PRODUKSIYON

Aralin 3
ANO ANG PRODUKSYON?

 Paglikha ng kalakal o serbisyo na

tumutugon sa mga pangangailangan at
kagustuhan ng tao.
 Proseso kung saan pinagsasama ang mga
salik ng produksyon (input) upang mabuo
ang isang produkto (output).
 MGA SALIK NG PRODUKSIYON (INPUT)

 Tumutukoy sa mga sangkap sa paggawa ng isang kalakal.

Hindi mabubuo ang isang kalakal kung wala ang kahit isa
sa mga ito.
Lupa
Manggagawa
Produkto
Kapital
Entreprenyur
 LUPA BILANG SALIK NG PRODUKSIYON

 Lahat ng bagay na may pakinabang sa tao na mula sa

kalikasan.
 Sa ekonomiks, ang lupa ay hindi lamang tumutukoy
sa tinataniman ng mga magsasaka o pinagtatayuan
ng bahay.
 Kasama rin dito ang lahat ng yamang likas sa ibabaw
at ilalim nito, pati ang mga yamang tubig, yamang
mineral, at yamang gubat.
LUPA BILANG SALIK NG PRODUKSIYON

 Hindi tulad ng ibang salik, ang lupa ay may

naiibang katangian sapagkat ito ay fixed o
takda ang bilang.
 Samakatuwid, ang wastong paggamit ng
lupa ay mahalaga. Malaki man o maliit ang
sukat nito, kailangang tiyakin ang
pagkakaroon ng produktibong paggamit.
PAGGAWA BILANG SALIK NG PRODUKSYON

 Ang mga likas na yaman at mga hilaw na

sangkap ay hindi magiging
kapakipakinabang kung hindi gagamitin at
gagawing produkto.
 Nangangahulugan ito na kailangan ang mga
manggagawa sa transpormasyon ng mga
hilaw na materyales sa pagbuo ng tapos na
produkto o serbisyo.
PAGGAWA BILANG SALIK NG
PRODUKSYON

 Ang lakas-paggawa ay tumutukoy sa

kakayahan ng tao sa produksyon ng
kalakal o serbisyo.
 May dalawang uri ang lakas-paggawa: ang
white-collar job at blue-collar job.
 PAGGAWA BILANG SALIK NG
PRODUKSYON
 Mga Uri ng Lakas-Paggawa
1. White-Collar Job - mga manggagawang may kakayahang
mental. Mas ginagamit ang kakayahang mental kaysa sa
lakas ng katawan sa paggawa. Halimbawa nito ay ang
mga doktor, abogado, inhinyero, at iba pa.
2. Blue-Collar Job - mga manggagawang may kakayahang
pisikal. Mas ginagamit nila ang lakas ng katawan kaysa sa
isip sa paggawa. Halimbawa nito ang mga karpintero,
drayber, magsasaka, at iba pa.
 MANGGAGAWA AYON SA KANILANG URI
1. May kasanayan o Skilled Worker – kabilang dito ang mga
manggagawang nakatapos sa isang kursong bokasyonal o
teknikal.
2. May kaunting kasanayan o Semi-skilled Worker – kabilang ang
mga may kaalaman na hindi man galing sa isang kursong
bokasyonal o teknikal ay madali namang matutuhan sa
pamamagitan ng pagsunod sa mga instruksiyon.
3. Walang kasanayan o Unskilled o non-skilled worker – paggawang
hindi nangangailangan ng kasanayan at lakas lamang ng katawan
at natural na sipag ang kailangan.
PAGGAWA BILANG SALIK NG
PRODUKSYON
 Sahod o sweldo ang tawag sa pakinabang ng
manggagawa sa ipinagkaloob na paglilingkod.
 Ang mga manggagawa ay may malaking
ginagampanan sa ating pang araw-araw na
pamumuhay sapagkat ang kanilang paggawa
ng produkto at serbisyo ang tumutustos sa
ating pangangailangan.
KAPITAL BILANG SALIK NG PRODUKSYON

