Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

STUDENT: Julijana Trifković Sarajevo, 14.11.2012. godine

Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

Naziv, kolibaciloza, se odnosi na sistemsku infekciju koju uzrokuje u cjelosti ili

djelomično avian pathogenic Escherichia coli (APEC).
Uključuje:
• E. Coli septicemia,
• Avian coli granuloma (Hjarre’s disease),
• Airsacculitis (CRD),
• “Swollen head syndrome” (SHS),
• Venereal colibacillosis (akutni vaginitis),
• Celulitis aviarum (koliformni celulitis),
• Peritonitis,
• Salpingitis,
• Orchitis,
• Osteomyelitis/synovitis (turkey osteomyelitis complex),
• Panoftalmitis,
• Omfalitis/yolk sac infection i
• Enteritis.
Sojevi E.coli koji uzrokuju bolest van intestinalnog trakta bilo koje vrste žvotinja
dijele zajedničke osobine i nazvani su extraintestinal pathogenic Escherichia coli
(ExPEC).
Većina APEC su ExPEC i dijele karakteristike sa ExPEC koja se javlja kod sisara.
 EKONOMSKI ZNAČAJ

• U svim svojim formama odgovorna za velike ekonomske gubitke.

• Švajcarska- 43% brojlera posle klanja imaju lezije koje upućuju na
koliseptikemiju ili kolibacilozu.
• Jordan- iz 88.2% pilića sa aerosakulitisom izolovana E. Coli
• Grčka (1992.-2001.)- najfrekventnija respiratorna bolest
• Belgija- APEC infekcije proglašene glavnim faktorom peradarskih
infekcija.
• Istočna Flandrija (1997.-2000.)- podaci iz regionalne laboratorije,
APEC infekcija je bila prisutna 17,7%, 38,6% odnosno 26,9%
ispitivanih, bolesnih i zdravih, brojlera.
• ExPEC kod ljudi- milioni dolara na liječenje i zbrinjavanje, hiljade
mrtvih godišnje.
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

ZNAČAJ U JAVNOM ZDRAVSTVU

• Većina APEC izoliranih iz peradi- patogeni samo za ptice.

• Escherichia coli O157:H7 ( shiga toxin)

• Golubovi- shiga toxin producing E. coli (STEC), sto prestavlja potencijalni rizik za ljudsko
zdravlje
• STEC proizvodi Stx1, Stx2 i Stx2alfa, koji se smatra specifičnim za golubove
• Shiga toxin producing enterochemoragic E.coli O128 je izolovana iz 11-mjesečnog djeteta i 5
golubova u istom području.
• aviani sojevi potencijalni izvor gena i plazmida koji kodiraju antimikrobnu rezistenciju i faktore
virulence
• APEC obično razmjenjuju multiple faktore virulence koje su uobičajeno nađene u humanoj
uropatogenoj E. coli
• Svježi prozivodi ćurki, u veleprodajama bili su frekventno kontaminirani sa E. coli koja je
zadržala virulenciju i antimikrobnu rezistenciju.
• Otkriće u nedavnoj studiji (L.Nolan), da su većina E.coli izolata iz povučenih produkata od
peradi, bila ustvari izloati APEC, a manjina komensalna E. coli.

… imaju sličnost sa uropatogenim sojevima kod ljudi, što ukazuje na to da organizmi

koji uzrokuju infekcije urinarnog trakta ljudi mogu dolaziti iz kontaminiranoh mesa peradi .
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

