 Duygu ve düşünceleri daha açık ifade etmek,

cümlenin yapısını ve duraklama noktalarını

belirlemek, okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak,
sözün vurgu ve ton gibi özelliklerini belirtmek üzere
noktalama işaretleri kullanılır.

 Noktalama işaretlerinden nokta, virgül, noktalı

virgül, iki nokta, üç nokta, soru, ünlem, tırnak, ayraç
ve kesme işaretleri ait oldukları kelimelere bitişik
olarak yazılır ve kesme dışındaki işaretlerden sonra
bir harf boşluğu ara verilir.
1. NOKTA ( . )
 Anlamca tamamlanmış cümlelerin sonuna konur.
Örnek:
Türk Dil Kurumu, 1932 yılında kurulmuştur.

 Bazı kısaltmaların sonuna konur.

Örnek:
Alb. (albay), Dr. (doktor), Yrd. Doç. (yardımcı doçent),
Prof. (profesör), Cad. (cadde)

 Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur.

Örnek:
3. (üçüncü), 15. (on beşinci); II. Mehmet, XIV. Louis, XV.
yüzyıl; 2. Cadde, 20. Sokak, 4. Levent…
ÖSYM
İşte karşı karşıyasın. O da senin gibi biri (I) Yüzünde
küçük küçük yara izleri (II) Bak gülüyor. Şimdi de
yemeğini yiyor (III) İşte türkü söylüyor, işte kalkıyor
(IV) Belki de dertleşecek birini arıyor (V)

Bu parçadaki numaralı yerlerin hangisine ötekilerden

farklı bir noktalama işareti konmalıdır?

A) I B) II C) III D) IV E) V
 Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle
ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra
nokta konur.
Örnek:
 3, 4 ve 7. maddeler; XII – XIV. yüzyıllar arasında vb.
ÖSYM
Kardelenler açmış kan görmeden (I) Birini koparıp
yakama takmak istedim, içim elvermedi (II) Kara
topraklar üstünde ak kardelenler (III) Oysa onlar ak
karın üstünde yükselmeliydi (IV) Toprakta kar değil, kar
suyu bile yok (V)

Bu parçadaki  numaralanmış yerlerin hangisine nokta

(.) getirilemez? (ÖYS 1996)

A) I.         B)ll.         C)III.     D) IV. E) V.   

 Tarihlerinyazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları
birbirinden ayırmak için konur.
Örnek: 29.5.1453, 17.09.2018
 Saatve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak
için konur.
Örnek:
Tren 09.15’te kalktı.
Toplantı 13.00’te başladı.
 Kitap, dergi vb.nin künyelerinin sonuna konur.
Örnek:
Agâh Sırrı Levend, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme
Evreleri, TDK Yayınları, Ankara, 1960.
 Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya
harflerden sonra konur.
Örnek:
  I.               1.                            A.    a.
  II.              2.                            B.            b.

 Dört ve dörtten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak

üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta
konur.
Örnek:
1.000, 326.197, 49.750.812 vb.
2. VİRGÜL ( , )
 Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime
gruplarının arasına konur.
Örnek:
Fırtınadan, soğuktan, karanlıktan ve biraz da korkudan sonra bu sı­
cak, aydınlık ve sevimli odanın havasında erir gibi oldum.
 Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
Örnek:
Çantasından bir kitap çıkardı, kitabı okumaya başladı.

 Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan

özneden sonra veya özel olarak vurgulanan ögeden
sonra konur.
Örnek:
Tarihçiler, edebî eserlere bakarak eserin yazıldığı dönem
hakkında bilgi edinebilirler.
2013 YGS
Fast-fooda karşı hâlâ direnen, (I) her zaman sevilerek yenen
yiyeceklerden biridir balık ekmek. Denizin kirlenmediği,(II)
balığın bol ve ucuz olduğu, (III) Boğaz’ dan çıkan palamutların
kasaları doldurduğu eski zamanlarda balık ekmek satıcıları, (IV) 
yalnızca kıyıya yanaştırılmış sandallarda değil, mahalle
meydanlarında, (V) futbol maçlarının olduğu günlerde
stadyumların kapılarında da görülürdü.

Bu parçadaki numaralanmış virgüllerden (,) hangisi, diğerlerinden

farklı bir görevde kullanılmıştır?

A) l.    B) II.    C) III.    D) IV.    E) V.

 Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak
için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna
konur.
Örnek:
Onu, günlük yaşamın mizah kaşifi, her gün arıyorum.

 Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler

arasına ko­nur.
Örnek:
Akşam, yine akşam, yine akşam,
Göllerde bu dem bir kamış olsam!
2011 YGS
Eğer o şiirler, o romanlar, o öyküler, o tiyatro yapıtları
olmasaydı, söylemek bile fazla, duygularımız daha az bilinecek,
bilgilerimiz daha az olacaktı. Çünkü ede­biyat, daha iyi
duymamızı, daha iyi düşürmemizi sağ­lar. Daha doğru, daha
insanca yaşamamıza yardımcı olur.
Bu parçada, virgülün işlevleriyle ilgili olarak aşa­ğıda
verilenlerden hangisine uygun bir örnek yoktur?
A. Özel olarak vurgulanması gereken bir öğeyi be­lirtme
B. Ara sözleri ayırma
C. Art arda sıralanan eş görevli sözcük kümelerini ayırma
D. Tırnak içinde verilmeyen aktarma cümlelerini be­lirtme
E. Sıralı cümleleri birbirinden ayırma
Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra
konur.
Örnek:
Büyük balık küçük balığı bazen korumalı, dedi hocamız.
 Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlesinin
bitimine konur.
Örnek:
– Bu akşam Datça’ya gidiyor musunuz, diye sordu.
 Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur.

Örnek:
Sayın Başkan,
Sevgili Kardeşim,
Değerli Arkadaşım,
 Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul
ve teşvik bil­diren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam,
olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi
kelimelerden sonra konur.
Örnek:
Peki, gideriz. / Olur, ben de size katılırım.
Hayhay, memnun oluruz. / Haydi, geç kalıyoruz.
 Anlam belirsizliğini, karışıklığını önlemek için sıfat ile
isim arasına konur.
Örnek:
Toprak, yolun ortasına dökülmüştü.
Öteki, uçağa binmeden önce arkasına baktı.

 Metin içinde art arda gelen zarf-fiil eki almış kelimelerden

sonra konur.
Örnek:
Ancak yemekte bir karara varıp, arkadaşına dikkatli dikkatli bakarak
konuştu.

 Özne olarak kullanıldıklarında bu, şu, o zamirlerinden

sonra konur.
Örnek:
Bu, benim gibi yazarlar için hiç kolay olmaz.
O, eski defterleri çoktan kapatmış.
2010 YGS
Tam yirmi beş yıl oldu. Her sabah erkenden gelir, (I) bu
duvarın dibine serer kitapları. Geçenler bakarlar,
inceleyip, (II) bırakırlar. Cağaloğlu’ndaki bu
kitapçı, (III) yokuşu tırmananların görmeye alışık
olduğu, (IV) vazgeçemediği bir parçası gibidir. Yalnız bir
derdi vardır: Güvercinler. Onlar kitapçıdan daha eski
sahibidirler bu duvarın, (V) vazgeçmezler yerlerinden.

Bu parçadaki numaralanmış virgüllerden (,) han­gisi

yanlış kullanılmıştır?

A) l.    B) II.    C) III.    D) IV.    E) V.

 Sayıların yazılışında kesirleri ayırmak için kullanılır.
Örnek:
38,6 (otuz sekiz tam, onda altı), 0,45 (sıfır tam, yüzde kırk beş)

 Zıt (karşıt) ifadelerde ‘’değil’’ sözcüğünden sonra

virgül kullanılır.
Örnek:
Taşı delen suyun gücü değil, damlaların sürekliliğidir.
 UYARILAR
1. Şart eki (-se, -sa) almış bir sözcükten sonra kesinlikle
virgül konulmaz.
Örnek: İçini şüphe kaplarsa sakın kapıma gelme.

2. Bağlaçlardan önce ve sonra virgül kullanılmadığı gibi

tekrarlı bağlaçlarda da ( ne…ne, hem…hem, ya.. ya )
virgül kullanılmaz.
Örnek: Ya bu deveyi güdersin ya da bu diyardan gidersin.
Bize layık bir evlat oldun da araba istersin.

