ENERGETSKI MENADŽMENT I

ENERGETSKA EFIKASNOST U
ZGRADARSTVU

PROF.DR PETAR GVERO

ENERGETSKA EFIKASNOST U ZGRADARSTVU

POTROŠNJA ENERGIJE U ZGRADAMA

Grijanje

Hlađenje -
klimatizacija

Ventilacija

Topla potrošna voda

50-60% UKUPNIH
ENERGETSKIH POTREBA
ZGRADE TROŠI SE NA
ZAGRIJAVANJE!
Električni uređaji
70% GUBITAKA TOPLOTE
ODNOSI SE NA PROZORE, VRATA
I VANJSKE ZIDOVE!
Izvor: Radivojević
ODRŽIVA GRADNJA
• Održiva gradnja je efikasan način proizvodnje i korišćenja materjala i
energije u sektoru zgradarstva, koji ima što manje štetnog uticaja na
okolinu ,pri čemu se obezbjeđuje je potpun komfor stanovanja.
• Održiva gradnja je svakako jedan od značajnijih segmenata održivog
razvoja i uključuje:
• upotrebu građevnskiih materijala koji nisu štetni po životnu
sredinu, ali u korisnke zgrade,
• energetsku efikasnost zgrada,
• Sistemsko upravljanje otpadom koji dolazi iz procesa gradnje,
renoviranja ili rušenja građevina.
ENERGETSKI I EKOLOŠKI ODRŽIVO
GRADITELJSTVO TEŽI KA:
• Smanjenju gubitaka toplote iz zgrade poboljšanjem toplotne zaštite
spoljnih elemenata i povoljnim odnosom površine i zapremine
zgrade;
• povećanju toplotnih dobitaka u zgradi, povoljnom orijentacijom
zgrade i korišćenjem Sunčeve energije;
• korišćenju obnovljivih izvora energije u zgradama;
• povećanju energetske efikasnosti pratećih instlacija u zgradi (sistem
grijanja, rasvjete, klimatizacije, itd).
KOJE SU KORISTI OD
ENERGETSKI EFIKASNE
GRADNJE?
• ugodnije i kvalitetnije stanovanje i duži životni vijek zgrade,
• finansijska ušteda na smanjenim računima za grijanje,
hlađenje i električnu energiju,
• doprinos zaštiti okoline i smanjenju emisija štetnih gasova u
okolinu, kao i smanjenju uticaja objekta na efekat staklene
bašte.
ENERGETSKA EFIKASNOST
U ZGRADARSTVU
Projekti povećanja energetske efikasnosti u zgradarstvu mogu djelovati kao
svojevrsni urbanistički i arhitektonski poticaji, te kao polje za primjenu inovativnih
tehničkih i tehnoloških rješenja za:
• podizanje kvaliteta gradnje,
• kvalitetno osmišljavanje energetskog koncepta;
• gradnju savremenih niskoenergetskih zgrada;
• osavremenjivanje postojećih zgrada;
• povećanje standarda i komfora u zgradama;
• smanjenje troškova održavanja kroz životni vijek zgrada;
• primjenu inovativnih tehnologija i rješenja;
• razvoj integralnog pristupa projektovanju;
• dugoročni pristup analizi zgrade, uzimajući u obzir cijeli njen životni vijek;
• smanjenje energetske potrošnje i zaštitu životne sredine
 KLJUČNI KORACI U PROCESU
ENERGETSKOG PLANIRANJA

Definisanje
Definisanje Studije
Studije Realizacija
Realizacija
Auditi
Auditi Budžetiranje
Budžetiranje Finansiranje
Finansiranje
ciljeva
ciljeva izvodljivosti
izvodljivosti M&V
M&V
ENERGETSKI AUDIT

Up-front
Up-front dijagnostičku
dijagnostičku
Predstavlja Studiju
Studiju ili
ili
procjenu
procjenu baznih
baznih uslova
uslova
Energetski audit

• Određuje koliko energije objekat troši.

• Definiše da li postoje ili ne postoje

ekonomski efikasne EE opcije

• Identifikuje koje opcije zaslužuju detaljniju analizu.

