Panko and Panko Business Data Networks and Security, 9th Edition 2013 Pearson Education, Inc.

. Publishing as Prentice Hall

Kapitulli 1

Sot ne jemi t rrethuar gjithandej prej rrjetave kompjuterike. Njohurit q do t merrni n kt kurs do tju ndihmojn t merrni pjes n revolucionin e rrjetave kompjuterike. Ky kapitull sht nj nga katr kapitujt q do ti konsiderojm si kapituj baz hyrs.

Kta kapituj paraqesin konceptet dhe shtjet baz t rrjetave kompjuterike.

Duhet t rikujtojm dhe njohurit e mparshme pasi disa nga aspektet e reja pr rrjetat do t jen m t lehta vetm nse kuptoni zhvillimin e internetworking.

Kapitulli 2: Standardet Standardet jan pjesa qendrore e rrjetave. Standardet bjn t mundur q sisteme t ndryshme t punojn s bashku. Kapitulli 3: Siguria Siguria shoqron funksionimin e rrjetave. Kapitulli 4: Dizenjimi dhe Menaxhimi i Rrjetave Me an t njohurive t marra n tre kapitujt e par, do t prpiqemi t msojm si t dizenjojm rrjetat dhe ti menaxhojm ato pasi jan krijuar.
3

Trajtojn n detaje standardet dhe rrjetat sipas shtresave t ndryshme. Kalojn nga shtresat m t ulta (fizike) tek shtresat m t larta (aplikimet). N secilin prej tyre do t marrim edhe koncepte baz hyrse.

Kapitulli 5: Rrjetat me tela Ethernet LAN.

Kapitulli 6-7: Wireless LAN Kapitulli 8-9: TCP/IP Internetworking

Kapitulli 10: WAN

Kapitulli 11: Aplikimet e rrjetit
4

Materiale t vshtira

Koncept Ky (KK)

Merreni ngadal, hap pas hapi. Kjo do t krkoj pun ekstra.

Ky sht nj koncept ky (KK) duhet ta kuptoni shum mir.

5

Punon n First Bank of Paradise (FBP) n Hawai`i

Zhvillon nj fushat marketingu duke prdorur media t reja, t tilla si Facebook, YouTube, e-mail dhe website-in e banks

Projekti i tij aktual sht karta e kreditit smart AlohaSmart Kartat smart kan chips sikurse edhe shirit magnetik

N mngjes, ai hap kompjuterin e tij tablet, pr t kontrolluar e-mail-in i cili prmban shnime pr planin e tij marketing n PowerPoint
Ndez kompjuterin desktop dhe vazhdon punn pr prezantimin n PowerPoint Automatikisht e ngarkon (upload) n cloud me BlueSynch

M von e disponon at n notebook-un e tij dhe gjithashtu sht disponibl dhe n kompjuterat e pjesmarrsve n takim
9

Prezantimi n Power Point i Jason sht i ruajtur n Cloud dhe sht i aksesueshm nga do pajisje q ka br download privilegjet

Cloud imagery tregon q prdoruesi nuk ka nevoj t kuptoj

se si operon sistemi brenda cloud.

10

PowerPoint sht i instaluar n kompjuterin e tij desktop n zyr. Pr kompjuterin e tij notebook dhe tablet, PowerPoint sht i ruajtur n cloud. Ai e shkarkon (download) at kur i nevojitet. Paguan pr t do muaj, si nj shrbim. Ai quhet Software as a Service (SaaS).

11

Power Point sht ruajtur n ofruesin e shrbimeve software n Cloud dhe shkarkohet (download) kur nevojitet

12

Punon n First Bank of Paradise si staf i rrjetit Menaxhon Wireless LAN t ndrtess qendrore t banks Lviz lart e posht duke lexuar rrjetin me programin e saj Sniffer Merr informacione n lidhje me pikat e aksesit, fortsin e sinjalit dhe sigurin e rrjetit.

