AP REVIEWER Q3
konsyumer.
WEEK 1
Batas Pambansa 7581 “Price Act of the Philippines” -
naglalayon na tiyakin ang presyo ng mga pangunahing
bilihin ay umaayon sa itinakdang presyo ng
pamahalaan. Sa pag-aaral na gagawin ng Price
Coordinating Council at sa utos ng Pangulo ng Pilipinas
maaaring magpatupad Price Control sa presyo ng mga
Prime Commodities ng bansa.
MACROECONOMICS:
 larangan ng Ekonomiks na pinag-aaralan ang
gawi ng kabuuang ekonomiya. Sinusuri nito ang
malawakang pangyayaring pang-ekonomiya
tulad ng pagbabago sa kawalan ng trabaho,
pambansang kita, gross domestic product,
implasyon, at antas ng presyo.
 tumitingin sa kabuuang ekonomiya ng isang
bansa.
 Sinusuri nito ang pambansang ekonomiya.
 malaman kung may paglago sa ekonomiya
(economic growth) ng bansa.
Gumagamit ang macroeconomics ng iba’t-ibang modelo
ng ekonomiya upang ipakita ang pag-unlad ng bansa na
nakabatay sa paikot na daloy ng pera at produkto.
1. Unang Modelo: Simpleng Ekonomiya
2. Ikalawang Modelo: Pamilihan ng mga Tapos na
Produkto
3. Ikatlong Modelo: Pamilihang Pinansyal
4. Ikaapat na Modelo: Pamahalaan
5. Ikalimang Modelo: Pamilihang Panlabas
UNANG MODELO: SIMPLENG EKONOMIYA O
SAMBAHAYAN
 pinakapayak o simple na modelo.
 Sambahayan (konsyumer) at bahay kalakal
(prodyuser) ay iisa
 Ang lumilikha ng produkto ay siya ring
 Ang kita sa simpleng ekonomiya ay ang halaga
ng produksyon sa isang takdang panahon.
 Inaasahan na ang halaga ng produksyon ay siya
ring halaga ng pagkonsumo sa produkto.
 Upang lumago ang ekonomiya kinakailangan
maitaas ng kaukulang aktor ang kanyang
produksyon at pagkonsumo
 Upang magkaroon ng pagkakaiba-iba (variety)
ang mga produkto at serbisyo ang sambahayan
ay maaring bumili ng produkto sa mga
pamilihan.
Ang bawat modelong pangekonomiya ay
naglalarawan ng:
o Representasyon ng isang konsepto o
kaganapan.
o Konteksto sa pagsusuri ng pambansang
ekonomiya sa makroekonomiks.
o Interdependence (pagkakaugnay) ng lahat ng
sektor ng pambansang ekonomiya.
IKALAWANG MODELO: PAMILIHAN NG MGA TAPOS
NA PRODUKTO
 mayroong dalawang actor- sambahayan at ang
bahay-kalakal.
 Sambahayan- nagmumula ang mga salik ng
produksyon (Lupa, paggawa at kapital).
 Bahay-Kalakal- nagbebenta ng supply sa mga
pamilihan(supermarkets).
 binubuo ng Sambahayan, Bahay – Kalakal at
mga pamilihan
 DALAWANG URI NG PAMILIHAN:
 factors market- Pamilihan ng mga salik ng
produksyon
 goods market- Pamilihan ng mga tapos na
produkto
 paglago ng ekonomiya ay nakabatay sa pagtaas
ng produksyon.
  Upang maitaas ang produksyon, kailangang
marami ang magagamit na mga salik ng
produksyon at efficient na produksyon.
 Nilalayon nito na mapanatili ang pag-ikot ng
pera at produkto sa pamamagitan ng mga
sumusunod na Gawain:
 Mapataas ang kapital ng bahay kalakal
upang mataas ang supply na pwedeng
ibenta sa goods market para mabili ng
sambahayan.
 Bilang kapalit magmumula sa
sambahayan ang lupa, paggawa at
apital na ibinebenta sa factor market na
magsisilbing input sa bahay kalakal
upang simulan ulit ang proseso ng
paggawa ng produkto
IKATLONG MODELO: PAMILIHANG PINANSYAL
 Layunin na tulungan ang
sambahayan/konsyumer sa kanilang pag-
iimpok.
 Ang bahay – Kalakal ay maaaring mangutang
upang idagdag sa kanilang pamumuhunan kung
nagnanais silang palawakin pa ang kanilang
produksyon.
 Sa tulong nito, nagkakaroon ng karagdagang
pangekonomikong gawain na nagdudulot ng
pagdaloy ng pera at produkto/serbisyo.
 SAMPUNG TANONG NG MATALINONG
KONSYUMER NA MAG-IIMPOK:
 Ano ang Pera? -Ginagamit sa pagbili ng
mga bagay na kinakailangan upang
mapunan ang pangangailangan at
kagustuhan ng tao
 Ano ang Pagkonsumo? -Pagbili at
paggamit ng produkto at serbisyo
 Ano ang Kita? -Ibinabayad sa mga
entrepreneur kapalit ng pangangasiwa
sa mga salik ng produksyon
 Ano ang Pag-iimpok? -Bahagi ng kita na
hindi ginagasta at sa halip ay inilagak sa
bangko para sa pangangailangan sa
hinaharap
 Ano ang savings? Isang paraan ng
pagpapaliban ng gastos. Kitang hindi
ginagamit sa pagkonsumo o hindi
ginastos sa pangangailangan.
 Ano ang investments? -Ipon na
ginagamit upang kumita
 Ano ang economic investment? -
Paglalagak ng ipon sa negosyo upang
lumago ang financial assets
 Anu – ano ang halimbawa ng mga
financial assets? -Stocks, bonds, o
mutual funds
 Ano ang bangko? -Institusyon na
maaring mapag-impokan ng pera ng
sambahayan. Maari din itong
magpautang upang mapalaki ang
economic investments.
 Ano ang pangunahing layunin ng
financial intermediaries? Nagsisilbing
tagapamagitan sa nag-iipon ng pera at
sa nais umutang o mag-loan
 kita
Pagbebenta ng kalakal at paglilingkod Pagbili ng kalakal
at paglilingkod
pamumuhunan
WEEK 2
IKAAPAT NA MODELO: PAMAHALAAN
 Ang pamahalaan, bagamat kabilang sa
pampulitika na sektor, ay lumalahok sa Sistema
ng pamilihan
 Ang Pamahalaan ay maaaring maging tulay ng
sambahayan at bahay – kalakal sa paikot na
daloy ng pera at produkto/serbisyo
 PANGEKONOMIYANG GAWAIN NG
PAMAHALAAN SA PAMILIHAN: (upang manatili
ang mataas na produksyon ng bahay – kalakal at
paggastos ng sambahayan)
 Pangongolekta ng Buwis
 Sumisingil ng buwis ang pamahalaan
upang kumita
 Ang kita mula sa buwis ay tinatawag
na public revenue
 Ginagamit ito para sa pampublikong
paglilingkod
 Pagbibigay ng Serbisyong Panlipunan
 Mula sa nakuhang Public Revenue ang
pamahalaan ay magkakaloob ng mga
iba’t – ibang serbisyong panlipunan
 Ilan sa mga serbisyong panlipunan ay
libreng edukasyon at serbisyong
pangkalusugan, pagpapatayo ng mga
imprastraktura at pagpapanatili ng
panlipunang kaayusan
 PINAGBABATAYAN NG PAGLAGO NG
PAMBANSANG EKONOMIYA:
 Pagtaas ng produksyon
paggasta  Produktibidad ng pamumuhunan
 Produktibidad ng mga gawain ng
pamahalaan
 Pag-ikot ng pera at produkto/serbisyo
Pag-iimpok
IKALIMANG MODELO: PAMILIHANG PANLABAS
 tumutukoy sa kalakalang Panlabas
 Isang Bukas na ekonomiya unlike ng unang apat
na modelo na siyang Saradong ekonomiya.
 Bukas na ekonomiya – Ito’y nakikipagkalakalan
sa ibang bansa. May mga sambahayan at bahay
kalakal ang dayuhang ekonomiya na maaaring
makipagkalakalan sa atin bansa
 Saradong ekonomiya- hindi nakikipag-ugnayan
sa mga dayuhang ekonomiya
 EXPORT
 Ang pagluluwas ay ang paglabas ng mga
produkto mula sa bansa at pagbenta ng
mga ito sa iba pang kalapit na bansa
 Ilan sa mga kilalang export products ng
bansa ay nagmumula sa sektor ng
agrikultura tulad ng mga mangga at saging
 Kabilang na din dito ang ating lakas
paggawa (OFW)
 IMPORT
 Ang pag-aangkat(import) ay ang pagpasok
ng mga produkto mula sa ibang bansa
  Ilan sa mga kilalang import products sa
bansa ay nagmumula sa sektor ng
industriya tulad ng mga appliances,
KAHALAGAHAN NG PAGSUSURI NG MGA MODELO NG
makina, gadgets, etc.
EKONOMIYA
 Bunga ng may shortage sa bigas, ang
Pilipinas ay nagaangkat pa ng bigas sa
ibang bansa tulad ng Thailand
negosyante at kayanin na bilihin ng mga
mamimili ang produktong kailangan.
 Ang modelo ay representasyon ng isang
konsepto o kaganapan. Ito ay nagbibigay ng
konteksto sa pagsusuri ng pambansang
ekonomiya sa makroekonomiks.
 Ang modelo ng pambansang ekonomiya ay
naglalarawan ng interdependence ng lahat ng
aktor sa isang ekonomiya.
 Natutukoy ang mga pangekonomikong gawain
ng bawat aktor ng ekonomiya
 Nakapagbibigay ng malinaw na focus ang mga
kinakailangan ng bawat sektor ng ekonomiya
upang mapanatili ang paikot na daloy ng pera at
produkto/serbisyo
 Sa pamamagitan ng modelo, naipapakita nang
simple ang realidad
 Ang mga modelo ng ekonomiya ay nagpapakita
ng kalagayan ng pambansang ekonomiya
 Nagpapakita ito ng mga tungkulin at gawaing
ekonomiko ng bawat aktor ng ekonomiya
 Nabibigyang pansin ang mga kinakailangan ng
bawat sektor sa pamamagitan ng pagalam ng
kanilang mga Gawain