• Lignieres-a 1894. godine

• Prvi opis koliseptikemije 1907. godine -na pilićima uginulim od cholera-like
disease tokom transporta.
• Zaključeno je da „ Bacterium (Escherichia) coli may, under certain
conditions, take an anillity to leave the intestines, become virulent,
and cause a septicemia in hens, especially if their resistance has been
weakend by hunger, thirst, cold, or lack of good ventilation”.
• 1938. godine, pullorum-like disease, je izazvala gubitak 15-40 % pilića
starosti do 10 dana. Pilići su imali perikarditis, perihepatitis i bijele tačke na
jetri. E. coli je bila izolovana iz tkiva, a slaba inkubacija koja rezultira slabim
pilićima je predstavljena kao razlog tadašnje infekcije.
• Između 1938 i 1965, koligranulom ( Hjarre’s disease) i uloga E. coli u nizu
lezija ukljucujuci bolest zracnih vreca, artritis, platnarni apscesi
(bumblefoot), omfalitis, panoftalmitis, peritonitis i saplingitis su identifikovani
i opisani.
• Prisustvo Escherichiae coli u jajima i E. coli infekcija, kao posledica
vakcinacije virusne infekcije, je takođe dokumentovano.
 Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II
ETIOLOGIJA
• Fam: Enterobacteriaceae
Rod: Escherichia
Vrsta: E.coli
• Bacterium (Bacillus) coli commune
• Castellani-a i Chalmers 1919.
godine u čast Theobald
Escherichu
• G- asporogeni bacil, 2-3x0,6 μm
• Raste aerobno i anaerobno
• 18-44 °C
• Fermentira UGH proitvodeći gas
• somatski “O” - LPS, termostabilan
173 serotipa
• kapsularni “K” – (virulenca)
54 K antigena
• flagelarni “H” –(patogenost) termolabilan
53 H antigena
• pilusni “F” – adherencija
17 F antigena
• Najčešće zastupljeni: O1, O2, O35, O78
• Sorbitol-Mac/Conkey agar- za
razlikovanje E.coli O157:H7 od drugih jer
ona ne fermentira sorbitol
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

• E. coli ima kosmopolitsku rasprostranjenost

• U intestinalnom traktu peradi u koncentraciji do 10 miliona E.coli/g crijevnog sadržaja
• Pilići: 10-15% intestinalnih koliforma moze pripadati potencijalno patogenim serotipovima.
• Transmisija putem jaja patogene e coli je uobicajena i može biti odgovorna za visok mortalitet.
• Fluoroquinolone-resistant E. coli vertikalnim prenosom sa klinički normalnih primjeraka je
uzrokovala visok mortalitet pilića.
• Patogeni koliformi su učestaliji u crijevima novoizleženih pilića nego u jajima iz kojih su se izlegli,
• Najvažniji izvor infekcije jajeta izgleda da je fekalna kontaminacija površine istog sa posljedičnom
penetracijom ljuske i membrana.
• Koliformne bakterije mogu se naći u gnijezdu i feklijama
• Prašina u nastanbama moze sadržavati 100 000- 1000 000 E. coli/g.
• Prisutna u vazduhu u farmama pa cak i do 20 m van famre.
• Glodari cesto nose patogene, jer je intestinalni trakt misa pogodan okolis za transfer gena sa
rezistentnih na arezistentne sojeve. Izloženost miševa antibioticima ubrzava proces.
• Patogeni serotipovi se mogu unijeti u jato kontaminiranom vodom, tako da prisustvo E. coli u vodi
za piće ukazuje na fekalnu kontaminaciju i može služiti kao indikator moguće fekalno-oralne
transmisije.
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

• Pored virulence uzročnika, prijemčivost domaćina je gotovo jednak ili veća faktor
u pojavljivanja kolibaciloze.
• Naravno, zdrave ptice sa netaknutim imunitetom su izvanredno otporne na
prirodnu izloženost E. coli uključujući i virulentne sojeve.
• Infekcija se javlja uslijed:
- oštećenja kožne ili mukozne barijere (rane, oštećenja mukoze uslijed virusnih,
parazitarnih i drugih bakterijskih infekcija)
- pada monocitno-fagocitnog sistema (virusne infekcije, toksini, nutritivni deficit),
- imunosupresije (virusne infekcije, toksini),
- izloženosti stresu (prenaseljene farme, transport, itd,...,)

Efektivna kontrola kolibaciloze zavisi na identifikaciji i eliminaciji predisponirajućih

faktora bolesti.
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

• Vrijeme od infekcije do pojave

kliničkih znakova varira zavisno od
tipa bolesti koji će prozivesti
APEC.

