თემა 2.

ჟურნალისტიკის განვითარების ეტაპები.

ექსკურსი ჟურნალისტიკის ისტორიაში.
პირველი ჟურნალ-გაზეთები უცხოეთსა და
საქართველოში.

კურსი: ჟურნალისტიკის საფუძვლები

თინათინ ზაქარაშვილი
მითოსი გვამცნობს:
შუმერის ქალაქ ურუქის მეფე ენმერქარი გამოცანებს უგზავნიდა
შორეული არათას ბატონს მაცნეს პირით. არათას ბატონს უნდა ამოეხსნა
ისინი და იმავე მაცნეს პირით ეპასუხა ენმერქარისთვის.
არათას მბრძანებელიც უგზავნიდა შუმერთა მეფეს ამოცანებს
ამოსახსნელად.
ერთხელაც მაცნემ ვერ დაიმახსოვრა მეფის დანაბარები სიტყვები და
ენმერქარმა ნედლ თიხაზე აღბეჭდა მეტოქისთვის მაცნეს პირით
LOREMინფორმაცია.
გადასაცემი IPSUM DOLOR SIT AMET,
CONSECTETUER
 გამოდის, ADIPISCING
დამწერლობა ELIT.
მეხსიერების მოდუნებას შეუქმნია.
Lorem ipsumმეხსიერების
პროგრესი, dolor sit amet, consectetuer
რეგრესმა adipiscing elit. ადამიანი ვეღარ ენდო საკუთარ
შექმნა.
Maecenas porttitor congue massa. Fusce posuere, magna sed
pulvinar ultricies,
მეხსიერებას დაpurus lectus malesuada
ნაფიქრალი რაღაცlibero, sit amet და
ნიშნებს მყარ საგანს ანდო.
commodo magna eros quis urna.

2
• 21–ე საუკუნე და თამანედროვე საზოგადოება კი წარმოუდგენელია
ინფორმაციის გასვლა–გამოცვლის – ჟურნალისტიკის გარეშე, აქამდე
მოსაღწევად და ჩამოსაყალიბელად მან დიდი გზა განვლო.
•ინფორმაციის გაცვლა–გამოცვლის, კომუნიკაციის პირველი ფორმები ჯერ
კიდევ შორეულ წარსულში– გვაროვნული წყობილების პირობებში
ჩაისახა .
• ცნობათა გაცვლის საფუძველზე შეიქმნა სიტყვიერი ზემოქმედების
საშუალებები:უკვე აუცილებლობას წარმოადგენდა თავდაცვის, საკვების
მოპოვების
LOREM, შრომის პროცესში
IPSUM DOLOR საჭირო ინფორმაციის გაცვლა
SIT AMET,
იმისდა მიხედვით, თუADIPISCING
CONSECTETUER რა მანძილზე
ELIT.იყო ინფორმაცია მისაწოდებელი,
ადამიანები იყენებდნენ
Lorem ipsum dolor კომუნიკაციის
sit amet, consectetuer adipiscing elit. სხვადასხვა ხერხებს მოკლე
Maecenas porttitor congue massa. Fusce posuere, magna sed
მანძილზე ურთიერთობისას
pulvinar ultricies, : libero, sit amet
purus lectus malesuada
commodo magna eros quis urna.
• თუ ერთმანეთს ხედავდნენ, ეს იყო
3
მიმიკები, ჟესტები, გარკვეული ბგერები, ხმები,
 დიდ მანძილზე, როდესაც ადამიანი ადამიანს ვერ ხედავდა,

საკომუნიკაციოდ ხმებს გამოსცდემდნენ ან იყენებდნენ სხვადასხვა

ვიზუალურ საშუალებებს.

შეტყობინების გასაგზავნად დღისით ეფექტური იყო სარკის

გამოყენება,

ხოლო ღამით კოცონის დანთება. 

LOREM
ხმებს IPSUM DOLOR
გამოსცემდნენ SIT AMET,
სხვადასხვა
CONSECTETUER ADIPISCING ELIT.
• დასარტყამი ინსტრუმენტებით,
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.
Maecenas porttitor congue massa. Fusce posuere, magna sed
• მუსიკალური საკრავებით.
pulvinar ultricies, purus lectus malesuada libero, sit amet
commodo magna eros quis urna.
მოგვიანებით, დენთის გამოგონების შემდეგ, შეტყობინებები 4
• კომუნიკაციის ისტორიაში რევოლუცია მოახდინა აზრის გადმოცემამ
ნახატებისა და სხვადასხვა წარწერების სახით. ამით ადამიანებს
ინფორმაციის შენახვის საშუალება მიეცათ.
წერილობით ინფორმაციას თავდაპირველად გადმოსცემდნენ
სიმბოლოებით,
ადამიანებმა დაიწყეს აზრის გამოხატვა ერთიან აზრობრივ სივრცეში.
მოხდა ინფორმაციის ინტეგრირება ერთიან სიმბოლურ სისტემაში.

LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET,

CONSECTETUER ADIPISCING ELIT.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.
Maecenas porttitor congue massa. Fusce posuere, magna sed
pulvinar ultricies, purus lectus malesuada libero, sit amet
commodo magna eros quis urna.

5
•
•კომუნიკაციის განვითარების მნიშვნელოვანი ეტაპი იყო ქვაზე ხატვა,
კლდის მხატვრობა.
• გამოქვაბულთა კედლებზე, ჭერზე და ცალკეულ ქვებზე ადამიანები
გადმოსცემდნენ საკუთარ აზრს, ინახავდნენ ინფორმაციას.
• ზოგიერთი მსგავსი საშუალება უფრო გვიანი საკომუნიკაციო
საშუალებებშიც არის გავრცელებული. მაგალითად პიქტოგრამები,
რომლებიც რაიმე აზრს გადმოგვცემენ ნახატების საშუალებით. მათ
შეხსენებითი ფუნქცია აქვთ და გვხვდება საგზაო ნიშნების ან რაიმე
სხვა დამხმარე შეტყობინებების
LOREM IPSUM DOLOR SITსახით
AMET,.
CONSECTETUER
• სიმბოლოებით ADIPISCING განვითარებამ
კომუნიკაციის ELIT. საფუძველი ჩაუყარა
დამწერლობის
Lorem ipsum dolor sitშექმნას . სხვადასხვა
amet, consectetuer adipiscing elit. ცივილიზაციებმა შემოიღეს
Maecenas porttitor congue massa. Fusce posuere, magna sed
სიმბოლოთა სისტემები
pulvinar ultricies, purus რომელთა
, libero,
lectus malesuada sit amet საშუალებით ადამიანები
commodo magna eros quis urna.
ინფორმაციას გადასცემდნენ ქვებზე, ხეებზე და მოგვიანებით ქაღალდზე
6
დატანებით.
•ჯერ კიდევ ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 3200 წლის წინ ეგვიპტელები

იყენებდნენ იეროგლიფებს.

• მოგვინებით განვითარდა შუმერული, ხეთური, ფინიკიური, არამეული

და სხვა დამწერლობები.

• ძველი წელთაღრიცხვით მეშვიდე საუკუნეში დაიწყო განვითარება

ლათინურმა ანბანმა, რომელიც თავდაპირველად 21 ასოსგან

LOREM
შედგებოდა . IPSUM DOLOR SIT AMET,
CONSECTETUER ADIPISCING ELIT.
ანბანის განვითარებამ ადამიანებს საშუალება მისცა შეექმნათ
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.
Maecenas porttitor congue massa. Fusce posuere, magna sed
მასობრივი გამოყენების
pulvinar ultricies, წერილობითი
purus lectus malesuada libero, sit ametკომუნიკაციის საშუალებები.
commodo magna eros quis urna.

7
 შემდგომში, სახელმწიფოების აღმოცენების კვალდაკვალ, ცალკეული

ცნობები ან მასალები გადაიცემოდა სხვადასხვა ზეპირი ან

წერილობითი საშუალებებით.

 ზეპირად საზოგადოებრივი ინფორმაციის გავრცელებაში აქტიურ როლს

ასრულებდნენ ორატორები, ამ ტიპის კომუნიკაცია ჟურნალისტიკამდელ

საქმიანობადაც შეიძლება ჩაითვალოს.

LOREM IPSUM
ორატორებთან DOLOR
ერთად SIT AMET,ასეთივე საქმიანობას ეწეოდნენ
მოგვიანებით
CONSECTETUER ADIPISCING ELIT.
ეკლესიის მსახურნიც (მაგ: ცნობილია რეფორმაციის ეპოქის დიდი
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.
Maecenas porttitor congue massa. Fusce posuere, magna sed
pulvinar ultricies, თომას
პუბლიცისტის, purus lectus მიუნცერის
malesuada libero, sitზეპირი
amet ქადაგებანი) .
commodo magna eros quis urna.