WEEK 3

MGA PARAAN SA PAGSUKAT SA GNI (Gross National

Income)

1. BATAY SA GASTOS (expenditure approach)

BATAS PAMBANSA 7581 O PRICE ACT
 maaaring magpatupad ang pamahalaan ng price
freeze
 price freeze - isang pamamaraan ng
pagpepresyo. Kung saan ang presyong itinakda
ay hindi pwedeng baguhin o taasan
 Nagaganap ito kung sa tingin ng gobyerno at ng
mga konsyumer na mataas ang presyo ng
produkto.
 Madalas ginagawa ang price freeze sa
kasagsagan o pagkatapos ng kalamidad upang
masigurado na hindi mananantala ang mga
 Ang pambansang ekonomiya ay binubuo
ng apat na sektor:sambahayan,bahay-
kalakal, pamahalaan at panlabas na sektor.
Ang pinagkakagastusan ng bawat sektor ay
ang mga sumusunod:
 A. Gastusing Personal (C) – nakapaloob
dito ang mga gastos ng mga mamamayan
tulad ng pagkain, paglilibang mga serbisyo
at iba pa. Kasama rito ang lahat ng gastusin
ng mga mamamayan
 B. Gastusin ng mga namumuhunan (I) –
kabilang dito ang mga gastos ng mga
bahay-kalakal tulad ng mga gamit sa
opisina, hilaw na materyales para sa
produksiyon, sahod ng manggagawa at iba
pa.
  C. Gastusin ng pamahalaan – kasama rito
ang mga gastusin ng pamahalaan sa
pagsasagawa ng mga proyektong
panlipunan at iba pang gastusin nito.
 D. Gastusin ng panlabas na sektor (X-M) –
ito ay makukuha kapag ibabawas ang
iniluluwas (export) sa inaangkat (import).
 E. Statistical Discrepency (SD) – ito ang
anumang kakulangan o kalabisan sa
pagkuwenta na hindi malaman kung saan
ibibilang. Ito ay nagaganap sapagkat may
mga transaksiyong hindi sapat ang
mapagkukunan ng impormasyon o datos.
 F. Net Factor Income from Abroad (NFIFA)
– Makukuha ito kapag ibinawas ang gastos
ng mga mamamayang nasa ibang bansa sa
gastos ng mga dayuhang nasa loob ng
bansa.
 FORMULA: GNI= C + I + G + (X - M) + SD + NFIFA
2. BATAY SA KITA (income approach)
 A. Kita ng manggagawa (CE) – kita ng mga
manggagawa na tinanggap mula sa bahay-
kalakal at pamahalaan
 B. Net Operating Surplus (NOS) – tubo nga
mga korporasyong pribado at pag-aari at
pinatatakbo ng pamahalaan at iba pang
mga negosyo
 C. Depresasyon (D) – pagbaba ng halaga
ng yamang pisikal dahil sa pagkaluma
bunga ng tuloy-tuloy na paggamit
 D. Di-tuwirang buwis (IT) – buwis na di-
tuwirang binabayaran gaya ng Sales Tax,
Custom Duties, lisensiya at iba pang di-
tuwirang buwis
 E. Subsidiya (S) – salaping binabalikat at
binabayaran ng pamahalaan nang hindi
tumatanggap ng kapalit na produkto o
serbisyo. Halimbawa nito ang pagbayad ng
pamahalaan sa ilang bahagi ng bayarin ng
mga sumasakay sa Light Rail Transit
 FORMULA: GNI = CE + NOS +D + (IT – S)
3. BATAY SA PINAGMULANG INDUSTRIYA
(industrial origin approach)
 Sa paraang ito, masusukat ang Gross
National Income kung pagsasamahin ang
kabuuang halaga ng produksiyon ng mga
pangunahing industriya ng bansa gaya ng
agrikultura, industriya at serbisyo. Kapag
pinagsama-sama ang halaga ng
produksiyon ng bawat industriya,
makukuha ang kabuuang produksiyon sa
loob ng bansa o Gross Domestic Product.
Kapag nasukat na ang GDP, saka idaragdag
ang Net Income from Abroad upang
makuwenta ang Gross National Income.
 FORMULA: AGRIKULTURA + INDUSTRIYA +
SERBISYO + NFIFA
KAHALAGAHAN NG PAGSUKAT NG PAMBANSANG
KITA
- Ayon kay Campbell R. McConell and Stanley Brue sa
kanilang Economics principles, Problems and Policies
(1999), ang mga sumusunod ang kahalagahan sa
pagsukat ng pambansang kita:
1) Ang sistema ng pagsukat sa pambansang kita ay
nakapagbibigay ng ideya tungkol sa antas ng
produksiyon ng ekonomiya sa isang particular
na taon at maipaliwanag kung bakit ganito
kalaki o kababa ang produksiyon ng bansa.
2) Sa paghahambing ng pambansang kita sa loob
ng ilang taon, masusubaybayan natin ang
direksiyon na tinatahak ng ating ekonomiya at
malalaman kung may nagaganap na pag-unlad o
pagbaba sa kabuuang produksiyon ng bansa.
3) Ang nakalap na impormasyon mula sa
pambansang kita ang magiging gabay ng mga
nagpaplano sa ekonomiya upang bumuo ng
mga patakaran at polisiya na makapagpapabuti
sa pamumuhay ng mga mamamayan at
makapagpapataas sa economic performance ng
bansa.
4) Kung walang sistematikong paraan sa pagsukat
ng pambansang kita, haka-haka lamang ang
magiging basehan na walang matibay na
batayan. Kung gayon, ang datos ay hindi kapani-
paniwala.
5) Sa pamamagitanng National IncomeAccounting,
maaaring masukat ang kalusugan ng
ekonomiya.
- Ang bukas na ekonomiya ay naaapektuhan ng mga
kaganapan sa pandaigdigang pamilhan. Ang mga
kaganapan ay hindi kontrolado ng pamahalaan. Maaari
nitong hilahin pababa ang pambansang kita ng isang
ekonomiya. Sa ganito, maaaring pataasin ang gastusin
ng pamahalaan upang makalikha ng maraming trabaho
sa bansa. Maaring manghikayat ang pamahalaan ng
mamumuhunan.
- Isang mahalaga ring usapin ang kompetisyon sa
pamumuhunan. Dalawang dimensiyon na ng
pamumuhunan ang isinasaalang-alang sa bukas na
ekonomiya. Una ang panloob na pamumuhunan. Ito ay
tumutukoy sa pamumuhunan ng mga lokal na bahay-
kalakal. Ikalawa ang pamumuhunan ng mga dayuhan. Sa
pagpasok sa pambansang ekonomiya, maaaring
makakompetensiya ng dayuhang mamumuhunan ang
mga lokal na mamumuhunan. Mahalaga na maging
kapaki-pakinabang ang kompetisyon sa pagitan ng
dalawang mamumuhunan
