KARABÜK ÜNİVERSİTESİ

Mühendislik Fakültesi
Endüstri Mühendisliği

ENM111
Endüstri Mühendisliğine Giriş

Yrd. Doç Dr. Muharrem DÜĞENCİ

Takip Edilecek Yayınlar

• Ercan Öztemel, Endüstri Mühendisliğine Giriş, Papatya Yayıncılık, İstanbul

2009

• Mehmet Tanyaş, Endüstri Mühendisliğine Giriş, İrfan Yayıncılık, İstanbul

2000

• Joe Mize, John Nazemtz, Kenneth Case, Wayne Turner, Endüstri ve Sistem
Mühendisliğine Giriş, Değişim Yayınları, İstanbul 2006
 1. ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ VE GELİŞİMİ

Bu bölümde aşağıdaki konular ele alınacaktır.

• Endüstri Mühendisliğinin Tanımı

• Endüstri Mühendisliğinin Yararları
• Endüstri Mühendisliğinin Tarihçesi
• Frederick W. Taylor’un Çalışması
• Frank B. Gilbreth’ in Çalışması
• Diğer Çalışmalar
Endüstri Mühendisliğinin Tanımı

Endüstri mühendisliği, işletmelerin dört temel fonksiyonu olan

üretim, yönetim, planlama ve finans başta olmak üzere tüm
fonksiyonlarını insan, malzeme, bilgi, enerji, makine gibi kaynakları
etkin şekilde kullanarak düzenli bir şekilde gerçekleştirmesi için
yöntemler ve yaklaşımlar geliştiren bir disiplindir; aynı zamanda bir
bilim dalıdır.
Endüstri Mühendisliğinin Tanımı

Çok kapsamlı ve geniş çalışma olanakları mevcuttur. Endüstri

mühendisleri planlama ve tahmin yapabilirler. Tesis yerleştirmesini
en uygun maliyetle gerçekleştirebilirler. Bilişim sistemlerine dayalı
fonksiyonları yerine getirebilirler, karmaşık problemlere çözüm
üretebilir, stokları izleyebilir ve yönetebilirler. Kısacası işletmelerde
birçok alanda faaliyet gösterebilmektedirler.
Endüstri Mühendisliğinin Tanımı

Özetlemek gerekirse; insan, malzeme, bilgi, enerji ve makine

gibi girdileri belirli süreçlerden geçirerek ürün veya hizmete
dönüştüren bütünleşik sistemlerin en kaliteli ve maliyet etkin bir
şekilde tasarlanması, geliştirilmesi, günün koşularına göre
yenilenmesi gibi çalışmalarla ilgilenen bir bilim dalıdır.
Endüstri Mühendisliğinin Yararları

Endüstri mühendislerinin imalat veya hizmet üreten

organizasyonlara birçok faydası vardır. Temel bazı faydalar aşağıdaki
gibidir.

• Kurumsal süreçlerin tanımlanması ile katma değeri sağlamayan aktiviteler

faaliyetlerin ortadan kaldırılması çalışmaları hızlandırarak müşteriye
verilen teslim zamanlarına uymayı kolaylaştırmaktadır. Ayrıca gereksiz
kaynak kullanımının önüne geçerek önemli derecede maliyet tasarrufu
sağlamaktadırlar.

• Stratejik planlama faaliyetlerinin temeli olan planlama süreci için önemli

bilgileri toplayarak ve bu bilgilerin yardımı ile yeni stratejiler ortaya
koyabilmek için analizler yapabilmektedir. Bu nedenle hedefe odaklanmış
yönetim anlayışı için önemlidir.
Endüstri Mühendisliğinin Yararları

• Uygun yatırımların gerçekleştirilebilmesi için yapılabilirlik etütleri

gerçekleştirebilmektedirler. Bu sayede belirsiz durumları ve maliyet
kayıplarını önceden tahmin ederek ortadan kaldırılmasına önemli
derecede katkıda bulunmaktadır ve maliyet tasarrufu sağlamaktadır.

• Yeni sistemler geliştirerek ve bu sistemlerin mevcut sistemlerle bütünleşik

faaliyet göstermesini sağlamak endüstri mühendisliğinin sağladığı önemli
faydalardan biridir.

• İşletmenin pazarda rekabet üstünlüğü sağlaması açısından teknolojik

gelişmeleri ve müşteri ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak yeni ürün
önermek ve bu ürünün pazarlanması için öneriler geliştirmek bir diğer
önemli faydadır.
Endüstri Mühendisliğinin Yararları

• Problemlere bilimsel yöntemler ve yaklaşımlar kullanarak çözüm getirmesi

ile yöneticilere ve diğer çalışanlara analitik düşünme yeteneği kazandırmak
suretiyle fayda sağlanabilmektedir.

• Kalite unsurlarının belirlenmesi ve ölçülmesi yardımıyla hizmet ve ürünün

kalitesi artırılmaktadır.

• İşlerin daha verimli ve etkin yapılmasını sağlanmaktadır. Verimlilik

ölçümleri ile verimsiz alanlar belirlenebilmekte ve çözümler üretilmek
sureti ile işletme kaynakları en etkin şekilde değerlendirilebilmektedir.

