LONGGOKAN SEKUNDER

(Secondary Deposits)

maknanya
Longgokan yang terbentuk di permukaan
bumi / luaran
Daripada sumber yang tersingkap di muka
bumi
Longgokan terbentuk boleh mengandungi
mineral baru terbentuk (2o) atau mineral
asal (1o)

Jenis-jenis
1 Longgokan Plaser
2 longgokan Pengayaan Supergen
3 Longgokan Sisi
4 Longgokan Evaporit

LONGGOKAN PLASER
Longgokan terdiri
daripada himpunan
secara mekanikal
mineral-mineral
berat yang tahan dan
stabil, oleh agen air
atau angin

Jenis-jenis Plaser
Plaser Moden
Plaser sungai / aluvium
Plaset pantai

Plaser Kuno/ Fosil (Ancient Placer)

Plaser yang telah memejal menjadi batu,
bukan lagi aluvium, seperti di Witwatersrand

Pebezaan aluvium, kolovium,

eluvium
Kolovium
Belum atau baru
bergerak dari sumber

kolovium
eluvium

Eluvium
Telah begerak jauh
tetapi diketahui
asalannya

Aluvium
Telah bergerak jauh dan
tidak lagi diketahui
asalannya

alivium

Syarat-syarat Pembentukan
Tidak semua bijih boleh membentuk
plaser, dan terhad kepada yang
memenuhi syarat sahaja
Syarat-syarat:
Mineralogi/fizik
Kimia

Syarat Mineralogi/Fizik
Ketumpatan
Kuarza mineral paling banyak
dalam aluvium
SG tinggi, melebihi kuarza (2.65)
SG sama, tidak berlaku pemisahan.
Intan SG 3, tidak terpisah. Emas SG
19, kasiterit SG 5, terhimpun di
dasar aluvium

Ira
Tiada ira; ira melemahkan mineral
Kuarza tiada ira, tahan.
Feldspar, ada ira, tidak tahan

Kekerasan
H tinggi, 6 ke atas
Galena, kalsit, mudah
hancur apabila diangkut
Kerapuhan
Tidak rapuh. Wulframit ada
ira dan rapuh, tidak tahan
Bentuk/saiz
Kebulatan
Kuarza, kebulatan, mudah
terhimpun.
Mika, pipih, diangkut jauh

Sifat kimia
Stabil kimianya, tidak betindak balas
dalam keadaan biasa.
Lazimnya oksida, silikat dan unsur jati.
Sulfida tidak stabil

Contoh
kasiterit SnO2, emas jati Au stabil
galena PbS, kalkopirit CuFeS2- tidak
stabil

 Kuarza, mineral paling banyak dalam

aluvium kerana
Kimianya stabil, lengai, SiO2
Tiada ira
H cukup tinggi
Tidak rapuh

Intan, tahan kerana

Kimia stabil, lengai, C
H = 10
Tidak rapuh
Tiada ira

 Galena, tidak tahan kerana

Kimia tidak stabil, PbS
H=3
Ada ira

Wolframit tidak tahan kerana

Ada ira
Rapuh

Pembentukan longgokan Plaser

1 Luluhawa sumber
Sumber: batuan atau jasad
bijih
Mineral berat dileraikan
daripada batuan
Granit: ilmenit, zirkon,
monazit
Jasad bijih:
mineral stabil seperti
kasiterit
Mineral tidak stabil e.g.
tembaga porfiri tidak
membentuk plasr

2 Pengangkutan
Media pengangkutan

air lebih dominan

angin

Pemendapan dan Isihan Mineral

Isihan berlaku semasa pemendapan
Proses mekanikal berdasarkan sifat-sifat
fizikal mineral dan media

SG mineral
Kebulatan butiran mineral
Kelajuan air

Tempat-tempat Pemendapan
Lubuk dasar sungai,
terutama di kawasan
batu kapur
Hulu-hilir bendul
sungai yang ada
sil/daik
Kuala sungai
Lekuk meander

Plaser Pantai
Plaser aluvium
terdampar di pantai
Mempunyai banyak
jujukan

Jujukan
lapisan
plaser
dalam
aluvium

Plaser Kuno
Plaser yang telah membatu menjadi
konglomerat atau batu pasir
Terbentuk jutaan tahun lalu
Contoh:
Plaser emas Au-U Proterozoik di Afrika
Selatan dan Kanada

Kepentingan Ekonomi

Longgokan plaser terbentuk

daripada longgokan primer.
Kelebihan: peringkat pertama
pemerosesan bijih
telah dilakukan
secara
semula
jadi.
Sumber Bijih
Timah
Emas
Zirkon. dll

Plaser Timah
Lebih 95% longgokan timah Semenanjung
Malaysia jenis plaser
Di lombong kaedah palung di lembah Kinta dan
Lembah Kelang
Sumber plaser; longgokan timah primer
Mineralogi
Kasiterit, ilmenit, monazit, xenotim, zirkon, kolumbittantalit. Tiada galena atau sulfida

Masalah batu kapur

Adanya lubuk bijih

palung

Masalah di kawasan
batu kapuradanya lubuk
tidak boleh dicapai
oleh kapal
koraek

Plaser Timah
Aluvium Sem Malaysia dan Indonesia
wujud sebagai aluvium muda dan aluvium
tua
Plaser timah ada dalam aluvium tua pada
bahagian dasar

Emas Afrika
Selatan
Diperoleh daripada
kawasan Witwatersrand
Gold Field
Lembangan kuno,
mengumpul plaser pada
zaman Paleozoik
Kini membentuk plaser
kuno dalam formasi
Witwatersrand
Emas dalam konglomerat

Plaser emas di Afrika Selatan

Plaser Intan di Namibia

Diperolehi dalam
bentuk plaser
moden di pantai
Dibawa oleh
Orange River
Daripada batuan
kimberlit dan
lamproite

Plaser Intan