ab;trsKd;rsKd;jzifh'Q k oifh
223
www.foreverspace.com.mm
u,fq,fa7;0ef-uD;Xme
224
www.foreverspace.com.mm
u,f&v dk ;D em;jynfe,f ? ?u,f&v dk ;D em; jynfe,f onf wGuf tvkyo f rm; rsm;ukd aps;aygaygESihf iSg;7rf;ckdif;
rlvuwe,fwnf;jzpfaomfvnf; aemiftcgwGif apEkdi-f uonf? u,f&dv k ;D em;jynfe,frsm; .7moDOwk
ajrmufu,f&dv k D;em;ESifh awmifu,f&dv k D;em;[lI jynf rSm pkdpwG fxikd f;r=id f;I*Gr;f xnf 7ufvyk fjcif; vkyfief;ESifh
e,f 2e,fjzpfoGm;onf? u,f&kdvD;em; jynfe,f. txl;yif oifhavsmfayonf? xkdjyif a7wHcGefaygrsm;
ajrmufbufwiG f Am*sif;eD;,m;jynfe,f/ taemufbuf aomaumifh puf&/kH tvky&f rkH sm;twGuf v~yfppf"gwf
ESiahf wmifbufwiG f wifeufqjD ynfe,fEiS hf a*sm*f s, D mjynf tm;ukd p7dwf oufompGmjzifh7&SEd dik af vonf?
e,f/ ta&S\bufwGif tWvMdwfork]7m&Sad vonf? u,f&v dk ;D em; jynfe,f 2 e,fv;Hk wGif aq;yifrsm;ukd
ajrmufu,f&v dk ;D em; jynfe,frmS pwk7ef;rkid af ygif; t-uD;tus,f pkdufysKd; vkyfukdif-u.? qma0:vwm
52^12us,f0ef;I vlO;D a7rSm 4061929 a,muf&Sd 7mav;onf 1584 ckEpS w f iG f u,f&v dk ;D em; jynfe,fo\dk
onf? jrdK\awmfrSm 7mav;jrdK\jzpfI vlOD;a7 656^9 a7muf&v dS mcJ. h ? aemufwpfEpS w f iG f xked ,fY tajcpku d f
a,muf&Sdavonf? aexkid -f u7ef t*vdyfvlrsKd;rsm;ukdapvFwfvkduf7m xkd
awmif u,f&v dk ;D em;jynfe,frmS pwk7ef; rkid af ygif; e,f&dS wkid ;f 7if;om;vlrsK;d rsm;u t0ifrcHbJ ckcw H u
dk cf u
dk f
31055 us,f0ef;I/ vlOD;a7 211^02^ a,muf&Sd ojzifh t*vdyfvlrsKd;rsm;rSm t*vefjynfokd\ jyefomG ;
aoma-umifh ajrmufbufjynfe,fxufi,fjyD;v~if vl -u7avonf?
OD;a7vnf; enf;avonf? jrdK\awmfrSm ukdvºD;,m;jrdK\ wpfzef 158^ ckEpS w f iG f u,f&v dk ;D em; jynfe,fo\dk
jzpfI vlOD;a7 86914 a,muf &Sad vonf? vma7muf-uaom t*vyd v f rl sK;d wpfprk mS vnf; xl;qef;
u,f&v dk ;D em; jynfe,frsm;wGif 0gukd t-u;D tus,f pGmaysmufu, G o f mG ;-ujyef.? yxrcsm;bk7if vufxuf
pkdufysKd;vkyfukdif-u.? u_vDvlrsKd;rsm;vnf; trsm; ok\ad 7mufaomtcg t*vyd v f rl sK;d rsm; xkad 'owGif tajc
tjym; aexkdifvsuf&Sd-uojzifh/ pkdufysKd;a7;vkyfief;t wusaexkid fEikd fatmif pDpOfjyKvkyfay;ojzifh xked ,fukd
225
www.foreverspace.com.mm
u,f&kdvD;em;jynfe,f u,f7pfAsefyifv,f
t*vef.ukv d ekd eD ,fwpfct k jzpfjyKvkyfcaJh vonf? csm; wGifawmifxyd rf sm;/ csKid 0hf rS f;rsm;/ acsmuf-uD;rsm;/ urf;
[laomtrnfrmS vufwifbmomjzifh u,f&v kd yfjzpfI/ yg;apmuf-uD;rsm;&SdjyD;v~if tcsKd\awmifxdyfwkd\rSm a7
xkde,fudk csm;bk7iftm; *k+jf yKaomtm;jzifh u,f&v dk D; rsufEmS jyifESifh rsm;pGmruGmbJ eD;uyfvsuf &S-d uonf?