• İşlerin teslim zamanları kısalmakta ve verilen zamanlara uymak mümkün

hale gelmektedir.
Endüstri Mühendisliğinin Yararları

• Kurum insan, bilgi, enerji kaynaklarını ve mali kaynakları en etkin şekilde

kullanabilmektedir.

• Çalışanların daha güvenli iş ortamlarında çalışması için düzenlemeler

sayesinde verimin artırılması ve sağlık maliyetlerinin azaltılması
mümkündür.

• Kalite standartlarının oluşturulması ile kalite güvence sisteminin

yürütülmesi önemli faydalardan biridir.

• Çalışanların eğitilmesi ve sürekli gelişim programlarının uygulanması

kurumsal gelişmeyi tetiklemektedir.
Endüstri Mühendisliğinin Tarihçesi

Endüstri mühendisliği 19. yüzyılda bazı bilim adamlarının

verimliliği artırmak amacı ile yaptıklara çalışmalara dayanmaktadır.
Fakat biçimsel olarak endüstri mühendisliği 1950’li yıllarda
tartışılmaya başlanmıştır. Ülkemizde ise 1970’li yıllardan sonra
endüstri mühendisliği geleceğin mesleği olarak ilgi görmüş ve hızla
gelişmiştir. Geçtiğimiz 30 yıl içerisinde endüstri mühendisliğine olan
ilgi sürekli artmış ve hala artmaya devam etmektedir.
Frederick W. Taylor’un Çalışması

Endüstri mühendisliği konusunda ilk disiplinli çalışmalar 1856–

1915 yılları arasında yaşayan ve çoğunlukla endüstri mühendisliğinin
kurucusu olarak kabul edilen bir Amerikalı makine mühendisi olan
Frederick W. Taylor ile olmuştur.

Taylor’ın çalışmaları 1881’de metal kesimi konusuyla başlamış

ve 25 sene devam etmiştir. 1907 yılında 200 sayfalık bir makale
yayınlamıştır. Bu çalışmanın yapılmasından önce imalatta kullanılarn
kesicinin şekli, hızları ve ilerleme miktarları deneyimlere göre
belirleniyordu.
Frederick W. Taylor’un Çalışması

Taylor’ın işlerin daha kolay, daha etkin ve verimli yapılabilmesi

için yeni iş metodları bulunmasına yönelik Metod Etüdü, İşlerin
işlem sürelerinin belirlenmesine yönelik Zaman Etüdü, İş bölümü,
işçilerin yapacakları işe göre seçimi ve eğitilmesi, işçi-işveren
ilişkileri, planlama ve kontrol fonksiyonlarının işçiler tarafından değil
yönetim tarafından gerçekleştirilmesi konularına çok önemli
katkıları olmuş ve bilgi ve deneyimlerini “Shop Management and
The Principles of Scientific Management” isimli kitabında
toplamıştır.
Frank B. Gilbreth’ in Çalışması

Taylor'un yanı sıra endüstri mühendisliğine önemli katkılarda

bulunan bir diğer bilim adam da Frank B. GILBRETH’dir. Bir tuğla
ustasının yanında çalışma hayatına atılan Gilbreth sürekli olarak
yaptığı işin nasıl daha iyi olabileceği konusunda kendisine ve
çevresindekilere sorular yöneltmiştir.

İnşaat firmasında çalışırken yaptığı çözümlemeler sonucunda,

bir işçinin bir saatte ördüğü tuğla sayısını yaklaşık %200'lük bir
artışla, 120'den 350’ye çıkarmıştır. Ayrıca, bu artış miktarı işçinin
aşırı bir çaba göstermesini gerektirmemiştir. Geliştirdiği yöntemlerle
verimlilikteki artışların yanı sıra yorgunlukta da azalmalar
gözlenmiştir.
Frank B. Gilbreth’ in Çalışması

Gilbreth'in özellikle üzerinde durduğu konulardan bir diğeri de

temel hareketlerin çözümlemesi olmuştur. İnsanın temel hareketleri
sınıflandırılmış ve bunlara Gilbreth'in adından hareketle "Therblig"
adı verilmiştir. Bunlardan hareketle, daha ayrıntılı çözümlemeler
için"mikro hareket etüdü geliştirilmiştir.
Diğer Çalışmalar

Bununla birlikte, farklı kişiler tarafından endüstri mühendisliği

konusunda bazı çalışmalar yapılmıştır. Bu konudaki önemli
çalışmalar şunlardır:

• Adam SMITH'in verimliliği artırma amacıyla işbölümü konusundaki

çalışmaları

• Matthew BOULTON ve James WATT'ın örgütsel geliştirme konusundaki

çalışmaları

• Charles BABBAGE'in verimlilik artırma konusundaki çalışmaları

Diğer Çalışmalar

• Henry FORD'un otomobil montajında konveyör kullanımı ve üretim hattı

oluşturulması konularındaki çalışmaları

• Juran ve Deming kalitenin yalnızca kontrol edilmemesini, aynı zamanda

yönetilebilmesininde önemli olduğunu ve kalitenin kurumlarda çalışan
herkesin işinin olduğu anlayışını getiren Toplam Kalite Yönetimi konusunda
çalışmalar yapmışlardır.

• W. A. Shewhart örnekleme yöntemiyle üretilen ürünlerin kalitelerinin

kontrol edilebilmesi amacıyla istatistiksel kalite kontrol sistemi
geliştirmiştir.