-Gumagawa ang lahat ng organisadong sektor ng
ekonomiya ng pangmatagalang pagdedesisyon.
Nagsasagawa sila ng pag-aaral ng direksiyon ng
pambansang ekonomiya. Ginagamit nila ang mga datos
ng pambansang kita. Sa pag-aaral, gumagawa sila ng
prediksiyon sa kahihinatnan ng ekonomiya sa susunod
na mga taon.
-Pinagbabatayan din ng pag-angat ng isang ekonomiya
ang kalagayan ng ibang bansa. Pipili sila ng ilang datos
patungkol sa ekonomiya ng ibang bansa. Ihahambing
ang mga ito sa kaganapan ng kanilang pambansang
ekonomiya. Tinatawag na benchmarking ang prosesong
ito
PAMBANSANG PRODUKTO (GROSS NATIONAL
PRODUCT-GROSS DOMESTIC PRODUCT) BILANG
PANUKAT NG KALAGAYAN NG ISANG EKONOMIYA
o Malalaman kung may natamong pagsulong at
pag-unlad ang ekonomiya ng isang bansa batay
sa economic performance nito.
o Masusukat natin ang kasiglahan ng ekonomiya
dahil dito.
o Gumagamit ng economic indicators
o Gross National Income (GNI) - madalas na
ginagamit sa pagsukat ng pambansang kita o
kalagayan ng ekonomiya ng isang bansa.
o Pambansang Kita - kabuuang kitang pinansyal
ng lahat ng sektor na nasasakupan ng isang
bansa o estado
GROSS NATIONAL INCOME (GNI)
 dating Gross National Product (GNP)
 kabuuang pampamilihang halaga ng mga
produkto at serbisyo na nagawa ng mga
mamamayan ng isang bansa.
 sinusukat ito sa bawat quarter o sa loob ng
isang taon.
 Ang pampamilihang halaga o market value ng
mga tapos na produkto at serbisyo lamang ang
isinasama sa pagkuwenta ng Gross National
Income (GNI).
 Di na ibinibilang ang halaga ng hilaw na sangkap
sa pagbuo ng produkto upang maiwasan ang
duplikasyon sa pagbibilang.
 Kasama sa kinukuwenta sa GNI ang produksyon
ng kanilang mamamayan sa loob at labas ng
bansa kabilang ang kinikita ng mga Overseas
Contract Workers na nasa iba’t-ibang bansa.
 Hindi rin isinasama sa pagkuwenta ng (GNI) ang
mga hindi pampamilihang gawain, kung wala
namang kinikitang salapi ang nagsasagawa nito.
 Ang mga produktong gawa mula sa impormal
na sektor gaya ng nagtitinda sa kalsada, nag-
aayos ng mga siarng kasangkapan sa mga
bahay-bahay ay hindi rin kabilang sa
pagkuwenta ng Gross National Product dahil
hindi ito nakarehistro sa pamahalaan at walang
dokumentong mapagkukunan ng datos ng
kanilang gawain upang ang halaga ng kanilang
produksyon ay masukat.
PAGKAKAIBA NG GROSS NATIONAL INCOME (GNI) SA
GROSS DOMESTIC PRODUCT (GDP)
 GDP
-gawa sa Pilipinas kahit Foreigner
- kabuuang pampamilihang halaga ng mga
produkto at serbisyo na ginawa sa loob ng
bansa sa loob ng isang takdang panahon.
- kasama rito ang mga produkto at serbisyo na
pagmamay-ari ng dayuhan.
- kita ng mga dayuhang nasa loob ng Pilipinas ay
kabilang sa pagsukat ng Gross Domestic Product
dahil sila ay nasa loob ng ating bansa
 GNI
-gawa ng Pilipino kahit nasa Ibang bansa
- ang kita ng mga Overseas Filipino Workers ay
ibinibilang sa Gross National Income subalit
hindi ito kasama sa pagkuwenta ng Gross
Domestic Product.
NOMINAL AT REAL GROSS NATIONAL INCOME ang kayang mabili ng salapi noong panahon ng
digmaan.
o Ang Gross National Income sa kasalukuyang
 Sa panahon na may implasyon sa isang bansa ay
presyo (current o nomial GNI) ay kumakatawan
kailangan ang pagtutulungan at pagkakaisa ng
sa kabuuang halaga ng mga natapos na
pamahalaan, mga prodyuser, at mga mamimili.
produkto at serisyo na nagawa sa loob ng isang
takdang panahon batay sa kasalukuyang presyo. IBA’T IBANG URI NG PRICE INDEX
o Ang real GNI o GNI at constant prices ay
 Dahil sa pabago-bago sa presyo ng mga
kumakatawan naman sa kabuuang halaga ng
produkto, nabuo ang isang mekanismo upang
mga natapos na produkto at serbisyong ginawa
masukat ang laki ng pagbabago sa presyo. Ilan
sa loob ng isang takdang panahon batay sa
sa mga panukat ay ang mga sumusunod:
nakaraang presyo o sa pamamagitan ng
I. GNP Implicit Price Index o GNP Deflator – Ito ang
paggamit ng batayang taon o base year.
average price index na ginagamit para mapababa
o Upang masukat ang nominal at real GNI,
ang halaga ng kasalukuyang GNP at masukat ang
kailangan munang malaman ang Price Index.
totoong GNP. Ito ang sumusukat sa
o Ang Price Index ang sumusukat sa average na
pangkalahatang antas ng mga produkto at serbisyo
pagbabago sa presyo ng mga produkto o
nagawa ng ekonomiya sa loob ng isang taon.
serbisyo. Dito malalaman kung may pagtaas o
II. Wholesale or Product Price Index (PPI) – Index ng
pagbaba ng presyo ng mga produkto o serbisyo
mga presyong binabayaran ng mga tindahang
GROWTH RATE nagtitingi para sa mga produktong muli nilang
ibebenta sa mga mamimili.
o sumusukat kung ilang bahagdan ang naging
III. Consumer Price Index (CPI) – Sinusukat ang
pag-angat ng ekonomiya kumpara sa nagdaan
pagbabago sa presyo ng mga produkto at
taon. Masasabi na may paglago sa ekonomiya
serbisyong ginagamit ng mga consumer. Batayan
ng bansa kung positibo ang growth rate.
sa pagkompyut ng CPI ang presyo at dami ng
o Samantala kung negatibo ang growth rate,
produktong kadalasang kinokonsumo ng bawat
masasabing walang naganap na pag-angat ng
pamilya na nasa loob ng tinatawag na market
ekonomiya ng bansa. Nasa ibaba ang formula
basket. Ang market basket ay ginagamit din upang
upang makuha ang growth rate.
masukat ang antas ng pamumuhay ng mga
FORMULA: konsyumer.

