- isang mahalagang gawaing pang-ekonomiya

-sa pamamagitan nito, natutugunan ng mga tao ang kanilang mga

pangangailangan
-paggamit/ paggastos/ pagbili ng mga pangunahing konsepto ng
ekonomiks

- pagtaas ng antas ng produksiyon at pagbili ng mga tao, ay ang

pagtaas ng ekonomiya
-kung mataas ang pagkonsmo, tataas din ang ibang sector ng
ekonomiya

- tumutukoy sa paglalagak ng salapi bilang puhunan o kapital sa

isang ekonomiya
VAT- Value Added Tax

- income tax
- VAT
- natutugunan agad nito ang pangangailangan tulad ng gutom at
uhaw

- hindi tumutugon sa pangunahing kailangan, ngunit ginagamit

upang makagawa ng iba pang produkto

- ang pagbili ng mga produkto ay nakatakda na ng lingguhan

o buwanan

- ang pagkonsumo ay paminsan minsan o binibili lamang kapag

kailangan

- mga produkto na kailangan pag-isipan ng mabuti bago bilihin

Maaaring ikapahamak ang buhay ng tao

- makakabuti na ang pagkonsumo ay naplano at pinag-aaralan

Kita at trabaho
Uri ng pamumuhay
Pag-iimpok
Iba pang salik:
Okasyon
Edad
Kasarian
Panahon
Pag-aanunsiyo

Budget constraint
- limitado ang kayang bilihin

Pag-iimpok
. araw
- pagtatabi ng salapi upang magamit sa ibang

Marginal propensity to consume

- pormula na sumusuri sa kakayahan ng isang tao na magdagdag ng
pagkonsumo tuwing nadadagdagan ang kanyang kita

Marginal
- tumutukoy sa karagdagang halaga na maaaring makuha mula sa
pagbabago ng isang produkto, serbisyo, o konsepto

Karapatan ng mamimili
- may katumbas na mga tungkulin

Tungkulin
- dapat gawin
Karapatan
- kalayaang protektorado
RA No. 7394- Consumer Act of the Philippines
-napapaloob dito ang proteksiyong ibinibigay ng pamahalaan sa mga
mamimili
 Pamantayan ng matalinong mamimili:
1 Maghanap ng mapagkukunan ng
mapagkakatiwalaang impormasyon
2 Huwag agad maniwala sa mga patalastas
3 Panatilihin ang maluspg na pamumuhay
4 Pumili ng dalubhasa at propesyonal kung
nangangailangan ng serbisyo
5 Maging mausisa at suriing Mabuti
ang mga produkto na kakailanganin
Karapatan ng Mamimili:
1 Right to Basic Needs
2 Right to Safety
3 Right to Proper Information
4 Right to Choose
5 Right to Representation
6 Right to Redress
7 Right to Consumer Education
8 Right to Healthy Environment
9 Right to Receive Receipt
10 Right to Satisfaction
Mga ahensiyang inatasan upang pangunahan ang pagbibigay-
proteksiyon sa mga mamimili:

DTI- Department of Trade and Industry

Kagawaran ng Kalakalan a Industriya
Nangangasiwa sa mga gawaing pangkalakalan at pamumuhunan sa
bansa

DA- Department of Agriculture

Kagawaran ng Agrikultura

DepEd- Department of Education

Kagawaran ng Edukasyon

DOH- Department of Health

Kagawaran ng Kalusugan

BSP- Bangko Sentral ng Pilipinas

SEC- Securities and Exchange Commission

Komisyon ng mga Panagot at Palitan

FDA- Food and Drug Administration

Pangasiwaan ng Pagkain at Gamot
No Return, No Exchange
- ipinagbabawal ng batas ayon sa Department
Administrative Order no. 2 series of 1993 – ayon sa
kautusang ito, hindi maaaring maglagay ng katagang
“No Return, No Exchange sa kahit anumang bahagi
ng tindahan o resibo

Patalastas o advertisement- isang paraan upang ipakilala ang

isang produkto
-layunin nito na mahimok ang mga mamimili
natangkilikin ang isang produkto

Advertisement
- nanggaling sa Latin na ad vertere- “to turn toward”

Produksiyon
- proseso ng pagbabago sa anyo at gamit ng mga
likas na yaman sa pamamagitan ng paggawa at
kapital upang makalikha ng produkto 2 uri ng pagbabago:
Pisikal na pagbabago
Production output Molekyular na pagbabago
- dami ng produkto
-sukatan ng kaunlaran ng isang bansa Mga salik ng Produksiyon:
Lupa at mga likas na yaman- dito nakukuha ang
Pre-production hilaw na sangkap ng produksiyon
- bago gawin Mangaggawa- walang magagawang produkto kung
wala ang mga ito
Post-production Kapital- kagamitan nan nagpapadali ng
- pagkatapos gawin produksiyon
Entreprenyur- kakayahan na mag-isip, bumuo,
magpaunlad, at magpatakbo ng negosyo
Katangian ng isang Entreprenyur:
Malikhain at inobatibo
Risk taker
Mapamaraan
Disiplinado at matiyaga
Magaling magdesisyon

Pang-ekonomiyang pagsasaalang-alang:
Ano ang gagawing produkto?
Gaano karami?
Paano gagawin?
Para kanino?/ Sino?