13

SSID identifikon rrjetin BSSID sht adresa e piks s aksesit RSSI sht fortsia relative e sinjalit

14

15

Aktualisht, lviz npr godin do dit. Pavarsisht ksaj, ka raste kur nuk i gjen dot problemet. FBP po instalon nj sistem t centralizuar t menaxhimit wireless. Do t jet n gjendje t menaxhoj t gjitha pikat e aksesit n mnyr qendrore. Ajo mund t monitoroj pr probleme n mnyr konstante rrjetin. Vet rrjeti do ta informoj (me alarme) at pr problemet. Sistemi madje do t mund t bj rregullime automatikisht.
16

sht prgjegjs pr sigurin n rrjetin wireless t FBP

Problemi BYOD (Bring Your Own Device) Numri i Smartphones dhe Tablets sht duke u shtuar shum Zotrohen nga punonjsit por prdoren pjesrish dhe pr qllime biznesi Ka nj diversitet t SO n Smartphone dhe Tablet Siguria e pajisjeve sht prmirsuar por prap sht e limituar

17

Claire Lorek gjeti nj Rogue Access Point n njrn nga ato kontrollet q bnte lart e posht.

Ajo dhe John Lee takojn Albert Gomes i cili kishte instaluar pikn e paautorizuar t aksesit.
Albert mendonte se pika e aksesit ishte e sigurt dhe n nj gjendje fshehtsie. Megjithat, software i Claire dhe sigurisht dhe i ndonj hackeri mund ta gjenin at.

18

Nuk e dnuan sigurisht Albert Gomes, ata punuan pr ta ndihmuar at.

Departamenti i tij kishte nevoj pr m shum kapacitete.

Claire do t instalonte nj tjetr pik aksesi, por me nj siguri m t lart. John dhe Claire krijuan nj aleanc bashkpunimi.

19

Terminologjia baz e rrjetit

Qarqet kundrejt packet switching Shtresat e rrjetit Internetet

Pes shtresat standarde

Standardet TCP/IP LAN kundrejt WAN Nj rrjet i vogl n shtpi
20

1. Rrjeti sht nj sistem q lejon aplikimet n rrjet t ekzekutohen n hoste t ndryshme dhe t punojn s bashku.

21

2. Brthama e rrjetit sht e vizatuar si nj re. Linjat e Aksesit lidhin hostet me rrjetin.

22

3. do pajisje e lidhur n rrjet quhet Host. Kto mund t jen pajisje t ndryshme q nga servera t mdhenj, desktop t vegjl, laptop, netbook, PC, smartphones, dhe pajisje t tjera.

23

2. Aplikimet jan e vetmja gj pr t ciln interesohen prdoruesit.

1. Rrjeti sht nj sistem q lejon aplikimet q ekzekutohen n hoste t ndryshme t punojn s bashku.
24

Aplikacione q kan nevoj pr rrjet 1970 E-mail, shkarkimi dhe transferimin e skedarve 1990 World Wide Web, mesazhet direkte Ky shekull
Web 2.0 me prmbajtje t zhvilluar nga prdoruesit, p.sh. Wikipedia, YouTube Rrjetat sociale, p.sh. Facebook Transmetimet e mediave TV online
25

Aplikimet komunikojn duke i drguar mesazhe njri tjetrit. Mesazhet adresohen tek adresa e marrsit.
26

1. Prdoruesve mund tu nevojitet t din rreth access links t tyre me rrjetin.

Brthama e rrjetit tregohet si nj re, pr t theksuar q pr prdoruesit nuk sht e nevojshme t din se far ndodh brenda saj.

27

Terminal - Host Ekzekutimi i aplikacionit kryhet i gjith n host.

28

Klienti dhe serveri ndajn punn n ekzekutimin e aplikacionit.

Client / Server

Kjo u mundsua me shfaqen e PC

29

Peer-to-Peer (P2P) Computing

Klientt i ofrojn shrbime njri - tjetrit.

Kjo sht br e mundur nga rritja e fuqis prpunuese t PC.

Cloud Computing
Burimet mundsohen (outsource) nga nj ofrues q aksesohet nprmjet rrjetit. Prdoruesve ju nevojitet vetm nj PC ose nj pajisje tjetr inteligjente. Kompanit nuk kan nevoj t zotrojn servera ose aplikacione.

30

P2P Processing mund t realizohet pa nj rrjet (si tregohet) ose me nj rrjet. Nuk nevojiten Serverat.
31

Matja e Shpejtsis s Transmetimit Normalisht matet n bits pr sekond (bps) Zakonisht jo n bytes pr sekond (Bps) Shkurtimet e njsive matse Kilobits per second Megabits per second Gigabits per second Terabits per second kbps (grm 1,000 bps (jo e vogl k) 1,024) Mbps Gbps Tbps 1,000,000 bps 1,000,000,000 bps 1,000,000,000,000 bps
32

Shembuj (k, M, G)
56,000 bps sht 56 kbps.
45,370 bps sht 45.37 kbps. 34 Mbps sht 34,000,000 bps. 4,676 bps sht 4.676 kbps. 23,000,000 bps sht 23 Mbps.

