KOMPOZİSYON

 Kompozisyon, kökeni Fransızca olan bir

kelimedir.
 Sözlükteki dar anlamıyla birleştirmek ve bir
araya getirmek demektir.
 Okul dilinde kompozisyon, Türkçenin anlatım
olanaklarından en iyi şekilde yararlanmak için,
düzenli olarak yapılan yazılı ve sözlü
çalışmalardır.
 Başarılı bir kompozisyon
şu aşamalardan geçer:
1) Buluş: Anlatılacak konunun bütün ayrıntılarıyla
zihinde canlandırılması ya da toplanması.
2) Plân (tertip): Zihinde canlandırılan ya da
toplanılan bilgilerin bir düşünsel sıraya
konulması .
3) Anlatım: Planlanmış bilgilerin düzgün ve
anlaşılır bir şekilde söylenmesi ya da yazılması.
 Ayrıca, kompozisyonda başarı için:
 Birlik: Ana düşünceden ayrılmamak.

 Denge: Ana düşünce çevresinde sıralanan

yardımcı düşüncelerin ana düşünce ile
uygunluğunu sağlamak.

 Canlılık: Anlatımı ilgi uyandıracak ve

sürükleyecek bir kıvraklığa ulaştırmak.
 Konu:
 Gerek sözlü gerek yazılı olsun , bir kompozisyon
konusunun, şu iki yönden bilinmesi gerekir.
1) Konunun ana maddesi: Konunun dayandığı
temel maddedir. Ana düşüncenin (anafikrin)
özüdür.
2) Konunun görüş açısı: Ana maddenin ele
alınacak, işlenecek açıklanacak tarafıdır.

Örneğin, “Hayatta en gerçek yol gösterici

bilimdir.” özdeyişinin ana maddesi “bilim” dir.
Görüş açısı ise “bilimin yol göstericiliği” dir. Bu
konu, bize yazma ve konuşma konusu olarak
verildiği zaman, açıklamamızı buna göre
yapmamız gerekir.
 Kompozisyonda düşünceyi
geliştirme teknikleri:
 Yazılan kompozisyonda bir temel önerme vardır
ve yazan kişi bu düşünceyi de savunuyor
olduğunu bilmelidir.
 O önerme nasıl zenginleştirilebilir, neyle tasvir
edilebilir, neyle betimlenebilir, bunlar yazıya
dökülmeden önce kafasında ne anlatacağının
fotoğrafını çekmelidir.
 Bir elmayı, yuvarlak avucumun içine sığan bir
meyvedir diye de betimleyebiliriz, kırmızı
lezzetli sulu muhteşem bir meyve olarak da
betimleyebiliriz. Bu tip tasvirler okuyucunun
zihninde anlatılanı resmeder ve yazıda fark
yaratır. Bu nedenle yazan kişinin bu tasvirleri,
yazmadan önce kafasında geliştirmesi gerekir.
 Tümden gelim mi yapılacak tüme varım mı
yapılacak bunun kararını da yazmaya başlamadan
önce vermek gerekir.
 PLAN:
 Konu ile ilgili düşünceler ya da duygular
toplandıktan sonra bir sıraya konulur. Yapılan bu
sıralama işine “ Plân ” denir.

 Plân , yazmada ve konuşmada başarının önemli

bir öğesidir.
 PLAN 3 BÖLÜMDEN
OLUŞUR:
 Giriş
 Gelişme
 Sonuç
 GİRİŞ:
 Giriş bölümünde hangi konuda yazı yazacağımızı
belirtmemiz gerekir. Yani hangi konuyu
aktaracağımızı bu bölümde dile getiririz.
Dolayısıyla bu bölümde bağlaçlara çok fazla yer
verilmemelidir. Genellikle 4-5 cümleden oluşan
bir paragraf giriş bölümünü oluşturur.
 Giriş bölümü, tanımlama, açıklama, soru cümlesi
biçiminde de kurulabilir.
 GELİŞME:
 Gelişme bölümünde ortaya konan düşüncenin
savunulması söz konusudur. Burada önem
sırasına göre hangi savlar ortaya konulacak
bunun değerlendirilmesi yapılır.
 Savunulan görüş birkaç veriyle desteklenebilir.
Birinci veri bir paragrafta ikinci veri ikinci
paragrafta paylaşılabilir.…
 Savlar önem sırasına göre sıralanabilir. Yazar en
güçlü savını en sona bırakabilir ya da bunu ilk
gelişme paragrafında değerlendirilebilir.
 Giriş bölümüne atıfta bulunmak gerekmektedir.

* Şu görüşleri bu bilgiler, bu verilerle savunacağım

şeklinde ifadeler kullanılabilir.
 Gelişme bölümünün son paragrafında da sona
yaklaştığımızı hissettiren ifadeler olması gerekir.
Tüm bunlara ek olarak, sonuca doğru yaklaşırken
gibi ifadelerin kullanılması okuyucunun olumlu
etkilenmesini sağlar.
 Sonuç:
 Sonuç bölümü aslında bir kompozisyonun en can
alıcı bölümüdür.
 Bu bölümde yazar, yazdıklarını savunduklarını
toparlayacak bir sonuç ifadesiyle bağlamalıdır.
Bu bölümde düşüncelerini en güçlü şekilde dile
getirdiği ifadeler olması gerekir.
 Bunu, sonuç olarak, özetleyecek olursak,
bağlayacak olursak, son iddiamız gibi ifadeleri
kullanarak güçlendirebiliriz. Son paragraf ortaya
koyduğu düşünceleri özetleyen bir yapı da
olabilir. Bir soruyla ya da bir atasözüyle de
bitirilebilir.
 Ama en çarpıcı bitirmelerden biri de giriş
bölümüne gönderme yaparak yazılanları bütün
halinde sunacak şekilde toparlamaktır.
 BAŞLIK
 Kompozisyonun en önemli noktalarından biri de
başlıktır. Başlık iyi bulunursa okuyucunun
kompozisyonu okuması daha kolay ve anlaşılır
olur.

 Başlık üzerine kompozisyon yazılmaz.

 Başlık ne zaman koyulmalıdır?
 Başlık kompozisyon bittikten sonra koyulmalıdır.

 Yazıdaki en ilginç şey neyse o, başlık olabilir. Bir

kahramanın adı, bir vecizenin bir kısmı olabilir
ama başlık bir cümle olamaz.
 Başlık 4-5 kelimeden oluşan ilgi çekici çarpıcı
nitelikte olmalıdır.

 Başlığı okuyan kişide okuma merakı

oluşturmalıdır.
Kompozisyonda Biçim
ÖZETLE

 1-)Giriş Bölümü: Konuya nereden, nasıl

girileceğini belli eder. Sade, kısa ve ilgi çekici
olması gerekir.
İyi bir giriş, konuşma ve yazmaya sağlam bir yön
verir.
 2-)Gelişme Bölümü: Konu ile ilgili düşünceler,
gözlemler, incelemeler, olaylar, tasvirler, çeşitli
açıklamalar, iddialar, kanıtlar, belgeler bu
bölümde yer alır.
 3-)Sonuç Bölümü: Konunun bitiş bölümüdür.
Düşünceler ve olaylar kısa ve kesin bir şekilde
sona erer. Bu bölümün de giriş bölümü gibi ilgi
çekici olması gerekir. Başlık olan sözcük ya da
sözcük grubu bu bölümde cümle içinde
kullanılmalıdır.