GNI sa kasalukuyang taon - GNI sa nakaraang taon x FORMULA NG CPI:

100
Total weighted price ng kasalukuyang taon
GNI sa nakaraang taon X100
Total weighted price ng basehang taon
WEEK 4

IMPLASYON
FORMULA NG ANTAS NG IMPLASYON:
 patuloy na pagtaas ng pangkalahatang presyo
CPI ng kasulukuyang taon – CPI ng nagdaang taon
sa pamilihan. X100
 economic indicator upang maipakita ang CPI ng nagdaang taon
kalagayan ng isang bansa.

HYPERINFLATION
FORMULA NG PURCHASING POWER:
 presyo ay patuloy na tumataas bawat oras,
CPI ng batayang taon
araw at lingo X100
 Dahil sa napakataas na presyo ng bilihin at CPI ng kasalukuyang taon
pagbagsak ng halaga ng pera, kaunti na lamang
BATAYAN NG IMPLASYON
 Ang mga tao ay gumagamit ng mas maraming
salapi para makabili lamang ng ilang produkto;
 Ang halaga ng pamumuhay at tumaas;
 Mayroong patuloy na pagbabang halaga ng
salapi; at
 Ang mga presyo ng bilihin at tumataas.
CPI:
madalas maririnig sa mga negosyante ang pag-iwas sa
pagtataas ng sahod ng mga manggagawa dahil sa
epekto nito sa kabuuang presyo ng produksiyon.
Gayundin ang maaring mangyari kung tataas ang presyo
ng mga inputs o hilaw na materyales o sangkap sa
produksiyon. Ang karagdagang gastos sa mga ito ay
nakapagpapataas sa kabuuang presyo ng mga produkto
dahil hindi nanaisin ng prodyuser na pasanin ang bigat
ng pagbabago sa presyo ng produksiyon.

 nagpapakita sa pagbabago sa pangkalahatang

presyo ng mga bilihin mula sa batayang taon
hanggang sa kasalukuyang taon, sinusukat nito
ang mga pagbabago sa halaga ng pera.