• Inkubacioni period je kratak,

uopšteno traje 1-3 dana u
eksperimentalnim studijama gdje
su ptice izložene visokom broju
virulentnih sojeva.

• Na terenu je uobicajnije naci

koliseptikemiju 5-7 dana nakon
infekcije sa predisponirajućim
faktorom poput Infective
Bronchitis Virus pilića ili
Hemoragic enteritis Virus ćurki.
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

• Variraju od inaparentnih do onih koji ukazuju na smrtni ishod, opet zavisno o

tipu bolesti.
• Za koliformni celulitis je tipično da se ne može otkriti sve dok jedinke ne krenu
u obradu
• Artritis,hromost- vidljiv je smanjen rast, oboljele ptice ispod normalnih okvira
mase za tu dob i mogu se naći u ćoškovima, ispod hranilica i pojilica. Mogu biti
žrtve kanibalizma.
• Kad su zglobovi i noge zahvaćene procesom, jedinke se kreću sa
karakterističnim „hopping motion” tj. prebacuju težinu sa boelsnog dijela, dok
kod obostranih promjena u nogama ne mogu ni hodati ni stajati.
• Kad je torakolumbalni dio kičme pogođen, te jedinke će sjediti na repu i
skočnim zglobovima sa stopama odignutm od zemlje.
• One sa hroničnom hromošću imaju izmet na perju abdomena.
• Feces je zelen sa bijelim do žućkastim uratima kao rezultat anoreksije i
dehidratacije.
• Mlade jedinke sa omfalitisom i inficiranom žumanjčanom kesom takođe mogu
imati smetnje u kretanju zbog abdominalne distenzije koja remeti ravnotežu.
• Jedinke sa koliseptikemijom su često na umoru, ne jedu i jato uopšteno je
neaktivno. Teško bolesne individue ne reaguju na prilazak čovjeka, ne raguju
na stimuluse, lako se hvataju u ruku. Sjede sa očima zatvorenim, opuštene
glave, vrata i krila.
• Dehidratacija je vidljiva po tamnoj koži koja je posebno vidljiva na nogama.
• Zavise od tipa bolesti
koju je izazvala E.coli
• Mortalitet u toku dana
ukazuje na jako
izbijanje bolesti nego
kad su jedinke nađene
mrtve ujutro.
• U jatima sa visoko
virulentnom
koliseptikemijom,
često je moguće vidjeti
kako se jedinka
razbolijeva i ugiba
nakon nekoliko sati.

• U blago pogođenim jatima uobicajeno

je da je ono klinički normalno kad se
ispituje tokom dana, ali ima određen
broj mrtvih sledeće jutro.
• Ovakva slika je tipična za nosilje i
uzgajivači jata imaju iskustva sa
pojavom salpingitis/peritonitisa.
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