em;[lI trnfrSnfhac:cJh-uonf? 'kwd,csm;bk7if euf apmufaomacsmufrsm;onf 3 rkid ftxdyifeuf.?
vufxufo\dk a7mufaomtcg 1663 ckEpS w f iG f xked ,fudk xkyd ifv,f atmufcif;&Sd v~Kdajrmifacsmuf-um;rsm;wGif
r;rwftcsKd\tm; tykdifpm;ay;oem;vkdufonf?xkd tjcm;t7yfa'owkd\Y rawG\rjrifbl;aom xl;qef;tHh
r;rwfrsm;u u,f&v dk D;em;e,fukd ajrmufykdi;f ESifh -ozG,af umif;onfh a7oW0g-uD;rsm;ukd wpfcgwpf7H
awmifykdif;[lI e,f 2 e,f cJGjcm;vkdufavonf? zrf;qD; 7rdwwfavonf? xko d \zdk rf;qD;rdaom tcsK\doW
awmifu,f&kdvD;em; jynfe,fESifhajrmufu,f&v kd D; 0gwkd\onf tESpfaxmifaygif;rsm;pGmuyif aysmufuG,f
em;jynfe,fwd\konf tar7duefEikd fio H rkid ;f wGif tawmf cJhjyDjzpfaom oW0gwkd\ausmufjzpf&kyf-uGif;wkd\ESifh t
yifta7;ygcJhonf? tar7duefjynfaxmifpk. rl7if; vGefw-l uonf?
jynfe,f 13 e,fwiG f Te,f 2 e,ftygt0ifjzpf.? u,f7pfAseyf ifv,fonf u`e;f rsm;ESihf eD;uyf7m ae7m
1861 65 ckEpS rf sm;twGi;f jzpfymG ;aom tar7duefjynf wk\drSwpfyg;/ ausmufaqmifausmufwef;rsm; uif;&Si;f
wGif;ppfyGo J nf awmifu,f&dv k ;D em;jynfe,fY&Sad om zkd\ ojzifh ul;oef;oGm;vm7ef aumif;rGefaomfvnf;/ acgif
qRwmcHwyfjrdK\uav;rS pwifjzpfymG ;cJ. h ? xkjd ynfwiG ;f av-urf;rsm; r-umc+usa7mufwwfaoma-umifh avS
ppfyrGJ mS oRw-uD; atA7m[rfvifueG ;f vufxufwiG f oabmrsm;twGuf ab;Oy'frsm;avonf? acgifav
aiG0,fu`efpepfy,fzsufa7;ESipfh yfvsOf;I pwifjzpfymG ; -urf;rsm;rSm tDauGwma7pD;a-umif;&Sd a7ylwkd\rSxGuf
av7m/awmif u,f&v kd ;D em;jynfe,fonf vifuGe;f . ay:vmaom tyl"gwfwkd\a-umifhjzpfay:vm-u.? yl
0g'ukd qef\usiyf keu f efaom awmifyidk ;f e,frsm;zufwiG f aEG;aom tDauGwma7pD;a-umif;onf tmz7duwkduf
pwifoabmuJGvJGuwnf;u yg0ifcJhI jynfaxmifpk zufrS tWvMdwo f rk]7mukd jzwfoef;I u,f7pfAsef
xJrS tOD;qkH;cJGxGuaf omjynfe,fjzpf.? ajrmufu,f yifv,fwiG ;f ok\d pD;0if.? xkrd w S pfzef ,luwefa7vuf
&kv
d ;D em;jynfe,frSmrl awmifydik ;f e,frsm;vufod\k zk\dqR -um;-uD;ukdjzwfjyD; rUqDudyk ifv,fauG\twGif;ok\d pD;
