RAWATAN KUMBAHAN

PENGENALAN
Kumbahan ialah air buangan yang terdiri daripada najis
dan air sisa dari rumah, premis industri dan pertanian .

Terdapat tiga kategori kumbahan, iaitu :

Kumbahan domestik : kumbahan yang berasal dari
rumah kediaman, bangunan
awam dan pusat komersial .
Kumbahan pertanian : kumbahan yang dihasilkan oleh
aktiviti-aktiviti pertanian dan
penternakan .
Kumbahan industri : kumbahan yang dihasilkan oleh
aktiviti-aktiviti perindustrian .
PENGENALAN
Kumbahan mengandungi bahan-bahan pencemar.

Kumbahan mestilah dirawat terlebih dahulu sebelum boleh

disalirkan ke longkang, sungai atau laut , jika tidak ia akam
menyebabkan pencemaran alam sekitar.

Kandungan kumbahan domestik dan kumbahan pertanian

lazimnya terdiri daripada bahan-bahan organik .

Kumbahan industri pula mengandungi sebatian-sebatian kimia

yang digunakan untuk proses pembuatan barangan industri.
Kumbahan industri mesti melalui proses rawatan khusus sebelum
disalirkan ke kawasan persekitaran kerana sebatiannya amat
berbahaya.
KAEDAH RAWATAN

Terdapat dua kaedah rawatan :

i) Tangki septik
ii) Loji rawatan kumbahan
TANGKI SEPTIK
- Merupakan suatu struktur yang dibina di dalam tanah.
- Berfungsi untuk merawat kumbahan domestik.
a) ciri-ciri pembinaan tangki septik
Dibina dengan menggunakan bahan yang berkualiti
Saiz tangki septik bergantung kepada isi padu
kumbahan yang diterima.
Mestilah mempunyai paip alur masuk, paip alur keluar
dan paip pengudaraan.
Terdiri daripada satu, dua atau tiga kebuk.pemilihan
bilangan kebuk bergantung kepada jumlah masa tahanan
yang diperlukan bagi tujuan rawatan.
b) Kaedah rawatan tangki septik
Kumbahan yang diterima akam mendap ke dasar tangki
septik. Mendapan ini akan membentuk lapiasan enap
cemar.
Tangki septik terbahagi kepada tiga lapisan iaitu lapisan
kekam,
lapisan tengah dan lapisan enap cemar .
Proses penguraian berlaku secara enaerob (tanpa
Oksigen). Penguraian dilakukan oleh bakteria anaerob.
Kumbahan yang telah dirawat perlu dilupuskan di tapak
penyerapan.
Kecekapan tangki septik merawat kumbahan hanyalah
sekitar 50%.
Lapisan kekam
Lapisan ini mengandungi sisa seperti buih sabun, minyak
masak, gris dan bahan-bahan lain yang tidak tenggelam.
Kekam menjadi tempat pembiakan bakteria anaerob yang perlu
dikekalkan di dalam tangki bagi memastikan bakteria anaerob
membiak secara maksimum.

Lapisan tengah ( zon tengah )

Zon tengah mengandungi pepejal terampai dan bakteria.

Pepejal yang terampai diuraikan oleh tindakan bakteria di

lapisan tengah sehingga disalirkan keluar dari tangki septik,

Zon tengah mestilah mempunyai masa tahanan yang

mencukupi supaya semua bahan cemar dapat diuraikan

sepenuhnya
 Lapisan enap cemar
Di bahagian bawah tangki ialah lapisan enap cemar yang terdiri
daripada pepejal yang boleh diuraikan oleh bakteria dan
sebahagiannya tidak boleh diuraikan.