KOLIFORMNI OMFALITIS
(Yolk sacc infection)
• Infekcija slijedi zbog kontaminacije nezaliječenog umbilikusa sa APEC.
• Fekalna kontaminacija jaja se uzima kao najvažniji izvor infekcije.
• Bakterija može biti stečena IN OVO ako kokoška ima ooforitis ili salpingitis
ili zbog kontaminacije tokom artificijalne inseminacije.
• Incidenca ptica sa omfalitisom raste nakon izleganja i opada nakon 6 dana
sa povremenim gubitkom pilica sledece 3 sedmice
• Deset MO serotipa O1a:K1:H7 izaziva 100 % mortalitet kod jednodnevnog
pileta.
• Žumanjčana kesa je tipično distenzirana jer žumance nije apsorbovano i
inflamatorni produkti su prisutni, abnormalne je boje, konzistencije i mirisa,
a može sadržavati vidljivi eksudat. Krvni sudovi žumanjčane kese
prominiraju. Pilići ili purići sa inficiranom žum. kesom koji žive duže od 4
dana mogu imati perikarditis ili perihepatitis, uključujući sistemsko širenje
MO iz žumanjčane kese.
• Otok, crvenilo, čak i mali abscesi, karakteristični su za akutnu upalu pupka.
• Abdomen je distenziran i krvni sudovi su hiperemični. U teškim slučajevima
koža i tkiva ispod nje podliježu lizi i postaju mokra i prljava. Obično se
ovakve ptice nazivaju kašastim.
Slika 1. Omphalitis (infekcija pupka) – karakteristično crvenilo i edem
tkiva u pupčanoj regiji
Usporena apsorpcija žumanjčane kese je preduslov za E. coli infekcije i
peritonitis.
 U kasnijoj fazi infekcije, sadržaj žumanceta izaziva truljenje i nekrotične
procesa u peritonealnoj šupljinu. Abdomen je napuhan.Cijeli trbušni zid je
pogođen vlažnom gangrenom (maceracija).
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

CELULITIS AVIARUM
• Takođe oblik kolipatogenog oboljenja u formi hroničnog
inflamatornog kožnog oboljenja.
• Proces je lokalizovan između butina, kloake i medijalne
linije brojlera.
• Lokalizovana infekcija će uopšteno rezultirati povišenom
tjelesnom temperaturom i blažim kliničkim znacima.
• Za koliformni celulitis je tipično da se ne može otkriti do
kad ne krenu u obradu.
• Najčešći izolati E. Coli su sojevi O1, O2 i O78.
• Ono što doprinosi izbijanju bolesti je loša prostirka,
prenaseljenost,...
U nekim slučajevima kod odraslih jedinki, u regiji glave, mogu se otkriti
potkožne mase gustog serofibrinoznog eksudata uslijed lokalne E. coli
infekcije.
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

SINDROM OTEČENE GLAVE

(SHS)
• Ovaj tip bolesti karakteriše edematozni otok oko očiju brojlera,
roditelja brojlera i komercijalnih nosilja.
• Prisutni su želatinozni edemi na koži lica i periorbitalnim sinusima. U
konjuktivalnoj vreći je prisutan kazeozni eksudat , takođe i u
lakrimalnoj žlijezdi kao i subkutanom tkivu lica.
• Neki virusi predisponiraju E. coli infekciju i uzrokuju sindrom, tako da
nakon infekcija ovakvim virusima, iz lezija može biti izolovana E coli.
• Adhesin faktori prisutni u SHS sindromu E.coli izolata, uključuju tip 1
u 94 % slucajeva i P fimbrie u 28 %.
• P-fimbrijalni adhezin faktor se pojavljuje učestalije u SHS izolatima
za razliku od izolata iz slučajeva salpingitisa, omfalitisa ili
respiratorne bolesti.
• Jedinstveni shiga toksin VT2y,za koji se pretpostavlja da je uključen
u patogenezu ove bolesti, uvelikom procentu je identifikovan u SHS
E. coli izolatima.
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

ENTERITIS i DIJAREJA
• Enteriris je uobicajen kod e coli infekcija u sisara, ali se msatra rijetkim kod
peradi.
• Dijareja može nastati infekcijom sa: ETEC (enterotoksikogena E.coli ),
EHEC(enterohemoragična E.coli ), EPEC(enteropatogena E.coli) i EIEC
(enteroinvazivna E.coli).
• EHEC i EPEC sojevi su tzv attaching and effacing E. Coli AEEC , ali kod
peradi je malo izučena osim komensalnih sojeva koji služe za komparaciju
sa APEC.
• Prirodna infekcija sa AEEC ili prisustvo eae gena zabiljezeno je kod pilića,
ćurki, golubova, patki, psitacina i drugih avijarnih vrsta.
• Infektivni burzitis ili adenovirus infekcije se smatraju predisponirajućim
faktorom za AEEC infekciju.
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