wm usqkH;jyD;onfhaemufrS awmifykdif;e,frsm;zufokd\ oGm;jyD;v~i/f zavmf7'D ga7vuf-um;ukd ausmv f eG u
f m
0ifa7mufcJhonf? okd\7mwGif awmifykdif;ppfwyfrsm;t ajrmufbufo\dk *yfpx7if;ac: yifv,fa7yla-umif;tjzpf
wGuf a0ykHusxufykdrakd omppfom;tiftm;ukd 7ufa7m xGuo f mG ;avonf? xkad 7yla-umif;wpfav~mufwiG f wku d f
pGm jznfhwif;ay;cJhavonf? (tar7duefjynfaxmif cwfaomavylw\do k nf txufo\w dk ufojzifh ta&S\buf
pkorkdif;vnf;7=? ) ESiahf jrmufbufraS vat;wk\o d nf t[kejf yif;pGm 0ifvmjy;D
v~if jyif;xefaomacgifav-urf;rsm;ukd jzpfay:ap
u,f7pfAsefyifv,f? ? u,f7pfAsef yifv,fonf onf? xko d d\kaom acgifav-urf;rsm;a-umifh u`e;f rsm;
tWvMdwo f rk]7m. tpdwt f ykid ;f wpfcjk zpfI taemuf ay:&SdjrdK\&Gmrsm;ESihf yifv,fwGif;&Sdoabmrsm;rSm r-um
tdNd,u`e;f pk/ tar7duwkduftv,fydik ;f ESifh awmift c+ ysufpD;-u7onf?
ar7duwkdu&f dS Ekid if rH sm;.t-um;wGif wnf&o Sd nf? teH a&S;tcgu yifv,f"g;jyrsm; aomif;use;f usufpm;
rkid f ^00/ tvsm;rkdif 1^00 cef\&SdjyD;/ pwk7ef;rkdifaygif; 7mjzpfojzifh/ u,f7pfAsefyifv,fonf emrnf-uD;cJh
^50000 cef\us,f0ef;.? uBmhtaemufbufyikd f;wGif .? ,ckacwfwiG f yem;rm;wl;ajrmif;ukd jzwfausmaf om
ul;oef;oGm;vm7mvrf;qkH jzpfojzifh tar7duef ajrxJ oabmrsm;omru/ tylyikd ;f a'otwGif;okd\ usa7muf
yifv,f[k ac:-uonf? xkyd ifv,fudk a&S;OD;pGmawG\ aom tar7duwkduf tv,fydik ;f Ekid firH sm;rS o-um;/
&SdolrSm ukdvHAyfjzpfI/ yifv,fwGif; a7a-umif;oGm; umzD/ uku d ;dk / iSuaf ysmponfw\u dk w dk ifI tar7duefjynf
vmr=ukd pydefwkd\u tESpf 200 cef\ -uD;pkd;cJh-uonf? axmifpo k d\kyd\kaom oabmrsm;ESihf xkrd Swpfzef ukeaf csm
u,f7pfAsef yifv,f.atmufcif;rSm tjcm;aomyif rsm;ukd wifum tylykdi;f EkdifiHrsm;ok\d jyefvnf ykd\aqmif
v,frsm;ESirfh wl/ tedrt fh jrifhrnDnmbJ a7atmufwGif -uaom oabmrsm;ul;oef;oGm;vm7m c7D;vrf;
jrKyfaeaom awmifpOfpk-uD;ozG,fjzpfaeavonf? a-umif;r-uD;jzpfaeojzifh/ u,f7pfAsefyifv,fonf
ajrrsufESmjyifay:rSmuJhokd\yif/ xkda7jrKyfawmifpOfpkwkd\ txl;xif&Sm;aeayonf?
226
www.foreverspace.com.mm