MGA SALITANG

PANGKAYARIAN
Tinatawag na pangkayarian
sapagkat ang mga salita na ito ay
walang gaanong naibibigay na
kahulugan ngunit kailangan sa
May dalawang
pagbubuo subdibisyon sa ilalim
ng pangungusap.
ng mga salitang pangkayarian: mga
pang-ugnay, at mga pananda.
 Mga pang-ugnay ang tawag sa
salitang nagpapakita ng relasyon ng
dalawang yunit sa pangungusap,
halimbawa ay ng dalawang salita, o
ng dalawang parirala o ng dalawang
sugnay. Tatlo ang mga pang-ugnay:
pangatnig, pang-angkop, at pang-
ukol

Ang ma pananda ay mga katagang

Mga
pang- pangatnig
1.Mga
ugnay
Mga pangatnig ang tawag sa mga
kataga o salitang nag-uugnay ng
dalawang salita, parirala o sugnay na
pinagsusunod-sunod sa pangungusap.
Halimbawa:
 Ang pagsugpo sa bisyo at krimen ay
puspusang isinasagawa ng mga
tagapagpatupad ng batas.
 Ang pag-aalaga ng mga hayop at
May dalawang panlahat na pangkat ng
mga pangatnig: (1) yaong naguugnay ng
magkatimbang na yunit (2) yaong nag-
uugnay ng di magkatibang na yunit.
Sa unang pangkat kabilang ang mga
pangatnig na at, pati, saka, o, ni, maging,
subalit, atb. Ang mga pangatnig na ito ay
nag-uugnay ng mga salita, parirala at
sugnay na magkatimbang o sugnay na
kapwa makapag-iisa.
Halimbawa sa pangungusap ng mga
pangatnig na nag-uugnay ng mga
sugnay na magkatimbang.
 Ang wastong dami at wastong uri ng pagkain
ay nagdudulot ng kalusugan.
 Ang mabuting pagpapalaki sa mga anak pati
ang wastong pangangalaga sa kalusugan ay
dalawang dahilan kung bakit magplano ng
pamilya.
 Ang pag-inom ng pildoras saka ang ritmo ay
dalawang paraan ng pagpaplano ng pamilya.
 Ikaw o ang iyong mga anak ang magdurusa
kung napakalaki ng inyong pamilya,
 Maginhawa ang buhay ng maliit na pamilya
habang ang pamumuhay ng malaking pamilya
ay mahirap.
 Matagumpay ang kanyang pagpaplano
bagamat ritmo lamang ang kanyang
ginagamit.

Sa ikalawang pangkat naman ay kabilang

ang mga pangatnig na kung, nang, bago,
upang, kapag o pag, dahil sa, sapagkat,
palibhasa, kaya, kung gayon, sana, atb.
Ang mga pangatnig na ito ay nag-uugnay
Halimbawa ng pangungusap ng mga
pangatnig na nag-uugnay ng mga sugnay
na hindi magkatimbang.
 Walang kasalanang di mapapatawad ang Diyos
kung ang nagkasala ay nagsisisi.
 Ispiritwal at material ang pangangailangan ng
tao sapagkat ito ay binubuo ng katawan at
kaluluwa.
 Sundin mo ang mga utos ng Diyos upang
magtamo ka ng biyaya sa langit.
 Mga relihiyoso ang mga anak, palibhasa’y mga
relihiyoso rin ang mga magulang.
 Sana’y di mo nilimot na ang pagsisisi ay nasa
 Hanggang sa liblib na baryo ay palasak na ito
sapangkat hanggang doon ay nakarating ang
mga tuhan ng pamahalaan.
 Noong una’y nahirapan sila sa pagkumbinsi sa
mga tagabaryo palibhasa’y hindi pa gaanong
nauunawaan ng mga ito.
 Laganap na laganap na ngayon ang
Mga
pagplaplano ng pamilya kaya Malaki na ang
pang-
Ang mga ng
ibinaba pang-angkop ay mga
bahagdan ng mga katagang
isinilang taun-
angkop
taon.
nag-uugnay sa panuring at salitang
tinuturingan.
• Ang magandang talon sa Pagsanjan ay
hinahangaan ng lahat.
Dalawa ang pang-angkop sa Filipino: ang
+na na at –ng. Ang simbolong (+) sa
+na ay nangangahulugang ang pang-
angkop na na ay hindi ikinakabit sa
salitang inaangkupan. Ang simbolong (-)
naman ay nangangahulugang ang pang-
angkop na –ng ay ikinakabit sa salitang
inaangkupan.

