OKB-ja

UNO (OKB)

RREZIQET
Kursi i ktij kombi svaret nga vendimet
e t tjerve.
mund t interpretohet si injorim i pjess tjetr t
bots.
Por nga ana tjetr prvoja e deritanishme luftrat n Kosov, Afganistan e Irak- ka treguar,
se roli qendror i amerikanve gjat aksioneve
ushtarake ka krkuar revanshin e aleatve pr
mnjanimin e pasojave t ktyre aksioneve.

UNO (OKB)
Lindja dhe emri i Kombeve t Bashkuara

Prpara shprbrjes zyrtare t Lidhjes s Kombeve n 1946, m

14.08.1941 u shpall Karta e Atlantikut nga Rusvelti dhe Churchilli,
e cila kishte themelet e nj rendi t ri Botror pas Lufts.
Emri Kombet e Bashkuara u sajua nga presidenti i SHBA-s ,
Franklin D. Roosevelt, u prdor pr hr t par n Deklaratn e
Kombeve t Bashkuara t 1 janarit 1942.
Deklarata vendosi organizimin ndrkombtar pr t bashkpunuar
n shtje t veanta.

N 1899 u mbajt n Hag Konferenca pr Paqen Ndrkombtare

(International Peace Conference) pr t prgatitur instrumentat pr
zgjidhjen paqsore t krizave, parandalimin e luftrave dhe
kodifikimin e rregullave t luftimit.

Parardhsi i Kombeve t Bashkuara ishte Lidhja e Kombeve (League

of Nations)

Lindja dhe emri i Kombeve t Bashkuara

N 1945 prfaqsues t 50 shteteve n Konferencn e
Kombeve t Bashkuara (United Nations Conference) n San
Francisco hartuan Kartn e Kombeve t Bashkuara (United
Nations Charter) . U nnshkrua m 26 Qrshor 1945 nga
prfaqsuesit e 50 vendeve.
Shtete q nuk kan treguar interes pr antarsimin kan
qen Zvicra dhe Vatikani. Pjesmarrja sht pothuajse 96%
e vendeve t njohura n planin ndrkombtar.
Kombet e Bashkuara zyrtarisht e filluan ekzistencn m 24
Tetor 1945, kur Karta u ratifikua prej Kins, Bashkimit
Sovjetik, BM, dhe Sh.B.A. dhe nga shumica tjetr e
nnshkruesve.
Dita e Kombeve t Bashkuara festohet m 24 Tetor t do
viti.

Simbolet

Emblema e OKB-s sht nj

hart e Bots e par mbi Polin
e Veriut e Kryqzuar nga
parele e meridianedhe e
qarkuar nga dy kallza

Flamuri i OKB-s ka fush t

kaltr dhe n qendr ka
emblemn e msiprme.

Kronologjia e O K B
14.08.1941: Karta e Atlantikut e Roosvelt-it dhe Churchill-it pr nj rend t ri
botror pas prfundimit t lufts.
01.01.1942: Nnshkruhet Deklarata e Kombeve t Bashkuara nga 26 shtetet
pjesmarrse n luft
25.04-26.06.1945: Konferenca e Themelimit n San Francisko
10.12.1948: Deklarata e Prgjithshme pr t Drejtat e Njeriut.
01.01.1951: Krijimi i Zyrs s Komisarve t Lart pr Rrefugjatt (UNHCR)
21.12.1965: Konventa pr Zhdukjen e do forme t Diskriminimit Racor.
16.12.1966: Pakti Ndrkombtar mbi t Drejtat Politike dhe Qytetare. Pakti
ndrkombtar mbi t Drejtat Ekonomike Sociale dhe Kulturore.
01.07.1968: Marrveshja pr mosprhapjen e Armve Brthamore.
09.12.1970: Aprovimi i Principeve pr Mbrojtjen e Popullsis civile n
Konfliktet e Armatosura.

Kronologjia e O K B
16.12.1971: Konventa mbi Ndalimin e Krijimit, Prodhimit dhe Magazinimit
t armve Bakteriollogjike (bilogjike) dhe Toksike dhe shkatrrimin e
tyre.
17.12.1979: Marrveshja Ndrkombtare kundr Pengmarrjes
18.12.1979: Konventa pr Zhdukjen e do forme t Diskriminimit t Grave
10.12.1984: Konventa kundr torturs dhe krimeve t tjera njerzore
apo ndshkimeve a trajtimeve poshtruese.
05.12.1988: Aprovimi i Deklarats Solemne pr Parandalimin e
Konflikteve Ndrkombtare.
10.12.1988: Trupave t Paqes s OKB-s u jepet mimi Nobl pr
Paqen.
20.11.1989: Konventa mbi t drejtat e Fmijve.
17.06.1992 Axhenda pr Paqen, Informacion i Sekretarit t Prgjithshm
mbi Diplomacin Parandaluese, Krijimin e Paqes dhe Sigurimin e
Paqes.

