GENEZA SAVREMENE

KNJIŽEVNOSTI
Radile: Amna Pintol, Ayna Omerbašić i Medina
Vilić
• Korijeni u epohi romantizma
• Vrijednost djela – originalnost i
individualnost pisca
• Postoji skoro cijelo 20.st.
• Težnja razbijanja vanjskih
konvencija književnog izraza i
podređivanje djela unutrašnjoj
logici
• Pluralizam literarnih tehnika i
stilskih orijentacija
- Fjodor Mihajlovič - Anton Pavlovič - August
- Henrik Ibsen -
Dostojevski - Čehov - Strindberg -
Pripovijedanje u
Središnja tema –
trećem licu i Premještaju težište od vanjskog ka
misaono previranje i
maksimalna sažetost unutrašnjem, od zbivanja na tumačenje, od
borba mišljenja
kratke priče same akcije na motive koji se pokreću
 NAUKA O
KNJIŽEVNOSTI, ESTETICIZAM
KRITIKA I
ESEJISTIKA

AVANGARDA
DRAMA RAZDOBLJA
MODERNE
KNJIŽEVNOSTI
KNJIŽEVNOST I
SAVREMENA
ZBILJA
PROZA
POEZIJA
 Esteticizam
◦ Prijelaz iz 19. u 20.stoljeće
- Oscar Wilde -
◦ „Cvijeće Zla“ (Šarl Bodler) – odbacuje ideju „Slika Doriana
ljepote zasnovanu na vrijednostikma dobrote i Greja“
istine
◦ U pjesništvo uvedene teme: blud, zavist i dosada
◦ Imperativ čvrste jezičko-ritmičke organizacije
pjesme
◦ Insistiranje na glasovnim kvalitetima pjesme,
virtuoznosti u izvedbi, kultu ljepote kao kultu stila
i izraza – književna obrada preuzima primat nad
tematikom
- Charles Baudelaire
◦ Pjesništvo Stefana Malarmea – jezik kao zasebna
-
stvarnost
„Cvijeće Zla“
◦ „Slika Doriana Greja“ (Oskar Vajld) – vrhunac
ideje o primatu umjetnosti nad životom
 Avangarda
◦ Zajednička orijentacija književnih pravaca koji nastoje destruirati norme i konvencije proizašle iz
tradicije 19.stoljeća i izgraditi posve nove književne postupke
◦ Nastala dvadesetih godina prošlog stoljeća
◦ Avangardni pjesnički eksperiment - načela osporavanja tradicije vode prestanku smislene književne
komunikacije
◦ Oslobađanje od predmetnosti Oslobađanje od značenja
◦ Tridesetih godina - Socijalno angažirana književnost
◦ Na dalji razvoj književnosti utiču:

SAZNANJE O SUDBINSKOM POTREBA ZA

NESUGLASJU ZAHTJEVA ZA KOMUNIKATIVNOŠĆU I
SOFISTICIRANOM POPULARNOŠĆU
KNJIŽEVNOM TEHNIKOM UMJETNIČKIH TVOREVINA
- James Joyce - - Virginia Woolf - - William Faulkner -
„Uliks“ „Gospođa Delovej“ „Krik i bijes“
„Svjetlost u augustu“

• ROMANI TOKA SVIJESTI – defabularizirane prozne strukture koje nastoje slijediti

neposredna zapažanja i sjećanja glavnog junaka, simultanizirajući prošlost,
sadašnjost i budućnost u jedinstvenom doživljaju psihičke stvarnosti
 Književnost i savremena zbilja
◦ Moderni svijet karakterišu: progresija rasta
stanovništva i proizvodnje, razvoj tehnike,
proces globalizacije itd.
◦ Osjećaj izgubljenosti, nesigurnosti i
otuđenosti
◦ Uvjerenje da je nemoguće pronaći pogled
na stvarnost koja bi čovjeku dala duhovni i
egzistencijalni mir
- Franz Kafka - - Mihail Bulgakov -
◦ Moderna književnost – savremena po „Proces i zamak“ „Majstor i
načinu obrade Margarita“
◦ Jezik – temelj moderniteta
ANTICIPACIJA REČENOG
DOŽIVLJAJA SVIJETA
 Poezija
◦ Težnja za ujedinjavanju protivrječnosti

◦ Ne zasniva se na proporcijama i uzorima, već na priznavanju kulturalnih i stilskih razlika

◦ Svako sam bira i gradi vlastiti put postizanja književnog umijeća

◦ Pokopava stereotipove velike i male, centralne i periferne književnosti

◦ Veća tematska razuđenost nego u ranijim epohama

◦ Obesmišljena tradicionalna klasifikacija

◦ Teme: izgubljenost čovjeka u savremenoj civilizaciji; svrha i smisao pjesništva

