КRIMINALISTIKA

- PREDAVANJA -

Doc.dr Milutin Ateljević

e-mail:mateljevic@sinergija.edu.ba
1
 1. NEDELJA NASTAVE

• Uvodno predavanje
• Pojam kriminalistike
• Kriminalistika i druge krivične nauke
• Kriminalistička specijalizacija
• Međunarodna saradnja u borbi protiv
kriminaliteta /pojam, značaj i uloga
Interpola i Europola/.

2
 OSNOVI KRIMINALISTIKE
• Istina je uvijek bila i ostaće osnovni i jedini
pravi cilj kriminalističke istrage.
• Kriminalistika je nauka koja
pronalazi,usavršava i primjenjuje određene
naučne ili na praktičnom iskustvu zasnovane
metode i sredstva koja su najpodesnija da se
krivično djelo otkrije i razjasni,otkrije
učinilac i obezbijede dokazi, kao i da se
spriječi izvršenje planiranih krivičnih djela.
• Kriminalistika je nauka o tehnici, taktici i
metodici istraživanja i sprečavanja krivičnih
djela.
3
 PODJELA KRIMINALISTIKE

• KRIMINALISTIČKA TEHNIKA
• KRIMINALISTIČKA TAKTIKA
• KRIMINALISTIČKA METODIKA

• Za školovanje pripadnika policije i

ostalih bezbjednosnih struktura
značajno mjesto ima i
KRIMINALISTIČKA OPERATIVA
4
 KRIMINALISTIČKA TEHNIKA

• Proučava i primjenjuje najpodesnije metode i

sredstva iz oblasti prirodnih i tehničkih nauka.
• Metodama i sredstvima pronalaze se,
obezbjeđuju i tumače tragovi i predmeti
krivičnih djela /materijalni dokazi/ da bi se
razjasnile bitne okolnosti važne za
rasvjetljavanje krivičnog djela i indetifikaciju
učinioca ili drugih lica /žrtve/
• Kriminalistika, odnosno kriminalistička
tehnika ne usvaja i prenosi mehanički
rezultate koje crpi iz prirodnih i tehničkih
nauka, nego tek pošto budu temeljno prerađeni
i prilagođeni uslovima i zadacima ove nauke.
5
 KRIMINALISTIČKA TAKTIKA
• Se bavi oblicima krivičnih djela, načinom
izvršenja, stručnim
znanjem,vještinama,navikama,običajima,
shvatanjima, načinom života, psihologijom i
tipologijom učinioca krivičnih djela.
• Izučava i usavršava metode i pravila za otkrivanje
i razjašnjavanje izvršenih i sprečavanju budućih
krivičnih djela, a nisu tehničke prirode.
• Proučava i razrađuje osnovna pravila i radne
metode koje su tipične za otkrivanje i istraživanje
svih vrsta krivičnih djela bez razlike.

6
 KRIMINALISTIČKA
METODIKA
• Proučava fenomenologiju svake vrste krivičnog
djela ponaosob i posebnosti koje važe isključivo
za otkrivanje,razjašnjavanje, presuđivanje i
sprečavanje određene vrste krivičnog
djela./npr.paljevine, krađe, falsifikati
novcaubistva i sl /
• Npr. kriminalistička metodika otkrivanja ubistva
proučava uviđaj samo kod ubistva tj. konkretnog
slučaja ne šireći svoj djelokrug na ostale
elemente krivičnih djela u tom slučaju.

7
 PRIMJERI
KRIMINALISTIČKIH METODA
• Kriminalističke metode preuzete od drugih nauka
nisu više dio tih nauka.
• Daktiloskopija je dobila novi samostalan kvalitet jer
je kriminalistika prilagodila tu metodu.
• Medicinar ne može izvršiti daktiloskopiju
/indetifikaciju/ ako ne poznaje kriminalistiku.
• Najbolji biolog ne može indetifikovati predstupnika
ili izvršiti vještačenje ako nije usvojio kriminalistiku.
• Najstručniji psiholog prilikom vještačenja nije u
stanju da to uradi ako ne poznaje elemente
kriminalistike.
• Kriminalistika je samostalna nauka. (prof.Vodinelić)

