ლტოლვილთა

საერთაშორისო
სამართალი
სოფიო ბენაშვილი
 ერთა ლიგა:
 1921 წელი: რუსი ლტოლვილების უმაღლესი კომისარი;

 1933 წელი: გერმანიიდან წამოსულ ლტოლვილთა

ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარი;

 1938 წელი: ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარი და
სამართლის სამთავრობოთაშორისო ლტოლვილთა კომიტეტი;

განვითარება
 1947 წელი: ლტოლვილთა საერთაშორისო
ორგანიზაცია
 1950 წელი: გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი
კომისარიატი
თავშესაფრის უფლება
1948 წლის ადამიანის უფლებათა საყოველთაო
დეკლარაცია

მუხლი 14(1)
ყველას აქვს უფლება ეძიოს დევნისაგან თავშესაფარი და ისარგებლოს ამ
თავშესაფრით.

ამ მუხლის ჩართვა თავშესაფრის ძიებასა და თავშესაფრით სარგებლობის

უფლებას ადმაიანის უფლებათა პარადიგმაში ათავსებს და სახელმწიფოთა
მხრიდან ერთხმად აღიარებას ადასტურებს!
1951 წლის კონვენცია და
1967 წლის ოქმი
შემზღუდავი გარემოებები:

დროებითი შეზღუდვა:

ზღვარი ვინ შეიძლება ჩაითვალოს ლტოლვილად

(კონვენციის მიღებამდე წარმოშობილი ლტოლვილები)
გეოგრაფიული შეზღუდვა:

„ევროპაში 1951 წლის 1 იანვრამდე მომხდარი მოვლენები.“

1967 წლის ოქმი

სახელმწიფოები იღებენ ვალდებულებას, რომ

ლტოლვილების მიმართ გამოიყენებენ 1951 წლის
კონვენციის არსებით დებულებებს, კონვენციაში
მითითებული ზღვრის გარეშე
კონვენციის პრეამბულა
„ყველა ადამიანი უნდა სარგებლობდეს ძირითადი
უფლებებით და თავისუფლებებით ყოველგვარი
დისკრიმინაციის გარეშე;“
თავშესაფრის მინიჭების საკითხთან დაკავშირებული
პრობლემების გადაწყვეტა „შეუძლებელია მიღწეული იქნას
საერთაშორისო თანამშრომლობის გარეშე;“
ყველა სახელმწიფო რომელიც აღიარებს ლტოლვილთა
პრობლემების ჰუმანიტარულ და სოციალურ ხასიათს, ყველა
ღონეს იხმარს სახელმწიფოებს შორის ამ პრობლემის გამო
უთანხმოების თავიდან ასაცილებლად;
ძირითადი დებულებები
 ძირითადი დებულებები - ზოგადი განმარტებები, კერძოდ ვინ არის
ლტოლვილი, ლტოლვილის სტატუსის ჩამორთმევის საკითხი;
 დებულებები რომლებიც განსაზღვრავს ლტოლვილის სტატუსს, უფლებებს და
მოვალეობებს;
 სხვა დებულებები, რომლებიც ეხება კონვენციისა და ოქმის განხორციელებას
ადმინისტრაციული და დიპლომატიური კუთხით, მათ შორის UNHCR თან
თანამშრომლობის ნაწილში
1951 წლის კონვენციის და 1964 წლის
ოქმის დანერგვა ეროვნულ საფეხურზე
 დოკუმენტი არ განმარტავს კონკრეტულად იმ გზებს, რომლითაც ქვეყნებმა
უნდა განახორციელონ ამ ინსტრუმენეტებით ნაკისრი ვალდებულებები;

 ყველაზე ეფექტური მეთოდი თავშესაფრის კანონმდებლობის შემუშავებაა;