Federico Garcia Lorca

◦ Stvarnu vrijednost postižu oni koji

tekovine modernizma saobraze sa
književnom tradicijom.
◦ Tradicija španske usmene lirike
◦ Takvu liriku ostvaruje Federico Garcia
Lorca
◦ “Dojmovi i krajolici”, “Ciganski
romancero”, “Spjev dubokog pjeva”,
“Knjiga pjesama”...
 ◦ Uspostavljanje sklada raznorodnih elemenata
◦ Otpor onome što je “tradicionalno lijepo
zvučalo”
◦ Prihvatanje tradicionalnih sredstava Thomas Stearns Elliot
◦ Prava osjećajnost je ona koja prezire
sentimentalnost i sve prosječno i opće.

◦ Rematska aktuelnost
◦ Društveno – politička zbiljnost Južne
Pablo Neruda Amerike

◦ Legendarne predkolumbovske civilizacije

i tradicija španskog modernizma
Eugenio Montale Filip Larkin Paul Valery
 Proza
◦ Preplitanje različitih modernističkih postupaka sa postupcima
naslijeđenim iz književne tradicije
◦ Postepena promjena svijesti o smislu i svrsi romanopisanja
◦ Transformacija pripovjedačke tehnike
◦ Hermann Hesse – “Stepski vuk”, “Narcis i zlatousti”...

neohistorijski
novi romani negativnih
utopija
romani
francuski novi roman
 Egzistencijalizam
◦ Posljednji trend u svjetskoj književnosti
◦ Književno – filozofska orijentacija
◦ Jean Poul Sartre i Albert Camus
◦ Izlaganje filozofskih stavova i tema:

Osamljeni pojedinac koji Suočavanje sa smrću

ne može uspostaviti
komunikaciju sa drugima
Osporavanje
malograđanskog
komfora i lažnog
humanizma
Mario Vargas Llosa

Magijski
Gabriel Garcia Marquez
realizam
• Najizrazitija razvojna
linija kasnog modernizma
u hispanoameričkoj prozi
• tradicija naroda pisaca
• vjerovanja, običaji,
mitologija
pretkolumbovske Amerike
• “Sto godina
samoće”
Carlos Fuentes
 Postmoderna epoha
- Metaknjiževnost -
◦ Promjene u prozi u 70-im godinama ◦ Metaknjiževnost – književnost o
književnosti u postmodernoj prozi
◦ Lakši i razumljiviji načini pisanja
◦ Literarne svjetove pretpostavlja
◦ Ironija, igra...
empirijskoj zbilji
◦ Italo Calvino, Tomas Pinčon, J.D. Salinger...
◦ Jorge Luis Borges
 Drama
KNJIŽEVNO Teatar apsurda
OBLIKOVANJE
TEKSTA ◦ Antidrama
◦ Akvizicija kasnog modernizma
POZORIŠNO ◦ Osporavanje tradicije
OBLIKOVANJE
TEKSTA
 Antidrama
Samuel Beckett
• Čekajući Godoa
• Bez fabule , karaktera , bitnih misli i ideja

◦ Ćelava pjevačica
◦ Razvoj drame teče obrnuto
◦ Proces destrukcije smisla
◦ Raspad ljudske komunikacije
 Antidrama
Bertolt Brecht Harold Pinter

• Majka hrabrost i Kavkaski

krug kredom
• Idejno-politički angažovana ◦ Rođendanska proslava
drama ◦ Entropija i apsurd ljudskog pamćenja
• Načela epike
• Traži kritički sud gledaoca
 FILOZOFSKA DRAMA POETSKA DRAMA

Žan Pol Sartr Alber Kami Federico Lorce

Krvava svadba

◦ Drama zauzimanja stavova ◦ Ritualni teatar – Antoin Arto

◦ Dispute filozofskih koncepata ◦ Igrom , zvukom i bojama komunicira s
◦ Antičke teme – Antigona (Žan Anuj) gledaocima
 Nauka o književnosti

◦ Suprotna od tradicionalne • Teoretizacija književnosti

◦ Akcenat na razmišljanju i analizi • Beletrizacija teorije
◦ Slobodni žanr eseja • Ruski formalisti prenose interes na
tekst
 Strukturalizam

Julija Kristeva Roland Barthes Žak Deride

 Strukturalizam Dekonstrukcija

◦ Jasnim jezikom izražava kniževno ◦ Metoda analize teksta

oblikovanje ◦ Neprestana igra riječi
◦ Najviši stepen znanstvenosti ◦ Sklad,logičnost djela su prividni
HVALA NA PAŽNJI!