DEPLASYON:

 pangkalahatang pagbaba ng presyo ng mga DAHILAN AT BUNGA NG IMPLASYON

bilihin sa pamilihan

URI NG IMPLASYON

I. DEMAND PULL

Nagaganap ang demand-pull inflation kapag

nagkakaroon ng paglaki sa paggasta ang sambahayan,
bahay-kalakal, pamahalaan at panlabas na sektor ngunit
ang pagtaas ng aggregate demand ay hindi katumbas ng
paglaki ng kabuuang produksyin. Dahil dito,
nagkakaroon ng shortage sa pamilihan kaya ang presyo
ng bilihin ay tumataas. Ayon sa pananaw ng mga
monetarist sa pangunguna ni Melton Friedman, isang
ekonomista na ginawaran ng Gawad Nobel noong 1976,
ang pagkakaroon ng labis na dami ng salapi sa
sirkulasyon ang isang dahilan kung bakit tumataas ang
EPEKTO NG IMPLASYON SA MGA MAMAMAYAN
demand. Dahil sobra ang salapi, Malaki ang
pagkakataon na patuloy na bibili ng maraming produkto
ang mamimili na magtutulak sa pagtaas ng presyo.

II. COST PUSH

Ang pagtaas ng mga gastusing pamproduksyon ay

siyang sanhi ng pagtaas ng presyo ng mga bilihin. Kung
ang salik ng produksiyon, halimbawa ay lakas paggawa,
ay magkaroon ng pagtaas sa sahod, maaari itong
makaapekto sa kabuuang presyo ng mga produktong
ginagawa. Maipapasa ng mga prodyuser ang pagtaas sa
halaga ng lakas paggawa sa mga mamimili. Kaya
 POSITIBONG EPEKTO: Hal., ang halaga ng pabahay, mga alahas at iba pa., at
tataas at ang mga may-ari nito ang makikinabang.
 Positibo ang epekto ng banayad na implasyon
sa Produksyon at Pangangalakal. Balance ng Kalakalan. Mayroong tatlong klase ng
balance sa kalakalan:
NEGATIBONG EPEKTO:
a. Ang deficit kung saan mas malaki ang import
 Negatibo ang epekto ng implasyon sa mga
kumpara sa exports.
mamamili, mga may pension at mga
b. Ang surplus kung saan ang import ay mas kaunti
nagpapautang.
sa export; at
 Negatibo ang epekto ng implasyon sa balanse
c. Ang balanseng kalakalan kung saan ang import ay
ng kalakalan.
parehas sa export.
i. Demand-pull inflation - sanhi ng napakataas na
demand ng isang produkto laban sa suplay nito. Tuwing may implasyon, sa punto ng import at
ii. Cost-push inflation - sanhi ng pagtaas ng gastusin sa exports, magkakaroon ng deficit sa balance of trade
produksiyon. batay sa larawan sa ibaba.
iii. Profit-push inflation - sanhi ng pagtatago ng mga
produkto ng mga prodyuser upang magkaroon ng
artipisyal na kakulangan sa produkto.
iv. Import-induced inflation - sanhi ng labis na
paggamit ng imported na produkto.
v. Currency inflation - sanhi ng labis na pagdami ng
suplay na pera sa sirkulasyon.
vi. Petrodollars inflation - sanhi ng labis na pagtaas ng
presyo ng mga produktong petrolyo.

MAY IBA’T-IBANG EPEKTO ANG IMPLASYON SA IBA’T-

IBANG ASPETO NG EKONOMIYA NG BANSA. ITO AY
ANG MGA SUMUSUNOD:

Produksyon/Pamumuhunan. Bilang resulta ng

implasyon, tataas ang kita ng mga prodyuser na siyang
magiging sanhi ng kanilang motibasyon para dagdagan
ang produksyon (Ayon sa Batas ng Supply, ang pagtaas
ng kita ang magiging sanhi sa pagtaas ng bilang ng
supply). Sa paglaki ng produksyon, ang pangangailagan
sa manggagawa. Sa ilang mga bansa, sinasadya ng
pamahalaan na gumawa ng banayad na implasyon (mild
inflation) upang hikayatin ang mga mangangalakal at
entreprenyur na mamuhunan pa ng mas malaki.
Distribusyon ng Kita. Magiging sanhi ng implasyon ang
mas malaking agwat sa distribusyon ng kita.
Makikinabang dito ang mga mangangalakal, mga
magsasaka, at iba pa.
Dahil sa ang Pilipinas ay may implasyon, Hindi
gugustuhing bumili ng Malaysia sa Pilipinas. Kung
kaya’t mas kaunti ang inilalabas nating produkto
papuntang Malaysia. Sa kabilang banda, Makikita ng
mga Pilipino na higit na mas mababa ang presyo ng
mga produktong galling sa Malaysia kung kaya’t ito
ang bibilhin nila kaya lolobo ang ating imports. Kapag
nangyari ito, mas lalaki ang imports sa exports at
haharap tayo sa isang deficit sa balanse ng kalakalan.

Pag-iimpok. Lahat ng mga inipon na may permanenting
halaga (fixed value) katulad ng mga deposito sa bangko,
mga seguro (insurance), mga naghuhulog sa bahay, sa
pagtaas ng presyo, ang kalakasan sa pagbili (purchasing
power) ay mawawala. Sa kabilang banda, ang mga
impok sa assets at mga real estate’s ay makikinabang.
EPEKTO SA PANLABAS NA HALAGA NG SALAPI -
Ayon kay Gustav Casell, kung may pagbaba sa
panloob na halaga ng salapi, ang panlabas na halaga
ng salapi ay bababa din. Ang panloob na halaga ng
salapi ay bababa dahil sa implasyon. Ang panlabas na
halaga ng salapi ay bababa din dahil naman
sa halaga ng palitan nito sa ibang salapi. Akalain ng ilang
mga taga-ibang bansa na mas mahal ang pagbili sa
salapi natin kaya’t mas bababa ang demand kumpara
dito. Ito ay magdudulot ng pagbaba ng halaga ng ating
salapi (sa panlabas na halaga nito). Ito ay tinatawag na
Purchasing Power Parity Theory.

WEEK 5

URI NG IMPLASYON

POSITIBO AT NEGATIBONG EPEKTO NG IMPLASYON

SOLUSYON SA IMPLASYON MONOPOLYO O KARTEL

-Dapat sugpuin at parusahan ang mga nasa likod ng

Monopolyo at kartel. Ang mga monopolista ang may
kakayahang kumontrol ng presyo ng produkto na siyang
nagpapabago sa presyo.

WEEK 6

PATAKARANG PISKAL

-tumutukoy sa pagbubuwis at paggastos ng pamahalaan

upang mapangasiwaan ang pambansang ekonomiya at
maiwasan ang matamlay na ekonomiya at overheated
economy
TIGHT MONEY POLICY
EXPANSIONARY FISCAL POLICY
-Malaki ang kinalaman ng pamahalaan tulad ng Bangko
Sentral ng Pilipinas na siyang may awtoridad sa
pagsasaayos ng suplay ng salapi ng bansa sa
pamamagitan ng pagpapatupad ng mataas na interes sa
mga pagpapautang upang mabawasan ang mga taong
gusting mangutang at pagtatakda ng reserve
requirements sa mga bangko. Ito ay takdang dami ng
nakadepositong pera na maiiwan sa bangko upang
kontorlin ang hawak nilang pera.