33

Shpejtsia e rrjetit 100 kbps 1 Mbps 10 Mbps 100 Mbps 1 Gbps

Aplikacioni Transferim File E-Mail (250 fjal) Foto (5 MB) Film HD (Nj or-10 Mbps) Backup/Synch (10 GB)

0.15 sec
8 min 4d

0 sec
1 min 10 h

0 sec
5 sec 1h

0 sec
1 sec 6 min

0 sec
0.1 sec 36 sec

12 d

28 hr

3h

17 min

2 min
34

35

Konceptet dhe termat baz

Qarqet kundrejt packet switching

Shtresat e Rrjetit Internetet

Pes shtresat standarde

Standardet TCP/IP LAN kundrejt WAN Nj rrjet i vogl n shtpi
36

Sistemet e transmetimit Circuit-Switched i ofrojn prdoruesve kapacitete t dedikuara

37

Qarqet garantojn kapacitetet e nevojshme gjat gjith kohzgjatjes s telefonats

N do switch gjat rrugs N do linj gjat rrugs n vazhdim

Kapacitet i rezervuar fillim mbarim (thirrs marrs) Nuk ka vonesa Kapaciteti paguhet edhe nse nuk prdoret

38

Dial-Up Circuit Pr shtpit dhe bizneset Mund t telefonojn do numr Kapacitet i rezervuar gjat kohzgjatjes s telefonats

Leased Line Circuit Pr bizneset Lidhje Point-to-Point midis dy vendndodhjeve Kapacitet i rezervuar gjat gjith kohs

Shpejtsi e ult pr t Shpejtsi nga megabits n dhnat (30 deri n 60 kbps) gigabits per second
Jo t kushtueshme T shtrenjta

39

Trafiku i zrit: Prdorim krejt konstant. Circuit Switching (qarqet e rezervuara) jan krejt eficiente. Trafiku i t dhnave: Prdorim i shkurtr. Heshtje t gjata. Circuit Switching (qarqet e rezervuara) jan shum jo eficiente.

Garantimi i kapaciteteve nprmjet qarqeve t telefonis sht ekonomik pr transmetimin e zrit por jo t t dhnave.

40

41

Kur flasim aparati i telefonit prodhon sinjal elektrik analog. Nse flasim me z m t lart sinjali forcohet.

Rrjeti i telefonis pret dhe mundson transmetimin vetm t sinjalit analog.

42

Kompjuteri transmeton sinjal dixhital. Sinjali dixhital ndryshon menjher sipas gjendjes (tensionin, etj).

Nse kemi 2 gjendje kemi transmetim binar. Njra sht 1 tjetra sht 0.
Nse ka disa gjendje kemi transmetim dixhital.

43

Rrjeti telefonik transmeton vetm sinjal analog. Modemi konverton sinjalin dixhital kompjuterik n sinjal analog.

Ktu kemi, 1, 1, 0 q konvertohet n e lart, e lart, e ult.

Ky sht modulimi n aplitud.
44

3 Clock Cycles
N sinjalin dixhital, sinjali mbahet konstant n do cikl t ors. N fund t do cikli ai ose ndryshon ose qndron njlloj.
45

3 Clock Cycles
N kt shembull, dy bitet e para jan 1. Nuk ka ndryshim t sinjalit. Cikli i ors i lejon modemit t dalloj q ka dy 1 dhe jo nj 1 t zgjatur.
46

+3 deri n +15 volts sht 0.

Shembull i transmetimit binar. 12 volt gjat nj cikli ore sht 0. Ky sht vetm nj shembull. Sistemet mund ti paraqisin n mnyra t ndryshme 0 dhe1.
47

Edhe nse dobsohet tensioni, ka t ngjar q sinjali t lexohet sakt.

48

Numri i gjendjeve

Bite t drguara pr nj cikl ore

Paraqitja e gjendjes

2 (binare) 4
8

1 2
3

Gjendja 1=0, Gjendja 2=1 Katr gjendje paraqesin 00, 01, 10, dhe11 Tet gjendje paraqesin 000, 001, 010, 011, 100, 101, 110, 111

Rritja e numrit t gjendjeve mundson drgimin e m shum biteve pr nj cikl ore.

