BAB 5 UD ARA D I

S EK ELILIN G
K ITA

5.1 KO M PO SISIU D ARA

1. Udara ialah jirim kerana mempunyai

jisim dan memenuhi ruang.

2. Udara yang bersih tidak berwarna
dan tidak berbau.
3. Udara ialah campuran beberapa
jenis gas.
4. Udara bukanlah sebatian kerana
gas-gas di dalamnya tidak berpadu
secara kimia dan boleh dipisahkan
secara fizikal.

Komposisi Udara

Nitrogen 78%
Oksigen 21%
Gas nadir dan lainlain 0.97%
Karbon dioksida
0.03%

Gas Nadir

Sun lamps

Mentol
fluorescent

Udara
belon

Mentol
cahaya

Mengesan
gempabumi

Lampu

M enentukan peratus oksigen dalam

udara
Air
Balang gas
Lilin
menyala

Lilin yang menyala semakin lama menjadi

semakin kecil dan akhirnya padam apabila

ditutup dengan balang gas.
Paras air menaik dan memenuhi ruang

Kesim pulan
Peratus oksigen adalah kira-kira 21%

dalam isipadu udara.

U dara m engandungiw ap air

Gabus

Cecair pada
dinding
tabung uji

Kiub
ais
Air
Permulaan
eksperimen

Akhir
eksperimen

Titisan air yang terbentuk pada luar dinding

tabung uji boleh
dilihat dengan jelas.
Uji titisan air dengan menggunakan kertas kobalt
klorida
berwarna biru. Kertas itu akan berubah kepada

Kesim pulan
Udara mengandungi wap air.

U dara m engandungim ikroorganism a

Agar nutrien

Fungi yang
berwarna

Piring petri
GabusAir
aga

Permulaan
eksperimen

Akhir
eksperimen

Mikroorganisma (fungi) yang berwarna boleh

dilihat berada
pada permukaan agar nutrien.

Kesim pulan
Udara mengandungi

mikroorganisma.

U dara m engandungihabuk

Slaid kaca

Habuk boleh dilihat dengan jelas pada

permukaan melekat
slaid kaca.

Pita selofan
di mana
bahagian
melekat
berada di
atas

Kesim pulan
Udara mengandungi habuk.

5.2 Ciri-ciriO ksigen dan Karbon

D ioksida
Oksigen

dan karbon dioksida

adalah dua gas utama yang ada
dalam udara untuk kehidupan kita.
Ciri-ciri gas boleh dikaji dengan
menjalankan
beberapa
ujian
seperti berikut:

U jian 1:Kelarutan dalam air

Gas

Air

Oksigen
Paras air dalam tabung
uji menaik sedikit

Karbon dioksida
Paras air dalam tabung
uji menaik dengan
banyak

Oksigen hanya larut

sedikit dalam air

Karbon dioksida larut

dalam air

U jian 2:Tindak balas dengan natrium

hidroksida
Gas

Natrium
hidroksi
da

Oksigen

Karbon dioksida

Paras natrium hidroksida

dalam tabung uji tiada
perubahan

Paras natrium hidroksida

dalam tabung uji menaik
dengan banyak

Oksigen tidak larut dalam Karbon dioksida sangat

natrium hidroksida
larut dalam natrium
hidroksida

U jian 3:Kesan ke atas kayu ujiberbara

Gas

Kayu uji
berbara

Oksigen

Karbon dioksida

Kayu uji berbara terbakar Kayu uji berbara

terpadam
Oksigen membantu
pembakaran

Karbon dioksida tidak

membantu pembakaran

U jian 4:Kesan ke atas kayu ujim enyala

Gas

Kayu uji
menyala

Oksigen
Kayu uji menyala
terbakar

Karbon dioksida
Kayu uji menyala
terpadam

Oksigen menyokong
pembakaran

Karbon dioksida tidak

menyokong pembakaran

Ujian 5:Kesan ke atas kertas litm us

Ga
s

Kertas
litmus
biru
lembap

Oksigen
Warna kedua-dua kertas
litmus tidak berubah
Oksigen adalah neutral

Kertas
litmus
merah
lembap

Karbon dioksida
Warna kertas litmus biru
berubah menjadi warna
merah
Karbon dioksida adalah
berasid

Ujian 6:Kesan ke atas air kapur

Kawalan

Oksigen
Tiada perubahan

Karbon
dioksida

Oksigen

Karbon dioksida
Air kapur menjadi keruh

Ujian 7:Penunjuk bikarbonat

Oksigen

Karbon
dioksida

Oksigen
Karbon dioksida
Warna merah penunjuk
Warna merah penunjuk
bikarbonat tidak berubah bikarbonat berubah
menjadi kuning
Oksigen adalah neutral
Karbon dioksida adalah
berasid

5.3
O ksigen D iperlukan
U ntuk Respirasi

Respirasi
Respirasi ialah proses kimia di mana tenaga

dibebaskan daripada proses memecahkan

makanan.
Respirasi berlaku dalam sel-sel badan.
Tenaga yang terhasil ini digunakan untuk
memanaskan badan, menjalankan semua
fungsi badan, dan melakukan kerja.

