Sto lat

Rzeczypospolitej
1918 – 2018
 SPIS TREŚCI - 1
1. Droga ku wolności
o I rozbiór Polski
o II rozbiór Polski
o III Rozbiór Polski

2. Powstanie kościuszkowskie
o Tadeusz Kościuszko
o Jan Henryk Dąbrowski

3. Powstanie listopadowe
o Józef Chłopicki
o Piotr Wysocki

4. 123 lata niewoli

 SPIS TREŚCI - 2
5. Powstanie krakowskie
o Jan Tyssowski
o Edward Dembowski

6. Powstanie styczniowe
o Romuald Traugutt
o Ludwik Mierosławski

7. I wojna światowa
o Świat na drodze ku wojnie
o Na frontach I wojny światowej
o I wojna światowa na ziemiach polskich
o Sprawa polska podczas I wojny światowej
 SPIS TREŚCI - 3
o Józef Haller
o Józef Piłsudzki
o Roman Dmowski
o Wojna polsko-bolszewicka
o Powstania śląskie

8. Okres międzywojenny
o Gospodarka II Rzeczypospolitej
o Osiągnięcia II Rzeczypospolitej

9. Dlaczego 11 listopada ?
10. Ciekawostki
11. Bibliografia
 DROGA
KU WOLNOŚCI
  Pierwszego rozbioru polski dokonały Rosja, Prusy i Austria na podstawie
podpisanego 5 sierpnia 1772 roku traktatu. Przyczyną bezpośrednią
rozbioru stała się toczona wojna domowa (konfederacja barska).
• Prusy - uzyskały Warmię, województwo pomorskie, malborskie
i chełmińskie (bez Gdańska i Torunia) oraz tereny nadnoteckie
• Austria - zajęła południową cześć woj. Krakowskiego, Sandomierskiego
oraz woj. ruskie
• Rosja - ziemie na wschód od rzek Dźwiny i Dniepru oraz Inflanty

Okupacji dokonano bez oporu. Wojska Rzeczpospolitej wyniszczone w czasie

wojny domowej nie było zdolne do obrony kraju.

SPIS TREŚCI
 Polska po I rozbiorze

SPIS TREŚCI
  Drugi rozbiór polski był to zabór polskich ziem, jakiego dokonały Rosja
oraz Prusy (bez Austrii - zajętej wojną z Francją). Traktat podpisano w
styczniu 1793 roku
Bezpośrednią przyczyną rozbioru stała się próba uniezależnienia się Polski
od Rosji.
• Prusy – Wielkopolska i Mazowsze
• Rosja – Białoruś, Ukraina i Podole.

Drugi rozbiór stanowił dla Polski nie tylko katastrofę polityczną, ale i

gospodarczą.
Zniszczono produkcję przemysłową. Wzrastały ceny żywności.
Pod wpływem tych różnorodnych bodźców dojrzewał w Polsce grunt
do działań rewolucyjnych.

SPIS TREŚCI
 Polska po II rozbiorze

SPIS TREŚCI
  Powstanie kościuszkowskie
 Powstanie kościuszkowskie wybuchło w 1794 roku. Miało ono na celu
przeciwstawienie się zaborcom i nie dopuszczenie do dalszych rozbiorów.
Naczelnikiem powstania został mianowany Tadeusz Kościuszko.

• 10.10.1794 roku Kościuszko i jego wojska poniosły druzgocącą klęskę w

bitwie z wojskami rosyjskimi pod Maciejowicami. Sam Naczelnik dostał
się do niewoli. Nic już nie mogło zatrzymać marszu rosyjskiego na
Warszawę. Wojska rosyjskiego generała Suworowa zdobyły Pragę,
dokonując masakry jej mieszkańców. Ten akt terroru doprowadził do
kapitulacji Warszawy.
• Skutkiem powstania był III rozbiór Polski.

SPIS TREŚCI
TADEUSZ KOŚCIUSZKO
Jest jedną z najbardziej znanych
polskich postaci historycznych w świecie.
Amerykanie uważają go za bohatera
narodowego, jako że uczestniczył
w wojnie o niepodległość Stanów
Zjednoczonych, toczącej się w latach 1775-1783.
Dziewięć lat później brał udział w wojnie
polsko-rosyjskiej, zaś w 1794 r.
Był najwyższym Naczelnikiem Sił Zbrojnych w powstaniu,
które od jego nazwiska nazywane jest powstaniem kościuszkowskim.