49

Numri i gjendjeve

2 2 (binary) (binare) 4 4 8 8

Bite Bitst sent drguara per clock pr nj cycle cikl ore

Paraqitja e gjendjes Representation of states

1 1 2 2 3 3

State 1=0, State 2=1 2=1 Gjendja 1=0, Gjendja Four can represent Katrstates gjendje paraqesin 00, 10, and 11 00, 01, 01, 10, dhe11 Eight states can represent Tet gjendje paraqesin 000, 001, 010, 010, 011, 000, 001, 011, 100, 100, 101, 101, 110, 110, 111 111

Megjithat, nse diferenca midis gjendjeve dhe tensionit bhet m e vogl, rriten mundsit e gabimeve n transmetim.

50

Zvendsimi i circuit switching Packet switching dhe multiplexing Vendimet sekuenciale t switching

51

Pam q rezervimi i kapaciteteve n qarqet e telefonis sht efient pr komunikimet zanore, ku pothuajse gjat gjith kohs dikush sht duke komunikuar. Por sht jo efient, shpesh i shtrenjt pr transmetim t dhnash, ku krkohet transmetim i shpejt n intervale t shkurtra, dhe me pauza t mdha midis, gjat t cilave kapaciteti i rezervuar nuk prdoret. Packet switching sht mnyr m efiente pr transmetimin e t dhnave.
52

Packet Switching: Mesazhi origjinal fragmetohet, dhe drgohet n shum paketa. Riasemblohet nga marrsi. 53

Linja e komunikimit bashkon (multiplex) paketat e komunikimeve t ndryshme n t njjtn linj

Paketat e burimeve t ndryshme ndajn linjn (koston) e komunikimit midis packet switches. Kjo e bn packet switching m pak t shtrenjt se circuit switching.

54

Packet Switch A merr nj paket t adresuar pr Host Y. Packet Switch A vendos pr ta drguar paketn tek B ose C. Kjo sht nj vendimmarje pr t br forward.

55

Packet switchnuk e di rrugn q duhet t ndjek paketa deri n fund. Njeh vetm switch-in e radhs.

56

Nse Packet Switch A i drgon paketn Packet Switch B, cilat jan zgjedhjet e Packet Switch B?

57

Packet Switch B mund ta drgoj paketn te D ose E. Nse Packet Switch B e drgon paketn te Packet Switch E, cilat jan zgjedhjet e Packet Switch E?

58

Secili switch gjat rrugs e nxjerr paketn nga nj port dhe e drgon pr tek nj switch tjetr (ose tek hosti destinacion). Secili packet switch nuk ka dijeni pr gjith rrugn path q prshkruan paketa.

Kt shtje do ta trajtojm m hollsisht n kapitujt n vazhdim.

59

Konceptet dhe termat baz

Qarqet kundrejt packet switching

Shtresat e Rrjetit
Internetet

Pes shtersat standarde

Standardet TCP/IP LAN kundrejt WAN Nj rrjet i vogl n shtpi
60

Rrjetat mund t prshkruhen n disa shtresa detajesh. Ashtu sikurse pr analogji, njeriu mund t prshkruhet n aspektin social, psikologjik, n lidhje me prbrjen muskulore, deri n nivelin e qelizs. Secila shtres i shrben shtress q ka sipr saj. Rruga i shrben rrotave t makins. Rrotat i shrbejn makins. Makina i shrben shoferit. Shoferi i shrben udhtarve q po transporton.
61

2. Data link sht rruga e pakets brenda rrjetit. N kt rast: X-A-B-D-F-Y

1. Physical links jan lidhjet midis ifteve t pajisjeve fqinj.

62

Npr sa data links kalon paketa? Npr sa physical links kalon paketa? Emrtojini ato.

63

Pararendsi i Internetit Financuar nga Larry Roberts n Advanced Research Projects Agency (ARPA)
Tani quhet Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA)

Pr t eksploruar packet switching Pr ti dhn krkuesve akses n software-t e financuar nga ARPA n kompjutera host n qytete n distanc Katr nyjet e para filluan operimin n 1969
64

Packet switche-t u quajtn IMP. do IMP mund ti shrbente shum hosteve t lidhura n t.

65

do host ekzekuton softwaren NCP. NCP koordinon komunikimin e hostit me IMP e vet.