LINANGIN ANG LOKAL NA PAMILIHAN

-Ang pag-unlad ng lokal na industriya ay nakasalalay din

sa suporta ng pamahalaan. Bawasan ang pag import ng
mga produktong galing ibang bansa upang mas
tangkilikin ng mga tao ang produktong lokal o gawa sa
bansa. CONTRACTIONARY FISCAL POLICY

BIGYAN PRAYORIDAD ANG LOKAL NA PAMILIHAN

-Sa tulong ng gobyerno sa pagbibigay ng

subsidiya/pautang na mas mababa para sa mga
magsasaka at negosyante mas mabibigyan ng pansin
ang lokal na Industriya.

PAGKONTROL SA PAGPASOK NG DOLYAR O FOREIGN

CURRENCY

-Ang kakulangan sa pagpasok ng dolyar sa bansa ay

magdudulot ng pagbaba ng halaga ng piso na siyang
magpapataas sa presyo ng mga produkto.
PATAKARANG PISKAL AYON KAY – Case, Fair at Oster
2012
Tumutukoy sa behaviour ng pamahalaan patungkol sa
paggasta at pagbubuwis.
AYON NAMAN KAY – Balitao et. Al (2014)
Tumutukoy sa paggamit ng pamahalaan sa pagbubuwis
at paggasta upang mabago ang galaw ng ekonomiya
Ang pamahalaan ay may malaking papel na
ginagampanan upang mapanatilian ang kaayusan
ngekonomiya. Sa pamamagitan ng paggastos ng
pamahalaan mapapanatili nito ang patuloy na pag-ikot
ng kalakal/serbisyo at pera sa pambansang ekonomiya.
Makakatulong ang pamahalaan sa pamamagitan ng
pagbibigay ng karagdagang trabaho o mapanatili ang
bilang ng may trabaho sa bansa. Bunga nito ang bawat
isa ay mananatili na mayroong purchasing power o
kakayahan na bumili. Mapapatatag ang relasyon sa
pagitan ng sambahayan at bahay- kalakal na
magbubunga ng maayos na daloy ng produkto/serbisyo
at pera sa ating ekonomiya.
Batay sa usapan ng mga ekonomista sa unang pahina,
ang Patakarang Piskal ay may dalawang paraan na
ginagamit ng pamahalaan upang pangasiwaan ang
paggamit ng pondo nito bilang pangangalaga ng
ekonomiya ng bansa, ito ay ang Expansionary Fiscal
Policy at Contractionary Fiscal Policy
PAMBANSANG BADYET
• Isang plano kung paano tutugunan ng
pamahalaan ang mga gastusin nito.
• Naglalaman ito ng inaasahang kita at ipinakikita
rin kung paano gagastusin ang kitang ito.
• Naglalaman ng halaga ng salaping inaasahang
matatanggap ng pamahalaan sa isang takdang
taon.
• Kilala rin ito sa tawag na General
Appropriations Act (GAA)
ANU-ANO ANG MGA KINAKAILANGAN SA
PAGHAHANDA NG PAMBANSANG BADYET?
• Binibigyan ng pansin kung magkano ang
gagastusin sa programa ng pamahalaan tulad ng
depensa, edukasyon at kalusugan.
• Ang kabuuang gastusin ay maaring baguhin
upang mapataas o mapababa ang output ng
ekonomiya.
ANU – ANONG MGA SANGAY NG PAMAHALAAN ANG
NAMAMAHALA SA PAMBANSANG BADYET?
• Department of Finance (DOF)
• Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP)
• National Economic and Development Authority
(NEDA)
• Department of Budget and Management (DBM)
• Commission on Audit (COA)
PAANO BINUBUO ANG PAMBANSANG BADYET?

PAANO GINAGASTOS NG BAWAT AHENSYA NG

PAMAHALAAN ANG NAKALAANG BADYET PARA SA
KANILA AYON SA NATIONAL BUDGET?

- Ang Expenditure Program ay tumutukoy sa

pinakamataas na gastusing na kinakailangan upang
matugunan ang mga obligasyon at pananagutan ng
pamamahala sa loob ng isang taon. Binubuo ito ng
Current Operating Expenditures, Capital Outlays at Net
Lending

ANU – ANO ANG BUMUBUO SA PAMBANSANG

BADYET?

PINAGMUMULAN NG KITA NG PAMAHALAAN

-Malaki ang bahagi ng Revenue o kita ng pamahalaan ng

Pilipinas ay nagmumula sa mga buwis na binabayad ng
mga mamamayan. Bukod pa sa nakokolektang buwis
ang ilan pang napagkukuhanan nito ay mula sa interes
ng salaping nakadeposito sa Bangko Sentral ng Pilipinas,
mga kaloob at tulong mula sa mga dayuhang gobyerno
at mga pribadong institusyon, at mga kinita mula sa
pagbebenta nga ari-arian ng pamahalaan at mga
kompanyang pag-aari at kontrolado ng pamahalaan.