 Ang kapital ay tumutukoy sa kalakal na

nakalilikha ng iba pang produkto o mga
bagay na gawa ng tao na ginagamit sa
paglikha ng mga kalakal at paglilingkod.
 Mas magiging mabilis ang paggawa kung
may mga makinarya o kasangkapang
gagamitin ang mga manggagawa.
KAPITAL BILANG SALIK NG PRODUKSYON

A. Uri ng Kapital ayon sa Pagpapalit Anyo

1. Circulating Capital – kapital na mabilis
magpalit-anyo at mabilis maubos (hal.
langis, kuryente, asukal).
2. Fixed Capital – kapital na hindi mabilis
magpalit ng anyo at matagal ang gamit
(hal. gusali, makinarya, sasakyan).
 KAPITAL BILANG SALIK NG PRODUKSYON
B. Mga Anyo ng Kapital
1. Materyal na Kapital
a. Estrukturang Hindi Pambahay – binubuo ng mga estruktura o
gusali na pinagganapan ng produksiyon tulad ng opisina, pabrika,
at planta.
b. Kagamitang Pangmatagalan – mga kagamitan tulad ng mga
makinarya at sasakyan.
c. Estrukturang Pantahanan – binubuo ng appliances tulad ng
telebisyon, upuan, electric fan, at iba pa.
d. Imbentaryo ng Input at Output (stocks) – mga stock na
kagamitang ginagamit sa produksiyon.
KAPITAL BILANG SALIK NG PRODUKSYON

B. Mga Anyo ng Kapital

2. Panlipunang Kapital
a. Impraestruktura na nagbibigay ng
serbisyo sa publiko tulad ng tulay,
kalsada, at riles ng tren.
b. Serbisyong ipinagkakaloob ng
pamahalaan tulad ng pulis, bumbero, at
munisipyo.
KAPITAL BILANG SALIK NG PRODUKSYON

B. Mga Anyo ng Kapital

3. Hindi Materyal na Kapital
Mga bagay na hindi material na ginagamit
upang lalong mapagbuti ang produksiyon.
Halimbawa nito ay ang mga anunsiyo,
seminars, research, at makabagong
teknolohiya.
KAPITAL BILANG SALIK NG PRODUKSYON

C. Uri ng capital Batay sa Gamit Nito

1. Free Capital – maaaring magamit ayon sa
kagustuhan ng mga negosyante tulad ng
tubig at appliances.
2. Specialized Capital – may takdang gamit
at hindi maaaring gamitin sa ibang bagay
tulad ng makinang panahi, aircon, at iba
pa.
KAPITAL BILANG SALIK NG PRODUKSYON

 Ang mga kagamitang ito na gawa ng tao

ay ginagamit sa paglikha ng panibagong
kalakal ay isang halimbawa ng kapital.
 Ang kapital ay maaari ding iugnay sa salapi
at imprastraktura tulad ng mga gusali,
kalsada, tulay pati na ang mga sasakyan.
KAPITAL BILANG SALIK NG PRODUKSYON

 Ang pagsulong ng ekonomiya ng isang bansa ay

hindi lamang nakadepende sa lupa at lakas-
paggawa.
 Ayon sa artikulo ni Edward F. Denison na may
pamagat na “The Contribution of Capital to
Economic Growth” (1962), ang kapital ay isa sa
mga salik sa pagtamo ng pagsulong ng isang
bansa.
KAPITAL BILANG SALIK NG PRODUKSYON

