FUNTZIO KOADRATIKOA

Nerea Machín eta Haizea Ferré

 FUNTZIO Foku deritzon puntu finko batetik eta zuzentzailea

KOADRATIKOA: deritzon zuzen finko batetik distantzia berera

dauden planoko puntuen multzoak osatzen duen
PARABOLA kurba da.

Mendeko aldagaia, aldagai independentearen

ber biaren balioaren araberakoa da; hau da, Y = X2

Funtzio koadratikoen (parabolen) adierazpen

orokorra, hau da:

f(x) = ax2 + bx + c
 ● Menecmok sekzio konikoak kuboaren
bikoizketaren arazoa aztertzerakoan
aurkitu zuen.
○ Parabola hiperbola batekin mozten
duen irtenbide baten existentzia
erakutsi.
■ Proclusek eta Eratostenesek
baieztatu.
● Parabola hitza erabili zuen lehenengo
HISTORIAN pertsona: Apolonio de Pergue.
○ Ispilu paraboliko batek paraleloan
islatzen duela ebre fokutik igorritako
izpiak aipatu.
■ Gaur egun satelite antenetan
erabilitako jabetza.
● Archimedesek parabola aztertu arazo
famatu bati irtenbidea aurkitzeko: parabola
karratu.
○ Horregatik, “Parabola karratu” liburua
idatzi zuen.
 ◆ Zuzendaria: Lerro finkoa.
◆ Parametroa: Parabola baten fokuaren
eta zuzenaren arteko distantzia
deritzo.
◆ Ardatza: Zuzenarekiko perpendikularra
den eta fokotik igarotzen den lerroa
EZAUGARRI deritzo.
◆ Erpina: Fokuaren eta jarraibidearen
OROKORRAK: arteko erdiko puntua.
1.PUNTU BEREZIAK.
 ● Zenbaki osoen benetako domeinua dute:
○ Edozein x sarrera zilegia da.
● Eremua erpinaren y-koordenatuaren
EZAUGARRI berdina edo txikiagoa den puntuetara
mugatu (parabola goraka edo beraka
OROKORRAK: irekitzen den arabera).
2. EREMUA,
IBILTARTEA.
 ● Erpina: Parabolaren simetriaren ardatza
erpinetik igarotzen da.
● Ebaki-puntua OX ardatzarekin: Abscisaren
EZAUGARRI ardatzean bigarren koordenatua 0 da, beraz,
OROKORRAK: hau izango dugu:

3. EBAKI-PUNTUAK ax² + bx +c = 0

(NOLA
Ebaki-puntua OY ardatzarekin: Ordenatutako
KALKULATZEN ●
ardatzean lehenengo koordenatua 0 da,
DIRA?) beraz, hau izango dugu:

f(0) = a · 0² + b · 0 + c = c (0,c)
 Parabolaren berezitasunak bakoitzak
EZAUGARRI ●
goranzko (gorakorra) eta beheranzko
OROKORRAK: (beherakorra) atala du.
○ Biek puntu berezi bat dute goranzko
4. GORAKORRA ETA aldaketa gertatzen denean edo
alderantziz -> parabolaren erpina (V).
BEHERAKORRA
(ZEREN ARABERA?)
 ● F funtzioa “a”-n handitzen da f(a) > 0
EZAUGARRI denean. Hau da, a eratorria positiboa
bada handitzen ari da.
OROKORRAK:
● F funtzioa “a”-n gero eta txikiagoa da f(a)
5. JOERA, < 0 denean. Hau dam, a eratorria
HAZKUNDEA. negatiboa bada txikitzen ari da.
 ● Parabolak goranzko konbekitatea badu,
erpina funtzioaren minimoa izango da.
EZAUGARRI
OROKORRAK: ● Parabolak beherako konbekitatea badu,
6. MAXIMOAK ETA erpina maximoa izango da.

MINIMOAK.
 ● Simetriaren ardatza: parabola bi paraje
kongruenteen artean banatzen duen lerro
EZAUGARRI bertikala.
OROKORRAK: ○ Parabolaren erpinetatik pasatzen da
beti.
7. SIMETRIA, ● Erpinaren x koordenatua: parabolaren
simetriaren ardatzaren ekuazioa.
PERIODIKOTASUNA.
 ● NATURAN: olatuek parabolak sortzen
dituzte, adibidez.

NATURAN,
ERREALITATEAN,
NON ERABILTZEN
DITUGU?
 ● ARKITEKTURAN: Eraikinetan, zubietan,
elizetan...

NATURAN,
ERREALITATEAN,
NON ERABILTZEN
DITUGU?
 ● ARTEAN: Margolanetan, gehien bat
zaharretan.

NATURAN,
ERREALITATEAN,
NON ERABILTZEN
DITUGU?
 Adierazi grafikoki funtzio koadratiko hau:
y = x² + 2x + 1

1. Erpina

xv = −2/2 = −1 yv = (−1)² + 2 · (−1) + 1= 0

V(− 1, 0)

ARIKETA 2. Ebakidura-puntua OX ardatzan (ax² + bx +c = 0)

PRAKTIKOAK x² + 2x + 1= 0

(−1, 0) ERPINAREKIN KOINZIDITZEN DU

3. Ebakidura-puntua OY ardatzan
f(0) = a · 0² + b · 0 + c = c (0,c)

(0, 1)
 Adierazi grafikoki funtzio koadratiko hau:

y = −x² + 4x − 3

1. Erpina

xv = − 4/ −2 = 2 yv = −2² + 4· 2 − 3 = 1

V(2, 1)
ARIKETA
2. Ebakidura-puntua OX ardatzan (ax² + bx +c = 0)
PRAKTIKOAK
x² − 4x + 3 = 0

(3, 0) (1, 0)

3. Ebakidura-puntua OY ardatzan

(0, −3)
 Adierazi grafikoki:
y = x² + x + 1

1. Erpina

xv = −1/ 2 yv = (−1/ 2)² + (−1/ 2) + 1 = 3/4

V( )

ARIKETA 2. Ebakidura-puntua OX ardatzan

PRAKTIKOAK x² + x + 1= 0

1² − 4 < 0

Ez dago ebakidura-puntua OX ardatzan

3. Ebakidura-puntua OY ardatzan

(0, 1)
 Objektuak jaurtitzerakoan

parabolak sortzen dira, izan

ere, grabitatearen ondorioz,

behera joateko joera dute

ERRONKA: indarra galtzen den bitartean.

INGURUKO
EGOERAK
McDonald’s-eko logotipoan

(M famatua) 2 parabola ikus

daitezke.