8
 KRIMINALISTIČKA
METODIKA
• Za krivično pravosuđe je najznačajnije stvaranje
i primjena što sigurnijih metoda besprijekornog
utvrđivanja istine što je upravo domen
kriminalistike.
• Otkrivanje i rasvetljavanje krivičnih djela se vrši
kako prije pokretanja krivičnog postupka tako i
u predhodnom krivičnom postupku kao i na
glavnom pretresu.
• Ova neporeciva činjenica dovoljno dokazuje svu
pogrešnost laičkog shvatanja da je
kriminalistika isključivi domen unutrašnjih
poslova, i svu zabludu njenog indetifikovanja sa
krivičnom tužbom.
9
 KRIMINALISTIKA I DRUGE
KRIVIČNE NAUKE
• Problemi isleđivanja i suđenja se ne izučavaju
samo u kriminalistici nego i u krivičnom pravu
i postupku.
• Te metode koje se primjenjuju u toku
isleđivanja i suđenja krivičnih djela se vrši
isključivo u okviru postupka i na osnovu KZ i
ZKP-a.
• Iz tog razloga je kriminalistika usko vezana sa
naukama krivičnog prava i postupka, koje
proučavaju pravne norme, dok kriminalistika
do tih normi dolazi dajući tehničke i taktičke
preporuke.
10
 VEZA IZMEĐU KRIVIČNOG
PROCESNOG PRAVA I
KRIMINALISTIKE
• Kriminalistika pri izradi naučnih metoda
isleđivanja i suđenja polazi od osnovnih
teoretskih postavki nauke krivičnog procesnog
prava.
• Domen primjene tih metoda kriminalistike,
određuju norme krivičnog procesnog zakona.
• Naučne metode isleđivanja i suđenja primjenjuju
su u krivičnom postupku samo sa jednim ciljem:
da se istražnim i sudskim organima omogući
puno ostvarenje ciljeva pravosuđa.
• Krivični postupak propisuje pravne okvire i
forme za djelatnost sudskog postupka, a
kriminalistika im daje realan sadržaj.
11
• Kriminalistika nije pravna već realna nauka ,
ali koja daje znatnu pomoć organu istrage
pronalazaće takve metode otkrivanja,
dokazivanja, razjašnjavanja krivičnih djela i
razotkrivanja učinilaca koji nisu pravne
prirode i dajući materijalni sadržaj dokaznim i
operativnim radnjama.
• Krivični postupak ne može nikada sam za sebe
i po sebi uspješno funkcionisati.
• Onaj ko je usvojio kriminalistička znanja
mnogo je samostalniji i nezavisniji prema
navodima optuženog , vještaka i svjedoka – da
ne navodimo druge argumente.
12
 PRIMJENA KRIMINALISTIKE U
GRAĐANSKOM POSTUPKU

• Taktika i tehnika saslušanja

• Uviđaj
• Psihologija iskaza
• Vještačenje mastila
• Vještačenje dokumenata

13
 KRIMINALISTIKA KAO
KRIMINOLOŠKA POMOĆNA
NAUKA
• Kroz naučno iztraživački rad.
• Kriminalna fenomenologija prikuplja i
sistematiše pojavne oblike kriminaliteta i forme
života prestupnika
• Kriminalna morfologija,tipovi i organizacije
prestupnika, način njihovog života i mišljenja,
njihova moralna shvatanja,žargon, sredstva
dogovaranja,sujeverje,stručna znanja,vještine,
običaji prerušavanja, lažna imena itd.
• Ne može se istraživati i suzbijati kriminalitet bez
poznavanja tehnike i taktike izvršenja krivičnih
djela i životnih situacija prestupnika.
14
 ŠTA KRIMINALISTIKA
PROUČAVA
-I-
• Pojavne oblike i načine izvršenja krivičnih
djela uopšte i pojedinih vrsta krivičnih djela,
delikventska taktika i tehnika, kriminalna
morfologija /nauka o postanku i razvitku oblika.../
• Pojavne forme kriminaliteta i života učinilaca
krivičnih djela
• Realne pojave prakse suzbijanja kriminaliteta
od strane policije, javnog tužilaštva,
suda/uopštavanje iskustava/
• Primjenu tekovina prirodnih i tehničkih nauka
pri isleđivanju, presuđivanju i spriječavanju
krivičnih djela /kriminalistička tehnika/
15
 ŠTA KRIMINALISTIKA
PROUČAVA
- II -
• U krivičnom postupku i izvan njega primjenjuje
taktičke i psihološke metode i sredstava
isleđenja i suđenja i vrši njihovu plansku
obradu radi razjašnjavanja činjeničnog stanja.
• Vrši psihologiju isleđenja i suđenja
/sistematski prikaz psihičkih procesa koji leže
u osnovi utvrđivanja istine i presuđivanja u
krivičnom postupku/
• Logiku dokazivanja i presuđivanja /planiranje
krivičnog postupka, verzije, ocjena indicija i
drugih dokaza, sudske zablude itd/