 Sa makabagong ekonomiya,
nangangailangan ang mga bansa na
mangalap ng malaking kapital upang
makamtan ang pagsulong.
 Ang kabayaran sa paggamit ng kapital sa
proseso ng produksyon ay tinatawag na
interes.
ENTREPRENYUR BILANG SALIK NG
PRODUKSYON
 Katangian ng Matagumpay na Entreprenyur:
a. Kakayahan sa pangangasiwa ng negosyo.
b. Matalas na pakiramdam hinggil sa
pagbabago sa pamilihan.
c. May lakas ng loob na humarap at
makipagsapalaran sa kahihinatnan ng
negosyo.
KAHULUGAN AT SALIK NG PRODUKSYON
- YOUTUBE
 ANTAS NG PRODUKSYON
(STAGES OF PRODUCTION)
 Ang produksyon ng kahit na anong kalakal ay
dumadaan sa sa iba’t ibang antas:
1. Primary stage – pagkalap ng mga hilaw na
sangkap (raw materials)
2. Secondary Stage – pagproproseso ng hilaw na
sangkap (refining process)
3. Finishing Stage – pagsasa-ayos ng mga tapos na
produkto (packaging, labeling and distribution)
para mapakinabangan ng tao.
HTTPS://
WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=4G5LCVUCWA
G&LIST=PLLGQOEZ346ZPCQNMLSDKQR0KPJU
RZ5RJO&INDEX=36
MGA SAMAHANG PANGNEGOSYO

 Ang pagnenegosyo ay isang gawaing panmg-

ekonomiya na may layuning tumubo o kumita.
 Ito ang pag-aalok ng kalakal o serbisyo kapalit
ng isang tiyak na halaga upang magtamo ang
nag-aalok ng tubo o kita.
 Negosyante ang tawag sa nagmamay-ari at
nangangasiwa ng negosyo.
 Uri ng Pagnenegosyo

Batay sa Batay sa Puhunan Batay sa

nagmamay-ari Operasyon

Isahang Micro-Business Pagmamanupaktura

Pagmamay-ari
Small Scale Serbisyo
Sosyohan

Korporasyon Medium Scale Pagtitinginan

Kooperatiba Large Scale Distribusyon

 Positibong Negatibong
Katangian Katangian
Isahang Pagmamay- • Madaling itatag. • Maraming
ari (Sole • Ang may-ari ang kailangan sa
Proprietorship) gumagawa ng panig ng may-ari:
lahat ng oras, atensiyon,
desisyon. at pananalapi.
• Nakasalalay ang
paglago sa
kakayahang
pinansiyal ng
may-ari.
 Positibong Katangian Negatibong
Katangian
Sosyohan • Madaling itatag. • Maaaring hindi
(Partnership) • Mayroong check and magkasundo ang
Hindi bababa sa balancesa magkasosyo, magkasosyo at
dalawa ang kaya naiiwasan ang mabuwag ang
pang-aabuso. negosyo.
magkasosyo • Magkasamang haharap • Kalimitan, ang
ang magkasosyo sa panangutan ng
mga problema ng kasosyo ay hindi
negosyo maging sa limitado sa
pananagana o kanyang nilaan na
pagkalugi nito. puhunan.
 Positibong Katangian Negatibong
Katangian
Korporasyon • Malaki ang oportunidad • Komplikado ang
sa paglago. pagtatayo.
Hindi bababa sa • Ang pananagutan ng • Limitado ang
lima ang shareholder ay limitado impluwensiya ng
sa kanyang inilagak na bawat stockholder
magkakasama puhunan (limited sa management.
liability.) • Maaaring
• Mayroong propesyunal magkaroon ng
na pamamalakad. burukrasya o
• Kadalasang matatag at pamahalaan ng
mahirap mabuwag. iilang tao.
 Positibong Katangian Negatibong
Katangian
Kooperatiba • Ang pananagutan ng • Lahat ng kasapi ay
shareholder ay limitado hinihingan ng
sa kanyang inilagak na partisipasyon sa
Maraming tao puhunan (limited
ang kasali. pagpapasya na
liability.) maaaring maging
• Higit na maraming matagal at
miyembro ang mabagal.
makasasali at
makikinabang.
• Maaaring kumuha ng
professional manager
para mamahala.
 Puhunan Bilang ng
Kawani
Micro- 3 milyong piso 1-9 na miyembro
Business pababa
Small Scale 3-15 milyong piso 10-99
manggagawa
Medium Scale 15-100 milyong piso 100-199
manggagawa
Large Scale 100 milyong piso 200 o higit pang
pataas mangaggawa
PRODUCTION FUNCTION

