BAB 5

Kepentingan
pembahagian sel (umum)
• menghasilkan sel baharu iaitu sel soma (sel badan)
• Menghasilkan sel gamet iaitu sel gamet.

• Pergerakan kromosom semasa mitosis menyebabkan

penghasilan sel baru yang seiras dengan sel induk.
• Membolehkan pertumbuhan, penyelenggaraan dan
pembaikan tisu badan yang rosak berlaku.

• Pergerakan kromosom semasa meiosis menyebabkan peng-

hasilan gamet yang haploid untuk pembiakan seks dan
menyebabkan variasi genetik. Meiosis juga memastikan
bilangan kromosom dalam setiap generasi dikekalkan.
Apakah mitosis?

• Mitosis adalah

pembahagian sel untuk menghasiIkan dua sel

anak, setiap satunya mengandungi bilangan
kromosom dan kandungan genetik
yang sarna dengan sel induk.
Kepentingan mitosis

(a) Menghasilkan sel baharu untuk pertumbuhan,

membaiki dan menggantikan sel mati atau sel yang
telah rosak

(b) Memastikan sel baharu yang terbentuk adalah seiras

secara genetik dengan sel induk

(c) Mengekalkan bilangan diploid kromosom

(d) Pada organisma uniseI, mitosis adalah salah satu

cara pembiakan aseks untuk meningkatkan populasi
Ciri -ciri kromosom

• Kromosom terdiri daripada

rantaian molekul DNA yang
panjang yang terdiri daripada
GEN dalam turutan linear.

• GEN menentukan sifat individu

 Bilangan kromosom
1. Sel soma
- Dua pasang kromosom- diploid (2n)
- Digelar kromosom homolog
- Manusia mempunyai 23 pasang kromosom
(2n=46)

2. Sel gamet
- sepasang kromosom – haploid (n)
- sperma, ovum
Kitar sel
 KITAR SEL
• Pertumbuhan sel berlaku secara aktif dan
kadar metabolisma adalah tinggi
• Sel mula mensintesis protein
• Sitoplasma dan mitokondrion turut disintesis
• Kepentingan- untuk menentukan samada akan
meneruskan kitar hidup seterusnya.
• Jika keadaan sel sesuai/baik, sel akan
memasuki fasa s.
• Kromosom sangat halus seperti bebenang
dikenali sebagai kromatin

• Sintesis DNA berlaku

• Melibatkan aktiviti metabolsme dan
peringkat pertumbuhan seterusnya
• Sel mengumpul tenaga dan melengkapkan
persiapan terakhir untuk pembahagian sel
seterusnya
• Berlaku sintesis protein dan enzim untuk
pembahagian sel
• DNA dalam nukleus menjalani replikasi
• Kromosom mengganda menjadi dua kromatid
seiras = kromatid berkembar
• KROMATID berkembar-mempunyai salinan
molekul DNA yang seiras dan berpaut di
sentromer
INTERFASA
• Sel berada dalam keadaan normal dan tidak
membahagi
• Interfasa terdiri daripada 3 fasa
- fasa G1, fasa S, fasa G2
• Merupakan peringkat sel mengalami
pertumbuhan dan membuat persediaan aktif
untuk pembahagian sel seterusnya
• Ciri-ciri
- nuleus kelihatan besar
- kromosom tidak jelas kelihatan/kromatin
- sepasang sentrosom (hanya dalam sel haiwan)
terbentuk dalam sitoplasma
- setiap sentrosom terdiri daripada sepasang
sentriol
• Setiap pasang sentriol akan bergerak ke kutub
sel yangbertentangan dan membantu
pembentukan gentian gelendong
MITOSIS
• Iaitu pembahagian sama rata
kromosom yang telah disintesis
kepada dua sel anak

• 4 Peringkat
– PROFASA ,
- METAFASA,
- ANAFASA,
- TELOFASA
CIRI-CIRI KROMOSOM
 Kromosom menjadi padat, berpilin dan kelihatan tebal serta pendek-boleh
dilihat menerusi mikroskop cahaya
 Kromatid kembar bercantum di sentromer
 Gentian gelendong mula terbentuk dan memanjang diantara kedua-dua
sentriol dalam sitoplasma
 Setiap pasang sentriol berpindah ke kutub sel yang bertentangan
 Gentian gelndong yang terpancar dari sentriol menghubungkan sentromer
dengan sentriol
 Peringkat akhir- membran nukleus terurai dan nukleolus hilang
 Sel tumbuhan – tiada sentriol
 Sentriol berada di kutub sel yang bertentangan
 Kromosom tersusun sebaris di tengah-tengah sel pada satah
khatulistiwa
 Gentian gelendong berfungsi menetapkan kromosom di satah
khatulistiwa
 Kromatid berkembar masih terikat di sentromer
 Peringkat Akhir – sentromer mula membahagi
• Sentromer membahagi kepada dua
• Kromatid kembar terpisah
• Gentian gelendong memendek dan mengecut
• Kromatid kembar tertarik ke kutub sel yang bertentangan
• Kromatid yang terpisah= kromosom anak
• Peringkat akhir – apabila kromosom sampai ke kutub sel. Setiap kutub
mempunyai satu set kromosom yang lengkap dan seiras
• Bermula apabila kedua-dua set kromosom tiba di kutub bertentangan
sel
• Kromosom membuka lingkarannya dan menjadi lurus, bebenang halus
kromatin terbentuk semula
• Gentian gelendong menghilang
• Membran nukleus muncul untuk menyelaputi kromosom dan nukleus
anak yang baru
• Peringkat akhir - Nukleolus terbentuk dalam nukleus
SITOKINESIS
PEMBAHAGIAN SEL TERKAWAL