Pepejal yang tidak terurai akan berkumpul di lapisan ini dan

lama-kelamaan akan menebal ke aras maksimum dan perlu
dikeluarkan bagi mengelakkan lapisan ini menjejaskan
kecekapan tangki untuk merawat kumbahan.
KELEBIHAN DAN KEKURANGAN TANGKI SEPTIK
KELEBIHAN KEKURANGAN

1. Boleh merawat isipadu 1. Tiada kecekapan yang tinggi

yang kecil untuk merwat kumbahan

2. Boleh merawat kumbahan dari 2. Kurang sesuai bagi bilangan

satu rumah dan tidak rumah yang banyak.
memerlukan kos yang tinggi
untuk pembinaan dan
penyenggaraan.
LOJI RAWATAN KUMBAHAN
a) Kolam penstabilan sisa
b) Lagun berudara
c) Enap cemar teraktif
d) Turas cucur
e) Penyentuh biologi berputar
a) Kolam penstabilan sisa
Kolam yang cetek dan direka bentuk untuk merawat kumbahan domestik.
Juga dikenali sebagai kolam pengoksidaan.
Memerlukan kawasan yang luas bagi menampung jumlah isi padu
kumbahan air sisa yang perlu dirawat.
Memerlukan permukaan yang lebar bagi memudahkan oksigen larut ke
dalam air melalui proses aruhan angin secara semula jadi.
Terdapat tiga proses rawatan yang bergantung kepada aras kedalaman
kolam tersebut :

i. Proses aerob - 0.5 m hingga 1 m

ii. Proses fakultatif - 1 m hingga 2 m
iii. Proses anerob - 2 m hingga 4 m
 Proses Aerob
Kedalam kolam dari permukaan
bagi proses aerob ialah 0.5 1.0
m.
> Proses ini hanya menggunakan
bakteria aerob.
> Tidak berbau.

KOLAM PENSTABIL SISA

Proses Fukulatif Proses Aerob

> Kedalaman kolam dari permukaan bagi
proses fakultatif ialah 1.0 2.0 m.
> Proses adalah campuran aerob dan
anaerob.
> Proses anaerob tidak begitu ketara. Oleh
itu, tidak berbau.
> Kedalam kolam dari permukaan
bagi proses anaerob ialah 2.0
4.0 m .
> Proses anaerob berlaku di dasar
kolam sahaja.
KELEBIHAN DAN KEKURANGAN KOLAM
PENSTABIL SISA
KELEBIHAN
1. Mudah disenggara dan tidak
memerlukan pekerja yang mempunyai
kemahiran teknikal yang tinggi.
2. Tahap keupayaan rawatan mencapai
sehingga 90 peratus.
KEKURANGAN
1. Tidak boleh merawat kumbahan
industri yang mempunyai kepekatan
yang tinggi.
2. Tahap keupayaan rawatan mencapai
sehingga 90 peratus.
3. Tidak sesuai dibina di kawasan bandar
kerana kos tanah yang tinggi .
b) Lagun Berudara
Berfungsi merawat kumbahan dengan
menggunakan kolam yang mempunyai luas
permukaan yang lebih kecil berbanding dengan
kolam penstabilan sisa.
Kolam ini jugak lebih dalam iaitu antara 3 meter
hingga 5 meter.
Dilakukan dengan dua cara iaitu dengan

kaedah kocakan permukaan atau peresap

udara di dasar lagun.
KELEBIHAN DAN KEKURANGAN LAGUN
BERUDARA
KELEBIHAN KEKURANGAN
1. Merawat leboh banyak isi padu 1. memerlukan kos penyenggaraan yang
kumbahan. tinggi.

2. Memerlukan kawasan tanah yang kecil. 2. Memerlukan tenaga pekerja yang

mempunyai kemahiran teknikal untuk
penyenggaraan peralatan mekanikal
dan elektrikal.

3. Memerlukan masa tahanan yang pendek

.
c) Enap Cemar Teraktif
Enap cemar teraktif ialah suatu kaedah rawatan

kumbahan aerob.
Mengandungi tangki rawatan enap cemar teraktif dan

tangki penjernihan serta tapak pelupusan .