3. ‘’mı, mi’’ soru edatı cümlede ‘’-ınca’’ anlamında

kullanılırsa soru edatından sonra virgül kullanılmaz.
Örnek: Göç etti mi köksüz kalıyor insan.
2011 LYS
Şairin de bir kişiliği vardır; (I) tutum ve davranışları, seçimleri,
toplumsal yaşamda karşı durdukları yazdıklarına yansıyacaktır.
Şiir yalnızca kurgudan, düşsel olandan ibaret değildir
çünkü. (II) Şöyle ya da böyle, az ya da çok,(III) yazdıkları, şairin
hayatından, yaşadıklarından izler taşıyacaktır. Böylece, şairin
öteki şairlerle ilişkisi de bir anlam kazanacak, yazdıklarına
sızabile­cektir. Birbirlerine şiir adamalar, (IV) şair arkadaşını
üstelik de adıyla konu etmeler alışılagelen şeylerden­dir. Bir şairin
öteki şairler tarafından ne kadar sevil­diğini anlamak için ona
adanan şiir sayısına da, (V) dolaylı dolaysız göndermelere de
bakılabilir.
Bu parçadaki numaralanmış noktalama işaretlerin­den hangisi
yanlış kullanılmıştır?
A) l.    B) II.    C) III.     D) IV.     E) V.
3. NOKTALI VİRGÜL ( ; )
 Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları
birbirinden ayırmak için konur.
Örnek:
Erkek çocuklara Doğan, Tuğrul, Aslan, Orhan; kız çocuklara ise
İnci, Çiçek, Gönül, Yonca adları verilir.
Bu yıl roman, hikaye, masal; deneme, makale, söyleşi türlerini
işleyeceğiz.
 Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri
birbirinden ayır­mak için konur.
Örnek:
At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.
Kel ölür, sırma saçlı olur; kör ölür, badem gözlü olur.

 Öznenin kendisinden sonra gelen ögelerle karışmasını

önlemek için özneden sonra konur.
Örnek:
Faruk Nafiz; Yahya Kemal, Ahmet Hamdi, Ahmet Haşim gibi
şairlerden de beslendi.
Yeni usul şiirimiz; zevksiz, köksüz, acemice görünüyordu.
2013 LYS
Göreve yeni başlayan Uğur; Mehmet, Engin ve Hatice gibi üniversite
mezunuydu.

Aşağıdakilerin hangisinde noktalı virgül (;) bu cümledeki

işleviyle kullanılmıştır?

A. Aylar geçti, yıllar geçti; çocuklar büyüdü, insanlar değişti.

B. Genç şairimiz; özgün, samimi ve doğal bir üslupla yazdığı
şiirlerinden oluşan ilk kitabını yayımladı.
C. Bugün gelecek misafirleri 11, 2 ve 3. katla ki odalara; yarın gelecek
misafirleri 4, 5 ve 6. kattaki odalara yerleştirelim.
D. İzlediğim filmler, tiyatrolar, gösteriler; okuduğum romanlar,
hikâyeler, denemeler bende bir iz bırakır.
E. Geçen hafta şirket yetkilileriyle uzun uzun görüştük, tartıştık; bu
hafta onlarla sözleşme, ödeme, nakliye gibi işlemleri
gerçekleştireceğiz.
4. İKİ NOKTA ( : )
 Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna
konur.
Örnek:
Kitabı okuduğunuzda şu sonuca varıyorsunuz: Yazar, kentleşmeyi
mekandan uzaklaşma ve yalnızlaşma olarak görüyor.

 Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna

konur.
Örnek:
Dayımların köydeki bahçesinde değişik meyve ağaçları vardı:
elma, erik, vişne, kiraz, ayva…
ÖSYM
Artık var olmayan şeyleri büyük bir özlemle kim bilir kaç
kez anmışızdır ( ) Kimi zaman, yalnızca geçmişte kalan
şeylerin değerini anlayabiliyormuşuz gibi geliyor bana ( )
Kültürümüzün ayrılmaz öğeleri gün geçtikçe yok olmaya yüz
tutuyor ( ) tarihsel yapılar, müziğimiz, bize özgü yemekler ( )
Eskiden bilinen birçok olağanüstü yiyecek de unutuluyor
artık ( ) hem de bir daha hiç yenmemek, tadılmamak üzere.