BUWIS

• Ang salapi na sapilitang kinukuha ng

pamahalaan sa mga mamamayan.
• Ito ay maaaring ipataw ng pamahalaan sa mga
ari-arian, tubo, kalakal o serbisyo.
• Ang buwis ay sakop ng kapangyarihan ng
pamahalaan.
LAYUNIN NG PAGBUBUWIS SALAPI – Ang anumang bagay na tinanggap na pamalit
ng mga produkto at serbisyo. Sa Pilipinas ang salapi ay
• Mapataas ang kita ng pamahalaan.
binubuo ng mga salapi sa sirkulasyon at mga salaping
• Pagpapatatag ng ekonomiya.
nakalagay sa mga bangko o ang tinatawag na demand
• Mapangalagaan ang industriyang panloob laban
deposit. Maliban sa gamit ng pagbili, ito rin ay
sa mga dayuhang kalakal.
itinuturing bilang isang unit of account.
• Gamit para sa tamang distribusyon ng kita.
• Regulasyon para sa tamang pagbili at KONSEPTO NG PATAKARANG PANANALAPI
pagkonsumo ng kalakal.
- Ang pamahalaan, sa pamamagitan ng Bangko Sentral
PAMANTAYAN NG PAGBUBUWIS AYON KAY ADAM ng Pilipinas ay nagtatakda ng mga pamamaraan upang
SMITH masigurong matatag ang ekonomiya, higit ang
pangkalahatang presyo. Ito ay bilang katiyakan na ang
• EQUITY - may equity sa pagbubuwis kung
mamamayan ay patuloy na magkaroon ng kakayahan na
parehong buwis ang ipinapataw sa mga
makabili at matugunan ang mga pangangailangan gamit
mamamayang nasa parehong kalagayan.
ang kanilang kinita mula sa pagtatrabaho. Ito ay
Makakatulong ito ng malaki upang mabawasan
pagkakataon na maisulong ang kalagayang pang-
ang malaking agwat (income gap) sa pagitan ng
ekonomiya at makapagbukas ng mas maraming
mahihirap at mayayamang mamamayan.
oportunidad sa mamamayan bunsod ng matatag na
• CERTAINTY - dapat ay tukoy ng mamamayan
pamamahala sa pananalapi ng bansa.
kung anong buwis ang dapat niyang bayaran,
halaga ng bawat bayaran, at paraan ng -Ang patakaran sa pananalapi ay isang sistemang
pagbayad. pinaiiral ng BSP upang makontrol ang supply ng salapi sa
• ECONOMY - Mawawalan ng saysay ang sirkulasyon. Kaugnay nito, ang BSP ay maaaring
pangungulekta ng buwis kung mas malaki pa ang magpatupad ng Expansionary o Contractionary Policy.
ginagastos ng pamahalaan sa proseso ng
pangungulekta kaysa aktwal na halaga ng
nalikom na buwis.
• CONVENIENCE - hindi dapat maging pabigat ang
pagbubuwis sa puntong makaaapektona ito sa
pangkalahatang operasyon ng pribadong
negosyo.