8
ბეჭდური ჟურნალისტიკის პრიმიტიულ სახედ შეიძლება მივიჩნიოთ ძველ
ეგვიპტეში ფარაონების კარზე არსებული გაზეთის მაგვარი პაპირუსები,
რომლებიც ახალ ამბებს “გადმოსცემდნენ”.
ცნობილია, ასევე, 1799 წელს ეგვიპტეში აღმოჩენილი როზეტის ქვა,
რომელიც უძველესი ეგვიპტური იეროგლიფების ამოკითხვის გასაღებად
იქცა, იმჟამინდელი ერთგვარ სარეკლამო საშუალებად შეიძლება
მივიჩნიოთ – ქვის ტექსტი წარმოადგენს სამადლობელო წარწერას,
რომელიც ძვ. წ. 196 წელს ეგვიპტელმა ქურუმებმა მიუძღვნეს
პტოლომეუსების დინასტიის მორიგ მონარქს პტოლომეუს V – ეგვიპტის
LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET,
ახალი მმართველს, რომელიც
CONSECTETUER უნდა
ADIPISCING გაეცნოთ ხალხისთვის.
ELIT.
• ერაყში არქეოლოგებმა
Lorem ipsum ძვ.წ.აღ
dolor sit amet, consectetuer წლით დათარირებული სასოფლო–
.1800 elit.
adipiscing
Maecenas porttitor congue massa. Fusce posuere, magna sed
სამეურნეო დანიშნულების ჩანაწერები აღმოაჩინეს, რომლებშიც
pulvinar ultricies, purus lectus malesuada libero, sit amet
commodo magna
გარკვეული eros quis urna.
რჩევების ჩამონათვალი იყო გლეხებისათვის.
9
• ძვ. საბერძნეთში ამბების გასავრცელებლად იყენებდნენ გრაგნილებს.
• რომში ჩვ.წელთაღრიცხვამდე I–IV საუკუნეში, იულიუს კეისრმა
შემოიღო ხელნაწერი კრებულები, რომლებიც გადმოსცემდნენ სენატის
სხომათა მოკლე ოქმებს, ამბებს რომაელთა ცხოვრების შესახებ. ყოველივე
თაბაშირის დაფაზე იწერებოდა და საზოგადოებრივი თავშეყრის
ადგილებში გამოიფინებოდა.
მსგავსი საინფორმაციო საშუალებები ჩინეთსა და იაპონიაშიც
გვხვდება:
• ჩინეთში
LOREM911 წლიდად
IPSUM გამოდიოდა
DOLOR “ცზინ ბაო” (დედაქალაქის უწყებანი),
SIT AMET,
CONSECTETUER
• იაპონიაში ADIPISCING
1615 წლით ELIT. თიხის გაზეთი “წაიკითხე და
დათარიღებული
გადაეცი ” არის
Lorem ipsum შემონახული
dolor sit amet, consectetuer.adipiscing elit.
Maecenas porttitor congue massa. Fusce posuere, magna sed
•1440 წ ელს
pulvinar (ამ purus
ultricies, თარიღს ასახელებს
lectus malesuada ametსაუკუნის
libero, sitXV მკვლევართა უმეტესობა)
commodo magna eros quis urna.
იოჰან გუტენბერგმა შექმნა პირველი მეტალის საბეჭდი მანქანა.
10
•ტერმინი “გაზეთი” წარმოიშვა ვენეციური წვრილი ვერცხლის ფულის- გაძეტასაგან.
XIV– XV ს. ვენეციაში სპეც.ბიურო უშვებდა ხელნაწერ საინფორმაციო ფურცლებს,
რომელთა ფასიც იყო წვრილი ფული – “გაძეტა”.
• ავიზი – ახალი ამბავი, ავიზატორები – პირველი ჟურნალისტები .
• ძირითადი თემები – პოლიტიკა, ვაჭრობა, რელიგია.
•პირველი საინფორმაციო სააგენტო თარიღდება 1520–1618 წლით აუსბურგში
(გერმანია)
•საბეჭდი დაზგის გამოგონების შემდეგ საუკუნე ნახევარი დასჭირდა ბეჭდური
ჟურნალისტიკის ჩამოყალიბებას და მის შემდგომ განვითრებას.
•1605 წლის თარიღდება პორველი გაზეთის გამოცემა ევროპაში – სტრასბურგში
LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET,
•1609 წლის იანვარი– პირველი
CONSECTETUER დაიბეჭდა გერმანიაში, ვოლფენბიუტელში;
გაზეთი ELIT.
ADIPISCING
• 1631 წლის 30 მაისი – – საფრანგეთში გამოდის “ლა გაზეტა”.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.
• ტირაჟით
Maecenas1200 ეკზcongue
porttitor ., რედაქტორი ტ.რენოდო
massa. Fusce posuere, , რიშელიეს პატრონაჟით გამოდიოდა.
magna sed
pulvinar ultricies, purus lectus malesuada libero, sit amet
იმდენად
commodoდიდიmagna პოლიტიკური
eros quis urna. მნიშვნელობისა იყო, რომ გაზეთში იბეჭდებოდნენ
საფრანგეთის მეფე ლუდოვიკო XIII და კარდინალი რიშელიე, 11

