STATISTIKA

Darko Milunović, mr, asistent

darko.milunovic@ef.unibl.org

HI KVADRAT TEST
 U ovom poglavlju naučićemo...

 Kada se koristi ovaj metod

 Test jednakosti (razlike) proporcija više uzoraka
 Testiranje prilagođenosti
 Analiza tebele kontingencije (kategorijalne varijable)
 Shvatiti ograničenja i uslove primjene

2
 Test jednakosti proporcija više
Zadatak br. 1
uzoraka
Iz 5 paketa proizvoda "R" slučajno je izabran po jedan uzorak i ustanovljen
broj neispravnih proizvoda. Uz rizik greške 0.05, ustanoviti da li je značajna
razlika u učešću neispravnih proizvoda u ovih 5 isporuka.

Uzorak I II III IV V (r
f  f * 2
i )
Veličina 110 126 147 131 120  
2 i
*
Broj neispravnih 19 21 20 16 14 i 1 f i

H0 :  1   2   3   4   5

3
U ovom slučaju, teorijske frekvencije se dobiju tako što se izračuna
zajednička proporcija neispravnih proizvoda:

19  21  20  16  14
p  0.14286
110  126  147  131  120
(zbog različite veličine uzoraka) i primijeni na svaki od uzoraka, tako da je:

f 1*  110  p  15.7 f 2*  126  p  17.9 f 5*  120  p  17.1

n fi fi* (fi - fi*)2/fi*

110 19 15.7 0.69363
126 21 17.9 0.53687
147 20 20.0 0.00000
131 16 19.3 0.56425
120 14 17.1 0.56425
634 90 90.0 2.35674
4
Tablična vrijednost određuje se iz Tablice 4 hi kvadrat
rasporeda, uz rizik greške 0.05 (koji je naveden u zadatku...) i
broj stepeni slobode: v = r – m – 1

2 ; = 9.488
ZAKLJUČAK:
S obzirom da je tablična vrijednost veća od izračunate, nema
razloga da odbacimo nultu hipotezu, pa zaključujemo da se učešće
neispravnih proizvoda u ovih 5 isporuka značajno ne razlikuje.
Zadatak br. 1
Test prilagođenosti
U narednoj tabeli dat je prikaz broja poziva publike koja glasa za svoje
favorite (po danima), u reality show-u “BigBrother”. Ispitati uz 5% rizika
postoji li razlika po danima (da li je raspodjela uniformna)?

Dan Broj
Ponedeljak 290
Utorak 250
Srijeda 238
Četvrtak 257
Petak 265
Subota 230
Nedelja 192
UKUPNO 1722
6
 H0: Distribucija poziva ima uniformnu raspodjelu
H1: Distribucija poziva nema uniformnu raspodjelu

K
(O  E ) 2
2   i i

i 1 Ei
Gdje je:
K = broj parova podataka (kategorija)
Oi = empirijske ili opažene frekvencije za kategoriju i
Ei = očekivane ili teorijske frekvencije za kategoriju i

7
 Empirijske Teorijske
Dan
frekvencije frekvencije
Ponedeljak 290 246
Utorak 250 246
Srijeda 238 246
Četvrtak 257 246
Petak 265 246
Subota 230 246
Nedelja 192 246
UKUPNO 1722 1722

8
 Odbacujemo H0 ako:  2   2α
Tablična vrijednost se određuje
na osnovu rizika i k – 1 stepeni
slobode... 

Statistika testa :
K
(O  E ) 2 Prihvata se Odbacuje se H0
2   i i H0
2.05 = 12.5916
i 1 Ei

(290  246) 2 (250  246) 2 (192  246) 2

 
2
  ...   23.05
246 246 246
9
 Analiza tabela kontingencije
Ispitujemo da li između 2 obilježja jednog skupa postoji veza i da li je ta veza
statistički značajna.
Posmatrana obilježja su mjerena na nominalnoj skali.

Obilježje B
Obilježje A 1 2 ... C UKUPNO
1 O11 O12 … O1c R1
2 O21 O22 … O2c R2
. . . … . .
. . . … . .
. . . … . .
r Or1 Or2 … Orc Rr
UKUPNO C1 C2 … Cc n
10
 Analiza tabela kontingencije
Hipoteze su:
H0: obilježja su nezavisna
H1 : obilježja su zavisna

Odbacujemo H 0 ako je Statistika testa

r c (O ij  E ij ) 2
χ 2    χ (r2 1)c 1),α
i 1 j1 E ij

R iC j
Eij 
n

11
 Analiza tabela kontingencije
Zadatak br. 1
U uzorku od 300 studenata želimo da provjerimo (uz rizik od 5%) da li postoji
statistička zavisnost između naredna 2 obilježja (pol i glavna ruka):

120 žena, 108 piše desnom

Glavna ruka
rukom
Pol Lijeva Desna
180 muškaraca, 24 su
ljevaci...
Ženski 12 108 120

Muški 24 156 180

36 264 300

12
 H0: dva obilježja su međusobno nezavisna, tj. da li je
student(ica) ljevak ili dešnjak ne zavisi od pola.
H1: dva obilježja su zavisna.

Da bi H0 bila istinita udio žena koje pišu desnom rukom (npr) mora biti gotovo
isti kao udio desnorukih momaka...

Očekivane frekvencije dobijemo na sljedeći način:

R iC j (Zbir i - tog reda)(Zbir j - te kolone)
E ij  
n Velicina uzorka

pa je prva npr:
(120)(36)
E11   14.4
300
13
Empirijske i teorijske frekvencije:

Glavna ruka
Pol Lijeva Desna
Empirijski = 12 Empirijski = 108
Ženski 120
Teorijski = 14.4 Teorijski = 105.6

Empirijski = 24 Empirijski = 156

Muški 180
Teorijski = 21.6 Teorijski = 158.4
36 264 300

(12  14.4) 2 (108  105.6) 2 (24  21.6) 2 (156  158.4) 2

 
2
  
14.4 105.6 21.6 158.4
 0.6848
14
  2  0.6848 sa br.st.slob ode  (r -1)(c -1)  (1)(1)  1

Pravilo odlučivanja:
Ako je 2 > 3.841, odbacujemo H0 i obrnuto...

Kako je
 = 0.05 2 = 0.6848 < 3.841,
mi ne odbacujemo H0
zaključujemo da pol i glavna
ruka nisu zavisna obilježja.
2 2.05 = 3.841

Prihvata se H0 Odbacuje se H0
15
 Zadaci za vježbanje
1. Prema prinosu pšenice, 200 parcela veličine 1ha na jednom području
bilo je raspoređeno kao što je dato u sljedećoj tabeli:

Prinos pšenice Broj parcela Ispitati da li dati empirijski

raspored značajno odstupa od
Do .5 4 normalnog rasporeda.
3.5-4.5 17
4.5-5.5 76 Odgovoriti uz rizik greške
5.5-6.5 59  = 0.01.
6.5-7.5 40
7.5 i više 4

16
 Zadaci za vježbanje
2. Sa dva preparata djelovano je na uzorke od po 100 insekata i ustanovljen
broj uginulih nakon 10 sekundi djelovanja u laboratorijskim uslovima. Dobijeni
su sljedeći rezultati:

Broj insekata Insekticid

А B Ukupno
Uginuli 73 62 135
Nisu uginuli 27 38 65
Ukupno 100 100 200

Ispitati da li su insekticidi podjednako efikasni na

ovu vrstu insekata.
Odgovor dati uz rizik greške  = 0.10.

17
Hvala na pažnji!

18