Bu parçada ayraçlarla ( ) gösterilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde

verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir? (ÖSS 2006)
A) (…)(,) (,)(…)(!)          B) (.)(.) (:)(…)(;)
C) (…)(!) (:)(;)(.)             D) (!)(.) (;)(.)(;)
E) (.)(…) (;)(:)(,)
 Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten
sözlerden sonra konur.
Örnek:
Hacivat: Karagöz’üm, ziyafet var.
Karagöz: Hı!
Hacivat: Ziyafet var, ziyafet. Al hanımı, bu akşam bize gelin.
2012 YGS
Necip Fazıl( ) şair oluşunun öyküsünü şöyle anlatıyor: “Şairliğim on iki
yaşında başladı. Annem hastanedeydi. Ziyaretine gitmiştim. Beyaz yatak
örtüsünde, siyah kap­lı, küçük ve eski bir defter ( ) Bitişikte yatan
veremli has­ta kızın şiirleri varmış defterde. Bunu söyleyen annem, bir an
gözlerimin içini tarayarak ‘Senin, şair olmanı ne kadar isterdim!’ dedi.
Annemin dileği bana, içimde bes­leyip de on iki yaşıma kadar farkında
olmadığım bir şey gibi göründü. Gözlerim hastane odasının penceresin­
de ( ) savrulan kar ve uluyan rüzgâra karşı uzun uzun düşünerek içimden
şöyle bir karara vardım ( ) ‘Şair ola­cağım, hem de büyük bir şair ( )’ Ve
oldum ”

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde

verilen noktalama işaretleri sıra­sıyla getirilmelidir?
A. (;) (.) (;) (:) (.)
B. (,) (.) (;) (;) (.)
C. (,) (…) (,) (:) (!)
D. (.) (…) (;) (,) (.)
E. (;) (…) (;) (:) (!)
 Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin
sonuna konur.
Örnek:
– Buğdayla arpadan başka ne biter bu topraklarda?
Ziraatçı sayar:
– Yulaf, pancar, zerzevat, tütün...

 Genel Ağ adreslerinde kullanılır.

Örnek:
http://tdk.org.tr

 Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.

Örnek:
56:8=7, 100:2=50 
5. ÜÇ NOKTA ( … )
o Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna
konur.
Örnek:
Önümüzde göz alabildiğine uzanan yemyeşil bir ova…

o Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten dolayı

açık yazılmak is­tenmeyen kelime ve bölümlerin
yerine konur. 
Örnek:
Kılavuzu karga olanın burnu b...tan çıkmaz.
Mahkeme, A…’nın tanıklığını kabul etti.
ÖSYM
Sabahın köründe denize açılıp tuttuğu balıklarla döner
eşim (I) Hem evimizi çekip çevirir, hem de 8-9 saat çalışır
dokuma tezgâhının başında (II) Asma kattaki atölyemde
resim yaparım ben de (III) Sıkılmak mı? Ona hiç vaktimiz yok
(IV) Yirmi yılda yurt içinde ve dışında 25 – 30 ortak sergi 8 kitap
(V) Bir de yutarcasına okumak (VI)

Yukarıdaki numaralı yerlerden hangilerine üç nokta

(…) konmalıdır? (ÖYS 1997)
A) l. ve II.                     
B) II. ve III.                
C) II. ve IV.
D) III. ve IV.                     
E) V. ve VI.
o Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya
bölümle­rin yerine konur.
Örnek:
... derken şehrin öte başından boğuk boğuk sesler gelmeye başladı...

o Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun

hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç
katmak için konur.
Örnek:
Sana uğurlar olsun... Ayrılıyor yolumuz!

o Örneklerin devamının olduğunu belirtmek için örneklerin

sonuna konur.
Örnek:
Tören yerinde herkes hazırdı: öğretmenler, öğrenciler, veliler…
2011 YGS
Denizli’nin Tavas ilçesine bağlı Medet Köyünde ya­şayan
“sırsız seramik” ustasını bu sanatın meraklıları tanır.
Usta, (I) derme çatma köy evinde yumurta kabuğu
inceliğinde seramikler üretir, bunların üzerine de­senler
çizer sonra… (II) Bu desenlerin büyüleyiciliği nereden
geliyor? (III) Besbelli tarihten süzülmüş
türlü hayatlardan…(IV)Ya yolu Tavas’a düşürüp
görmeliyiz onları ya da Türkiye’nin çeşitli müzelerini
dolaşıp raf­lara daha dikkati bakmalıyız. (V)

