BAB 4

REKA BENTUK ELEKTRONIK

Murid dapat:

2.4.1 Menyatakan maksud pengawal mikro (microcontroller) dan pemproses mikro

(microprocessor)
2.4. 2 Menjelaskan bahagian-bahagian yang tedapat dalam pengawal mikro (microcontroller)
2.4.3 Menghasilkan lakaran reka bentuk litar elektronik.
2.4.4 Membina litar simulasi yang berfungsi dengan perisian khas.
2.4.5 Membuat penyambungan litar input dan litar output kepada pengawal mikro
(microcontroller)
2.4.6 Menulis pengaturcaraan mudah berdasarkan penyambungan litar input dan litar
output
2.4.7 Membuat pengujian dan penilaian kefungsian litar elektronik
2.4.8 Mencadangkan penambahbaikkan ke atas reka bentuk litar elektronik.
2.4.1 Menyatakan maksud pengawal mikro (microcontroller) dan
pemproses mikro (microprocessor) (TP1)
Maksud pengawal mikro (microcontroller)
Pengawal mikro (microcontroller) ialah peranti
kawalan dalam satu cip yang terdiri daripada
input/output, pemproses, RAM dan ROM. Ia
berfungsi untuk mengawal input dan output.
Contohnya seperti mesin basuh automatik dan pintu
pagar kawalan automatik.
Maksud pemproses mikro (microprocessor)
Pemproses mikro ialah satu cip bersama sokongan cip-cip lain seperti
peranti Input/Output,RAM dan ROM.
Pemproses mikro kebiasaannya digunakan untuk aplikasi atau kawalan
yang besar.
Contohnya ialah penggunaan dalam komputer riba

Gambarajah blok pemproses mikro

2.4.2 Bahagian yang terdapat dalam pengawal mikro
(microcontroller)(TP2)
Terdapat 3 bahagian pada pengawal mikro iaitu input, proses dan output

INPUT PROSES OUTPUT

Gambar Rajah bahagian asas pengawal mikro (microcontroller)

Bahagian Fungsi
Input Menerima dan menghantar isyarat kepada pengawal mikro (microcontroller).
Contoh peranti yang boleh digunakan ialah suis tekan tutup.
Proses Memproses isyarat daripada input dan memberi arahan kepada output. Arahan
diberi dalam bentuk isyarat. Proses ini dilakukan oleh pengawal mikro.
Output Melaksanakan arahan berdasarkan isyarat yang dihantar oleh pengawal mikro
(microcontroller). Contoh peranti ialah LED.
Bahagian input
Bahagian input ialah bahagian yang menerima dan menghantar isyarat kepada
mikropengawal. Input terbahagi kepada 2 iaitu digital input dan analog input.
Berikut adalah contoh peranti input yang boleh digunakan.
2.4.3 Menghasilkan lakaran reka bentuk litar elektronik (TP3)
Lakaran reka bentuk litar elektronik perlu dihasilkan terlebih dahulu sebelum membuat
penyambungan peranti input dan peranti output pada papan projek.
Lakaran reka bentuk litar elektronik boleh dihasilkan menggunakan lakaran gambar rajah blok

Pengawal mikro

Lakaran gambar rajah blok reka bentuk litar elektronik

Setelah idea awalan diterjemahkan dalam lakaran gambarajah blok, pengguna
perlu membuat lakaran gambarajah susun atur untuk mengenal pasti tempat
penyambungan peranti input dan output dengan mikropengawal. Pada topik ini,
sebuah papan projek mikropengawal digunakan.

Disambung pada pin 0 13 / GND

Disambung pada pin A0, A1, A2, A3, A4 dan A5/ GND
2.4.4 Membina litar simulasi yang berfungsi dengan perisian khas

Sebelum membuat penyambungan litar input dan litar output pada

papan projek pengawal mikro, litar simulasi boleh dibina untuk menguji
lakaran litar yang dibuat bagi memastikan litar yang dibina adalah
betul. Perisian khas seperti Scratch, Tinkercad, Fritzing, dan perisian
yang berkaitan boleh digunakan untuk membina litar simulasi.
Terdapat perisian yang boleh dimuat turun secara percuma untuk
digunakan oleh guru dan murid .
2.4.5 Membuat penyambungan litar input dan litar output kepada
pengawal mikro (microcontroller)(TP5,TP6)

