NOLI ME TANGERE

“HUWAG MO AKONG SALANGIN”

 Inumpisahan ni nais niyang
ipakilala
Rizal sa isang ang mga tauhang
handaan gaganap sa nobela
 Malapit nang
magtapos ang PILIPINAS –
bukas para sa lahat
OKTUBRE ngunit sarado sa
 Bahay ni Kap. mga impluwensiya
Tiyago ng makabagong
kabihasnan
 Mabilis kumalat ang
balitang may
handaan sa bahay ni
Kap. Tiyago
 Nalaman ito ng
maraming tao sa mga taong
Binondo ( taong mahilig
tinawag na linta ng sumipsip sa mga
lipunan ) kilala sa lipunan
 Naging mainit ang
pag-uusap nina P. nagpapatunay na
Damaso, P. Sibyla at hindi nagkakaisa
ni Tenyente Guevarra ang simbahan at
pamahalaan
 Ipinagmalaki ni P. - mangmang
Damaso na kilalang- -mapagwalang-
kilala niya ang mga bahala
INDIO - tamad at walang
utang na loob

 Alam ni Tenyente (20 taong naging

Guevarra ang dahilan kura si P. Damaso sa
kung bakit naalis sa San Diego) – dahilan ng
pagkakura ng San pagkaalis: pinahukay at
Diego si P. Damaso pinalipat sa ibang
sementeryo ang bangkay
ng isang marangal na
tao
 Dumating si Kap. nakaluksa si
Tiyago kasama si Crisostomo – may
Crisostomo Ibarra (y iniluluha :
Magsalin) pagkamatay ng
 Iniabot ni Crisostomo kanyang ama
ang kanyang kamay ( 7 taong namalagi sa
kay P. Damaso pero Europa ang binata )
hindi ito tinanggap ng
kura
 Kinausap ni T.
Guevarra si Crisostomo
at sinabing isang
marangal na tao si Don
Rafael
 Nagtalo sina P. * makikitang kasama sa
Damaso at P. Sibyla hapag-kainan ang mag-
kung sino ang uupo asawang Don Tiburcio
at Donya Victorina De
sa kabisera Espadaña
 Isa sa mga
pagkaing inihain ay nakita niya na ang
ang tinolang manok kasaganaan at
 Tinatanong si paghihirap ng isang
Crisostomo tungkol bansa ay may
tuwirang relasyon
sa kanyang
sa kalayaan o
paglalakbay sa pagkaalipin nito
ibang bansa
 Kinutya ni P. Damaso
ang mga sinasabi ni
Crisostomo
 Tumayo na si
Crisostomo upang
umalis pero pinigilan
siya ni Kap. Tiyago sinabi ng kura na
dahil darating si Maria may masamang epekto
Clara ang pagpapadala sa
 Nakahinga nang Europa ng
maluwag si P. Damaso kabataang Indio
nang makaalis si kaya dapat ipagbawal
Crisostomo ito ng pamahalaan
 Naglakad si
Crisostomo at napansin ng binata
tinungo niya ang na walang nagbago
liwasan(park) ng sa lugar : WALANG
KAUNLARAN
Binondo
 Nagkita sina
Crisostomo at
Tenyente Guevarra
 Sinabi ng tenyente
“dito’y hindi
kay Crisostomo ang maaaring maging
pagkamatay ni Don marangal nang hindi
Rafael sa bilangguan nabibilanggo”
 Walang alam si sa huling sulat na
Crisostomo sa nangyari natanggap ng binata
sa kanyang ama. ay:
 Nasabi ni T. Guevarra - huwag mabahala
na namatay si Don kung hindi
Rafael dahil sa isang makatanggap ng sulat
marangal na dahilan. mula sa ama
 Pinakamayaman si - ipagpatuloy ang pag-
Don Rafael sa aaral
lalawigan; mahal at - ibinigay ang basabas
iginagalang ng marami / binendisyunan
ngunit may nagagalit at
naiinggit din sa kanya.
 Ipinaliwanag ng tenyente
ang dahilan kung bakit
nangyayari ang mga - malapit lang ang
ganitong bagay: Espanya at mura lamang
- ang mga Kastilang nasa ang gagastusin sa
Pilipinas ay umaabuso paglalakbay papuntang
- walang sapat na dahilan Pilipinas
ng pagbabago-bago - sa Pilipinas itinatapon
- kawalang moral at ang mga isinusuka ng
disiplina ng mga nasa Espanya
pamahalaan - ang isang Kastilang
- pagsang-ayon sa mabuti ay hindi
kagustuhan ng isa’t isa nagtatagal at nagiging
masama na rin
 Makaraan ang ilang - pinaratangan ni P.
buwan mula nang umalis Damaso na hindi
si Crisostomo ay nangungumpisal si Don
nagsimula rin ang di- Rafael
pagkakaunawaan ni Don - pinaparinggan ni P.
Rafael at ni P. Damaso. Damaso si Don Rafael sa
 Nabilanggo si Don Rafael kanyang mga sermon
at nagsilabasan ang dahilan ng pagkabilanggo:
kanyang mga lihim na natulak ang artilyerong
kaaway. nanakit ng batang
tinulungan ni Don Rafael;
namatay ang artilyero
 Mga kasinungalingang - pang-aapi at panloloko
ibinintang kay Don sa mga may bukirin
Rafael: - Pakikipagsabwatan sa
- Isang erehe at mga tulisan
subersibo : ang labis na yaman,
- Nagbabasa ng mga pananalig sa katarungan
babasahing at di-pagsang-ayon sa
ipinagbabawal gawaing ilegal – ang
- May iniingatang nagpahamak nang labis
larawan at mga sulat ng kay Don Rafael
isang Pilipinong paring
binitay
- Nagsusuot ng damit-
Pilipino kahit na siya ay
Kastila
 Humina ang dating dahil sa pagtitiis,
malakas na katawan ni sama ng loob, mga
Don Rafael. paghihirap sa piitan,
damdaming dulot ng
 Nang malapit na siyang mga pagdaramdam sa
mapawalang-sala ay mga taong inaasahan
saka pa siya binawian niya ng tulong ngunit
ng buhay sa bilangguan nagpabaya sa kanya
na wala man lamang
karamay.