66

U formua nga studentt diplomant pr t krijuar standardet pr ARPANET I quajtn standardet e tyre Requests for Comment (RFCs) Nuk e ndjenin q mund t kishin autoritetin pr t krijuar standarde, prandaj prdorn kt term t dobt RFC

Ky grup evoloi n grupin e sotshm pr standardet e Internetit, Internet Engineering Task Force (IETF) Standardet e Internetit edhe sot quhen RFC
67

Konceptet dhe termat baz

Qarqet kundrejt packet switching Shtresat e rrjetit

Internetet
Pes shtresat standarde
Standardet TCP/IP LAN kundrejt WAN Nj rrjet i vogl n shtpi
68

Bob Kahn n DARPA kishte nevoj q krkuesit n nj rrjet t mund t prdornin burimet n nj rrjet tjetr. Paketat duhet t udhtonin prgjat shum rrjetave.

Kahn dhe Vint Cerf ngritn iden se mund t lidhnin shum rrjeta me an t pajisjeve t quajtura router-a. (Emri origjinal ishte gateway.) N mnyr t prgjithshme, rrjetat e rrjetave jan internetet.
Kahn krijoi Internetin global (Grma e madh I).
69

Kapitalizimi i fjals Internet

Me grm t madhe I, Internet do t thot Interneti global q ne prdorim do dit.
Me grm t vogl i, internet do t thot do internet ose shresa internet.

70

71

Kahn dhe Cerf krijuan nj shtres t dyt t rrjetave n krye t nj rrjeti t vetm. Kjo krkonte krijimin e nj grupi paralel konceptesh pr nj rrjet t vetm dhe pr internetet.

Rrjetat e vetme dhe internetet prdorin koncepte t ngjashme por i japin ktyre koncepteve emra t ndryshm. sht shum e rndsishme ta keni t qart kt.

72

Elementt Shfaqja Adresat

Rrjet i vetm N fillim Variojn nga teknologjia e rrjetit Frame

Internetet M von 32-bit adres IP

Paketat quhen

Packets

Packet switches

Switche

Router

Rruga nga fillim Data links Routes n fund Internetworking krkon t shtohet nj shtres e dyt rrjeti, duke duplikuar konceptin por me 73 emr tjetr.

N internet, nj paket udhton gjat gjith rrugs nga hosti burim n hostin destinacion. N secilin rrjet t veant gjat rrugs paketa ngarkohet n nj frame t ndryshm.

74

N internet, nj paket udhton gjat gjith rrugs nga hosti burim n hostin destinacion. N secilin rrjet t veant gjat rrugs paketa ngarkohet n nj frame t ndryshm.

75

N internet, nj paket udhton gjat gjith rrugs nga hosti burim n hostin destinacion. N secilin rrjet t veant gjat rrugs paketa ngarkohet n nj frame t ndryshm.

76

Prmbledhim

N internet, nj paket udhton gjat gjith rrugs nga hosti burim n hostin destinacion. N secilin rrjet t veant gjat rrugs paketa ngarkohet n nj frame t ndryshm.

77

Viza e ndrprer tregon rrugn e pakets npr t tre rrjetet.

78

Physical links lidh pajisjet fqinj, si e theksuam m par.

Sa physical links ndodhen midis dy hosteve?

79

Data link sht rruga e frame-t npr nj rrjet t vetm, si e theksuam m par.

Pr do rrjet ka nj data link. Sa data links jan n figur?

80

Route sht rruga e nj pakete npr nj internet. Suplementar pr internetet.

Sa routes jan n figur?

81

Host P transmeton nj paket tek Host Q. Ndodhen shtat rrjeta midis hosteve. 1. Sa paketa do t jen gjat rrugs?

2. Sa frame do t jen gjat rrugs?

3. Sa routes do t jen gjat rrugs? 4. Sa data links do t jen gjat rrugs?
82

Hap pas Hapi (HostRouter ose RouterRouter) Organizimi dhe forwarding i paketave

83

Skaj m Skaj (Host Host) Asemblimi dhe disasemblimi i paketave Korrigjimi i gabimeve, rradhitja sekuenciale e paketave, kontrolli i prplasjeve

84

Prmbledhim
Skaj m Skaj (Host Host)
Asemblimi dhe disasemblimi i paketave Korrigjimi i gabimeve, rradhitja sekuenciale e paketave, kontrolli i prplasjeve

Hap pas Hapi (HostRouter ose RouterRouter)

Organizimi dhe forwarding i paketave

85

Shtresa Emri 5

Qllimi i gjr

Qllimi specifik I njjt

Application Komunikimi midis aplikacioneve Transport Internet

4 3

2
1

Data Link
Physical

86

Shtresa 5 4

Emri Application Transport

Qllimi i gjr Transmetimi n Internet

Qllimi specifik Fragmentimi i mesazheve t aplikacioneve, korrigjimi i gabimeve, reduktimi i prplasjeve, etj. Transmetimi i paketave npr nj internet. Formati i paketave, operimi i routerave.