Pemasangan litar input dan output pada papan projek pengawal mikro mestilah
mengikut label dan kekutuban yang betul berdasarkan lakaran litar elektronik
yang dibuat.
Pada peringkat ini perkara yang perlu diberi perhatian ialah kaedah
penyambungan litar.
Kaedah penyambungan litar kepada pengawal mikro ialah dengan menggunakan
pin penyambung.
Wayar pelompat disambungkan ke
LED di breadboard dengan pin pada
papan Arduino
Pushbutton
2.4.6 Menulis pengaturcaraan mudah berdasarkan penyambungan litar input
dan litar output

Definisi atur cara ialah suatu set suruhan logik yang mempunyai tertib
tertentu untuk menyuruh pengawal mikro (microcontroller) memproses
isyarat input dan menghasilkan isyarat output untuk melaksanakan
arahan.
Untuk membina pengaturcaraan, terdapat pelbagai bahasa
pengaturcaraan yang boleh digunakan seperti C dan pemproses
pengaturcaraan secara text.
Salah satu contoh yang digunakan untuk membina pengaturcaraan
adalah dengan menggunakan Ardublock dan Arduino IDE yang boleh
dimuat turun di laman sesawang www.arduino.cc
Arduino juga boleh digunakan pada telefon pintar dengan memuat turun
apps di playstore seperti Proffessor techno, Bluino Loader, Arduino
Sketch, Virtuino dan banyak lagi.
 BAHASA PENGATURCARAAN
ARDUINO
Pengenalan

Bahasa Arduino berdasarkan kepada program Arduino C/C++.

Tiga bahagian utama
- Basic
- Variables dan Constants
- Functions
- Control Structure
Terdapat pelbagai jenis papan Arduino antaranya UNO, Mega,
Nano, Leonardo, Yun, Ethernet dan pelbagai lagi.
Kita akan menggunakan Arduino UNO untuk tujuan
pengaturcaraan kerana UNO lebih mudah
Ardublock dan Arduino IDE
Muat turun perisian Arduino IDE di laman sesawang
www.arduino.cc
Bil Bahasa Aturcara Catatan

1 //(single line comment) Biasanya digunakan untuk mencatat kepada kita tentang apa arahan atau
perkara pada setiap baris code lakukan.

2 { } (curly brackets)
3 /* */(multi line comment)
4 ; (semicolon
5 #define
6 #include
Digunakan untuk menentukan bila code blok bermula dan berakhir
(digunakan pada setup dan loop)
Jika anda ada banyak perkara untuk dinyatakan, anda boleh menaip
beberapa baris komen. Semua yang berada antara dua simbol ini akan
diabaikan dalam
Setiap baris code mestilah diakhiri dengan semicolon (kehilangan
semicolon menyebabkan program enggan disusun(compile)
komponen C berguna yang membenarkan pengaturcara memberi nama
kepada nilai yang tetap (constant) sebelum program di susun (compiled)
memasukkan libraries dalam sketch. Ini memberikan pengaturcara
kebenaran kepada libraries kumpulan C yang besar (kumpulan pre-made
functions), dan juga libraries written terutamanya untuk Arduino
BIl Bahasa Aturcara Catatan
7 pinMode Digunakan untuk menentukan kaki pin pada papan Arduino dan fungsi
komponen sama ada INPUT atau OUTPUT
8 digitalWrite Apabila pin telah di set sebagai OUTPUT, ia boleh ditetapkan sama ada HIGH
(ditetapkan sebagai 5V) atau LOW (ditetapkan sebagai 0V)
9 digitalRead Apabila pin telah ditetapkan sebagai INPUT, boleh digunakan untuk kemasukan
voltan samaada HIGH (5V) atau LOW(0V)
10 PWM (Pulse Width Modulation) teknik untuk mendapatkan keputusan analog
dengan maksud digital atau dengan kata lain mencipta voltan tiruan analog.
PWM digunakan untuk mencipta voltan selain daripada 5V dan 0V.
11 analogWrite Nilai sebarang nombor antara 0 (0% kitaran ~ 0 volts) dan 255 (100% kitaran ~
5 volts). Pin pada papan Arduino yang digunakan untuk PWM(3,5,6,9,10 dan
11)
12 analogRead Nilai pin input antara 0 (untuk 0 volts) dan 1024 (untuk 5 volts) akan
dikembalikan.

