PAGBABAGONG

MORPOPONEMIKO
PAGBABAGONG
MORPOPONEMIKO
Ito ay isang pag-aaral
ng mga pagbabagu-
bagong anyo ng tunog
ng morpema.
 PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO

Ang anumang pagbabago sa

karaniwang anyo ng isang
morpema dahil sa
impluwensya ng
kapaligiran.
 Maykaltas
Hal.
dakip + [-in-] dakipin = dakpin

balik + [-an] balikan = balkan

wakas + [-an] wakasan= waksan

 Maypalit
D                          R
Ma + dapat = madapat         marapat
Ma + dunong = madunong            marunong
 U O
Ka+Gulo+han= Kagulohan Kaguluhan
Bakod+an= Bakodan Bakuran

 H N
Tawa+han Tawahan Tawanan
 Maylipat /Metatesis
tanim + -an = taniman--------tamnan

silid + -an = silidan------------sidlan

atip + -an= atipan--------------aptan

METATESIS
Ponema Panlapi Pagbabago sa panlapi TUNTUNIN HALIMBAWA
ng
salitang-
ugat

/l,r /-in-/ Ang/-in-/ ay Ang /ni/ ay Nilipad, niyaya, ,

y,w/ magiging ililipat sa niyari, niliko,
nilayon, nilanggam
/ni/ unahan ng
salitang-ugat

Hindi /-an/ Mananatiling Ikakabit ang tamnan

angkop /-an/ /-an/. aptan, sidlan
sa Tatanggalin ang
lahat ponemang
patinig sa
ikalawang
pantig at
pagpapalitin ang
dalawang
katinig na
magkatabi
 MAYKUTAD
Nakaltas ang huling pantig ng
salita at kung minsan, ang naaalis
na titik ay napapalitan ng ibang titik
Hal.
dala + [-han]= dalhan = dalhi
Bukas + [-an]= buksan= buksi
Sara + [-han]= sarhan= sarhi
 MAYPUNGOS
May nabawas na ilang titik o tunog sa
unahan
Hal.
magpadala= padala
pakulayan= kulayan
pabilugan= bilugan
 MAYPANINGIT
May nadagdag o sinisingit na titik n
sa loob ng salita.
Hal.
balisahin= balisanhin
pinagkaisahan= pinagkaisanhan
   May-angkop
Mula sa dalawang salita na pinag-isa
upang mapaikli at mapabilis ang
pagbigkas nito.
Halimbawa :
                Antay
ka =  Tayka - teka
            Tayo na = Tayna - tena, tana
            Wikain mo = Ikamo - kamo
                Wika ko = ikako - kako
bukod
Maysudlong
sa may hulapi na ang
salitang pinapandiwa, ito ay sinusudlungan o
dinaragdagan pa ng isa pang hulapi. /an/, -/han/,/
-in/, /-hin/,/-an/,o /anan/

Antabay+an+an= Antabayanan
Alala+han+an= Alalahanan
Alala+han+in= Alalahanin
Silanganan= Silanganan
 Asimilasyon
Parsyal
HAL. [pang-] + palengke = pampalengke
[pang-] + bansa = pambansa

Ganap
HAL. [pang-] + palengke = pampalengke =
pamalengke
[pang-] + tapon = pantapon = panapon
 Ang Alomorp ng Morpema
Alomorp
- Pagbabagong-anyo ng morpema maging sa kayarian o tunog
ng kaligiran.

Ang morpemang [pang-] ay may tatlong anyo

ng alomorp. Ito ay ang [pang-], [pam-] at [pan-].

Ang alomorp na [pang-] ay walang

pagbabagong magaganap kung kasunod ang mga
ponemang patinig na /a, e, i, o, u/ o ponemang
katinig na /k, g, h, m, n, ng, w, y/
 Ang alomorp na [pang-] ay walang
pagbabagong magaganap kung kasunod ang mga
ponemang patinig na /a, e, i, o, u/ o ponemang
katinig na /k, g, h, m, n, ng, w, y/

Ang alomorp na [pam-] ay ginagamit kung ito

ay susundan ng mga ponemang /p at b/.

Ang alomorp na [pan-] ay ginagamit kung ito

ay susundan ng mga ponemang /d, l, r, s, t/.
ASIMILASYONG DI-GANAP
Ponema Panlapi Pagbabago sa panlapi HALIMBAWA
ng
salitang-
ugat
/d, l, r, s, t/ /pang-/, /sing-/, Matatanggal ang /g/ pantali, pandikit, panlasa,
/kasing-/, /mang-/ /pan-/, /sin-/, /kasin-/, /man-/ pandikdik, panregalo,
pandaya, pansahog
/p, b/ /pang-/, /sing-/, Mapapalitan ang /ng/ ng /m/ pambitag, pampitas,
/kasing-/, /mang-/ /pam-/, /sim-/, /kasim/, /mam/ pampito, pambilog,
pampasabog, pambigat

/k, g, h, m, /pang-/, /sing-/, Mananatili sa orihinal na pangkulay, pangmasa,

n, y, w/ /kasing-/, /mang-/ anyo pangnanay, panggatong,
/pang-/, /sing-/, /kasing-/, panghabla, pangwasak,
/mang-/ pangkuha
/a, e, I, o, /pang-/, /sing-/, Mananatili sa orihnal na pang-ulam, pang-abala,
u/ /kasing-/, /mang-/ anyo ngunit lalagyan ng pang-inom, pang-isa, pang-
gitling Agosto
/pang-/, /sing-/, /kasing-/,
/mang-/
 ASIMILASYONG GANAP
Ponema Panlapi Pagbabago sa panlapi TUNTUNIN HALIMBAWA
ng
salitang-
ugat

/d, l, r,
s, t/
/pang-/,
/sing-/,
Matatanggal
ang /g/ Tatangga panali, panikit,
panikdik, panahog
/kasing-/,
/mang-/
/pan-/, /sin-/,
/kasin-/, /man-/
lin ang
unang
/p, b/ /pang-/, Mapapalitan
titik ng pamitag, pamitas,
/sing-/, ang /ng/ ng /m/ salitang- pamito, pamilog,
/kasing-/, /pam-/, /sim-/, pamigat
/mang-/ /kasim/, /mam/ ugat