Modelo at antas ng produksyon:

Labor- intensive production
Ang produsiyon ay higit na nakasalalay sa mangaggawa
kaysa sa halaga o dami ng kapital
Capital- intensice production
Mas mataas ang halaga ng kapital at teknolohiya kaysa sa
gastusin sa paggawa

Antas ng produksiyon:
Unang antas
Simpleng pagkuha (extraction) ng mga likas na yaman mula
sa kalikasan
Ikalawang antas
Dinadaan sa proseso ng produkto
Manufacturing
Ikatlong antas
Ang produktong nagawa sa ikalawang antas ay ginagamit
upanng makagawa ng ibang produkto o makapagbigay ng
serbisyo
Capital goods- Production input
-anumang input na magagamit upang makalikha ng
consumer goods
-salik ng produksiyon
Consumer goods- (Final Goods) Production output
- mga produkto na direktang magagamit ng mga
tao
-mga nagawang produkto
Productivity- paggawa ng pinakamaraming produkto gamit
ang pinakakaunting yaman sa pinakamabilis na oras
Production function- naglalarawan sa ugnayan ng dami
ng production input sa dami ng production
output

2 uri ng production input:

Variable input- tumutukoy sa salik ng produksiyon na
nagbabago
Fixed input- tumutukoy sa salik ng produksiyon na hindi
nagbabago

Upang mas maintindihan ang konsepto ng production

function, mahalagang tukuyin ang mga sumusunod:
Total product of labor (TP)- kabuuang dami ng
nagawang produkto ng lahat ng mga
mangagawa
Marginal product of labor (MP)- pagbabago sa dami ng
nagawng produkto dahil sa dami ng mga
manggagawa
Average product of labor (AP)- dami ng nagawang produkto
ng bawat mangaggawa batay sa kabuuang dami ng
nagawang produkto
Principle of diminishing productivity- isang batas sa 4 na pangunahing estruktura ng negosyo:
ekonomiks na nagasaad na habang Pagmamay-ari (sole proprietorship)
padagdag nang padagdag ang variable pinakapayak sa uri ng negosyo
input ng isang produkto at hindi isa lamang ang nagmamay ari
naman nagbabago ang fixed input, Sosyohan (partnership)
ang kabuuang bilag ng mga produktong Negosyong mayroong dalawa o higit pang
malilikha ay tataas, ngunit ang antas ng nagmamay ari
pagtaas nito ay bababa Korporasyon
Marami ang nagmamayari na tinatawag na
RA no. 9178- Barangay Micro Business Enterprises incorporators
Act of 2002 Karaniang mayroong 15 incorporator o higit
Kooperatiba
RA no. 9501- Magna Carta for Micro, Small, and rehistradong organisasyon ng mga
Medium Enterprises miyembro at binuo upang kumite
-Ang mga batas na ito ay nanghihimok layunin nito na mabigyan ng serbisyo at kita
sa mga mamamayan na magtayo ng ang mga miyembro nito sa pamamagitan ng
negosyo sa tulong ng pagpapautang pagtatayo ng negosyo
at paggabay ng pamahalaan

MSME- Micro, Small, and Medium Enterprises

-nakatutulong sila sa pamamahagi ng
yaman at produkto
-nagbibigay ng hanapbuhay sa
maraming Pilipino
Kontrata- naglalaman ng mga tuntunin at kasunduan sa
pagpapatakbo ng negosyo
Stockholders o shareholders- mga tao na may
pagmamay ari ng stocks o shares
Batas Pambansa Blg. 68- Corporation Code of the
Philippines
-sa batas na ito, itinuturing na hiwalay ang
pagkatao ng isang korporasyon at ng
incorporators at stockholders
Patronage refund- ipinamamahagi ito matapos
mabayaran ang gastos sa pagpapatakbo ng
kooperatiba

RA No. 9520 at RA no. 6938- Cooperative Code of the

Philippines
-ayon sa mga ito na ang isang organisasyon ay
maaring magtayo ng kooperatiba
Enterprises- halaga ng ari-arian
-bilang ng miyembro
Estraktura- bilang ng pagmamay ari