Nota; Untuk mengetahui lebih lanjut istilah bahasa pengaturcaraan Arduino, boleh rujuk
https://www.arduino.cc/en/Reference/HomePage
Arduino UNO
Berikut adalah beberapa contoh arahan yang digunakan pada Arduino IDE
untuk menulis sebarang pengaturcaraan
Amali 1
Tajuk : LED Menyala
Objektif : Untuk menyalakan LED
Fungsi Litar : Apabila papan dibekalkan kuasa, LED akan menyala

CARTA ALIR
LED Menyala

Mula

LED Dihidupkan
Contoh Sambungan
Perkakasan
Code
Amali 2
Tajuk : LED Berkelip
Objektif : LED akan berkelip
Fungsi Litar : Apabila dihidupkan, LED akan berkelip selama sela masa satu saat

CARTA ALIR LED Berkelip

Mula

LED Dihidupkan

Tunggu 1 saat

LED dimatikan

Tunggu 1 saat
Contoh Sambungan
Perkakasan
Code
Amali 3
Tajuk : LED dengan fungsi togel
Objektif : Menyalakan LED dengan fungsi togel
Fungsi Litar : Apabila suis ditekan, LED akan menyala dan apabila suis ditekan semula, LED akan terpadam

CARTA ALIR Pushbutton

Mula

Pushbutton TIDAK
LED Dimatikan
ditekan
Apabila pushbutton ditekan,
LED akan dimatikan(jika LED on)
YA
(LOGIC INPUT adalah LOW=0V)

LED Dihidupkan

Apabila pushbutton ditekan,

LED akan dihidupkan(jika LED off)
(LOGIC INPUT adalah HIGH=5V)
Contoh Sambungan
Perkakasan
Code
2.4.7 Membuat pengujian dan penilaian kefungsian litar elektronik.(TP5)
PENGUJIAN

Bil Nama Peranti Bacaan meter pelbagai /multimeter Fungsi (/) atau Tidak (x)
(Ohm) analog
Panduan:
Jarum meter pelbagai / multimeter
bergerak, komponen berfungsi

1 Input
(suis tekan)
2 Output (LED)
3 Bekalan kuasa

Contoh Jadual ujian kefungsian litar elektronik menggunakan meter pelbagai /multimeter
Penilaian
Penilaian dilakukan untuk melihat kefungsian litar elektronik dengan menggunakan jadual.

Bil Aspek Yang Dinilai Catatan Pemerhatian

1 Input- Suis tekan LED boleh menyala apabila suis ditekan

2 Kekemasan pendawaian Kabel pelompat diikat dan disusun dengan

kemas.
3 Output LED menyala

Contoh Jadual penilaian kefungsian litar elektronik

2.4.8 Mencadangkan penambahbaikan ke atas reka bentuk litar elektronik

Penambahbaikan dilakukan supaya litar elektronik dapat berfungsi dengan lebih baik.
Cadangan hendaklah diberikan dalam bentuk yang ringkas dan tepat serta sebarang
perbincangan tidak boleh disertakan.
Bahagian ini hanya membincangkan cadangan-cadangan penambahbaikan tentang
kerja-kerja lanjutan atau perubahan yang perlu dilakukan pada masa hadapan.
Sebaik-baiknya cadangan dinyatakan dalam bentuk butiran atau senarai. Berikut adalah
contoh jadual cadangan penambahbaikan yang boleh digunakan.
BIL KELEMAHAN PENAMBAHBAIKAN

1 Kecerahan LED Tambahkan LED

2 Suis Tekan Menggunakan pelbagai sensor

Contoh jadual penambahbaikan reka bentuk litar elektronik

 PANDUAN LAPORAN PROJEK
Tajuk
Abstrak atau ringkasan
Jadual kandungan
Pengenalan
Lakaran gambar rajah blok
Lakaran gambar rajah susun atur
Pengaturcaraan
Jadual pengujian dan penilaian
Cadangan penambahbaikan
Penutup