AİLEDE SAĞLIK BİLİNCİ

HAZIRLAYAN:
CİHAN YALVA
BİRUNİ ÜNİVERSİTESİ SHMYO ÖĞRETİM GÖREVLİSİ
SAĞLIK VE HASTALIK KAVRAMI

 Sağlık Nedir? WHO’ya göre sağlık; sadece hastalık veya sakatlığın olmaması değil
kişinin bedenen, ruhen ve sosyal olarak tam bir iyilik hali içinde olması olarak
tanımlanmaktadır.
 Hastalık Nedir? Hastalık ise kişinin iç ve dış etkenler sonucu normal işleyiş fizyolojisinde
oluşan değişiklikler olarak tanımlanabilir.
 Sağlık Bilinci dendiğinde ; kişi iyi olmak için kendisi bir şeyler yapar böyle mutlu olur ve
acı duymadan, yorulmadan istediklerini yapar. Aynı zamanda sağlıklı yaşamayı, sağlıklı
yemeyi, egzersiz ve jimnastik yapmayı, gece iyi uyumayı, gevşemeyi ve doğayla baş başa
olmayı ve temiz hava ve ışık alma anlamına da gelir.
 Sağlık bilinci aslında çok geniş bir kapsamdır. Trafik kurallarından tutun da hastane
hizmetlerine kadar uzanan geniş çaplı bir konudur.
 Toplumda ve ailede sağlık bilincinin geliştirilebilmesi için öncelikle sağlık okur
yazarlığının geliştirilmesi ilk sırada yer almalıdır.
 Dijital dünya tüm çalışma alanlarımızın içerisinde yerini aldı. Özellikle sağlıkla dijital iç
içe geçerek, değişimi dönüşüme çeviriyor. Sağlıkla ilgili verilerin doğru anlaşılması ve
hayata geçirilmesi için sağlık okuryazarlığı bilinci kazandırılması da gün geçtikçe önem
kazanıyor.
Buna göre hastalık söz konusu olduğunda yüzde 58 oranında hekim veya diğer sağlık
personeline danışmak her ne kadar ilk tercih olsa da yüzde 43 ile Google gibi online arama
motorları kullanıldığı görülüyor. Sağlık okuryazarlığı verilerine baktığımızda ise, bu alandaki
bilinç düzeyinin ne kadar düşük olduğunu görüyoruz
Sağlık okuryazarlığı, bilgiye ulaşma,
anlama ve kullanmayı içeriyor

 Dünya Sağlık Örgütüne (DSÖ) göre sağlık okuryazarlığı, bireylerin sağlığını korumak
ve geliştirmek için bilgiye ulaşma, anlama, bu bilgiyi kullanma konusundaki bilişsel-
sosyal beceriler ve motivasyon düzeyleridir. Sağlık okuryazarlığı, broşürleri okumak ve
başarılı bir şekilde randevu almaktan daha fazlasını ifade ediyor. İnsanların sağlık
bilgilerine erişimini ve bu bilgileri etkili bir şekilde kullanma kapasitelerini geliştirerek,
sağlık okuryazarlığının güçlendirilmesi büyük önem taşıyor. Sağlıklı yaşam bilinci ve
kalitesini artıran, sağlık profesyonelleri için iletişim ve klinik becerilerin kazanılmasını
sağlıyor. Ayrıca, sağlık hizmeti alanlar için karar mekanizmasına dâhil olmayı sağlayan
sağlık okuryazarlığı, sağlığı geliştirme aktivitelerinin planlanmasında önemli bir adım
olarak kabul ediliyor.
Sağlık okuryazarlığı temel sağlık bilgisi
aktarmaktan ibaret değil

 Dijitalin gün geçtikçe önem kazandığı günümüzde, bilgi yayılımının ötesine geçen ve
etkileşim, katılım ve eleştirel analiz gerektiren yöntemler aracılığıyla bilinç oluşturulması
gerekiyor. Bu noktada sağlık okuryazarlığının sadece temel sağlık bilgi aktarımından daha
fazlasını gerektirdiğini kabul etmek şart. İnsanların sağlıklarını korumak için doğru ve
güvenilir bilgiye ulaşması, sonrasında emin olduktan sonra hareket etme becerilerini,
bilgilerini ve etkinliğini nasıl geliştirebileceklerinin yol haritasını sunmak gerekiyor.
 Sağlık profesyonelleri kullandıkları terimleri, hiçbir şey bilmediğini düşündüğü hasta ve hasta
yakının anlayacağı şekilde sadeleştirmelidir. Bu sayede hekim, hasta ve hasta yakını arasındaki
iletişim güçlenir. Sade bir dil kullanmak için şunları yapabilirsiniz:
 En önemli mesajları başta verin.
 Karmaşık bilgileri anlaşılır şekilde olması için parçalara bölün.
 Sade ve anlaşılır bir dil kullanın.
 Konuların daha anlaşılır olması için liste ve tablo kullanın.
 Metnin okunabilirliğini artırın.
 Materyallerin kültürel uygunluğuna dikkat edin.
 Görsellerin anlaşılır ve dikkat çekici olmasına özen gösterin.
  Sağlık okuryazarlığı konusunda yeterli düzeyde olunmamasının nedenlerinden biri,
güvenilir bilgi ve kaynakların ayrımını yapacak bilinç oluşmamasından kaynaklanıyor. Bu
bilgi açığı, hem hastaların kendilerine sunulan bilgileri anlayamamalarından hem de
hastanelerin bu okuryazarlık boşluklarını ele almak için yeterli çaba göstermemelerinden
kaynaklanıyor.
Sağlık okuryazarlığı bilinci kazanmak
neleri değiştiriyor?

 Sağlık okuryazarlığı bilincini artırmak sağlık ekonomisini değiştiriyor.

Sağlık okuryazarlığı alanındaki düşük bilinç düzeyi, sağlık hizmetlerine yapılan harcamaları da etkiliyor. Sağlık
okuryazarlığı bilincine sahip olmayan bireylerin genel sağlığı iyi olamayacağından bu durum finansal süreci de
olumsuz etkiler.
 Bilimsel kavramları, içeriği ve sağlık araştırmasını anlama becerisi kazandırıyor.
 Sözlü, yazılı ve çevrimiçi iletişim becerilerini kullanmayı geliştiriyor.
 Kitle iletişim araçlarındaki yayınlara eleştirel yorum yapabilmeyi sağlıyor.
 Karmaşık sağlık bakımı ve yönetişim sistemleri hakkında bilgi sahibi olunuyor.
 Sağlık kararlarında kültürel ve yerli bilgiyi kullanma yeteneği gelişiyor.
 Geniş bir beceri yelpazesi ve insanların bilinçli seçimler yapmasını sağlıyor.
 Sağlık risklerini azaltmak ve yaşam kalitesini artırmak hedeflenir.
WHO tarafından, toplumlarda sağlık
okuryazarlığı bilincinin geliştirilmesine
yönelik şu yaklaşımlar öneriliyor:
 Sağlık okuryazarlığı eğitimi erken çocukluk döneminden itibaren yapılmalı.
 Sağlığın geliştirilmesi kavramı okul eğitimi sırasında geliştirilmeli.
 Yetişkin dönemindeki eğitimde olası engellerle baş etme yolları geliştirilmeli.
 Bireylerin özelliklerine ve kapasitelerine uygun çok yönlü programlar yapılmalı.
 Katılımcı eğitim yöntemleri kullanılmalı.
 Sağlıklı olmak ve iyilik hali için yeni yöntemler geliştirilmeli.