Bab 1 : Malaysia Kesepaduan

dalam Kepelbagaian CTU553

Akademi Pengajian Islam Kontemporari (ACIS)
UiTM Cawangan Negeri Sembilan
Kampus Seremban
 Isi Kandungan

1.1 Sebuah Negara: Dua imaginasi Sosiologikal: Antara ‘Perpaduan’

atau ‘Kesepaduan’
1.2 Hubungan Etnik di Malaysia
1.3 Masyarakat Pelbagai Etnik di Malaysia
1.4 Kesepaduan Sosial: Pandangan Altenatif untuk Memahami
Hubungan Etnik di Malaysia
1.5 Kesepaduan Sosial Melalui Akomodasi, Akulturasi, Amalgamasi
dan Asimilasi
Hasil Pembelajaran

• Menyedari bahawa hubungan etnik tidak hanya

dipengaruhi oleh unsur etnik semata-mata tetapi
juga dipengaruhi oleh unsur-unsur sosial yang
lain
• Mengetahui bahawa perspektif kesepaduan sosial
melihat masyarakat sebagai sebuah entiti sosial
yang memiliki keupayaan untuk membentuk
kesejahteraan dalam masyarakat
• Memahami konsep akomodasi, akulturasi,
amalgamasi dan asimilasi yang membentuk
toleransi antara etnik ke arah menghasilkan
kesepaduan sosial dalam kehidupan seharian
 Pengenalan

• Perbincangan dalam bab ini memberi tumpuan kepada

mempelajari, menganalisis dan memahami negara dan masyarakat
di Malaysia
• Pelbagai unsur yang terdapat di dalam Malaysia penting untuk
diketahui bagi memahami kedinamikan hubungan etnik masyarakat
Malaysia
• Tujuan mengetahui pelbagai unsur yang membentuk masyarakat
Malaysia ini supaya ikatan merentas kumpulan dapat dibina di
samping mewujudkan kesepaduan sosial dalam kehidupan
masyarakat di Malaysia
1.1 Sebuah Negara: Dua Imaginasi Sosiologikal :
Antara ‘Perpaduan’ atau ‘Kesepaduan’

Perpaduan dalam kepelbagaian (Unity in diversity):

• Satu bentuk psyche manusia, iaitu ‘rasa kesatuan’ yang

Psikologi sosial merentas pemisahan fizikal dan psikologikal, juga meliputi
konteks metafizikal

Antropologi- • Bagaimana manusia mengurus dan menyusun, dari segi

abstrak dan nyata, perbezaan sosial yang sedia ada dalam
sosiologi kalangan mereka. Perbezaan: agama, etnik, wilayah

Ontologikal • Mengurus dan menyusun perbezaan atas keinginan untuk

mewujudkan keadaan aman dan stabil
1.1 Sebuah Negara: Dua Imaginasi Sosiologikal :
Antara ‘Perpaduan’ atau ‘Kesepaduan’

Perpaduan dalam kepelbagaian (Unity in diversity):

Perpaduan • Unity is uniformity- keSAMAan atau keSATUan- satu

bangsa, satu bahasa, satu negara

• Satu fenomena sosial untuk mencapai perpaduan.

Anggota masyarakat merangkai pelbagai ikhtiar dan
Kesepaduan kegiatan sebagai prasyarat mencapai perpaduan-
akhirnya membawa keamanan, keharmonian dan
kestabilan dalam masyarakat
 1.2 Hubungan Etnik di Malaysia

Malaysia mengalami dan melalui tiga era penting berdasarkan pola berikut:

Era Stabil Era

Era Konflik tetapi Kesepaduan
(1945-1960) Tegang Sosial
(1961-1970) (1970-kini)
 1.2 Hubungan Etnik di Malaysia

A. Era Konflik (1945- 1960)

• Selepas Perang Dunia Kedua (16 Ogos 1945),
kehidupan rakyat sangat daif
• Konflik etnik Cina dan Melayu: tindakan Bintang
Tiga (14 hari) memburu etnik Melayu yang
bersubahat dengan Jepun (anggota polis Jepun/
Jookidam). Kesan: ramai terkorban dan timbul
perasaan ‘distant’ dan ‘distrust’
• Malayan Union 1946: UMNO dibentuk untuk
menentang Malayan Union akhirnya dibubarkan dan
digantikan dengan Perjanjian Persekutuan 1948
 Era Konflik (1945- 1960)