SPIS TREŚCI
 JAN HENRYK DĄBROWSKI
W czasie powstania
kościuszkowskiego bronił
Warszawy przed Prusakami,
później zaś został wysłany
do Wielkopolski, w celu wywołania
tam entuzjazmu dla powstania.

Został wzięty do niewoli.

Zwolniono go z niewoli rosyjskiej dopiero po podpisaniu
przyrzeczenia, że nie będzie stawał zbrojnie przeciw Rosji. Po
upadku Rzeczpospolitej udał się na emigrację do Paryża.
SPIS TREŚCI
  Trzeci rozbiór był to ostateczny zabór polskich ziem, jakiego dokonały Rosja,
Prusy oraz Austria na podstawie podpisanego 24 października 1795 roku
traktatu.
Zaborcy powoływali się w nim na rewolucyjne zagrożenie ze strony
Rzeczpospolitej. Bezpośrednią przyczyną rozbioru stało się powstanie
kościuszkowskie (1794r).

• Prusy - Mazowsze i tereny litewskie pod Niemnem.

• Austria - Małopolska między Pilicą z Bugiem z częścią Podlasia i Mazowsza.
• Rosja - Obszary leżące na wschód od rzek Niemen oraz Bugu wraz z Wilnem.

Nastąpił kres państwa polskiego, które na 123 lata zniknęło z mapy Europy.
Rzeczpospolita przestała istnieć, ale pozostał naród, język i tradycja.

SPIS TREŚCI
 123 LATA NIEWOLI

Od momentu trzeciego rozbioru Polski nasz kraj zniknął z map

Europy. Cały okres niewoli przesiąknięty był krwią polskich
powstańców. Niewola która trwała 123 lata była okresem
dążenia do niepodległości, walki o Polskość. Powstania były
czynem zbrojnym który miał przynieść naszemu krajowi
niepodległość.

SPIS TREŚCI
 Powstanie listopadowe
 Powstanie listopadowe wybuchło w nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku
przeciwko Rosji. Walki trwały do 21 października 1831 roku.

• Działania zbrojne toczyły się na terenie Królestwa Polskiego oraz ziemiach

zabranych.
• Powstanie Listopadowe wybuchło na skutek nie przestrzegania przez carów
rosyjskich postanowień konstytucji 3-go maja.
• Sygnałem do rozpoczęcia działań był pożar na Solcu. Szczególnie istotna była także
wojna polsko-rosyjska oraz działania zbrojne na Litwie, Żmudzi i Białorusi.

 Do upadku powstania i przegrania wojny w dużym stopniu przyczynili się

niewierzący w możliwość zwycięstwa

SPIS TREŚCI
 JÓZEF CHŁOPICKI
Generał dywizji wojska polskiego.

Dyktator powstania listopadowego,

który doskonale poprowadził
polskie wojska, doprowadzając do
Zwycięstwa w bitwie pod Grochowem.

SPIS TREŚCI
 PIOTR WYSOCKI
Pułkownik Wojska Polskiego,
inicjator powstania listopadowego,
działacz niepodległościowy,
przywódca sprzysiężenia podchorążych,
które doprowadziło do
wybuchu powstania listopadowego.

Został odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari.

Brał udział w bitwie pod Wawrem, pod Grochowem, pod
Dobrem i pod Okuniewem.
SPIS TREŚCI
 Powstanie krakowskie
 Rewolucja krakowska 1846 była fragmentem ogólnonarodowego powstania,
jakie miało wybuchnąć na ziemiach polskich wszystkich zaborów.

• Walki zbrojne toczone na terenie Rzeczypospolitej Krakowskiej przez

powstańców przeciwko wojskom austriackim. 
• Decydujące starcie rozegrało się pod Gdowem. Austriacy wkroczyli do Krakowa
rozbrajając niewielkie oddziały powstańcze. Kraków włączono do Austrii.

 SKUTKI
• likwidacja Rzeczypospolitej Krakowskiej i wcielenie jej do Austrii
• represje w stosunku do powstańców

SPIS TREŚCI
 JAN TYSSOWSKI
Dyktator powstania krakowskiego.
Z powodu rozruchów chłopskich,
w porozumieniu z krakowską
arystokracją, dążył do
ograniczenia walk.