ENERGETSKI AUDIT
1
Procjenjuje trenutnu
potrošnju energije

2Identifikuje metode za

redukciju korišćenja
Energetski audit energije

3
Procjenjuje mjere
energetske efikasnosti
ŠTA JE TO ENERGETSKI AUDIT ZGRADE?
Energetski audit zgrade je skup tačno definisanih radnji u cilju
pronalaženja što uspješnijeg pristupa poboljšanju
energetskih karakteristika postojeće zgrade, uz očuvanje istog
nivoa komfora.

Postoje dvije vrste energetskog audita:

Uporošćen , jeftiniji, sa tačnošću od ± 10-15%
Detaljan, skuplji, ali uključuje garanciju za energetske uštede sa tačnošću od ± 5-10%

Detaljan pregled prate i mjerenja na samoj građevini, od

termovizijske kamere, do drugih uređaja… ne samo vizuelni
pregled.
 ENERGETSKI AUDIT ZGRADA

Procedura sprovođenja energetskog audita zgrada odvija se u tri glavne faze:

1. Prikupljanje podataka
2. Procjena i obrada podataka
3. Mjere na poboljšanju energetskih karakteristika zgrade
ENERGETSKI AUDIT ZGRADA – 2.PROCJENA I
OBRADA PODATAKA

PRIKUPLJANJE PODATAKA:

a/ osnovni podaci o zgradi

b/ klimatološki podaci
c/ energetski pokazatelji zgrade
d/ podaci o grijanoj površini po etažama
e/ temeljni podaci o građevinskim i energetskim
karakteristikama zgrade
f/ podaci o korištenju zgrade (vremenski)
g/ primjedbe rukovodeće osobe zgrade (direktora, načelnika)
h/ primjedbe korisnika zgrade
 ENERGETSKI AUDITI ZGRADA
c/ Kategorija energetskih pokazatelja :
• potrošnja goriva u posljednje četiri godine
• potrošnja el. energije u posljednje četiri godine
• ukupna energetska potrošnja u posljednje četiri godine
e/ Temeljni podaci o građevinskim i energetskim karakteristikama zgrade:
• građevinske (konstrukcijeske) karakteristike zgrade
• sistem za grijanje (proizvodnja) i distribucija toplotne energije
• sistem za pripremu toplote vode
• sistem za provjetravanje i hlađenje
• sistem rasvjete u zgradi
• zastupljenost i kvalitete električnih i drugih energ. uređaja
ENERGETSKI AUDIT ZGRADA - 2. PROCJENA I
OBRADA PODATAKA

2. OBRADA PODATAKA

a/ korištenje, potrošnja i troškovi energije

b/ određivanje energetskog omjera zgrade

c/ procjena energetskog potencijala zgrade

d/ zaključna razmatranja o energ. karakteristikama zgrade

ENERGETSKI AUDIT ZGRADA – 3.PRIJEDLOG MJERA
ZA POBOLJŠANJE EE ZGRADE

• Potencijal unapređenja energetske efikasnosti (mjere, investicije, uštede i profit)

• Detaljan opis svake mjere unapređenja energ. efikasnosti i mjere renoviranja
• Aspekti uticaja na okolinu
• Vremenski plan implementacije
• Finasiranje
• Kriterijume za energetsku garaciju (samo za detaljan)
• Korištenje i održavanje
• Energeski monitoring
• Trening osoblja koje koristi i održava zgradu i opremu
STUDIJE IZVODLJIVOSTI

Studija
Studija izvodljivosti
izvodljivosti

Tehnička
Tehnička Ekonomska
Ekonomska Finansijska
Finansijska
izvodljivost
izvodljivost izvodljivost
izvodljivost izvodljivost
izvodljivost
TEHNIČKA IZVODLJIVOST

Tehnička
Tehnička
izvodljivost
izvodljivost

Dostupnost
Dostupnost Primjenjivost
Primjenjivost Izvodljivost
Izvodljivost
tehnologije
tehnologije Tehnologije
Tehnologije primjene
primjene
EKONOMSKA IZVODLJIVOST