Kronologjia e O K B
03.09.1992: Konventa mbi Armt Kimike.
13.01.1993: Nnshkrimi i Konvents mbi Armt Kimike nga 130
vende n Paris.
25.11.1996: Kshillim pr forcimin e Konvents s OKB-spr
ndalimin e armve biologjike.
01.01.1997: Sekretari i ri (dhe aktual) i OKB-s bhet ganezi Kofi
Anan.
29.04.1997: Hyn n fuqi Konventa e OKB-s pr ndalimin e armeve
Kimmike.
15.12.1997: Takimi i OKB-s miraton nj Konvent kundr
terrorizmit.
10.06.1999: Resoluta 1244 e KS pr vendosjen e forcave t siguris
n Kosov dhe nn drejtimin e OKB-s e me mandat.

Synimet dhe bazat e veprimit t OKB-s

Organizata e Kombeve t Bashkuara ka tre synime
kryesore:
S pari: T ruaj paqen ndrkombtare duke
demaskuar luftn, e cila vetm n shekullin ton dy
her solli shqetsime e fatkeqsi t pallogaritshme.
S dyti: T krijoj nj mekanizm efektiv pr t
realizuar sigurimin ndrkombtar duke paksuar
n t njjtn koh frikn e lufts.
S treti: T riafirmoj besimin ndaj humanizmit,
Liria n paqe pa luft dhe pa frik prej saj sht e
domosdoshme pr ta br botn m t mir e m t
prshtatshme pr t jetuar.
Ruajtja e paqes sht synimi themelor i t gjith
veprimtaris s OKB-s.

Karta e Kombeve t Bashkuara

Parimet baz n Kartn e Kombeve t Bashkuara mbi t cilat
organizohet gjith veprimtaria e saj jan:
Sovranitetin e barabart t t gjith antarve.
T gjitha antart duhet t prmbushin me mirbesim
detyrimet e tyre ndaj Karts.
Mosmarrveshjet duhet t zgjidhen n rrug paqsore.
T hiqet dor nga krcnimet dhe prdorimi i forcs ndaj
vendeve t tjera.
OKB-ja t siguroj q edhe shtetet q nuk jan antar t saj,
t veprojn n prshtatje me kto parime.
Karta nuk autorizon OKB-n t ndrhyj n punt e
brendshme t ndonj shteti.
Antart duhet ti japin OKB-s do ndihmes pr veprimet e
ndrmarra n prputhje me Kartn dhe nuk duhet t
ndihmojn shtetet ndaj t cilve jan ndrmarr detyrime e
shtrngesa.

Detyrat e Kombeve t Bashkuara

Ndr detyrat kryesore t OKB-s pr
ruajtjen e paqes e t siguris mund t
prmendim:
a. Vzhgimin me vigjilenc e n vijimsi t
situats botrore
b. Veprimet parandaluese
c. Veprimet pajtuese
OKB-ja ka qn m e suksesshme m veprimet
paqruajtse se sa n ato pajtuese.

Veprimet e prbashkta

Detyrat e Kombeve t Bashkuara

Forcat paqruajtse
vzhgimi i zgjedhjeve dhe i refugjatve,
sigurimi i rendit publik, veirifikimin e respektimit
t t drejtave t njeriut,
dhnia e ndihmave humanitare armatimi i
kryengritsve etj.

Sanksionet
rndojn n kurizin e shtress m t ult, m t varfr
e m t pafajshme t popullsis dhe nuk e cnojn
pothuajse far kastn shkaktare t sanksioneve.

Detyrat e Kombeve t Bashkuara

Prdorimi i forcs-sht masa e fundit
Raste e prdorimit t forcs nga OKB-ja
ndrhyrja n Kore n vitin 1950
n Gjirin Persik n 1990 pr t rivendosur paqen e Kuvajtit
pas pushtimit t tij prej Irakut.
kjo detyr duhet t pranohet nga ana e bashksis ndr
kombtare.
Vshtirsia pr prdorimin e forcs sht n:

strukturat e komlikuara
kostoja e lart kur flitet pr jet njerzish
moraliteti i lufts dhe mbi t gjitha
vshtirsia pr t arritur kosesusin e nevojshm pr marrjen e
vendimeve.

Detyrat e Kombeve t Bashkuara

N fakt OKB-ja dhe Kshilli i Sigurimit, nuk ka
mekanizma pr prdorimin e forcs.
N kt rast, KS organizon drejtimin e koalicionit
Shtetet e ndryshme vn n dispozicion forcat
ushtarake.
pjesmarrja n forcat e OKB-s vullnetare
shpenzimet nga shtetet pjesmarrse ose vendet m t
pasura, si ishte rasti i Lufts s Gjirit.
operacionet kryhen nn flamurin e OKB-s dhe
komandanti i raporton Sekretarit t Prgjithshm.
N operacionin Stuhia e Shkrettirs n Lindjen e
Mesme gjenerali tjetr amerikan Shvarckopf.

