EL FILIBUSTERISMO

Kabanata 5
Ang
Nochebuena ng
isang kutsero
 Basilio
- Ang umuwi sa San Diego at pumunta sa
bahay ni Kapitan Tiyago para ipadiwang ang
Noche Buena

Kapitan Tiyago
– ang nagdaos ng Noche Buena sa kanyang
tahanan
 Kutsero (Sinong)
– ang nakalimot sa kanyang sedula na
binugbog ng guwardiya sibil; at nabugbog na
naman dahil wala itong ilaw

Simoun
– ang nakita ni Basilio na kausap ni Kapitan
Tiyago at ng Alperes at ipinakita ang kanyang
mga alahas.
Talasalitaan
Nabalam

Pardiyas Na-antala Heneral

Kumandante Karwahe Tahanan

Kuwartel
Gilid ng bilog
Karumata
Nang dumating si Basilio sa San Diego ay kasalukuyan niyang nillibot
and prusison ng Noche Buena sa mga lansangan, Siya’y nabalam nang
ilang oraas sa daan dahil sa ang kutsero na nakalimot dalhin ang
kanyang sedula, ay pinigil sa daan ng Guardia Civil, binugbug at saka pa
pinahirapan sa kumandante. Naitigil uli ang karumata upang paraanin
ang prusisyon, samantalang ang kutserong nasaktan ay buong-galang
na nag pugay sa unang imahen, na sa pag kakalagay sa andas ay may
anyong napaka dakilang santo, at saka nag dasal ng isang Ama namin.
Ang may mahabang balbas, naka upo sa gilid ng ng isang libingang
nasa ilalim ng isang punong kahoy na maraming tinuyong ibon. Isang
kalan naay isang layok, isang almires at isang kalikot na hitso. Ang
kanyang kasangkapan, na p;ara bagang ibinabalita na siya;y nanirahan
sa tabi ng isang libingan at doon din siya nag luluto Ito ay si Matusalem
sang- ayon sa paglalarawang makarelihiyon sa pilipinas; ang kanyang
kasama at marahil ay kapanahon ay tinatawag na noel sa Europa,
ngunit may anyong masaya at ka akit akit
Sila ay nakasakay sa mga kabayong dumaramba, laong lao na
ang sa maitim na haring melchor na tila ibig sumagasa sa mga
kabayo ng mga kasama niya’. Nang makita ng kutsero na ang
maitim ay may korona at siya’y hari ring kagaya ng daawang
kastila. Na alala niya ang hari ng mga indiyo, kaya’t nag buntong
hiniga siya at saka mapitagang nagtanong: Alam mo po ba ang
kanang paa niya ay wala ng tali ngayon?
Ngumti si Basilio at ikinibit balikat, samantalang ang kutsero ay
muling nag bubutung hininga. Ang mga indiyo sa kabukurian ay
nanininiwala ayon sa isang alamat, na ang kanilang hari ay
nakakulong at naka tanikala sa yungib ng San Mateo , ngunit
darating ang isang araw araw na sila’y papalayain. Sa bawa’t
sandaang taon ay nalalagot ang isa niyangtanikala kaya’t
nakaklalag na ngayon ang kaniyang kamay at paa. Kung
pumipiglas o gumagalaw ang haring ito lumilingo at yumayanig
ang lupa; siya’y napaka lakas, na upang makipag kamay sa kanya
ang inaabot ay isang butong nadudurog sa kanyanng pisil.
Sa likod ni San jose ay tumatanlaw ang mga batang babaing
naka talukbong ng mga panyong nakabuhol sa ilalim ng baba
at nag sisipag dasal ng rosaryo, bagaman hindi lubhang galit
na katulad ng mga batang lalaki sa una. Sa gitna nila ay
makikita ang ilang batang may hilang mga koneho na yari sa
papel na hapon, may ilaw na maliliit na parang kandila at nag
kaka isa ang mga buntot na yari sa papel na pinag gupit gupit.
Dala ng mga bata sa prusisyon ang mga laruang ito upang
pasiglahin ang pag silang ng Mesias. Ang mga hayop,
matataba at mabibilog tulad ng itlog, ay parang tuwang-
tuwa, walang ano ano ay malulundag, matatagilid,
mabubuwal at masusunog. Ang mga may ari naman ay
walang humpay ng kaiihip upang patayin ang apoy na unti
unting nababawaan tulad ng mga hayop na buhay na
dinaraanan ng sakit
Ang mahinahon at ayaw ng basagulong si basilio ay
bumaba na sa sasakyan, pasan ang kanyang tampipi at
nag lakad na lamang. I to ay bayan ng San Diego, ang
kanyang bayan, ngunit wala ni isa man siyang kamag
anak doon. Ang bahay na tanging nakita niyang
masaya ay ang kay Kapitang Basilio. Ang mga inahin
at tandang ay nag iiyukan kasabay ang tunog na
wari’y nag tatadtad ng karne sa angkalan at ang
sagitsit ng mantika sa kawali. May handa sa bahay at
umaabot sa lansangan ang paminsan minsang simoy
na may amuy – sulam na iniluluto. Sa entreswelo ay
nakita ni basilio si Sinong, mababa rin na gaya ng alam
ng dati nating mambabasa, tumaba at bumilog simula
nang siya’y mag – asawa.
Hinihintay siya upang balitaan ng katiwala na may
malaking paggalang sa kanya mula noong makita
siyang bumusbos na parang inahing manok lamang ang
iniiwan. Ang dalawang manggagawa ay napipiit ang
isay matatapon sana sa malayong bayan namatay ang
ilang kalabaw sa gayoy ibinalita ng matanda ang pag ka
dakip kay kabesang tales. Nag isip nang malalim si
basilio at hindi na kumibo. Tuluyan ng nawalan siya ng
ganang kumain.
Kaisipan at aral
Sa kabanatang ito inilahad ang kaawa-awang sinapit ng isang kutsero sa
kamay ng mga Espanyol. Makailang-ulit siyang pinarusahan ng mga
gwardya sibil dahil sa mga paglabag na kanyang nagawa.Dito, makikita
natin ang kahalagahan ng pagsunod sa mga batas. Ang sinumang hindi
sumunod sa batas ay siyang pinaparusahan. Subalit, inilahad din dito ang
hindi makatarungang pagtrato ng banyaga sa mga Pilipino. Sa
kasalukuyang panahon, ito ay kinukundena. Ang paglabag sa batas ay
may kaukulang parusa ngunit kinakailangan pa ring dumaan ito sa
tamang proseso ng paglilitis. Hindi kinakailangang gumamit ng marahas
na pamamaraan upang lumabas ang tama at makamit ang
hustisya.Ipinikita din sa kabanatang ito ang pagpapahalaga ng mga
Pilipino sa mga tradisyon. Likas sa ating lahi ang pagdiriwang ng iba't
ibang okasyon. Ang mga ganitong kasiyahan ang nagbubuklod-buklod sa
atin at nagpapatibay ng ating ugnayang
Pagsasanay : ( sagutin ng Tama o
Mali)
1.) Si Basilio ay dumating sa San Diego nang kasalukuyang inililibot ang
prusisyon?

2.) Ang mga nakita ng kutsero sa prusisyon ay nakapagpa isip sa kanya

ng marami?

3.) Pati matanda ay may hila – hilang mga laruan sa prusisyon upang
pasiglahin ang pagsilang ng Mesias?

4.) Kasama sa prusisyon ang kura?

5.) Si Basilio ay nag punta ng bahay ni Kapitan Tiago na lulan ng

Karumata?
Sagot :
1.) Tama
2.) Mali
3.) Mali
4.) Tama
5.) Tama