Ekonomska
Ekonomska izvodljivost
izvodljivost

Period
Period povrtaka
povrtaka
Troškovi
Troškovi kapitala
kapitala Uštede
Uštede uu energiji
energiji ii investicije,
investicije,
ii operativni
operativni troškovi
troškovi troškovima
troškovima NPV
NPV and
and IRR
IRR
FINANSIJSKA IZVODLJIVOST

Finansijska
Finansijska izvodljivost
izvodljivost

Mehanizmi
Mehanizmi “Cash
“Cash Flows”
Flows”
Izvori
Izvori finansiranja
finansiranja finansiranja
finansiranja ii otplata
otplata duga
duga
FINANSIRANJE
Državne/entitetske agencije

Lokalne
zajednice

Obveznice Vlastito
finansiranje

Kapital Projekti
KRITERIJI ZA PROCJENU VLASTITE MOTIVACIJE ZA
REALIZACIJU EE PROJEKATA
- razlozi za provođenje EE projekta

- cilj(evi) EE projekta

- izvodljivost EE projekta

- finansiranje EE projekta

- ESCO modeli finansiranja EE projekata

- izbor projekata za SEAP

- SWOT analiza EE projekta

FINANSIJSKI MEHANIZMI ZA ENERGETSKU EFIKASNOST

Javni
Javni PPP
PPP Privatni
Privatni

EE Namjenske Programi
Fondovi kreditne linije dijeljenja rizika

“Equity”
Fondovi
“Utility” Komercijalno
Finansiranje finansiranje
FINANSIJSKI MEHANIZMI ZA ENERGETSKU EFIKASNOST

Privatno javno
partnerstvo
PUBLIC-PRIVATE PARTNERSHIPS FOR ENERGY EFFICIENCY
FINANCING

Privatno javna partnerstva (PPP) su mehanizmi koji

koriste javne politike, regulaciju ili finansiranje da bi
omogućili privatnom sektorufinansiranje EE projekata:
Ključne karakteristike PPP:

Ugovorna obaveza (ili dogovor) između javnih subjekata i

privatnih organizacija.

Fer preraspodjela rizika između privatnih i javnih partnera

u cilju ohrabrivanja privatnih partnera da mobilišu
finansiranje.

Mobilizacija povećanog finansiranja projekata EE od strane

privatnog sektora.

Plaćanje privatnom sektoru za usluge koje je pružio

javnom sektoru.
BARIJERE ZA FINANSIRANJE PROJEKATA EE

Barijere
finansiranju

Troškovi razvoja
Raspoloživost Informacije, svijest projekta i Procjena rizika i Nedostatak
fondova i komunikacija tensakcijski menadžment kapaciteta
troškovi

Ograničeni Mala veličina Percepcija rizika

unutrašnji Informacije za od strne Bankarski kreditni
“domaćine” projekata
fondovi zajmodavca službenici & riziko
projekata i ESCO menadžeri
Ograničen kompanije Kolateralizacija
Visoki troškovi Pružaoci
kapacitet Komunikacija razvoja projekata Potreba za novim energetskih usluga
zaduživanja između onih koji finansijskim
Domaćini projekta
Nedostatak razvijaju projekte proizvodima i
Drugi “soft “ alatima za M&V agenti
poticaja i finansijera
tropškovi procjenu
ESCO (ENERGY SERVICE COMPANY) MODELI FINANSIRANJA
EE PROJEKATA

- Jedna od ključnih stvari na koje se lokalne zajednice moraju

fokusirati kod razmatranja mogućnosti finansiranja, jesu razni oblici
privatno-javnog partnerstva koji su za naš način shvatanja nešto
relativno novo.