Bu parçadaki numaralanmış noktalama işaretlerinden

hangisi yanlış kullanılmıştır?
A) l.    B) II.    C) III.    D) IV.    E) V.
oÜnlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için
konur.
Örnek:
Gölgeler yaklaştılar. Bir adım kalınca onu kıyafetinden tanıdılar:
—  Koca Ali... Koca Ali, be!.. 

o Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik

bırakılan cevap­larda kullanılır.
Örnek:
— Yabancı yok!
— Kimsin?
— Ali...
 UYARILAR
1. Ek eylemin (-dir) düştüğü cümlenin sonuna üç nokta
değil, nokta konur.
Örnek: Evim, kendimi en iyi hissettiğim yer. ( yerdir )
2. Ünlem ve soru işaretinden sonra üç nokta yerine iki
nokta konulması yeterlidir.
Örnek: Gök ekini biçer gibi!.. / Nasıl da akşam oldu?..
6. SORU İŞARETİ ( ? )
• Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna
konur.
Örnek:
Geziye ne zaman gideceksiniz?
Ali, size uğradı mı?
• Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan
yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.
Örnek:
Sivas’tan Ankara’ya 2 ( ? ) saatte gelmiş.
Yunus Emre ( 1240 - ? ) Anadolu’nun bağrında yetişmiş bir
değerdir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru işaretinin yerine nokta (.)
kullanılması gerekir?

A)Moraliniz bozuk oldu mu başladığınız işi bırakamıyor

musunuz?
B)Dün emlakçıyla görüştükten sonra hangi evi almaya karar
verdiniz?
C)Öğleden sonra toplantı olduğunu bana neden söylemediniz?

D)Eleştirmen, yazarı yerden yere vurdu mu yazar buna

dayanamaz?
E)Dedenizden miras kalan mallardan vazgeçebilir misiniz?
•Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen
cümlelerin sonuna konur.
Örnek:
Gümrükteki memur başını kaldırdı:
— Adınız?

• Soru ifadesi taşıyan sıralı cümleler ardı ardına gelmişse

soru işareti en sona konur.
Örnek:
Sanat sanat için mi, toplum için mi, ikisi için mi?

•Sözde soru cümlelerinin sonuna da soru işareti konur.

Örnek:
Kendi aranızda konuşmayın demedim mi ben size?
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?
‘’Mı / mi’’  soru edatı cümleye zaman anlamı katıyorsa
cümlenin sonuna soru işareti konmaz.
Örnek:
Akşam oldu mu sürüler döner.
Hava karardı mı eve gideriz.
7. ÜNLEM İŞARET ( ! )
 Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları
anlatan cümle veya ibarele­rin sonuna konur.
Örnek:
Hava ne kadar da sıcak!  / Aşk olsun!
Ne kadar akıllı adamlar var! / Vah vah!

 Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.

Örnek:
Dur, yolcu! Bilmeden gelip bastığın
Bu toprak bir devrin battığı yerdir.
 Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak
istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem
işareti kullanılır.
Örnek:
İsteseymiş bir günde bitirirmiş (!) ama ne yazık ki
vakti yokmuş (!).
Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor.

NOT: Ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden

hemen sonra konulabi­leceği gibi cümlenin sonuna da
konabilir.
Örnek:
Eyvah! Adam buraya geliyor. / Eyvah, adam buraya geliyor!
2010 LYS
Giderek sevgisizleşen çevremize, duyguların “fast food”
mutfağından çıkışına bakıyorum ( ) Her konuda acelemiz var.
Öylesine acelemiz var ki yaşamaya za­man kalmıyor. Gülüşlerimiz
de beklentilerimiz de bir örnek ( ) İnsan olmaya ( ) ‘Her şey bir
insanı sev­mekle başlar ( )” sözünü anımsamaya ayıracak bir
saniyemiz bile yok. Ya da Gülten Akın’ın dediği gibi “Ah
kimselerin vakti yok, durup ince şeyleri anlama­ya ( )“

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere aşağıdakilerin

hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?

A. (…) (.) (;) (,) (.)

B. (.) (…) (,) (,) (!)
C. (.) (…) (:) (,) (…)
D. (.) (.) (,) (.) (!)
E. (…) (.) (;) (.) (.)
8. KESME İŞARETİ ( ‘ )
• Özel isme gelen çekim eklerini ayırmak için kullanılır.
Örnek:
Düzce’ye yolunuz düşerse Akçakoca’ya uğramalısınız.
Kurtuluş Savaşı’nı, Fatih Sultan Mehmet’e, 19 Mayıs 1919’da

• Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur.

