CHAPTER 4 Erehe o Pilibustero

Habang naglilibot sa plaza ng Binondo, naisip ni Ibarra na hindi mukhang umuunlad ang bayan. Iniisip
niya pa rin kung ano ang nangyari sa kanyang ama, kaya pinagkuwentuhan siya ni Tenyente Guevarra.

Ang ama ni Crisostomo, na si Don Rafael, ay isa sa mga pinakamayaman sa San Diego at kilala bilang
mapagbigay, kaya’t maraming taong nagmamahal sa kanya.

Ngunit marami rin ang naiinggit sa kanya. Tulad ng mga pari, lalo na si Padre Damaso. Kaya, nagdesisyon
si Don Rafael na hindi na magkumpisal, na hindi nagustuhan ng mga pari.

Noon, may isang Espanyol na mangmang, palaboy, at inaabuso ng mga tao, na ginawang katiwala ni Don
Rafael. Isang araw, hindi na nakatiis ito at sinaktan ang mga taong nananakit sa kanya.

Natakot ang mga bata at sinubukang hampasin ng lalaki gamit ang baton nang hindi na niya sila
maabutan, at isang bata ang tinamaan.

Nahulog ang bata at sinipa ng lalaki. Nang makita ito ni Don Rafael, tumulong siya.

Ayon sa mga tsismis, sinaktan ni Don Rafael ang bata at tumama ang ulo nito sa malaking bato.
Tinulungan niya ito, ngunit sumuka ito ng dugo at namatay. Dahil dito, nag-imbestiga ang mga guardia
civil at ikulong si Don Rafael. At dito na lumitaw ang mga tagong kaaway niya.

Pinaratangan siyang subersibo at erehe, pinaratangan ng illegal na mga gawain, tulad ng pagbasa ng
mga ipinagbabawal na babasahin gaya ng El Correo de Ultramar, pagtatago ng mga larawan ng pinabitay
na pari, pakikipag-ugnayan sa mga tulisan, at pagsusuot ng Barong Tagalog.

Inabandona siya ng kanyang mga kaibigan, at dahil akala ng mga tao na nawawala na sa sarili si
Tenyente Guevarra, siya na lang ang naging kakampi ni Don Rafael.

Hiningi ni Don Rafael kay Tenyente Guevarra na kumuha siya ng abogado, at naghanap sila ng isang
Espanyol na abogado. Ang kaso ay naging mahaba at kumplikado dahil sa mga lumitaw na mga kaaway
ni Don Rafael.

Kahit hindi pa tapos ang paglilitis, nakakulong na si Don Rafael at nagdudusa. Nagkasakit siya dahil sa
stress, na naging sanhi ng kanyang kamatayan. Nang mangyari ito, wala ni isa man sa kanyang mga
kamag-anak ang dumalaw sa kanya.

MGA TAUHAN

1. Crisostomo Ibarra – Ang bida ng kuwento. Isang binatang Pilipino na nag-aral sa Europa at
bumalik sa Pilipinas.

2. Don Rafael Ibarra – Ama ni Crisostomo. Siya ay isa sa pinakamayamang tao sa bayan ng San
Diego at kilala bilang mapagbigay.

3. Tenyente Guevarra – Isa sa mga opisyal ng Guardia Civil. Nag-kwento siya kay Ibarra tungkol sa
nangyari sa kanyang ama.
4. Padre Damaso – Isa sa mga pari na may sama ng loob kay Don Rafael. Dahil dito, nagdesisyon si
Don Rafael na hindi na magkumpisal, na hindi nagustuhan ng mga pari.

5. Mga Pari – Nagkaroon ng hindi pagkakaunawaan sa pagitan nila at ni Don Rafael.

6. Mga Taong Naiinggit kay Don Rafael – Kasama rito ang mga pari at iba pang mga tao.

7. Mga Kaaway ni Don Rafael – Lumabas ang mga ito nang maaresto si Don Rafael.

8. Ang Espanyol na Mangmang – Isang tauhan na inabuso ng mga tao, na ginawang katiwala ni
Don Rafael.

9. Mga Bata at Ang Bata na Nasaktan – Mga taong nasaktan ng Espanyol na mangmang at
tinulungan ni Don Rafael.