- Kompanije koje se bave „energetskim uslugama“ (ESCO) su jedan od

veoma interesantnih modela, koji se dokazao u praksi i stoga su ovdje
navedene različite forme ESCO modela:
ESCO (ENERGY SERVICE COMPANY) MODELI FINANSIRANJA
EE PROJEKATA
- Potpuni ESCO servis (Full-Service ESCO)

- Angažovanje drugih pravnih lica za vršenje energetskih usluga (End-Use

Outsourcing)
- ESCO sa finansiranjem od treće strane (ESCO with Third Party Financing)

- Promjenjivi ESCO ugovor (Variable Term Contract)

- Kredit snabdjevača opremom (Equipment Supplier Credit)

- Iznajmljivanje opreme (Equipment Leasing)

- Tehnički konsultant s plaćanjem baziranom na performansama (Technical

consultant with Peroformance-based payments)
- Tehnički konsultant s fiksnim plaćanjem (Technical cosultant with Fixed
Payments)
INDIKATORI ENERGETSKE
EFIKASNOSTI

• Indikatori (pokazatelji) energetske efkasnosti se izražavaju kao

odnos dvije promjenjive – potrošnja energije u odnosu na
pokazatelj aktivnosti.
• Indikatori energetske efikasnosti se dijele na dvije kategorije (s
obzrom na namjenu):
• Indikatori koji pokazuju stanje energetske efikasnosti i
njeno kretanje.
• Indikatori koji objašnjavaju promjenjive koje opisuju stanje
energetske efikasnosti i njeno kretanje i ulogu energetske
efikasnosti u kretanju potrošnje energije.
• Ekonomska efikasnost
• Tehničko- ekonomska efikasnost
ENERGETSKA
INTENZIVNOST
 • Energetska intenzivnost je primarno vezana za odnos
potrošnje energije i BDP-a (ili neke druge ekonomske
promjenjive).

• itd.
ENERGETSKI
INDIKATORI
Stavljanjem u odnos nekog od navedenih oblika potrošene
energije i demografsko ekonomske promjenjive dobijamo
najvažnije makro energetsko-ekonomske indikatore:
• TPES / GDP (milini tona ekvivalentne nafte/bruto domaći
proizvod, Mtoe/USD)
• TPES / stanovništvo (Mtoe po stanovniku)
• Potrošnja nafte / stanovništvo (Mtoe po stanovniku)
• Potrošnja elektri ne energije / stanovništvo (kWh po
stanovniku)
• Potrošnja elektri ne energije / GDP (kWh / BDP)
ENERGETSKI
INDIKATORI
U analizama se koriste i sami energetski pokazatelji bez
stavljanja u relaciju
s ekonomsko-demografskim promjenjivim da bi se dobila fizička
energetska intenzivnost u provredi:
• Utrošena ukupna energija / fizički izlaz (TJ, Terajoul, po toni)
• Potrošnja nafte / fizički izlaz (Mtoe po toni ili km)
• Potrošnja električne energije / fizički izlaz (kWh po toni)
ENERGETSKI INDIKATORI U
ZGRADARSTVU
Za određivanje efikasnoti potrošnje energije u zgradi koristi se indikator
energetske efikasnosti:
• godišnja potrošnja energije po korisnoj jedinici grijane površine
(koristi se i naziv energetski broj), označava se s E, te izražava
jedinicom kWh/m2 godišnje.
• Ovaj indikator koristi se za:
• ocjenu efikasnosti potrošnje energije u postojećim zgradama,
uzimajući u obzir stanje njihovog omotača,
• efikasnost tehničkih sistema i navika korisnika/stanara
• praćenje i ocjenu učinaka provedenih mjera energetske efikasnost
• usporedne analize s drugim objektima iste namjene
(benchmarking)
• ocjenu budućih energetskih potreba novih građevina prilikom
njihovog projektovanja.
ENERGETSKI INDIKATORI U
ZGRADARSTVU
Energetski broj označava se s E, te izražava jedinicom kWh/m2
godišnje:
E = Q / Agr   kWh / (m2 god)
• Q  ‐ godišnja potrošnja energije
• Agr ‐ veličina korisne površine zgrade/kuće
Energetski broj zgrade određuje se kao zbroj svih energijskih
brojeva pojedinih sistema zgrade:
• energijski broj EGR za grijanje prostora,
• EPTV za pripremu potrošne tople vode i
• EO za ostalu tehničku opremu poput rasvjete, kućanskih
uređaja, kuhanje i dr E = EGR + EPTV + EO
HVALA NA PAŽNJI