VENEREALNA KOLIBACILOZA
(VAGINITIS ACUTA)
• Je akutna i često fatalna bolest koja pogađa ćurke za repordukciju,
tj. repro jata, ubrzo nakon osjemenjivanja.
• Ostećenje himena kod mladih ćurki može dovesti do teške
lokalizovane E. coli infekcije karakterizovanom vaginitisom,
kloakalnim i intestinalnim porlapsusom, peritonitisom,
slepljivanjem jaja.
• Zahvaćena mukoza je zadebljana, ulceriralna i prekrivena
difteričnim kazeo-nekrotičnim membranama što izaziva opstrukciju
nižih partija repro trakta.
• Gornji ovidukt je i makroskopski i histološki normalan.
• Jata mogu razviti mortalitet i do 8%, produkcija jaja smanjena i
povećan broj jaja manje veličine.
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

KOLIFORMNI SALPINGITIS/
PERITONITIS/SALPINGOPERITONITIS (odrasli)

• Infekcija nastaje kada E.coli dođe ascedentno u ovidukt, dakle iz kloake.

• Mukozne infekcije sa virusima, npr. infectious bronchitis virus ili mikoplazmama mogu
predisponirati salpingitis.
• Proizvodnja težih jaja i uvezana estrogenska aktivnost je predispozicija za salpingitis.
• Takođe se javlja pri infekciji abdominalnih zračnih vreća sa E. coli.
• Izolati APEC iz jedinki sa salpingitisom imaju slične virulentne karakteristike onima
koji uzrokuju airsacculitis. U studiji od 30 izolata, 11 pripada serogrupama O2 i O78.
27 izolata su bli visoko ili srednje virulentni za jednodnevno pile.
• Izolati su bili otporni na serum mladih jedinki, dok se osjetljivi na serum starijih.
• U hroničnim slučajevima ovidukt je vidjljivo proširen , tankih zidova sa multiplim
masama kazeoznog eksudata, a eksudat se može toliko napuniti da zauzme tjelesnu
šupljinu.
• Mikroskopski, tkivna reakcija je iznenađujuce blaga u poređenju sa izrazitim
makroskoprskim promjenama.
• Pretežno su vidjljive multifokalne do difuzne heterofilne akumulacije epitela, kazeozni
eksudat u lumenu koji obično sadraži kolonije bakterija.
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

KOLISEPTIKEMIJA
(SISTEMSKA FORMA)

• Definiše je prisustvo virulentne E. coli u krvotoku.

• Virulenca i broj organizama na jednoj strani, odbrana domaćina na
drugoj strani, određuje trajanje, tok bolesti kao i oblik i težinu lezija.
• Kolispetikemija nepreduje kroz nekoliko stadija :
- akutna koliseptikemija,
- subakutni poliserozitis i
- hronična granulomatozna upala.
• Nekropsijom se otkrije (karakteristično) da tkiva imaju zelenu
diskoloraciju nakon izloženosti zraku kao i karakterističan smrad,
vjerovatno zbog produkcije indola od strane Escherichiae coli.
• Bursa fabrici je cesto atrofična i upaljena.
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

PERIKARDITIS

• Uobičajen i karakterističan za kolispetikemiju.

• Krvni sudovi perikarda postaju izrazito prominentni zbog
hiperemije i perikard postaje zamagljen i edematozan.
• Tečnost i blijedi eksudat može biti akumuliran u
perikardijalnoj vrećici.
• Možemo razlikovati nekoliko kliničkih formi
koliseptikemije, ovisno o tome kako MO uđe u cirkulaciju
i zavisno o vrsti jedinke.
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

RESPIRATORNA E.coli BOLEST

• Koliseptikemija respiratornog porijekla.

• Pogađa i piliće i curiće, i najčešći je tip kolispetikemije.

• E. coli dospije u cirkulaciju zbog oštećenja mukoze bilo

infektivnim ili neinfektivnim agensima.