Berbentuk segi empat tetapi terdapat juga yang

berbentuk bulat .
Udara atau oksigen boleh dibekalkan ke dalam tangki

rawatan enap cemar teraktif melalui dua cara iaitu :

i. Menggunakan pengocak pada permukaan tangki

ii. Menggunakan peresap udara pada bahagian bawah

tangki
KELEBIHAN DAN KEKURANGAN KAEDAH
RAWATAN ENAP CEMAR TERAKTIF
KELEBIHAN
1. Kaedah rawatan yang lebih cekap
kerana enap cemar yang dihasilkan
dikitar semula bagi membantu rawatan
seterusnya.
2. Tidak memerlukan kawasan yang luas
untuk pembinaannya.
3. Masa tahanan yang singkat
membolehkan saiz tangki dikecilkan
KEKURANGAN
1. Kos pengendalian tinggi disebabkan oleh
penggunaan tenaga elektrik untuk
pengoperasian pengocak atau peresap
udara.
2. Memerlukan perkerja yang mempunyai
kemahiran teknikal untuk penyenggaraan
peralatan mekanikal dan elektrikal.
d) Turas cucur
Turas cucur ialah kaedah rawatan kumbahan
aerob..
Terdiri daripada sebuah tangki bulat yang

mengandungi media penuras, seperti batu

kelikir atau media sintetik daripada plastik yang
berukuran 50 mm hingga 100 mm.
Kumbahan disiramkan di atas permukaan
media penuras dan mengalir ke bawah melalui
celah-celah media penuras .
KELEBIHAN DAN KEKURANGAN KAEDAH
TURAS CUCUR
KELEBIHAN
1. Sangat sesuai digunakan untuk
merawat kumbahan domestik.
2. Memerlukan kawasan pembinaan
yang kecil.
3. Sesuai digunakan di kawasan
bandar.
KEKURANGAN
1. Mudah tersumbat jika selaput
bertambah apabila bakteria membiak
dengan cepat .
2. Memerlukan pekerja yang
mempunyai kemahiran teknikal untuk
penyenggaraan peralatan mekanikal
dan elektrikal .
E) PENYENTUH BIOLOGI BERPUTAR (RBC)
Kaedah rawatan kumbahan yang menggunakan bakteria aerob
dan fakultatif.
Bakteria yang dibiakkan di atas permukaan cakera berputar
menyentuh kumbuhan dan menyerap serta menguraikan bahan
organik di dalamnya.
Penyentuh biologi berputar terdiri daripada bahagian berikut, iaitu
:
- Cakera-cakera bulat diperbuat daripada plastik atau bahan-bahan
lain yang tahan karat dan tahan lama .
- Batang aci dipasangkan pada cakera bulat untuk putaran.
- Motor tahan lasak diperlukan untuk memutarkan aci pada halaju
rendah, iaitu dua putaran hingga empat putaran per minit.
- Tangki untuk menakung kumbahan.
Kelebihan Dan Kekurangan Penyentuh Biologi
Berputar
KELEBIHAN KEKURANGAN
1. Kelajuan putaran boleh diubah untuk 1. Kecekapan akan berkurangan jika
menyesuaikan tahap rawatan yang suhu kumbahan menurun.
diperlukan . 2. Memerlukan pekerja yang
2. Masa tahanan minimum, iaitu antara mempunyai kemahiran teknikal untuk
3 jam hingga 6 jam. penyenggaraan dan operasi
3. Boleh menyingkirkan sehingga 95 peralatan mekanikal dan elektrikal .
peratus bahan cemar dalam
kumbahan .
4. Tidak memerlukan penyenggaraan
yang kerap kerana putaran yang
perlahan menyebabkan kerosakan
pada tahap yang minimum .
PROSES RAWATAN KUMBAHAN
1. Influent
2. Inlet Wet Sump
3. Inlet Pump
4. Screen Chamber
5. Anoxic zone
6. Aerotion Tank
7. Clarifer
8. Effluent
INLET WET SUMP

Aliran air sisa dan kumbahan dari sisa industri

dan domestik memasuki paip pembentung.
Penyusupan air ke dalam pembentung
memberi kesan negatif iaitu masalah
penambahan kuantiti air dan membebanan
sisem pembentung
INLET PUM

Stesen pum terbahagi kepada 2 ruang iaitu

tangki simpanan dan telaga basah.
Stesen ini terdapat 3 pum dan salah satunya
akan disimpan dan akan digunakan waktu
kecemasan.
Sistem pam ini berfungsi 24jam sehari.
SCREEN CHAMBER