Struktura dhe funksioni i Kombeve t Bashkuara

Kshillit i Sigurimit

5 Antar t Prhershm
(Kina, Franca, Britania, Rusia,
USA)
10 Antar t Prkohshm
t zgjedhur nga AP

Sekretariti
Sekretari i Prgjithshm
Sektort

Zyra e koordinimit

Zyra e programimit
dhe koordinimit

Kshilli i prhershm ushtarak

Organe ndihmse
Trupat paqeruajtse

Asambleja e Prgjithshme
Mblidhet nj her n vit ve
takimeve t
jashtzakonshme

54 antar t zgjedhur nga AP

Varet nga AP
Komisionet speciale

Komisionet ekonomiko rajonale

Europa
Azi Paqsor
Amerika Latine
Karaibe
Afrika
Azia perndimore
Organizata t vecanta

Organet ndihmse t prhershme

UNICEF-Fmijt
UNHCR- Refugjatt
UNDP- Prog. zhvillimit
UNFA- Popullsia
UNCD Fondi Kapital
WFP- Prog i ushqimit
UNCTAD- Trgtia Boterorore
UNDRO- Ndihma n katastrofa
UNEP Mjedisi

Kshilli Ekonomik dhe Social

Kshilli i
Besueshmris
5 Antart e
prhershm t KS
Gjykata e Lart e
Drejtsis
15 gjykats (zgjidhet prej
AP)

ILO - Puna
FAO - Ushqimi
UNESCO - Edukimi
WHO-Shndeti
IMF-Ushqimi
IBRD Banka Botrore
IDA Zhvillimi
IFC Financimi
ICAO Fluturimi civil
UPU Posta
ITU Komunikimi
WMO Meteorollogjia
IFAD Zhvillimi bujqs
UNIDO Zhvill. Ekonom

Asambleja e Prgjithshme
Prfaqsohen t gjitha shtetet antare t OKB-s
Kontrollon gjith veprimtarin e organeve t tjera,
Vendimet e Asambles merren me shumic ose me
2/3 e votave, n vartsi me rendsin e problemit.
do shtet antar ka vetm nj vot
Ajo n propozimin e KS dhe t Kshillave t tjer
zgjedh Gjykatn e Lart Ndrkombtare t
Drejtsis.
Asambleja mblidhet do vit, por thirret edhe n
sesione speciale.

Kshilli i Sigurimit
Kshilli i Sigurimit - prgjegjsi kryesore pr ruajtjen e
paqes botrore dhe siguris.
N kriza - i plotfuqishm t veproj n emr t gjith
shteteve antare dhe

vendos pr veprime kolektive

prdorimin e forcave t armatosura e
sanksioneve
dhe pr prcaktimin e antarve q duhet t marrin pjes

Fillimisht Kshilli prbhej nga 11 antar,

5 nga t cilt t prhershm (Anglia, Franca, ish BS, SHBA dhe Kina).
Antart e tjer zgjidheshin nga Asambleja do 2 vjet.
N vitin 1965 Kshilli u b me 15 antar (5 t prhershm dhe 10 t
prkohshm). Antart jo t prhershm: 5 nga Afrika e Azia, 1 nga
vendet e Evrops Lindore, 2 nga Evropa Perndimore dhe 2 nga
Amerika Latine.

Kshilli i Sigurimit

Vendimet e Kshillit t Sigurimit zbatohen nga gjith

antart e OKB-s.
Merren me votn e 9 antarve pr shtje t rndsishme, ndrsa
pr probleme t tjera mundet edhe me koncesus .

N votimin e Kshillit t Sigurimit praktikohet edhe sistemi i

Vetos.
Qysh n Konferencn e Dumbarton Oaksit u theksua q fuqit e
mdha duhet t ken t drejtn e vetos n kt organ kur ajo nuk
ishte ngatrruar n mosmarrveshje por sanksionet nuk ndaheshin.

Kshilli i Sigurimit e ushtron veprimtarin nprmjet organeve

vartse.
Komiteti i Shtabit Ushtarak
Komisioni i armatimit jan t prhershm
Vetm Kshilli i Sigurimit ka t drejt t marr vendime.