Zagrożony interwencją rosyjsko-austriacką i

powstaniem chłopskim odmówił kapitulacji w
Krakowie przed austriackim wojskiem
SPIS TREŚCI
 EDWARD DEMBOWSKI
Organizator nieudanego
 powstania krakowskiego,
które wybuchło w lutym 1846 roku
w Krakowie i okolicach.

Formalnie pełnił funkcję sekretarza dyktatora Jana

Tyssowskiego, w praktyce stał się faktycznym przywódcą
ruchu. Zginął 27 lutego 1846 roku, gdy wojska austriackie
ostrzelały procesję patriotyczną w Podgórzu, której
przewodził.
SPIS TREŚCI
 Powstanie styczniowe
 Powstanie styczniowe to polskie powstanie narodowe przeciwko Imperium
Rosyjskiemu.

• Wybuchło 22 stycznia 1863r. w Królestwie Polskim i  trwało do jesieni

1864r.
• Zasięgiem objęło ziemie zaboru rosyjskiego: Królestwo Polskie oraz ziemie
zabrane.
• Było największym polskim powstaniem narodowy.

 Mimo początkowych sukcesów zakończyło się klęską powstańców, z

których kilkadziesiąt tysięcy zostało zabitych w walkach, skazanych na
katorgę ,zesłanych na Syberię, albo wyemigrowano.

SPIS TREŚCI
 ROMUALD TRAUGUTT
Dyktator powstania styczniowego,
stanął na czele Rządu Narodowego.
Aresztowany w 1864 roku,
został osądzony i stracony
w publicznej egzekucji na stokach
warszawskiej Cytadeli.

Jego kierownicza rola w powstaniu styczniowym i śmierć w

chwale bohatera narodowego przyczyniły się do powstania
legendy jako symbolu walki o niepodległość Polski w czasach
zaborów.
SPIS TREŚCI
 Ludwik Mierosławski
 Jako jeden z najmłodszych
podoficerów, brał udział
w powstaniu listopadowym.
Po walkach w czasie zdobywania
arsenału w Warszawie
i bitwie grochowskiej otrzymał
awans na podporucznika.

Jego waleczność w powstaniu została doceniona.

Odznaczony został srebrnym krzyżem Virtuti Militari.
SPIS TREŚCI
 I WOJNA
ŚWIATOWA
 Świat na drodze ku wojnie
I. Na przełomie XIX i XX w. duże znaczenie na arenie międzynarodowej
zyskały Niemcy, Stany Zjednoczone i Japonia. Państwa te szybko
dołączyły do grona światowych mocarstw.
II. Pod koniec XIX w. między mocarstwami zaczęły narastać konflikty. Do
przyczyn sporów należała m. in. rywalizacja o wpływy na Bałkanach, a
także o kolonie.
III. W Europie powstały dwa bloki polityczno-militarne:
• Trójprzymierze (1882) – Niemcy, Austrio-Węgry i Włochy.
• Trójporozumienie (1907) – Wielka Brytania, Francja i Rosja.
IV. Najbardziej niestabilnym regionem Europy były Bałkany. Po osłabieniu
Turcji kształtowały się tam nowe państwa Proces ten doprowadził do
wybuchu dwóch wojen bałkańskich.

SPIS TREŚCI
 Burza w bałkańskim kotle 1912-1913.
Preludium Wielkiej Wojny.

SPIS TREŚCI
 Na frontach I wojny Światowej
I. Bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej był zamach w
Sarajewie, w którym zginął arcyksiążę Franciszek Ferdynand Habsburg.
Konflikt zbrojny zaczął się od ataku Austro-Węgier na Serbię.
II. Działania wojenne toczyły się w Europie oraz w koloniach. W czasie walk
zaczęto wykorzystywać gazy bojowe, czołgi, samoloty, oraz broń
maszynową.
III. 1917 do konfliktu przystąpiły Stany Zjednoczone.
IV. 3 marca 1918 r. walki na wschodzie zakończył pokój brzeski pomiędzy
państwami centralnymi a bolszewikami. Na froncie zachodnim 11
listopada 1918 r. Niemcy podpisały rozejm z ententą
(trójporozumieniem).

SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
 I wojna Światowa na ziemiach polskich
I. Polskie organizacje strzeleckie stały się podstawą utworzonych w 1914 r.
u boku armii austriackiej I Kompanii Kadrowej, a następnie Legionów
Polskich. Walczyły one po stronie państw centralnych do 1917 r., gdy
doszło do kryzysu przysięgowego.
II. Polskie formacje wojskowe organizowano również u boku Rosji.
W 1914 r. powstał Legion Puławski, a w 1917 r. sformowano Korpusy
Polskie.
III. W 1917 w Szwajcarii założono Komitet Narodowy Polski (KNP), który
został uznany za reprezentację narodu polskiego. Dzięki staraniom KNP
we Francji powstała armia polska, zwana Błękitną Armią. Jej dowódcą
został generał Józef Haller.

SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
 Żołnierze brytyjscy podczas pierwszego
dnia bitwy nad Sommą, która rozegrała
się w 1916 r.

SPIS TREŚCI
 SPRAWA POLSKA PODCZAS I WOJNY
ŚWIATOWEJ
I. Na początku wojny władze państw zaborczych nie podejmowały sprawy
niepodległości Polski. Skierowały do Polaków jedynie niezobowiązujące
odezwy.
II. Dopiero 5 listopada 1916 cesarze Niemiec i Austrii zapowiedzieli w
manifeście utworzenie Królestwa Polskiego, ale nie określili jego
przyszłych granic.
III. Po ogłoszeniu Aktu 5 listopada sprawę polską podjęli również
przedstawiciele państw ententy. Obietnicę utworzenia państwa
polskiego założyła Rosja, a prezydent USA w swoim programie
pokojowym ogłosił konieczność powstania niepodległego państwa
polskiego, który zyskał poparcie Francji i Wielkiej Brytanii.
IV. Na mocy traktatu wersalskiego Polska otrzymała Wielkopolskę i Pomorze
Gdańskie, a o przynależności Górnego Śląska, Warmii, Mazur i Powiśla
miały zdecydować plebiscyty.

SPIS TREŚCI
 Obrady konferencji pokojowej.
Posiedzenie w Wersalu.

SPIS TREŚCI
 JÓZEF HALLER
Polski generał oraz działacz polityczny.
Po wybuchu I wojny światowej
wstąpił do formowanych
Legionów Polskich.

Od 1916 dowodził II Brygadą Legionów.

W 1918 przedarł się ze swoją brygadą przez front do polskich
jednostek w Rosji, a następnie do Francji, gdzie objął
dowództwo nad formowaną armią polską.

SPIS TREŚCI
 JÓZEF PIŁSUDZKI

W czasach zaborów
był działaczem socjalistycznym
i niepodległościowym.

Po odzyskaniu przez Polskę niezależności został

Naczelnikiem Państwa oraz naczelnym wodzem
armii.
SPIS TREŚCI
 ROMAN DMOWSKI
Polski polityk narodowy,
współzałożyciel Narodowej
demokracji. Przed I wojną
światową i początku
jej trwania dążył
do autonomii Polski.

Był w ostrej opozycji z Józefem Piłsudskim.

SPIS TREŚCI
 WOJNA POLSKO-
BOLSZEWICKA
 Wojna pomiędzy odrodzoną Rzeczpospolitą a Rosją Sowiecką,
dążącą do podboju państw europejskich i przekształcenia ich w
republiki sowieckie.

• Wojna rozpoczęła się 14 lutego 1919 roku.

• 15 sierpnia 1920 roku odbyła się zwycięska dla Polaków bitwa
warszawska, która była decydująca o zwycięstwie w całej wojnie.
• 18 marca 1921 roku w Rydze podpisany został traktat pokojowy

SPIS TREŚCI
 POWSTANIA ŚLĄSKIE
 I powstanie śląskie (od 16 sierpnia do 24 sierpnia 1919r.)
• I powstanie pod wodzą Alfonsa Zgrzebnioka wybuchło samorzutnie 16
sierpnia 1919 r. w związku z aresztowaniem śląskich przywódców Polskiej
Organizacji Wojskowej i niezadowoleniem ludności polskiej z terroru i
represji niemieckich, których przejawem była m.in. masakra w Mysłowicach.
 II powstanie śląskie (od 19/20 sierpnia do 25 sierpnia 1920r.)
• II powstanie pod wodzą Alfonsa Zgrzebnioka wymierzone było w niemiecką
dominację we władzach administracyjnych prowincji i zapewnienia
bezpieczeństwa ludności polskojęzycznej. Wybuchło po licznych aktach
terroru ze strony niemieckiej.
 III powstanie śląskie (od 2/3 maja do 5 lipca 1921r.)
• III powstanie, pod wodzą Wojciecha Korfantego, miało na celu poprawę
niekorzystnego dla Polaków wyniku Plebiscytu na Górnym Śląsku. 