Örnek:
TBMM’nin, TDK’nin, BM’de, ABD’de, TV’ye…

• Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.

Örnek:
1985’te, 8’inci madde, 2’nci kat; 7,65’lik, 9,65’lik, 657’yle…
• Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri
ayırmak için konur. 
Örnek:
Başvurular 17 Aralık’a kadar sürecektir.
Toplantımızı 17 Mayıs’ta yapacağız.
Aşağıdaki cümlelerden hangisi yazım ve noktalama bakımından
doğrudur?

A)Yahya Kemal’in ‘’Sessiz Gemi’’sini okuyup da beğenmiyen var

mıdır?
B)Yahya Kemal’in ‘’Sessiz Gemi’’sini okuyupta beğenmeyen var
mıdır?
C)Yahya Kemal’in ‘’Sessiz Gemi’’sini okuyup da beğenmeyen var
mıdır?
D)Yahya Kemal’in ‘’Sessiz Gemi’’sini okuyup da beğenmeyen
varmıdır?
E)Yahya Kemalin ‘’Sessiz Gemi’’sini okuyup ta beğenmeyen var
mıdır?
• Seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için
kullanılır.
Örnek:
Güzelliğin on par’etmez
Bu bendeki aşk olmasa  (Âşık Veysel)

• Akım, çağ ve dönem adlarını ayırmak için kullanılır.

Örnek:
Orta Çağ’a damga vurmuştu ünlü düşünür.
Şinasi, Tanzimat Dönemi’nin yenilikçi sanatçısıdır.

• Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine

getirilen ekleri ayırmak için konur.
Örnek:
Nihat Bey’e, Ayşe Hanım’dan, Mahmut Efendi’ye, Enver Paşa’ya; 
Türk Dil Kurumu Başkanı’na…
 UYARILAR
1. Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek
dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti
konmaz.
Örnek:
Boğaz Köprümüzün güzelliği, Amik Ovamızın bitki örtüsü,
Kuşadamızdaki liman…

2. Avrupa Birliği hariç kurum, kuruluş, kurul, birleşim,

oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz.
Örnek:
Türkiye Büyük Millet Meclisine
Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının
12’nci Birleşiminin 2’nci Oturumunda
Mavi Köşe Bakkaliyesinden
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kesme işareti (‘) yanlış
kullanılmıştır?
A)Tarihimizi 1923’ten başlatmak tarihe yanlı bir bakıştır.

B)Bir akşam vakti, güneş ufukta kızıllaşıyor, Kız

Kulesi’nin ardından bize veda ediyordu.
C)Üniversite’de okuyan öğrencilerin çoğu, okumayı
sevmiyor.
D)İzmir’in yosun kokulu dar sokaklarında avare avare
dolaşıyor gençler.
E)Dersimiz 02.15’te bitiyor, 3’e doğru dediğiniz yerde
olurum.
3. Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve
bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz.
Örnek:
Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, Türklerin, Türklüğün,
Türkleşmekte, Türkçenin, Müslümanlıkta, Hollandalıdan,
Hristiyanlıktan

4. Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz

konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti
kullanılır.
Örnek:
Hisar’dan, Boğaz’dan
5. Küçük harflerle yapılan kısaltmalarda kelimenin
okunuşuna göre ek getirilir.
Örnek:
Elmanın fiyatı bu yıl 3 kg’ı geçmeyecek.

6. Sonunda nokta bulunan kısaltmaya veya üslü ifadeye

ek geldiğinde ekin kesme işaretiyle ayrılmasına gerek
yoktur.
Örnek:
Su basması için 5 mᶟ te anlaştık.
Çocuk, İng.den kötü not almış.
9. TIRNAK İŞARETİ ( ‘’ ‘’ )
 Doğrudan anlatım yoluyla, olduğu gibi aktarılan alıntı
sözler tırnak içinde gösterilir.
Örnek:
Eskiler ‘’ Bükemediğin eli öp.’’ derlerdi.
  Özel olarak vurgulanmak istenen sözler tırnak içine
alınır.
Örnek:
‘’Kendi’’ zamiri cümlede şahıs zamiriyle kullanıldığında
‘’pekiştirme’’ görevi üstlenir.

 Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adları ile

bölüm başlıkları tırnak içine alınır.
Örnek:
Öğrenciler “Kendi Gök Kubbemiz” adlı şiiri incelediler.

 Tırnak içine alınan sözlerden sonra gelen ekleri

ayırmak için kesme işareti kulla­nılmaz.
Örnek:
Elif Şafak’ın “Bit Palas”ını okudunuz mu?
O, cahilliğe, ölüm; ilme, hayat, derdi.

Bu cümlede özellikle hangi sözcükler

tırnak ( ‘’ ‘’ ) içine alınabilir?

A)O- cahilliğe
B)Cahilliğe-ilme

C)Cahilliğe-hayat

D)Ölüm-ilme

E)Ölüm-hayat
10. TEK TIRNAK ( ‘ ‘ )
 Tırnak içinde verilen cümlenin içinde yeniden tırnağa
alınması gereken bir sözü, ibareyi belirtmek için
kullanılır.
Örnek:

Edebiyat öğretmeni “Şiirler içinde ‘Han Duvarları’ gibisi var mı?”

dedi ve Faruk Nafiz’in bu güzel şiirini okumaya başladı.

Yazar ‘’Ahmet Hamdi Tanpınar’ın ‘Huzur’ adlı romanında

İstanbul, bir roman kişisi gibi yansıtılmıştır.’’ diyor.
11. UZUN ÇİZGİ ( – )
 Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için
kullanılır. Buna konuşma çizgisi de denir.
Örnek:
Frankfurt’a gelene herkesin sorduğu şunlardır:
— Eski şehri gezdin mi?
— Rothschild’in evine gittin mi?
— Goethe’nin evini gezdin mi?

 Oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından sonra da

konabilir.
Örnek:
Sıtkı Bey — Kaleyi kurtarmak için daha güzel bir çare var. Gerçekten
ölecek adam ister.
İslam Bey — Ben daha ölmedim.
 Konuşmalar tırnak içinde verildiğinde uzun çizgi kul­
lanılmaz.
Örnek:
Arabamız tutarken Erciyes’in yolunu:
“Hancı dedim, bildin mi Maraşlı Şeyhoğlu’nu?”
12. DENDEN İŞARETİ ( " )
 Bir yazıdaki maddelerin sıralanmasında veya bir
çizelgede alt alta gelen aynı sözlerin, söz gruplarının
ve sayıların tekrar yazılmasını önlemek için kullanılır.
Örnek:
a. Etken         fiil
b. Edilgen       "
c. Dönüşlü      "
ç. İşteş             "
13. KISA ÇİZGİ ( - )
 Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna
konur.

 Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak

için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna
konur, bitişik yazılır.
Örnek:
Genç kız -Mari- oturduğu yerde saatlerdir kitap okuyordu.

 Kelimelerin kökleri, gövdeleri ve eklerini birbirinden

ayırmak için kullanılır.
Örnek:
al-ış, dur-ak, gör-gü-süz-lük…
 ‘’Arasında,ve, ile, ila’’ anlamlarını vermek için
kelimeler veya sayılar arasında kullanılır.
Örnek:
Aydın-İzmir yolu, Türk-Alman ilişkileri
1914-1918 Birinci Dünya Savaşı

NOT: Cümlede sayı adlarının yinelenmesinde ve ikilemeler

arasında kısa çizgi kullanılmaz.
Örnek:
Aşağı yukarı on km yol gittik.
Yurt dışında on on beş yıl kadar kaldım.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalama yanlışı
vardır?

A)Selim İleri, eserlerinde ‘’handiyse’’ sözcüğünü sıklıkla

kullanır.
B)Tava’nın boyası ne yazık ki dökülmüş.

C)Dünkü törende salonda yüz – yüz yirmi davetli vardı.