 Ang production function ay isang graph o

mathematical equation na naglalarawan sa
ugnayan ng mga input o sangkap ng prduksiyon
sa mga output o mga nagawang produkto, na
kung ano ang input, nakadepende rito ang
kalidad o kantidad ng malilikhang produkto o
output.
PRODUCTION FUNCTION

Uri ng Input o Sangkap

sa Produksiyon

Fixed Input Variable Input

Sangkap sa produksiyon Sangkap ng produksiyon
na hindi madaling na madaling baguhin ang
dagdagan o bawasan bilang o dami
PRODUCTION FUNCTION

Market Period o
Panahon ng Produksiyon

Short Run Market Period

Long Run Market Period
Parehong may mga
Lahat ng sangkap ay
sangkap na fixed at
variable
variable
 SA PAGKOMPYUT NG PRODUCTION FUNCTION,
ITO ANG MGA SUMUSUNOD NA PORMULA:
Total Product o Quantity (TP o Q) – tumutukoy sa kabuuang produksiyon kapag
sinunod ang pormulang:
TP = AP x VI

Avergage Product (AP) – tumutukoy sa kabuuang produksiyon ng bawat variable

input na may pormulang:
AP = TP
VI

Marginal Product (MP) – tumutukoy sa karagdagang input na nalilikha sa bawat

karagdagang variable input na may pormulang:
MP = TP2 – VP1
VI2 – VI1
 HALAGA NG PRODUKSYON
(COST OF PRODUCTION)

 Tumutukoy sa halagang
ginagastos upang makalikha
ng kalakal.
 Ang halaga ng produksyon
ang nagiging batayan sa
pagtatakda ng presyo ng
isang kalakal.
 URI NG HALAGA NG PRODUKSYON
 Fixed Cost (FC) – mga gastusin na hindi nagbabago kahit mataas o
walang produksyon (hal. fire insurance, interest ng utang, upa sa
gusali).
 Variable Cost (VC) – mga gastusin na nagbabago habang tumataas
ang produksyon (hal. kuryente, office supplies, pasahod sa mga
manggagawa).
 Total Cost (TC) – kabuuang gastusin ng produksyon. Ito ang
nagiging batayan ng presyo ng kalakal
TC = FC + VC
 MARGINAL COST

 Ito ay tumutukoy sa karagdagang gastos-pamproduksyon

sa paglikha ng dagdag na yunit ng produkto o serbisyo.
 MC = TC2-TC1
Q2 –Q1

= -200-160
3-2

= 40
1
200 40
= 40
PAANO NAKUHA ANG ANG MARGINAL
COST (MC) NA 8O?
Formula:
MC = TC2 – TC1
Q2 – Q1
MC = 130 – 50
1–0
MC = 8O
1
MC = 8O
MGA SALIK NG PRODUKSIYON

Ang produksyon ang tumutugon sa

ating pangangailangan.
Kung walang produksyon ay wala rin
tayong produkto at serbisyo na
ikokonsumo.
MGA SALIK NG PRODUKSIYON

 Ang mga salik na lupa, paggawa, kapital,

at entrepreneurship ay may malaking
bahaging ginagampanan sa prosesong ito.
 Kapag ang mga salik na ito ay nag ugnay-
ugnay, ito ay magdudulot ng mga
produkto at serbisyo na tutugon sa ating
pang araw-araw na pangangailangan.
ASYNCHRONOUS
ACTIVITY:
1. Sagutan
ang Tibay 200 40
Kaalaman
at
Kasanayan 6 50 320
sa mga 7 50 360
pahinang Formula: Formula:
121-123. MC = TC2 – TC1 TC = FC + VC
Q2 – Q1