Internet

Data Link

Physical

87

Shtresat Emri 5 Application

Qllimi i gjr

Qllimi specifik

4
3 2

Transport
Internet Data Link Transmetimi n nj rrjet t vetm (switched ose wireless) Lidhja prgjat nj rrjeti t vetm. Formati i frame-t dhe operimi i switch-eve. Lidhjet fizike midis pajisjeve fqinje. 88

Physical

Konceptet dhe termat baz

Qarqet kundrejt packet switching Shtresat e rrjetit Internetet

Pes shtresat standarde

Standardet TCP/IP
LAN kundrejt WAN Nj rrjet i vogl n shtpi
89

Standardet TCP/IP drejtojn Internetin dhe shum Internete Korporatash.

Standardet HTTP SMTP etj.

Shtresa Application

Transport

Transmission Control Protocol (TCP)

User Datagram Protocol (UDP)

Internet

Internet Protocol (IP)

90

IP
Protokolli i shtress s Internetit
Prpjekja m e mir por e pasigurt pr operimin e shtress s internetin
Nuk ka garanci q paketat do t shprndahen.
Nuk ka garanci q nse paketat arrijn, do t jen n rregull, sipas rradhs.

91

TCP
Protokolli i shtress s Transportit

Mesazhet TCP quhen segmente

Siguron funksionalitetin e shtress s transportit pr t rregulluar problemet

Korrigjimi i gabimeve, etj

UDP
Protokoll tjetr i shtress s Transportit Mesazhet quhen datagrams I pasigurt, kshtu q prdoret kur siguria nuk nevojitet

92

1977
Lidhjet e para eksperimentale t tre rrjetave (Dy wireless dhe ARPANET-it)

Fundi i viteve 1970

Interneti u hap pr rrjetat e jashtme pr shkmbimin e e-mail-eve.

93

Standardet TCP/IP evoluan n vitet 1970.

Hostet mund t ekzekutonin standardet TCP/IP ose NCP.

1983
Gjith hosteve ju krkohet t ekzekutojn TCP/IP.

NSFNET
N vitet 1980, NSFNET financuar nga NSF ishte brthama e Internetit. NSF kishte Politika Pranimi Prdorimi, prve aktiviteteve tregtare, si e-commerce.
94

1995
NSFNET u zvendsua nga ISP-t comerciale. e-commerce nuk ndalohet m. Filloi revolucioni i e-commerce.

World Wide Web u b popullore n kt koh.

95

Pr t prdorur Internetin, ju nevojitet nj Ofrues Shrbimi Interneti dhe nj linj aksesi tek ISP. ISP-ja ju jep akses dhe drgon paketat tuaja. Organizatat gjithashtu kan nevoj pr ISP.
96

ISP-t s bashku prbjn shtylln kurrizore t Internetit. Ato ndrlidhen tek Network Access Points (NAP) pr t shkmbyer paketat.

97

Gjurmoni rrugn e pakets q nga Prdoruesi PC tek Webserveri.

98

Prtej drgimit t paketave

99

IP, TCP, dhe UDP jan standarde pr shprndarjen e paketave. TCP/IP gjithashtu kan protokolle mbikqyrjeje.
T menaxhojn gjrat prtej shprndarjes s paketave. Menaxhimi i adresave IP. Menaxhimi i gabimeve, dhe t tjera. Do t trajtojm dy nga kto protokolle n kt kapitull. Do t trajtojm shum t tjera n Kapitullin 10.
100

Situata
Ndizet (boots up) nj PC klient. Ai kupton se nuk ka nj adres IP. Kjo sht njsoj si t mos kesh nj numr telefoni.

PC klient thrret nj Dynamic Host Configuration Protocol Server.

Serveri DHCP i jep PC klient nj adres IP pr ta prdorur prkohsisht (dhe informacione t tjera konfigurimi).

101

Mesazh Krkes drejt DHCP: Adresa ime e rrjetit sht F102A.