 Memastikan kandungan genetik dan

bilangan kromosom induk dikekalkan
daripada satu generasi kepada generasi
berikutnya
 Memastikan pertumbuhan,perkembangan
dan penyelenggaraan sel adalah sempurna
 Memastikan kadar dan waktu pembahagian
sel mengikut frekuensi yang sepatutnya:
- sel kulit – membahagi sepanjang hayat
- sel hati – membahagi apabila perlu untuk
membaiki tisu rosak atau cedera
- sel saraf & sel otot – tidak membahagi
apabila mencapai tahap matang
PEMBAHAGIAN SEL TAK TERKAWAL

o Mitosis yang berlaku berulang kali

menghasilkan sel kanser
o Berlaku akibat gangguan mekanisme yang
mengawal kitar sel
o Sel kanser
- membahagi dengan bebas
- bersaing dengan sel-sel di sekitarnya
untuk mendapatkan bekalan tenaga dan
nutrien untuk pertumbuhannya
- membentuk tumor apabila sel tidak
dimusnahkan
o Faktor
- kerosakan DNA
- mutasi gen
- sinaran radioaktif
- bahan kimia
- bahan karsinogen
 PENGKLONAN
• Proses penghasilan klon atau salinan sel , tisu
atau organisma yang seiras dengan organisma
induk secara genetik melalui pembiakan aseks

• pengklonan tidak melibatkan percantuman

gamet tetapi berasal daripada satu sel
diploid(2n) yang menjalani pembahagian sel
secara mitosis
• Pengklonan haiwan melibatkan
pemindahan nukleus daripada
sel soma ke dalam sel ovum
atau sel embrio tanpa nukleus
KULTUR TISU
• Satu teknik pengkulturan sel
tunggal, cebisan tisu atau organ
haiwan dan tumbuhan dalam
medium kultur steril yang
mengandungi nutrien dan
hormon pertumbuhan secara in
vitro

• IN VITRO – (DALAM KACA)-

tabung uji/kelalang kaca
 kelebihan
Haiwan

 Hormon insulin
- Daripada bakteria Escherichia coli yang diklonkan
- Hormon insulin digunakan untuk merangsang
penukaran glukosa yang berlebihan dalam darah
kepada glikogen untuk disimpan di dalam hati.
- Pankreas penghidap penyakit diabetes melitus tidak
dapat menghasilkan hormon insulin yang secukupnya

 Hormon pertumbuhan bovin

- Disuntik di dalam lembu susu untuk meningkatkan
penghasilan susu lembu
Tumbuhan

 Dapat menghasilkan beribu-ribu anak tumbuhan yang

baru (klon) yang mempunyai trait (ciri) yang baik dan
berkualiti

 Klon mempunyai ciri genetik yang sama antara satu

sama lain dan juga induk

 Tumbuhan boleh dibiak dan dikomersialkan terutama

Tumbuhan transgenik- mempunyai trait yang baru
dan berfaedah kerana membawa gen asing daripada
tumbuhan lain
: contohnya mempunyai rintangan terhadap penyakit
 Kultur tisu
(a) Kultur tisu adalah teknik penghasilan individu baharu
dipanggil klon yang seiras induk dalam kuantiti yang
besar

(b) Teknik ini melibatkan pemindahan tisu atau sel daripada

satu organisma ke medium kultur yang sesuai, untuk
membolehkan mitosis berlaku
Teknik kultur tisu dalam penghasilan orkid
di Malaysia
Eksplan iaitu Cebisan
kecil tisu daun,
pucuk,tunas,akar atau Protoplas dihasilkan iaitu
batang dipotong drp sel tumbuhan tanpa
tumbuhan induk dinding sel yang telah
diuraikan oleh enzim

Eksplan/protoplas mula Eksplan/protoplas disterilkan

membahagi secara mitosis dalam tabung uji berisi
membentuk kalus iaitu medium kultur (medium
sekumpulan tisu yang belum pertumbuhan)
membeza menjadi batang, Medium kultur mengandungi
daun dan akar – campuran kompleks
glukosa, asid amino, garam
Sel-sel membesar mineral,hormon
menjadi embrio dan pertumbuhan dengan
menjadi anak komposisi yang tetap
tumbuhan. Kemudian -Perlu bebas
anak tumbuhan akan bendasing/mikroorganisme
dipindahkan ke tanah -Perlu pH dan suhu yang
untuk tumbesaran sesuai
Kebaikan Teknik kultur
tisu

• Sisipan DNA ke dalam bakteria E.coli

• Penyalinan genetik
• Mempercepatkan pembiakan vegetatif
• Menghasilkan tumbuhan transgenik
• Mengawal masalah pencemaran seperti
membersihkan tumpahan minyak dan
menghuraikan bahan buangan toksik
NANTI BALIK BACA BUKU TAU..
NYAU….