• IBV i Newcasrle disease NDV, uključujući vakcinalne

sojeve, mikoplazme, su najčešći predisponirajući agensi.
KOLIGRANULOM
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

DIJAGNOZA
• BAZIRA SE na izolaciji i identifikaciji E.coli iz lezija
• Mora se voditi računa da se izbjegne kontaminacija uzoraka.
• Uzorci bi trebali biti inokulirani na MacConkey ili tergitol-agar.
• Antigena identifikacija, determinacija faktora virulence ili utvrđivanje
genetskog koda može biti od pomoći kod epidemioloških
istraživanja.
• Titar antitijela ustanovljen ELISA-om u boljoj je korelaciji sa
preživljavanjem životinja u poređenju sa testom standardne
indirektne hemaglutinacije.
• Procedure koje detektuju proteine akutne faze ili promjene odnosa
heterofil/limfocit mogu poslužiti kao nespecifični marker kod upale i
stresa koji prate kolibacilozu.
• PCR
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

DIFERENCIJALNA
DIJAGNOZA
• Pasteurellae, salmonellae, streptococci
(streptococcus, enterococcus) mogu
uyrokovati septikemije.
• Druge bakterije, mikoplazme i
Chlamydiophila moze uzrokovati
aerosakulitis.
• Mnogi mikroorganizmi, uključujući
viruse, mikoplazme i druge bakterije
mogu uzrokovati sinovijalne lezije slične
onima kod E. coli infekcije.
• Raznolikost MO poput Aerobacter spp,
Klebsiella spp, Proteus spp,
salmonellae, Bacillus spp,
staphylococci, enterococci, te
Clostridiae, su česti izolati iz
žumanjčanih kesa embriona i pilića.
• Granulomatozu jetre izazivaju mnogi
agensi, uključujući anaerobne bakterije
roda Eubacterium i Bacteroides.
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

TRETMAN OBOLJELIH
• U sklopu mjera za suzbijanje E.coli, značajno mjesto zauzimaju
antibiotici i sulfonamidi koji se koriste preventivno i terapeutski.
Međutim, izbor lijekova za peradarsku proizvodnju je uslovljen
rezistencijom MO, načinom aplikacije, karencom i cijenom preparata.
• Veliki broj serotipova je rezistentan na mnoge hemoterapeutike, pa je
indiciran antibiogram.
• Postoji opasnost prenosa rezistencije sa sojeva koji su patogeni na
sojeve koji su patogeni ya ljude.
Uzgoj, proisvodnja i zdravstvena zaštita u peradarstvu II

• Održavanje objekta i namještaja čistim,

• Odbacivanje napuiklih jaja
• Fumigacija ljuske najkasnije 1,5-2 sata nakon sakupljanja jaja.
• Specifične i nespecifične mjere zaštite jajeta.
• Zoohigijenske tj. tehničke mjere, dezinfekcija, naseljavanje peradi u skladu
s tehnološkim normama.
• Izlaganje objekta atmosferskoj vlazi blizu dozvoljenog maksimuma i
aerosolu formalina pokazalo se veoma efikasnim,
• Biološkim odmorom objekta tokom 10 dana pri maksimalnoj vlažnosti zraka.
• Izvaljeni pilići moraju biti naseljeni u biološki odmorene i dezinfikovane
objekte.
• Hrana treba biti peletirana, s obzirom da je u termički obrađenoj hrani
reduciran broj E. coli.
• Vakcinacijom peradi protiv kolibaciloze ne postiže se zadovoljavajući
imunitet bez obzira da li se radi o živim ili inaktiviranim vakcinama.
• Eksperimentalno testiranje bakterina apliciranih roditeljskim jatima peradi u
terenskim uslovima ustanovljeno je da pružaju kompletnu pasivnu zaštitu
protiv uzročnika homologne reinfekcije tokom dvije sedmice i djelomičnu
tokom nekoliko narednih sedmica kod potomaka nakon valjenja.