Bagaim anakah proses respirasi

berlaku?
Respirasi memerlukan oksigen.
Oksigen mengoksidakan glukosa di

dalam sel badan untuk

membebaskan tenaga.
Karbon dioksida dan wap air
merupakan hasil respirasi:
Glukosa + Oksigen
Karbon dioksida

Tenaga +
+ Wap air

U dara sedutan
Udara sedutan merupakan udara

yang masuk ke dalam peparu

semasa kita menyedut udara.

U dara hem busan

Udara hembusan merupakan udara

yang disingkir daripada peparu

semasa kita menghembus udara.

Kom posisiUdara Sedutan dan Udara

H em busan

Udara sedutan

Udara hembusan

Oksigen
Karbon dioksida
Nitrogen
Gas nadir
Wap air

Berubah-ubah

Tepu

Suhu

25C
(Suhu bilik)

37C
(Suhu
badan)

Eksperimen untuk membezakan udara sedutan

dan udara hembusan
Udara
Sedutan

Udara
Hembusan

Apa yang terjadi kepada lilin?

Lilin dalam udara hembusan akan
padam dahulu.

Mengapa lilin dalam udara hembusan

padam
dahulu?
Lilin menggunakan gas oksigen
untuk terbakar.
Udara hembusan mempunyai kurang
oksigen berbanding udara sedutan.
Oleh itu, lilin dalam udara hembusan
padam dahulu.
Kesimpulan:
Udara sedutan mengandungi gas
oksigen yang lebih banyak.

O ksigen D iperlukan untuk Pem bakaran

Pem bakaran
1. Pembakaran berlaku apabila suatu

bahan bertindak balas dengan

oksigen secara kimia.
2. Bahan api bertindak balas dengan
cepat dengan oksigen dan
membebaskan tenaga haba dan
cahaya.

3. Oksigen, haba dan bahan api

diperlukan untuk pembakaran
berlaku.
4. Pembakaran adalah proses kimia
kerana semasa proses pembakaran
berlaku, bahan yang baru telah
terbentuk.

Tiga keperluan pem bakaran

1. Pembakaran hanya akan berlaku apabila

tiga keperluan tersebut dipenuhi:

(a) Bahan yang boleh terbakar / bahan api
(2 jenis)
(i) Karbon
(ii) Hidrokarbon
(b) Oksigen
(c) Haba untuk memanaskan bahan api
sehingga mencapai suhu yang sesuai

Tiga keperluan pem bakaran

Oksig
en

Bahan api

Haba

Pem bakaran Karbon

1. Pembakaran karbon seperti kayu api

dan arang batu, membebaskan

karbon dioksida dan tenaga iaitu
tenaga haba dan cahaya.
Karbon + Oksigen
Haba + Cahaya

Karbon dioksida +

2. Karbon dioksida terbentuk hasil

gabungan karbon dalam bahan api

dengan oksigen daripada udara.

Pem bakaran H idrokarbon

1. Contoh hidrokarbon ialah lilin, diesel,

petroleum, dan kerosin.

2. Pembakaran hidrokarbon membebaskan karbon
dioksida, air, tenaga haba dan tenaga cahaya.
Hidrokarbon + Oksigen
Karbon dioksida+ Air
+ Haba + Cahaya
3. Karbon dioksida terbentuk apabila karbon
dalam hidrokarbon bergabung dengan oksigen
daripada udara.
4. Air pula merupakan hasil gabungan hidrogen

dalam hidrokarbon dengan oksigen.

Pencem aran U dara

Bahan Pencem ar U dara

Pencemaran udara berlaku apabila

udara mengandungi bahan

pencemar udara.
Bahan pencemar udara ialah bahan
berbahaya yang dibebaskan ke alam
sekitar hasil daripada perbuatan
manusia.
Bahan pencemar udara berasal
daripada pelbagai sumber.
Dua sumber utama ialah kenderaan

Kesan Pencem aran U dara

Terdapat banyak kesan pencemaran

udara kepada manusia iaitu :
Sesak nafas
Batuk
Asma
Kanser peparu
Sakit kepala
Kerosakan otak
Maut

Kesan pencemaran udara kepada

persekitaran pula ialah
Penipisan lapisan ozon
Hujan asid
Kesan rumah hijau dan peningkatan
suhu Bumi (pemanasan global)

Penipisan lapisan ozon

Klorofluorokarbon (CFC) daripada

penyembur aerosol, peti sejuk,

penyaman udara dan kilang
elektronik adalah penyebab utama
penipisan lapisan ozon.
Bahan-bahan ini memusnahkan
lapisan ozon dalam atmosfera.
Cahaya ultraviolet menyebabkan
katarak dan kanser kulit.

H ujan asid
Nitrogen dioksida, nitrogen oksida

dan sulfur dioksida larut dalam

titisan hujan membentuk hujan asid.

Kesan rum ah hijau

Kehadiran gas-gas rumah hijau

terutamanya karbon dioksida yang

berlebihan akan menyebabkan
sebahagian haba daripada matahari
terperangkap.
Ini menyebabkan peningkatan suhu
Bumi iaitu pemanasan global.

Peringkat pemanasan
global
Kehadiran karbon
dioksida
Kesan rumah hijau
Pemanasan global
Iklim berubah dan
Peningkatan paras air
laut