Professional Documents
Culture Documents
YAKLAŞIM
İç Hastalıkları A.B.D
Genel Dahiliye B.D
Dr. Öğr. Üyesi Fatih Kamış
Plan
• Giriş
• Yakınmalar
• Öykü
– Ağrı
– Artrit
• Fizik muayene
• Labaratuar
• Ayırıcı tanı
– Monoartrit
– Poliartrit
Giriş
• Rheuma=Romatizma=Kas İskelet Sistemi
Hastalıkları
• MÖ 5. YY Hippocrates ….Rheuma 4 vücut
sıvısından biri
• 18. YY immunolojinin gelişmesi ile oluşum
mekanizmaları açıklanabilmekte
• Erken tanı ve tedavi hastanın yaşam şartlarını
belirler.
• Dikkatli bir anamnez ile gerekli tanısal bilginin
%80’i alınır, tanı için fizik muayene % 15 ve
laboratuar % 5 katkıda bulunur.
• Yetersiz öykü ve muayene genellikle uygun
olmayan testlerin ve tedavinin yapılmasına yol
açar.
• Avrupa'da romatoloji ünitelerine sevk edilen
hastaların ön tanılarında %50'ye varan
yanlışlıklar saptanmaktadır.
Yakınmalar
• AĞRI
– daha çok eklem ağrısı, hastaların çoğunun önde gelen
yakınmasıdır. (%80)
• SABAH TUTUKLUĞU
• UYKU BOZUKLUĞU-UYKUDA AĞRI
• GÜÇSÜZLÜK, YORGUNLUK, HALSİZLİK
• EKLEM ŞİŞLİĞİ-ARTRİT?
• Komşu ciltte ısı artışı, kızarıklık
• Krepitasyon
• Eklem çıkıntıları
Yakınmalar
• KRAMP
• MİYALJİ
• BEL AĞRISI
– Boyun, Bel, Omuz , Sırt ağrılarının %90 ‘ı mekanik ve
psikojenik (dejeneratif veya herni)
– Akut Nedenler: Bağ, kas, disk yırtılması, fraktür
– Kronik Nedenler: İnflamatuar, metabolik, tm
– Bilateral ve L3 üzerinden kaynaklanan nedenler: Tm,
enfeksiyon, inflamasyon
Yakınmalar
– deri döküntüsü
– üveit
– ağız/göz kuruluğu
– ağız içinde ve genital bölgede yaralar
– yineleyen karın ağrıları
– nedeni bilinmeyen ateş
– kilo kaybı
– yineleyen trombozlar
– yineleyen düşükler
Konstitüsyonel bulgular
• Güçsüzlük
• Kilo kaybı
• Ateş
Sistemik otoimmün hastalıklar, enfeksiyonlar
ve malignitelerde görülür.
Öykü
• Ağrı
– Nerede? Lokalize-yaygın-EKLEM AĞRISI?
– Ne zamandır ağrıyor? Akut-kronik
– Eşlik eden durumlar neler?
– Mekanik-inflamatuar ayrımı?
Ağrı
• Lokalize ağrı
– Eklem rahatsızlıkları (artrit?)
– Tendinit
– Kas Hastalıkları
– Vaskülitler
– Tıkayıcı Damar Hastalıkları
– Nörojenik Hastalıklar
– Primer Kemik Hastalıkları
– Yumuşak Doku Enfeksiyonu
Ağrı
• Yaygın vücut ağrısı
– Romatoid artrit – SLE
– Fibromyalji – Vaskülitler
– Osteomalazi, Paget hastalığı – Maligniteler
– Dermatomiyozit/Polimiyozit – Parkinson hastalığı
– Hipo ve hipertiroidizm – Viral enfeksiyonlar
– Lyme Hastalığı – Hipermobilite sendromları
– Hipo ve hiperparatiroidi – DM
– Polimyaljika Romatika – Sepsis
– Spondiloartropatiler – Kas hastalıkları
Ağrı
• Zamana göre
– AKUT AĞRI
• 6 haftadan kısa süreli
– KRONİK AĞRI (Romatolojik ağrı?)