WEEK 7

PATAKARANG PANANALAPI
 I. Expansionary Money Policy - patakarang
pinaiiral ng pamahalaan na mahikayat ang mga
negosyante na palakihin o magbukas pa ng
Negosyo sa bansa. Binababa ng pamahalaan
ang interes ng kanyang pagpapautang kaya mas
maraming mamumuhunan ang mahihikayat na
humiram ng pera upang idagdag sa kanilang
Negosyo. Kapag umiral ang polisiyang ito, mas
marami ang malilikhang produkto at serbisyo
kung saan ay mapapataas ang demand para sa
sambahayan at bahay kalakal. Ang indikasyong
ito ay magpapasigla sa ekonomiya.
II. Contractionary Money Policy – patakarang
pinaiiral ang pamahalaan upang mabawasan
ang paggasta ng sambahayan at ng mga
namumuhunan. Sa pagbabawas ng puhunan,
mababawasan ang produksyon. Kasabay rin nito
ang pagbabawas ng sahod ng mga manggagawa
kaya naman and paggasta o demand ay
bumababa. Sa paraang ito ay bumababa ang
presyo at nagiging dahilan sa pagbagal ng
ekonomiya. Ang kalagayang ito ay ninanais din
ng pamahalaan upang mapabagal kung di
mapababa ang implasyon.
LAYUNIN AT PATAKARANG PANANALAPI
-Batay sa mandato nito, maaaring uriin ang mga layunin
ng BPS sa dalawa:
• Pagpapatatag ng presyo at paglago. Upang matupad
ang mga layuning ito, tinatarget ng BSP na magkaroon
ng mga tamang lebel ng suplay ng pera, ng tamang reyt
ng interes, at ng tamang reyt ng implasyon.
MGA TATANGNAN (Monetary Policy Handles) NG
PATAKARANG PANANALAPI
-tatangnan (handles) – ginagamit ng Bangko Sentral ng
Pilipinas upang makalikha ng pagbabago sa dami ng
money supply
• Reserve Requirement – isang paraan upang
makontrol ng bangko sentral ang suplay ng
salapi kung saan ang lahat ng bangko ay
inaatasang magtabi ng bahagi ng kanilang
deposito sa loob ng kanilang kaha (vault). Ang
salaping ito ay hindi maaaring gamitin o
ipahiram ng bangko. Paniguro ito ng bangko
sentral upang hindi masaid ang salaping nasa
kaha ng mga bangko upang matugunan ang
pangangailangan ng kanilang mga depositor
tulad ng withdrawal ng salapi.
• Discount Rate – ay ang interest na ipinapataw
ng bangko sentral sa mga pautang sa mga
bangko
• Open Market Operations— tumutukoy sa
pagbebenta at pagbili ng pamahalaan
ngsecurities sa isang open market. Isinasagawa
ito upang mapigil ang pagdami o pagkaunti ng
salapi sa pagkontrol ng bangko sentral sa dami
ng securities nito.
• open market – dahil ang pamilihan ng securities
ay nakabukas sa public auction
• auction – tumutukoy sa subasta na
nagpapataasan ng turingan sa presyo ng
ipinagbibili ang mga mamimili
• securities – ay mga substitute ng salapi (bonds
at treasury bills)
ANG MGA INSTITUSYON AT SEKTOR NG PANANALAPI
SEKTOR NG PANANALAPI – Kabilang dito ang mga
bangko at mga institusyon ng pananalapi na hindi
bangko pero may legal na kapangyarihang lumikha,
magkontrol, magpakalat at magpautang ng salapi
BANGKO SENTRAL NG PILIPINAS – Nilikha noong Hulyo
3, 1993 sa ilalim ng R.A. 7653 o New Central Bank Act na
nagpapatupad ng patakarang pananalapi sa Pilipinas
 Tinaguriang “Bangko ng mga bangko” sapagkat
may direktang kapangyarihan sa mga bangko,
taguan ng salapi ng mga bangko at
nagpapautang din sa mga bangko
 LAYUININ NG BSP
 Panatilihin ang katatagan ng presyo at ng
pananalapi sa bansa
 Pangalagaan ang PISO bilang opisyal na
salapi ng Pilipinas
 Kontrolin ang paglaki-pagliit ng kabuuang
pananalapi na maaring hadlang sa matatag
na pananalapi ng bansa
 GAWAIN NG BSP
 Nagtatago ng pondo ng pamahalaan
 Nagbibigay ng mga paying pinansyal sa
pamahalaan
 Gumagawa ng salapi
 Nagpapautang ng mga bangko
 Nangangasiwa ng reserbang dayuhan at
ginto
MGA URI NG BANGKO AT INSTITUSYON NG
PANANALAPI – Ang pangunahing Gawain ng mga
bangko ay tumanghgap ng depositing salapi mula sa
mga tao at magpautang ng puhunan sa mga
negosyanteng nangangailangan upangh makapagtayo o
magpatuloy ng kanilang Negosyo.
 Bangkong Komersyal – nangunguna pagdating
sa puhunan at ari-arian
 Bangko ng Pag-iimpok – Tumatanggap ng pag-
iimpok ng mga mamamayan at ipautang ito sa
mga namumuhunan upang magsimula ng
Negosyo
 Bangkong Rural – matatagpuan sa mga
lalawigan at bayan kung saan limitado ang
serbisyo.
ESPESYAL NA BANGKO
 Development bank of the philippines – Itinatag
ng pamahalaan upang magpautang sa mga
proyektong pangkaunlaran
 Land bank of the philippines – bangkong
katuwang sa programang agraryo sa bansa
 Al-amanah islamic investment bank of the
Philippines – itinatag bilang Philippine Amana
Bank noong 1973 na layuning pautanginang
mga mamamayan sa Mindanao
IBA PANG INSTITUSYON NG PANANALAPI
 Insurance Company –
 GSIS – Government Service Insurance
System para sa mga kawani ng
pamahalaan
 SSS – Social Security System para sa mga
naglilingkod sa pribadong sector.
 PHILHEALTH – health insurance
 BAHAY SANGLAAN - Nagpapautang ng mga
salapi ngunit may kolateral na alahas o
anumang bagay na makakatiyak sa pagbayad ng
utang
 MONEY CHANGER – Sila ang tagapagpalit ng
DAYUHANG salapi. Sila ay nasa ilalim ng Bangko
Sentral ng Pilipinas upang legal na makapagpalit
ng mga dayuhang salapi
 KOOPERATIBA – Ay isang Kapisanan na binubuo
na binubuo ng mga kasapi na may nagkakaisang
panlipunan o pangkabuhayang layunin. Para
maging ganap na lehitimo ang isang
kooperatiba, kailangang ito ay nakatala sa
Cooperative Development Authority.
 PAG-IBIG FUND - Pagtutulungan sa
Kinabukasan: Ikaw, Bangko, Industria at
Gobyerno
PANDAIGDIGANG BANGKO
– Itinatag upang matulungan sa pinansyal na
pangangailangan ang mga papaunlad at mahirap na
bansa
 Asian Development Bank
 International Monetary Fund
 World Bank
PATAKARANG PANANALAPI
a) Ang patakarang pananalapi ay
pinangangasiwaan ng Bangko Sentral ng
Pilipinas. Ito ang nagtatakda kung gaano karami
at kalian ilalabas ang Money Supply ng
Ekonomiya
b) May kinalaman sa pamamahala o
pagmamanipula ng supply ng salapi sa
ekonomiya
c) ginagamit upang mapatatatag ang pambansang
ekonomiya, inaasahan na maiimpluwensiyahan
ng salapi ang produksiyon at ang
pangkalahatang pagbabago ng presyo
d) tuon nito na maitakda ang dami ng salapi sa
sirkulasyon ng ekonomiya
e) hamon nito ang mapatatag ang mga
institusyong pinansyal
 money supply – ang salaping umiikot sa
ekonomiya (papel na pera, barya (coins),
pandepositong tseke (checking deposit)
 tight money policy – ang pagbabawas ng
money supply upang mabawasan ang labis
na paggasta at upang mabawasan ang
money supply.
 easy money policy – isinasagawa kapag
labis na matamlay ang ekonomiya bunga ng
kakulangan ng money supply. Layuning
nitong pasiglahin ang ekonomiya sa
pamamagitan ng pagdagdag ng money
supply.
f) Layunin at Patakarang Pananalapi - Batay sa
mandato nito, maaaring uriin ang mga layunin
ng BPS sa dalawa: Pagpapatatag ng presyo at
paglago.
 g) MGA TATANGNAN (Monetary Policy Handles) IV. maturity date o period – ang panahon ng
NG PATAKARANG PANANALAPI pagbabayad ng pagkakautang sa isang takdang
panahon
tatangnan (handles) – ginagamit ng Bangko Sentral
V. stocks – inilalarawan nito ang laki ng pagmamay-
ng Pilipinas upang makalikha ng pagbabago sa dami
ari ng isang indibidwal sa isnag bahay-kalakal.
ng money supply
VI. stock-holder – isang indibidwal na may stocks sa
I. Reserve Requirement – isang paraan upang isang bahay-kalakal; siya ay may bahagi sa tubo
makontrol ng bangko sentral ang suplay ng ng bahay-kalakal
salapi kung saan ang lahat ng bangko ay VII. dividend – ang tawag sa bahagi sa tubo bonds at
inaatasang magtabi ng bahagi ng kanilang stocks – dalawang uri ng pamumuhunan na
deposito sa loob ng kanilang kaha (vault). maaaring ibukas sa sambahayan
Ang salaping ito ay hindi maaaring gamitin o VIII. foreign investment – ang tawag sa
ipahiram ng bangko. Paniguro ito ng bangko pamumuhunan ng mga dayuhan
sentral upang hindi masaid ang salaping sa isang ekonomiya
nasa kaha ng mga bangko upang IX. foreign direct investment – ang pangmatagalan
matugunan ang pangangailangan ng na pamumuhunan ng mga dayuhan sa isang
kanilang mga depositor tulad ng withdrawal ekonomiya
ng salapi. X. foreign portfolio investment – ang panandaliang
II. Discount Rate – ay ang interest na pamumuhunan sa isang ekonomiya
ipinapataw ng bangko sentral sa mga
pautang sa mga bangko
III. Open Market Operations — tumutukoy sa
pagbebenta at pagbili ng pamahalaan ng
securities sa isang open market.
Isinasagawa ito upang mapigil ang pagdami
o pagkaunti ng salapi sa pagkontrol ng
bangko sentral sa dami ng securities nito.
IV. open market – dahil ang pamilihan ng
securities ay nakabukas sa public auction
V. auction – tumutukoy sa subasta na
nagpapataasan ng turingan sa presyo ng
ipinagbibili ang mga mamimili
VI. securities – ay mga substitute ng salapi
(bonds at treasury bills)

h) SALAPI, PAG-IIMPOK, PAMUMUHUNAN

-Ang sektor ng pananalapi ay binubuo ng mga nag-

iimpok at namumuhunan. Halimbawa nito ay ang mga
bangko, kooperatiba, insurance company,pawnshop, at
stock market

I. asset – ay anumang ari-arian na may

ekonomikong halaga (lupa, pabrika, salapi o
bonds)
II. bonds – ay piraso ng papel na nagpapatunay na
may pagkakautang ang bahay-kalakal o
pamahalaan
III. salapi – ay ginagamit na puhunan ng bahay-
kalakal o pamahalaan