Sisa kumbahan diagihkan kepada 2 saluran iait

saluran utama(primary) dan saluran kedua
(secondary)
Saluran tersebur dipisahkan dan sampai ke skru
pengangkutan (scru conveyer) kepada tong
pengumpul (collection bin) di kawasan pelupusan
Sisa disalurkan terus menerusi pengalir pasir (grit
chanel) untuk memisahkan pasir dan zarah-zarah
berat.
GRIT CHAMBER
Berfungsi mengasingkan zarah-zarah besar
daripada aliran kumbahan
Saluran dibahagian grit chamber dilengkapi
dengan perangkap FBDA, penutup injap dan
penapis pasir yang memisahkan air dan pasir
Pasir yang diasingkan disingkirkan oleh sistem
engangkutan udara dan ditukarkan ke penapis
pasir untuk pemisahan dan storan
Selepas melalui proses ini limpahan air sisa akan
beralih kepada tangki pengudaraan
anoxic zone
ANOXIC ZONE

Sebelum sampai ke tangki pengudaraan,

limpahan air sisamelalui satu proses yang
dinakan anoxic zone dimana limpahan sisa ini
akan diaginkan untuk membekalkan udara dan
gas oksigen kepada mikroorganisma dlam
tempoh masa 4 jam.
Enap cemar teraktif dari proses penjernihan
dialirkan semula ke anoxic zone.
AEROTION TANK

Bahan organik dioksidakan oleh mikroorganisme

kepada bahan yang tidak berbahaya (C02, air,
bahan-bahan lengai lain)
Udara dibekalkan bagi memupuk mikroorganisme
(untuk respirasi dan penghadaman) dengan
pengudaraan Fine Bubble Dissfused (FBDA)
Mikroorganisma adalah digantung dengan
peningkatan berbuih dan bahan-bahan organik
dioksidakan mengurangkan BOD.
 Enam bilangan peniup (blowers) diletakkan di
dalam bilik penghe,bus untuk diperuntukkan
oksigen (aeration) dan menambahkan kuasa
untuk kedua-dua tangki pengudaraan
Sebanyak 4,800 unit FBDA di letakkan di
bawah tangki pengudaraan bagi peruntukkan
dan pengudaraan campuran yang seragam.
SECONDARY CLARIFIER
Air yang telah dirawat disalirkan bagi proses untuk
penjernihan, dimana mikroorganime sel-sel
dipisahkan dari air yang telah dirawat.
Effluen yang telah dirawat dilimpahkan melalui
empangan pinggan dari di discajkan kepada
sungai berhampiran
Enapcemar terenap ke dasar ketika penjernihan
dan dikumpulkan melalui pengikis mekanikal
(mechanical scrapper) dan pam (RAS pump) akan
menyalurkan kembali ke tangki pengudaraan
untuk diproses semula.
secondary clarifier
SLUDGE DEWATERING AND DRYING
Limpahan enapcemar teraktif di dalam tangki pengudaraan
disalurkan melaui 2 buah pam SAS (SAS pump) secara terus ke
kawasan penyahairan enapcemar (sudge dewatering area).
Sisa-sisa enapcemar dikelompokkan oleh polimer untuk
mebentuk zarah yang besar bagi memudahkan proses
pemekatan dan penyahairan.
Proses penyahairan betujuan untuk mengasingkan air dari
enapcemar dengan kaedah pengeringan udara, penurasan
tekanan dan penurasan hampagas.
Penyahairan bagi enapcemar ialah 12 18% kering.
Enapcemar yang telah dinyahairan kemudian akan dikeringkan
oleh pengering sehingga menjadi 92% pepejal kering dan sedia
untuk dilupuskan
sludge dewatering dan drying
ODOUR TREATMENT

Punca utama bau ialah dari pam, saluran

pengumpulan, dan olahan enapcemar.
Udara dikumpulkan dan disalurkan ke
bioscrubber (penggosok bio) untuk rawatan bio
dan dibebaskan ke udara.
SEKIAN, TERIMA KASIH