Halimbawa:

 May mga bagong alkaldeng hinirang

Mga Pang-ukol
Pang-ukol ang tawag sa mga kataga o
salitang nag-uugnay sa isang pangngalan
sa iba pang salita sa pangungusap.
Halimbawa:
 Malapit nang matapos ang mahabang haywey
sa Gitnang Luzon.
Ang pang-ukol at sa kasunod nitong
pangngalan o panghalip ay bumubuong
pariralang pang-ukol.ang pang-ukol at
ang kasunod nitong pangalan o panghalip
Mga iba pang pang-
ukol: ng
alinsunod sa
ni/nina
laban kay
kay/kina
ayon kay
para kay
ayon sa
para sa
laban sa
Halimbawa ng pangungusap na ginamitan ng
pang-ukol:

 Nag tayo ng ma pangkontrol sa baha sa

Kamaynilaan.
 Winasak ng pamahalaan ang mga illegal na
konstrukson sa mga estrero upang mawala ang mga
sagabal sa pagdaloy ng tubig.
 Ang mga estrero ng kamaynilaan ay nilinis upang
malayang makadaloy ang tubig hanggang lawa.

Tatlong uri ng kaugnayan ang naipahahayag

sa pagganit ng mga pang-ukol.
Mga pang-ukol na nagpapakita ng isa o
higit pang uri ng kaugnayan:
sa kay
ni
Halimbawa:
 Nakipagtulungan sa maykapangyarihan ang
mga taong-bayon upang malinis ang
malalaking kanal.
 Tahimik na namumuhay ang mga mag-aanak
sa baybay-dagat.
 Ang sigasig ni Chairman Pineda ng Komisyon
sa Wikang Filipino ay lubhang kahanga-hanga.
 Tinubos ni Kristo sa sala ang sangkatauhan.
o Sumangguni kay Mayor Santos ang ilang pi
 Ang mga pang-ukol na ng at sa ay
ginagamit para sa mga pangngalang
hindi pantanging ngalan ng tao. Para sa
tanging ngalan ng tao ay ginagamit ang
ni at kay. Makikita rin sa mga halimbawa
na ang pang-ukol na sa at kay ay hindi
magagamit para maipakita ang
kaugnayan ng tagaganap ng pandiwa sa
pandiwa. Samantala, ang pang-ukol
namang ni ay hindi maaring msgpakita
Mga
pananda
Ang pananda ay nag babadya o nag
sisilbing tanda ng gamit na pambalarila
ng isang salita sa loob ng pangungusap.
Maari rin itong magbadya ng ayos ng
mga bahagi ng pangungusap.
Pantukoy
Ang mga pananda ng pambalarilang
gamit ng isang salita ay ang mga
pantukoy na si, sina, ang at ang mga.
Dalawa ng uri ng pantukoy:
Pantukoy sa pantanging ngalan ng tao at
pantukoy sa iba pang uri ng pangalan.
Ang si at sina ay mga pantukoy sa
pantanging ngalan ng tao. Ang at at ang
mga ay mga pantukoy sa pangngalan
pambalana at pangngalang pantanging
ngalan ng pook o bagay.

Pang-ukol
mga pananda sa pang-ukol ay ang ng
at sa. Sa mga pananda ng pambalarilang
a. Pananda ng Pangngalang Ginamit na
Layon ng Pandiwa
Halimbawa: Nagtatayo ngayon ng
paglontrol sa baha sa kamaynilaan.

b. Pananda ng Pangalang Ginagamit na

Panuring ng Paari.
Halimbawa: Ang mga estrero ng
kamaynilaan ay nilinis upang malayang
dumaloy ang tubig hanggang sa lawa.
a. Pananda sa Pangngalang Ginamit sa
Layon ng Pandiwa
Halimbawa: Nakipagtulungan sa
maykapangyarihan ang mga taong-
bayan upang malinis nang mabuti ang
mga ng mga malalaking kanal.

b. Pananda sa Pangngalang Ginagamit na

Panuring.
Halimbawa: Maliligaya at nasisiyahan
a. Ang ni Bilang Pananda ng Pangngalan
Ginagamit na Panuring na Paari.
Halimbawa: Ang talumpati ni Kalihim
Torres ng Kagawaran ng Paggawa a
nagbibigay-diin sa kahalagahan ng mga
kursong bokasyonal.

b. Panandang ni sa Unahan ng
Pangngalang Ginagamit na Tagaganap ng
Pandiwa.
a.Ang kay bilang Pananda ng Pangngalan
Ginagamit na Layon ng Pandiwa.
Halimbawa: nakikipagtulungan kay
Minister Roco ang lahat ng mga direktor
ng rehiyon sa lahat ng kanyang mga
proyekto.

b. Ang kay Bilang Pananda ng

Pangngalang Ginagamit na Panuring.
Halimbawa: Ang paggalang ng mga mag-
Ang ay Bilang Pananda ng Ayos ng
Pangungusap

nilinaw na ang ay ay hindi maituturing

na pandiwa sapagkat walang
implekasyon sa mga aspeto; wala itong
pokus at gayon din ito, ito ay nawawala
sa ayos na panaguri-paksa ng
pangungusap nang hindi nasisira ang
kayarian o kahulugan ng pangungusap.
Sa baliralang tradisyunal, ito ay
itinuturing na pandiwa kahit ito ay wala
MAY
KATANUNGAN!?