• Hasta tarafından ağrının yeri karakteri ve zamanı ile ilgili
yeterli bilgi verilemeyen ağrıdır
Ağrı
• Eşlik eden
– Ateş, halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, terleme, erken
yorulma
– Eklemde şişlik, kızarıklık, ısı artışı,
– Sabah tutukluğu / varsa süresi
– Kas güçsüzlüğü, parestezik yakınma, hareketlerde
kısıtlanma
– Önceki tanılar, uygulanan tedaviler ve bu
tedavilere alınan cevaplar
Ağrı
• Mekanik-inflamatuar ayrımı
– İstirahatle yada kullanmakla ilişkisi
– pozisyonla olan ilişkisi
– sabah tutuluğunun süresi,
– gece-gündüz farkı,
– sıcak-soğuk ilişkisi
– mevsimlerle ilişkisi,
– ruhsal durumla ilişkisi
Artrit
• Ağrı ile birlikte eklemde şişme ve kızarıklık gibi
iltihap belirtilerinin olmasıdır.
• İnflamatuvar artritte istirahat ağrısı, sabah
tutukluğu, eklemde şişlik ve hassasiyet olur,
• Osteoartrit ve kas-iskelet problemlerinde ağrı
istirahatte değil aktiviteyle artar.
• Eklem şikayeti ile gelen bir hastayı değerlendirirken öncelikle şu sorulara
cevap aranmalıdır.
– Artiküler mi - nonartiküler mi ?
– İnflamatuar mı - noninflamatuar mı ?
– Şikayetlerin başlangıcı ne zaman?
– Tutulan eklemlerin sayısı?
– Tutulan eklemlerin yerleri?
– Simetrik – asmetrik
– Deformite varmı?
– Artritin seyri nasıl?
– Tedaviye alınan cevap?
– Enfeksiyon öyküsü varmı?
– Aile öyküsü varmı?
– İlaç öyküsü varmı?
– Eşlik yada öncelik eden durumlar neler?
İnflamatuar ve non-inflamatuar
• Sabah tutukluğunun varlığı ve süresi inflamatuar ve
noninflamatuar artropatilerin ayrımında önemlidir.
• Dejeneratif artritlerde ağrı eklemin kullanımını takiben ortaya
çıkar, sabah tutukluğunun süresi genellikle 15 dakikayı
geçmez, yük binen eklemlerde gelişir, tutulan eklemde
genellikle sıcaklık artışı bulunmaz.
• Buna karşın inflamatuar artritlerde tutulan eklemler hastalığın
tanısına göre değişir, sabah tutukluğu en az 30-45 dakikadır,
eklemde sıcaklık artışı ve şişlik gibi diğer inflamatuar bulgular
vardır.
İnflamatuar ve non-inflamatuar hastalıklar arasındaki
farklılıklar.
• Nörolojik belirtiler
– Periferik nöropati: Vaskülit, Tuzak nöropatisi
– Mononöritis multiplex: PAN
– SSS tutulumu-Konvülsiyon: Behçet, SLE, Vaskülit
Fizik Muayene
• İNSPEKSİYON
– Eklemlerde şişlik, kızarıklık, deformite, kaslarda atrofi
– Deri döküntüsü, kıllanmada artma veya azalma, tırnak
bozukluğu, saç dökülmesi, stria, maske yüz, fasiyal eritem
vb
– Ekstremite uç kısımlarda solukluk, morarma, raynoud
fenomeni
– Oral aft, genital ülser
– Gözlerde kızarma
• PALPASYON
– Eklem hareket açıklığı (aktif ve pasif),
Kısıtlanma / Hipermobilite / İnstabilite
– Hareket sırasında ağrı, hassasiyet
– Eklemlerde ısı artışı / ekstremitelerde soğukluk
– Eklemde sıvı birikimi; effüzyon, patellar şok,
ballotman
– Krepitasyon veya kragman
– Yumuşak doku şişliği; Bursit, tendinit, pannikülit,
abse vs
– Nodüller; Haberden, Bouchard, deri altı nodülleri
• KAS MUAYENESİ
• NÖROLOJİK MUAYENE
• Fizik muayene bulguları ile eklemde effüzyon varlığı, eklem
üzerinde sıcaklık, aktif ve pasif eklem hareketlerinde ağrı ve
hareket kısıtlılığının bulunması, sinovit açısından yol
göstericidir.