• ლა გაზეტა–ში ფასიანი რეკლამებიც იბეჭდებოდა;

•1659 ერთ–ერთმა ინგლისურმა გაზეთმა პირველი სარეკლამო
განცხადება გამოაქვეყნა, მალევე მეფე კარლის II საყვარელი ძაღლის
დაკარგვის შესახებ განათავსა ფასიანი განცხადება მასში
• 1690 წლის 25 სექტემბერი – ამერიკაში, ბოსტონში გამოდის პირველი
გაზეთი (ბენჟამენ ჰარისი რედაქტორი)
• 1702 წლის 15დეკემბერი – პირველი რუსული გაზეთი პეტერგურგში
გამოიცა, პეტრე პირველის მეფობის დროს –”სანკტ–პეტერბურგის
უწყებანი”
• 1819 წლის
LOREM8(21) მარტი
IPSUM – გამოდის
DOLOR პირველი ქართული გაზეთი
SIT AMET,
CONSECTETUER
“საქართველოს ADIPISCING
გაზეთი” ELIT. –”ქართული გაზეთი).
(1820 წლიდან
•1814 წელს
Lorem ipsumშეიქმნა consectetuer ფოტოგრაფიული
პირველი
dolor sit amet, adipiscing elit. გამოსახულება.
Maecenas porttitor congue massa. Fusce posuere, magna sed
•1831 წელს
pulvinar შეიქმნა
ultricies, malesuada ელექტრო
პირველი
purus lectus libero, sit amet ტელეგრაფი.
commodo magna eros quis urna.
•1876 წელს ალექსანდერ გრემ ბელმა დააპატენტა ელექტრონული
12
ტელეფონი51 წ
•1979 წელს გადაიდგა მნიშვნელოვანი ნაბიჯი სატელეფონო კომუნიკაციების
ისტორიაში. იაპონიაში ამუშავდა პირველი მობილური ტელეფონების ქსელი.
•1902 წელს გამომგონებელმა მარკონიმ გადასცა პირველი რადიოსიგნალი
ატლანტის ოკეანის გასწვრივ.
•1925 წელს გაუშვეს პირველი საცდელი სატელევიზიო სიგნალი. მალე
ჩამოყალიბდა პირველი ტელევიზიები
•1971 წელს შეიქმნა ელექტრონული ფოსტის გასაგზავნი პროგრამა, რომელიც
ძალიან პოპულარული გახდა
მასობრივი ინფორმაციისა და კომუნიკაციის საშუალებები დასაბამიდან დღემდე
გიგანტური
LOREMნაბიჯებით
IPSUM ვითარდება
DOLOR SIT. AMET,
CONSECTETUER
XXI საუკუნეში ADIPISCING
მედია იმდენად ELIT.
მოქნილი და მოსახერხებელია, რომ ინფორმაცია
მსოფლიოს
Lorem ipsumერთი ბოლოდან
dolor sit მეორეში
amet, consectetuer ელვის
adipiscing elit. სისწრაფით აღწევს, რაც რამდენიმე
Maecenas
ათეული porttitor
წლის წინ congue massa. Fusce posuere, magna
კაცობრიობისათვის sed
წარმოუდგენელი და დაუჯერებელი
pulvinar ultricies, purus lectus malesuada libero, sit amet
იქნებოდა
commodo. magna eros quis urna.

13
• დავალება: მ.ვეკუა, ჟ,რუა “ჟურნალისტიკა “პრესის გენეზიზისათვის”, გვ. 27–
33
• შ. გაგოშიძე “ჟურნალისტიკის შესავალი”, გვ. 16–21

LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET,

CONSECTETUER ADIPISCING ELIT.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.
Maecenas porttitor congue massa. Fusce posuere, magna sed
pulvinar ultricies, purus lectus malesuada libero, sit amet
commodo magna eros quis urna.

14