D)‘’Kara Bir Gün’’ makalesi, o dönemde büyük bir yankı

uyandırmıştı.
E)Öğretmenimiz her zaman ‘’Yazarak çalışırsanız
bilgileriniz kalıcı olur.’’ derdi.
14. YAY AYRAÇ – PARANTEZ ( )
Cümledeki anlamı tamamlayan veya cümlenin dışında
kalan ek bilgiler için kullanılır. Yay ayraç içinde
bulunan ve yargı bildiren anlatımların sonuna uygun
noktalama işareti konur.
Örnek:
Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekinerek
yazıyorum.) gezsek bile görmek için değil, kendimizi
göstermek için geziyoruz.
Sizinle sanatsal metinleri (anlatmaya bağlı, göstermeye bağlı)
inceleyeceğiz.
Öğrencilerimizi puan türlerine göre ( sayısal, sözel, eşit ağırlık )
üçe ayırdık.
 Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın
hareketlerini, durumunu açıkla­mak ve göstermek için
kullanılır.
Örnek:
İhtiyar – (Yavaş yavaş Kaymakam'a yaklaşır.) Ne oluyor
beyefendi? Allah rızası için bana da anlatın...
 Alıntılarda, alınmayan kelime veya bölümle­rin yerine
konulan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir.

 Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı

kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç
içine alınır.
Örnek:
 Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir noktalama yanlışı
vardır?

A) Orhan Kemal [ Mehmet Raşit Öğütçü ( 1914-1970) ]

romanlarıyla ezilen işçi sınıfının sözcüsü olmuştur.
B) Konuşmasını ‘’Çalışmak gerek başarmak için/Dünya
fennine ulaşmak için’’ dizeleriyle bitirdi.
C) Atatürk, Reşat Nuri Güntekin’in (Çalıkuşu) romanını
yanından ayırmazmış hiç.
D) Bu bilgileri, TDK’nin sayfasında bulabilirsiniz.
E) Bu ders Milli Mücadele’yi konu alan romanlar
üzerinde durduk.
 Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin
olmadığını gös­termek için kullanılan soru işareti yay
ayraç içine alınır.
Örnek:
1496 (?) yılında doğan Fuzuli...

 Bir sözcüğün eş anlamlısı parantez içinde verilebilir.

Örnek:
Genç şair, yazın (edebiyat) dünyasına iddialı girdi.

 Yabancı sözcüklerin okunuşu parantez içinde verilir.

Örnek:
Maupassant ( Mopassant ) olay hikayeciliğinin öncüsüdür.
15. KÖŞELİ AYRAÇ ( [ ] )
Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay
ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır.
Örnek:
Halikarnas Balıkçısı [Cevat Şakir Kabaağaçlı (1886-1973)] en
güzel eserlerini Bodrum’da yazmıştır.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir noktalama yanlışı
yoktur?
A) Cemal Süreya (Üvercinka, Sevda Sözleri) adlı
şiirleriyle büyük beğeni kazanmıştı.
B) O dönemde romanda realizm, naturalizm, şiirde ise
parnasizm, sembolizm akımları etkili olmuştur.
C) İzmir’liler her yıl 9 Eylül’ü büyük bir coşkuyla
kutlarlar.
D) R.T.Ü.K, televizyon ve radyo yayınlarının Türkçe
kurallara uygun yapılması gerektiğini açıkladı.
E) TDK asil üyelerinden Prof. Dr. Mehmet Orhan Okay
(26 Ocak 1931- 13 Ocak 2017), 86 yaşında İstanbul’da
vefat etti.
16. EĞİK ÇİZGİ ( / )
 Dizeler yan yana yazıldığında aralarına konur.
Örnek:
Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak / Sönmeden
yurdumun üstünde tüten en son ocak/ O benim milletimin
yıldızıdır, parlayacak / O benimdir, o benim milletimindir
ancak.

 Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası

arasına ve semt ile şehir arasına konur.
Örnek:
Altay Sokağı No.: 21/6 Kurtuluş / ANKARA
2010 YGS
Televizyon programlarında sunucuların göz
önünde bulundurması gereken kurallar vardır. (I) İşte
bunlardan birkaçı: (II) Anladım, tamam, hıı, haaa, evet gibi
sözlerle konuşmacının sözünü kesmeyiniz. (III) Çünkü
sunucunun gereksiz yere söze karışması konuşmacının
dikkatini dağıtabilir. Sunucunun soracağı soruların;
(IV) konuşmacıyı konunun içine çekecek nitelikte olması
gerekir. Görüşmeyi, za­manın kalmadığını belirterek
bitirmek, geçerliğini yitirmiş bir önlemdir artık. (V)

Bu parçadaki numaralanmış noktalama işaretle­rinden hangisi

yerinde kullanılmamıştır?

A) l.    B) II.    C) III.    D) IV.     E) V.