• Buna karşın, bursit, tendinit gibi durumlarda, ağrılı noktaların
bulunması, aktif hareketlerin sınırlanması buna karşın pasif
hareketlerin korunması söz konusudur.
• Tendon boyunca palpasyonla veya bir direnç karşısında ağrı
varsa tendinit düşünülür.
• Fizik muayenede tesbit edilen krepitasyon, eklem yüzeylerinin
dejenerasyonunda ortaya çıkar.
Labaratuar
• ESR: 100 mm/s üzerinde ise PMR (tanı kriteri)
• CRP
• Ferritin
• Serum Üre, Kreatinin, AST, ALT, ALP, LDH, CK.
• ASO: Klinikle uyumlu ise ARA tanısında önemlidir.
• RF: (+) olması tanı koydurmaz.
• Anti-CCP
• ANA: SLE de%95-98 dir.
• ENA testi
• ANCA: Vaskülitlerde (+) cANCA; WG de %90 üzerinde (+)
• ACA: AFA sendromunda (+)
• C3 C4 düşük: SLE, İK hastalıkları
• Ürik asit
Labaratuar
• Radyografi
• Snovial sıvı analizi: Akut mono artritler.
• Yumuşak doku USG
• Doppler USG: Vaskülitler
• MRI: Rotator kaf yırtığı, Spinal stenoz, Avasküler kemik
nekrozu, Miyopatiler.
• Sintigrafi: Kemik turn-overı
• HLA Tiplendirmesi: HLA B-51; Behçet Hst. HLA B-27; SpA.
ROMATİZMAL ŞİKAYETİ OLAN BİR HASTAYA
YAKLAŞIMDA KULLANILACAK ALGORİTMA
R o m a t iz m a l ş ik a y e t le r
A n a m n e z v e fiz ik m u a y e n e
1 - A r t ik ü le r m i? K a ç e k le m i t u t m u ş ?
2 - A k u t v e k to n ik m i?
3 - İn fla m a t u a r m ı?
A r t ik ü le r m i?
N o n a r t ik ü le r d u r u m la r Ş ik a y e t le r > 6 h a fta
T ra v m a , F ra k tü r,
F ib r o m iy a lji, P M R ,
B u r s it is , t e n d in it is
A k u t K r o n ik
A k u t a r t r it le r
* İn fe k s iy ö z a r t r it
* G u t, P s ö d o g u t
* R e it e r s e n r
K R O N İK
İ n f la m a s y o n v a r m ı ?
1 - S a b a h k a tı lı ğ ı n e k a d a r ?
2 - Y u m u ş a k d o k u ş iş liğ i v a r m ı ?
3 - S is t e m ik s e m p t o m la r v a r m ı ?
4 - C R P v e E S R y ü k s e k m i?
K r o n ik N o n in f la m a t u a r K r o n ik İ n f la m a tu a r
A r tr it A r t r it
D İ F , E l b ile ğ i, K a lç a K a ç e k le m d e tu tu lu m v a r
v e D iz e k le m le r i t u t u lm u ş m u ?