SPIS TREŚCI
 Okres
Międzywojenny
 GOSPODARKA
II RZECZYPOSPOLITEJ
I. W 1924 przeprowadzono reformę walutową, w wyniku której m.
in. Wprowadzono nową walutę – złoty polski.
II. W latach 20. XX w. rozpoczęła się budowa portu w Gdyni.
Powstała też magistrala kolejowa łącząca Górny Śląsk z Gdynią.
III. Podstawą gospodarki II Rzeczypospolitej było rolnictwo, ale
rozwijano też przemysł. W latach 30. XX w. minister Eugeniusz
Kwiatkowski opracował 4-letni plan gospodarczy, zakładający m.
in. Budowę Centralnego Okręgu Przemysłowego.

SPIS TREŚCI
 OSIĄGNIĘCIA II RZECZYPOSPOLITEJ
I. W okresie międzywojennym rozwinęła się polska nauka. Szczególne
osiągnięcia mieli matematycy działający we Lwowie. Z kolei prezydent
Polski Ignacy Mościcki miał zasługi w dziedzinie chemii.
II. Bardzo dynamicznie rozwijała się polska literatura. Dotyczyło to zarówno
pisarzy, którzy rozpoczęli działalność przed wybuchem wojny, jak i
młodszego pokolenia. W 1924 Władysławowi Reymontowi przyznano
Nagrodę Nobla za powieść Chłopi.
III. W malarstwie polskim dominowały impresjonizm i formizm, ale wciąż
popularnością cieszyło się , malarstwo o tematyce historycznej. W
architekturze rozwijał się modernizm – zgodnie z jego założeniami
powstało wiele budowli m.in. W Gdyni i Warszawie

SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
 Dlaczego 11 listopada ?
 Odzyskiwanie przez Polskę niepodległości było procesem
stopniowym. Wybór 11 listopada uzasadnić można zbiegiem
wydarzeń w Polsce z zakończeniem I wojny światowej dzięki
zawarciu rozejmu w Compiegne 11 listopada 1918, pieczętującego
ostateczną klęskę Niemiec.

• Dzień wcześniej przybył do Warszawy Józef Piłsudzki. W tych

dwóch dniach, 10 i 11 listopada 1918, naród polski uświadomił
sobie w pełni odzyskanie niepodległości, a nastrój głębokiego
wzruszenia i entuzjazmu ogarnął kraj.

SPIS TREŚCI
 Afisz z okazji odzyskania niepodległości
1933 r.

SPIS TREŚCI
 CIEKAWOSTKI
• Tak naprawdę niepodległość Polski Rada Regencyjna ogłosiła nie
11, a 7 listopada 1918 roku.

• 11 listopada 1918 zakończyła się I wojna światowa. Państwa

Ententy i Cesarstwa Niemieckiego podpisały rozejm w wagonie
stojącym w lesie pod Compiègne we Francji.

• Przez lata Święto Niepodległości było jedynie wojskowe. Dopiero

w 1937 ustanowiono 11 listopada świętem narodowym,
upamiętnieniem odzyskania suwerenności, zakończenia I wojny
światowej i uhonorowaniem postaci Józefa Piłsudskiego

SPIS TREŚCI
 BIBLIOGRAFIA
• https://polskazachwyca.pl/ciekawostki/swieto-niepodleglosci-ciekawostki/
• https://www.bryk.pl
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Strona_główna
• https://eszkola.pl
• http://muzhp.pl/pl/c/983/powstanie-styczniowe
• http://lewicowo.pl/edward-dembowski-i-rewolucja-krakowska-1846-r/
• http://encyklopediakrakowa.pl/slawni-i-zapomniani/107-t/395-tyssowski-jan.html
• https://dzieje.pl/postacie/jan-henryk-dabrowski-1755-1818
• https://bliskopolski.pl/historia-polski/w-skrocie/1919-1921-wojna-polsko-bolszewicka/
• Podręcznik Wczoraj i dziś
• Zdjęcia z wikipedii lub grafiki internetowej

SPIS TREŚCI