• Rusuhan dan mogok pekerja-pekerja ladang: penglibatan Bintang Tiga

sebagai dalang. Pembunuhan tiga orang pengurus ladang (Eropah) di
Sungai Siput, akhirnya Darurat diisytiharkan (23 Julai 1948- 31 Julai
1960)
• Communities Liaison Committee (CLC), 1949- badan perunding untuk
meredakan ketegangan etnik. Diketuai Malcom MacDonald (Pesuruhjaya
Agung British di Asia Tenggara). Anggota terdiri ketua etnik Melayu, Cina
dan India. Kesan: Parti Perikatan ditubuhkan
• Ethnic Bargaining- tolak ansur etnik- Pilihanraya Umum pertama (27
Julai 1955), Perlembagaan Persekutuan (Suruhanjaya Reid), Rencana
pembangunan Lima Tahun yang pertama di Malaya (1950-55)
 Era Stabil Tapi Tegang (1961- 1970)

B. Era Stabil Tapi Tegang (1961- 1970)

• Pelbagai cabaran masih wujud menguji kesepaduan sosial rakyat
• Pembentukan Malaysia- 16 September 1963- perjanjian antara
kerajaan persekutuan dengan Sabah (autonomi 20 perkara) dan
Sarawak (autonomi 18 perkara). Ganyang Malaysia oleh Indonesia
kerana tidak setuju dengan Pembentukan Malaysia
• Rusuhan etnik Melayu-Cina di Singapura- 21 Julai & 3 September
1964 – 40 terkorban dan ribuan ditangkap
• Rusuhan 13 Mei 1969 di Kuala Lumpur
 Era Stabil Tapi Tegang (1961- 1970)

• Selepas 13 Mei 1969, pelbagai usaha top-down untuk kesepaduan

sosial: Majlis Perundingan Rakyat, Jabatan Perpaduan Negara,
Rukun Negara dan Dasar Ekonomi Baru (DEB)
• Perpaduan Nasional- kempen yang dimulakan Tun Razak dalam
Rancangan Malaysia Kedua
 Era Kesepaduan Sosial (1971- kini)

C. Era Kesepaduan Sosial (1971- kini)

• Suasana aman, stabil dan harmoni kecuali rusuhan
etnik Melayu-India di Kampung Medan, Selangor
disebabkan faktor ekonomi, bukan sosial
• Rakyat menyatakan tidak puas hati melalui internet,
SMS dan pelbagai saluran siber
• “suka bertikam lidah, tetapi tidak bertikam
menggunakan parang” atau “they talk conflict, they
walk cohesion”
 1.3 Masyarakat Pelbagai Etnik di Malaysia

• Penduduk Malaysia: 28.7 juta (2017)

• 70 kumpulan etnik
• Lebih 200 kumpulan sub-etnik, bahasa dan dialek
• Semenanjung: Banjar, Boyan, Bugis, Baba Nyonya, Foochow,
Hainanese, Bengali, Chettiar, Gujarati, Jahai, Jakun, Kensiu,
Serani dan lain-lain lagi
• Sabah & Sarawak: Bidayuh, Cina, Iban, Melayu Sarawak, Murut,
Kelabit, Penan, Kenawit dan lain-lain lagi
1.3 Masyarakat Pelbagai Etnik di Malaysia
1.3 Masyarakat Pelbagai Etnik di Malaysia
1.4 Kesepaduan Sosial: Pandangan Alternatif
untuk Memahami Hubungan Etnik di Malaysia

Perspektif konflik: dikotomi, pertentangan dan persengketaan antara etnik dan

agama

Perspektif Kesepaduan Sosial: Kesepaduan Sosial sudah wujud, hanya perlu

dikukuhkan

Saling Bergantungan: Contoh nasi yang dimakan ditanam oleh pesawah

Melayu, diangkut ke kilang oleh pemandu India dan dijual oleh peruncit Cina

Takrifan autoriti dan takrifan harian: autoriti (tidak berubah seperti definisi
Melayu, harian (tolak ansur, akomodasi)
 1.5 Kesepaduan Sosial Melalui Akomodasi,
Akulturasi, Amalgamasi dan Asimilasi

• Hubungan etnik tidak bersifat statik. Ia bersifat dinamik,

dipengaruhi sosial, ekonomi, politik dan budaya
• Proses rundingan sosial melalui toleransi etnik, penerimaan
terhadap perbezaan dan kesepaduan yang wujud pada hari ini
• Abad 21, tiada rusuhan etnik dan agama walaupun sering
diprovokasi dan dibangkitkan
• Proses akomodasi, akulturasi, asimilasi dan amalgamasi ialah
intipati penting untuk memahami hubungan etnik di Malaysia dari
perspektif kesepaduan sosial
 Kesimpulan

• Proses transformasi hubungan etnik melalui rundingan sosial yang

berterusan untuk memenuhi kepentingan masing-masing.
• “Kesepaduan dalam kepelbagaian” (cohesion in diversity), bukan
“perpaduan dalam kepelbagaian” (unity in diversity)
• Perpaduan di Malaysia: still in progress