O s te o n e k ro z O s t e o a r t r it is 1 - 4 a r a s ı is e ; > 5 is e ;
C h a r c o t a r t r it i K r . İ n f e k s iy o n K r o n ik İ n f la m a t u a r
S p A (R e A ,P s A ) A r tr it
JK A
S is te m ik t u tu lu m v a r m ı?
E vet Y o k is e
P İF , M K F , M T F R e a k t if a r t r it
t u t u lu m u v a r m ı ? P s ö r ia t ik a r t r it
Y o k is e V a r is e
S LE R o m a t o id a r t r it
S S c
P M /D M
Ayırıcı Tanı
• MONOARTRİTLER
– Monoartrit Tek eklemin sinovitidir.
– Periartiküler hastalıklarla karışabilir.
– Ağrının istirahatte de devam etmesi, sabah tutukluğu,
sistemik belirtiler inflamatuar olduğunu düşündürür.
– En kesin ayırım sinovial sıvıda lökosit sayısıdır.
– Akut: en sık septik artrit ve kristal artritleri
– Kronik: en sık kronik enfeksiyonlar (Tbc, brusella vs) ve
tümörler
AKUT MONOARTRİTLER
• İnflamatuvar – FMF
– Enfeksiyöz – Behçet hastalığı
• Septik artrit • Non-inflamatuvar
• Gonakokal artrit – Travmatik artrit
• Brucella artriti – Eklem içi yırtıklar
– Kristal artritleri – Eklem içine akut kanama
• Gut – Osteoartrit
• Yalancı gut
– Osteonekroz
– Spondiloartrit
KRONİK MONOARTRİTLER
• İnflamatuvar • Non-inflamatuvar
– Enfeksiyöz – Osteoartrit
• Tüberküloz – Eklem içi yırtıklar (diz)
• Fungal
– Kemiğin avasküler nekrozu
• Viral
• Bakteriyel – Pigmente villonodüler sinovit
• Lyme hastalığı – Sinovyal kondromatozis
– Spondiloartritler – Osteokondrozis
– Romatoid artrit – Nöropatik artrit (=Charcot
eklemi)
– Ailevi Akdeniz Ateşi (FMF)
– Sarkoidoz – Refleks sempatik distrofi
– Juvenil kronik artrit – Tümörler
• Pigmente villonodüler sinovitis
– Behçet hastalığı • Sinoviyal sarkom
• Sinoviyanın metastatik tümörleri
Monoartrit
Ayrıntılı öykü ve FM
Koagülopati
BK>2000
Kanlı Tümör
PNL>%75
Travma
(-) (+)
Ankilozan spondilit
OLİGO-POLİARTRİT SEBEPLERİ
SİMETRİK ASİMETRİK
DEJENERATİF
Osteoartrit Gut
Hemokromatozis Pseudogut
İNFEKSİYÖZ
Viral hepatit Bakteriyel artrit
Bakteriyel endokardit
DİĞERLERİ
Hipertrofik osteoartropati Kanser poliartriti
P O L İA R T R İT /P O L İA R T R A L J İ
H ik a y e / F iz ik m u a y e n e
S in o v it
S e m p t o m la r > 6 h a ft a H a s s a s n o k t a la r
S is t e m ik R o m a t iz m a l h a s t a lı k V ir a l e n fe k s iy o n , F ib r o m iy a lji
e r k e n d ç n e m s is t . r o m a t . h a s t B u r s it / t e n d in it
V ir a l a r t r it , O s t e o a r t r it
K o n t r o l: A N A , K o n t r o l: H ip o t ir o id i, N ö r o p a t i
H e m o g ra m , E S R ,R F , H e m o g ra m , K C F T , M e t a b o lik k e m ik h a s t .
S in o v iy a l s ı v ı a n a liz i, H B V , H C V , P a r v o v ir ü s D e p re s y o n
Ü r e , K r e a t in in T İ T ,
K o n t r o l: K C F T , H B V
H C V , R a d y o lo ji,
T S H , K a ls iy u m
TEŞEKKÜRLER…