16
 OBRAĆANJE HANSA GROSA
Pravni fakultet u Gracu prije više od 80 godina
• Ono što je istražni sudija dobro obradio može se lako i
dobro riješiti, a ono što je loše uradio to ne može ni
najbolji kasniji postupak popraviti, jer kakve su istražne
sudije u nekoj zemlji takvo je i njeno krivično pravosuđe.
Mi tražimo od istražnog sudije mnogo znanja koje nije
pravno; mi zahtijevamo od njega da posjeduje znatnu
mjeru sudsko - medicinskog znanja, da bi se u slučaju
nužde mogao i sam pomoći i da bi znao šta i koliko može
pitati ljekare, hemičare, fizičare, mikroskopičare; mi
zahtijevamo od njega da se donekle razumije u oružje, u
trgovačko knjigovodstvo, u mnogobrojne tehničke stvari
raznih zanatlija i svih mogućih stručnjaka; mi zahtijevamo
od istražnog sudije da se razumije u niz vještina (crtanje,
modeliranje, snimanje) da poznaje sve moguće lopovske
trikove i hiljadu drugih stvari koje traži hiljadostruka
raznovrsnost krivičnih slučajeva . /Hans Gros/
17
 KRIMINALISTIČKA
SPECIJALIZACIJA
-I-
Razlozi učenja kriminalistike:
• Organ krivičnog postupka /tužioci, sudije,
policija../ne mogu unaprijed poznavati
pravila kriminalistike već ih trebaju naučiti
• Sticanje vlastitih iskustava je veoma sporo i
vezano za mnoge greške
• Znanje i iskustva starijih kriminalista treba
učiniti javnim/opštom svojinom../
• Ne postoje univerzalni kriminalisti /nužna
upotreba priručnika i sl:/

18
 KRIMINALISTIČKA
SPECIJALIZACIJA
- II -
• Nijedan slučaj rasvjetljavanja krivičnog djela ne
smije zavisiti od pojedinaca /tužioca, policajca../
• Veoma često rasvjetljavanje događaja koji se
desio zavisi od kriminalističkih sposobnosti
policajca ili tužioca. Često se dešavaju greške
tokom istraga koje imaju nesagledive posledice.
• Sva dobra/čast, sloboda, život../ su u krivičnom
djelu ugrožena i predstavljaju i suviše velike
vrijednosti, zato se bez velikog znanja i iskustva
ne može uspješno djelovati u ovoj oblasti.

19
 NAČINI STICANJA
KRIMINALISTIČKIH ZNANJA

• Sticanjem sopstvenih znanja /dugotrajno i

ograničenog dometa/
• Korišćenjem tuđeg iskustva /obično je
nesistematsko, nedovoljno i apstraktno
kada nije kombinovano sa sopstvenim
iskustvom/
• Kombinacijom ovih metoda se gradi osnova
kojom se kroz obavljanje kriminalističkih
poslova dograđuje sopstveno iskustvo .

20
 MEĐUNARODNA SARADNJA U
BORBI PROTIV KRIMINALITETA
• INTERPOL – Međunarodna organizacija kriminalističke
policije koju čine predstavnici 188 zemalja.
• INTERPOL nije velika policija čiji detektivi rješavaju
najsloženije slučajeve /mit samo u filmovima i
serijama /
• Do početka ovog vijeka nije postajala potreba za
policijskom saradnjom među državama, tek 1914
godine jača ta ideja /sjednica u Monaku, prisutne 24
države/.
• Posle I svjetskog rata jača ta ideja/Beč 1923.g 135
delegata iz 19 zemalja Prvi međunarodni skup/
• Kao takva /34 članice/postojala je postojala do 1938.god
• Okupacijom Austrije Njemci zaplijenjuju
dokumentaciju.
• Ponovo formiran 1946. /Generalni sekretarijat u Parizu 21
 STRUKTURA INTERPOLA
• Na čelu INTERPOLA nalazi se Predjsednik koji
sarađuje sa sekretarom u određivanju pravca
djelovanja.
• Generalni sekretar INTERPOLA-a je Ronald K. Noble

• GENERALNA SKUPŠTINA
• IZVRŠNI KOMITET /13 članova bira Generalna
skupština i koji pokrivaju 4 geografska regiona/
• Generalni sekretarijat/čine ga generalni sekretar sa
mandatom od pet godina i tehničko administrativno
osoblje kao kordinatori/
• Nacionalni centralni biro u svakoj od zemalja članica