T lutem m jep nj adres IP 32-bit.

Mesazh Prgjigje i DHCP: Adresa jote IP 32-bit sht ... Ja dhe informacionet shtes t konfigurimit: Adresa IP e routerit tuaj default; Adresa IP e serverit tuaj DNS;

102

1. Hosti dshiron ti drgoj nj paket Voyager.shindler.hawaii.edu. Ai duhet t msoj adresn IP t Voyager pr ti drguar paketn. Hosti duhet t kontaktoj me nj server DNS pr t gjetur adresn IP t Voyager.

103

2. Mesazhi krkes tek DNS : Emri i hostit sht Voyager.shindler.hawaii.edu

Hosti DNS sht si nj direktori telefonike. Ju i drgoni atij emrin e hosti pr t cilin doni adresn IP.
104

3. Mesazhi prgjigje nga DNS : Adresa IP sht 128.171.17.13

Serveri DNS krkon adresn IP dhe e drgon mbrapsht at.

105

Hosti i origjins tani mund t drgoj paketat tek hosti i synuar. Nuk nevojitet m DNS pr pjesn tjetr t komunikimit midis hostit burim dhe atij t destinacion.

106

Si DHCP dhe DNS ju drgojn (hostit burim) nj adres IP. N DHCP, pr far pajisje sht adresa IP?

N DNS, pr far pajisje sht adresa IP?

107

Konceptet dhe termat baz

Qarqet kundrejt packet switching Shtresat e rrjetit Internetet

Pes shtresat standarde

Standardet TCP/IP

LAN kundrejt WAN

Nj rrjet i vogl n shtpi
108

Kategoria Shkurtimi Prkufizimi

Local Area Networks LAN N godinat e prdoruesve (apartamente, zyra, ndrtesa, kampuse, etj.)

Wide Area Networks WAN N hapsirat e nj korporate ose midis korporatave

109

Kategoria Implementimi

Local Area Networks Individual

Wide Area Networks N prshtatje me rregullat e komunikimit E ult E ult

Mundsia pr t zgjedhur teknologjin Nevoja pr t menaxhuar teknologjin pas instalimit

E lart E lart

110

Kategoria

Local Area Networks Kostoja pr bit-e E ult t transmetuar Shpejtsia tipike e transmetimit Zakonisht 100 Mbps n 10 Gbps

Wide Area Networks E lart Zakonisht 256 kbps n 50 Mbps

Distanca m t gjata n transmetim do t thon kosto m e lart pr bite t transmetuar. Ndrkoh q mimi pr njsi rritet, krkesa bie. (Askush nuk mund t prballoj rritje arbitrare).
111

Kategoria Mund t prdoret teknologjia switched ose wireless? Mund t prdoret teknologjia e internetit (routed)?

Local Area Networks Po

Wide Area Networks Po

Po

Po

Si LAN dhe WAN mund t jen rrjeta t vetme single switched (ose wireless) ose mund t jen internete.
112

Konceptet dhe termat baz

Qarqet kundrejt packet switching Shtresat e rrjetit Internetet

Pes shtresat standarde

Standardet TCP/IP LAN kundrejt WAN

Nj rrjet i vogl n shtpi

113

Komponent Hardware
114

115

116

Aplikacionet: Ndan Aksesin n Internet

117

Aplikacionet: File dhe Printer Sharing brenda nj Rrjeti Shtpie

118

Access Router sht shum m tepr se nj router.

119

Serveri DHCP i ISP-s i jep rrjetit t shtpis nj adres t vetme IP. N figur sht 60.47.243.112.

120

Access router-i juaj ka nj server DHCP. Ai i jep secils pajisje n shtpi nj adres IP t ndryshme.

121

Funksioni NAT i Access router-it prkthen midis adresave t brendshme dhe t jashtme.
122

Konceptet dhe termat baz Qarqet kundrejt packet switching

Shtresat e rrjetit
Internetet Pes shresat standarde Standardet TCP/IP

LAN kundrejt WAN

Nj rrjet i vogl n shtpi
123

Kapitulli 1 paraqitm konceptet kritike t standardeve. Kapitulli 2 i trajton standardet m n thellsi.

Kalon n karakteristikat kryesore t standardeve, si p.sh. Sintaksa e mesazheve. Do t fokusohet n shtresat data link, internet, transport, dhe application, t cilat punojn duke drguar mesazhe t strukturuar.

124