Kshilli Ekonomik dhe Social

Drejton dhe organizon punn e OKB-s pr problemet
ekonomike e sociale dhe pr realizimin e t drejtave t njeriut.
Ky organ fillimisht prbhej nga 18 antar.
N vitin 1965 numuri u rrit n 27
N 1975 n 54 antar,

zgjidhn me radh pr 3 vjet nga Asambleja e

Prgjtihshme.
Nga 54 vende: 14 jan afrikan
11 aziatik,
10 latino-amerikan,
13 evropiano-perndimor e nga vende t tjera dhe
6 nga Evropa Lindore

Kshilli i Besueshmris
Mbikqyr administrimin e territoreve pa qeverisje nga
administratat shtetrore.
Karta e OKB-s prcakton q sistemi i besimit
t zhvilloj avantazhet politike, ekonomike, sociale dhe
edukative t popullsis s territoreve t besuara,
zhvillimin progresiv t tyre drejt vetqeverisjes ose pavarsis
n kushtet e veanta t secilit territor
dhe rrnjosja e dshirs liridashse t popujve prkats,
t rris respektin pr t drejtat e njeriut dhe t inkurajoj
pavarsin e popujve, t siguroj trajtim t barabart pr t
gjith antart e OKB-s e t nacionalistve t tyre, si dhe
trajtim t barabart

Gjykata e Lart Ndrkombtare e

Drejtsis
E njohur si Gjykata Botrore e Hags, sht organi
kryesor gjyqsor i OKB-s.
T gjith antart e OKB-s (+ Svicra, S.Marino dhe Leitenshteini
jan pjestar t statusit t Gjykats.

Ajo prbhet nga 15 gjyqtar,

persona me karakter moral shum t lart
pa asnj konsideracion por, jo dy nga i njjti nacionalitet
t ken kualifikimin e duhur dhe t jen zyrtar t lart juridik
n vendet e tyre ose jurist t njohur e kompetent n
legjislacionin ndrkombtar,
t mos ken shrbyer n funksione politike e administrative.

Gjykata e Lart Ndrkombtare e

Drejtsis

Pr zgjidhjen e nj kandidati si antar i gjykats duhet shumica

absolute e votave t Kshillit t Sigurimit dhe t Asambles s
Prgjithshme.
Gjykata gjykon vetm shtete dhe jo individ, organizata etj.
do shtet antar i OKB-s ose KS ka t drejt ti referohet
gjykats pr do rast q dshiron.
Gjykata jep Kshilla, si dhe drejton gjykime.
Dhnia e s drejts n gjykim jepet nprmjet marrveshjeve
specifike ndrmjet palve, si dhe nprmjet Klauzolave specifike
t prcaktuara n disa rregulla.
Pas Lufts s Dyt Botrore jan formuluar mbi 430 rregulla, t
cilat mund t shrbejn pr marrveshje ndrmjet shteteve
prpara marrjes s vendimit t Gjykats.

Sekretariati
sht organi ekzekutiv i OKB-s, i cili drejtohet nga
Sekretari i Prgjithshm.
Ky i fundit emrohet nga Asambleja e Prgjtihshme
me rekomandin t Kshillit t Sigurimit.

Sekretariati ka shtabin e tij, i cili sht

organ zyrtar prgjegjs administrativ i
organizats.
Ai administron programin dhe vlersohet si
shtylla kurrizore e OKB-s.

Sekretari i Prgjithshm
Ai sht si katalizator, i cili nprmjet misioneve speciale,
vzhguese e mediatorve prdor ndikimin e vet pr
zgjidhjen e problemeve.
Ai ka t drejt t trheq vmendjen e Kshillit t
Sigurimit dhe t sjell shqetsimet para tij, pr do
shtje q e gjykon se krcnon paqen e sigurin
ndrkombtare.
Roli i Sekretarit t Prgjithshm, sigurisht varet edhe nga
personaliteti q kryen kt funksion, koha dhe kushtet
konkrete t situats et gjndjes ndrkombtare.

Sekretari i prgjithshm i OKB-s zgjidhet me nj mandat 5-vjear

Organizimi i operacioneve paqeruajtjese

OKB-ja nuk ka ushtri te perhershme.
KS merr vendim per te organizuar nje
operacion paqeruajtes,
diskutohen
per mandatin e operacionit, natyren e konfliktit, kushtet
specifike ne zonen e konfliktit...

Percaktohet lloji i operacionit

madhesia e ketij operacioni
Perberja e forcave te operacionit vendoset pas
debatesh dhe diskutimesh te gjata.
Vetem pas arritjes se nje marreveshjeje, Keshilli I
Sigurimit ben aprovimin.

Organizimi i operacioneve paqeruajtjese

Aspektet operative dhe mbeshtetja logjistike.
automjetet me te pershtatshme per operacionin,
(transportuesit e blinduar),
mbeshtetje ajrore apo detare
cfare lloj armesh te lehta do te perdoren.
Palet ne konflikte dhe OKB-ja perfundojne
marreveshjen per statusin e forcave (MSF).