22
 CILJ I ZADACI INTERPOLA
• Definisan u 2.članu Statuta Interpola/Pomaže i
razvija međunarodnu pomoć svih kriminalističkih
službi u okviru zakona zemalja članica,
pridržavajući se duha opšte dekleracije o pravima
čovjeka/
• Zahvaljujući svojoj obimnoj bazi podataka Interpol
razmjenjuje i prikuplja podatke o zločinima i o
njihovim učiniocima , vrši indetifikaciju sumnjivih
osoba ili lica za kojim je raspisana potjernica, preko
policije zemalja članica lišava slobode i one učinioce
za koje postoji odgovarajući nalog suda neke države.
• Svaka država ima prava da sama odluči hoće li
postupiti po zahtjevu sjedišta Interpola za to
lišavanje slobode.
23
 DELIKTI PODRUČJA RADA
INTERPOLA

• Ilegalna trgovina drogama

• Falsifikovanje i proturanje novca i čekova
• Falsifikovanje umjetničkih slika i drugih
umjetničkih predmeta
• Krađe
• Prevare
• Provale i ubistva
• Prostitucija i trgovina bijelim robljem

24
 EVROPSKA POLICIJA - EUROPOL
• EUROPOL je osnovan 1992.godine sa sedištem
u Hagu /početak stvaranja evropske policije/
• Osnovne funkcije EUROPOLA :
– Informativna/stvaranje punkta za slivanje svih
relevantnih informacija/
– Analitička /proučava uslove i elemente koje se
odnose na fenomenologiju /pojavne oblike,
strukturu, promjene i dinamiku razvoja
kriminaliteta/ i etiologiju kriminaliteta / oblast
kriminologije koja se bavi proučavanjem uzroka
kriminaliteta/ prije svega u odnosu na EU
EUROPOL NIJE JEDINSTVENA POLICIJSKA SLUŽBA SA
IZVRŠNIM ZADACIMA VEĆ PODRŽAVA NACIONALNE
POLICIJSKE SLUŽBE
25
KATEGORIJE SARADNJE EUROPOLA
SA NACIONALNIM POLICIJSKIM
SLUŽBAMA

• Nelegalna trgovina drogom

• Nelegalna trgovina radioaktivnim i
nuklearnim materijalima
• Krivična djela protiv ustavnog uređenja
• Trgovina ljudima
• Pranje novca
• Organizovani kriminalitet
• Terorizam
• Falsifikovanje novca
• Zloupotrebe kreditnih kartica
26
 ZADACI EUROPOLA
• Ubrzanje razmjena informacija između nacionalnih
evropskih policija
• Pripremanje preventivnih analiza kojima se
podržavaju aktivnosti država članica EU, kao i
strategijskih analiza
• Podržavanje djelovanja nacionalnih policija kroz
pružanje ekspertskih usluga kao i stavljanje na
raspolaganje kriminalističke tehnike
• Razvijanje savetodavne funkcije u oblasti edukacije
– Edukacije policijskih službenika
– Organizaciono i materijalno opremanje
– Razvijanje metoda sprečavanja krivičnih djela
– Razvijanje krim.tehničkih i naučnih metoda
razjašnjavanja k.djela
27
 SPORAZUMI EUROPOL-a
• Operativni sporazumi sa zemljama koje nisu
članice EU potpisani su sa: Australijom,
Kanadom, Islandom, Norveškom, Švajcarskom
i SAD.
• Strateški sporazumi sa zemljama koje nisu
članice EU potpisani su sa:
Albanijom, Bosnom i Hercegovinom, Crnom
Gorom, Kolumbijom, Makedonijom, Moldavijom,
Rusijom, Srbijom,Turskom i Ukrajinom.
• Na ovaj način nastojalo se da se proširi teritorija
pod direktnim nadzorom EUROPOL-a nevezano
za svojstvo člana EU.

28
 SARADNJA BOSNE i
HERCEGOVINE SA INTERPOLOM I
EUROPOLOM

• BiH ostvaruje direktnu saradnju

• BiH je članica INTERPOL-a od
04.novembra.1992.god
• BiH je potpisala Strateški sporazum o saradnji
sa Europol-om 26.januara 2007. u Hagu čime
se unapredila saradnja sa zemljama EU u
sprječavanju, otkrivanju, suzbijanju i
istraživanju teških oblika međunarodnog
kriminala kroz razmjenu informacija i redovne
kontakte na svim potrebnim nivoima.

29
HVALA NA PAŽNJI !

Doc.dr Milutin Ateljević

30