 ქვეყნები თავისუფალნი არიან შეიმუშავონ ლტოლვილთა ცნების უფრო

ფართო განმარტება, ვიდრე კონვენციაშია, ქვეყნებს არ შეუძლიათ ეროვნული
კანონმდებლობა გამოიყენონ ვალდებულების შესამცირებლად;
რეგიონული დოკუმენტები
ლტოლვილთა შესახებ
 ლათინური ამერიკის რეგიონში (მონტევიდეო 1990 წლის შეთანხმება
ექსტრადიციის შესახებ 1911, კონვენცია თავშესაფრის შესახებ 1928,
კონვენცია ტერიტორიული თავშესაფრის წინაშე 1954წ.)
 კონვენცია აფრიკაში ლტოლვილთა პრობლემების კონკრეტული ასპექტების
რეგულისრების შესახებ 1969 წლის. ლტოლვილის გაფართოვებული
განმარტება
ევროკავშირის ძირითადი
ინსტრუმენტები
 საერთო ევროპული სისტემის ფარგლებში არსებობს შემდეგი დირექტივები:
 თავშესაფრის მაძიებელთა მიღების მინიმალური სტანდარტი;
 დროებითი დაცვა;
 დუბლინის შეთანხმება;
 თავშესაფრის მაძიებელთა ანაბეჭდების შედარების სისტემა (EURODAC)
 მთავარია საერთაშორისო
დაცვისა და თავშესაფრის
კონცეფციაში, რადგან
ლტოლვილები ითხოვენ
დაცვას, როდესაც ირღვევა
ადამიანის ადამიანის უფლებები;
უფლებათა
საერთაშორის
ო სამართალი
ეხება ყველა პირს
სახელმწიფოში,
მოქალაქეობის მიუხედავად
 გამოიყენება
საერთაშორისო თუ შიდა
შეიარაღებული
კონფლიქტის დროს
საერთაშორის
ო
ჰუმანიტარული
სამართალი მოითხოვს რომ
ლტოლვილებს სხვა
მოქალაქეობის მსგავსად
მოეპყრონ ჰუმანურად და
დაიცვან ძალადობისგან
 მნიშვნელოვანია ლტოლვილის
საერთაშორის სტატუსიდან გამორიცხვის
ო სისხლის პროცედურების
სამართალი განხორციელებისას
 ვინ არის
ლტოლვილი?
აფრიკის კონვენციის
დეფინიცია
ლტოლვილი არის ნებისმიერი პირი, რომელიც გარე აგრესიის,
ოკუპაციის, უცხო ქვეყნის დომინირების ან ისეთი მოვლენების
გამო, რომლებმაც გამოიწვიეს საზოგადოებრივი წესრიგის
მნიშვნელოვნად დარღვევა მისი წარმოშობის ან მოქალაქეონის
ქვეყნის ნაწილში ან მთლიანად ქვეყანაში, იძულებული გახდა
დაეტოვებინა მუდმივი საცხოვრებელი ადგილი რათა ეძებნა
თავშესაფარი სხვა ადგილას, წარმოშობის ან მოქალაქეობის
ქვეყნის ფარგლებს გარეთ.
ევროკავშირის
საკვალიფიკაციო დირექტივა
 ლტოლვილის სტატუსი;
 დამატებითი დაცვა (სერიოზული ზიანი)

 სიკვდილით დასჯა;
 წამება, არაჰუმანური მოპყრობა;
 სერიოზული საფრთხე ადამიანის სიცოცხლის და ჯანმრთელობისათვის რაც
განურჩეველი ძალადობიდან გამომდინარეობს, ან შიდა შეიარაღებული
კონფლიქტიდან.
ლტოლვილის
სამართლებრივი დეფინიცია
მუხ. 1 ა(2): ტერმინი „ლტოლვილი“ ვრცელდება ნებისმიერ
პირზე, რომელიც, საფუძვლიანი შიშის გამო, რომ იგი
შეიძლება გახდეს დევნის მსხვერპლი რასის, რელიგიის,
ეროვნების, გარკვეული სოციალური ჯგუფისადმი
კუთვნილების ან პოლიტიკური მრწამსის გამო, იმყოფება
თავისი მოქალაქეობის ქვეყნის გარეთ და არ შეუძლია ან არ
სურს, ამგვარი შიშის გამო, ისარგებლოს ამ ქვეყნის
მფარველობით; ან არ გააჩნია რა გარკვეული მოქალაქეობა და
მსგავს მოვლენათა შედეგად იმყოფება რა თავის ადრინდელი
საცხოვრებელი ქვეყნის გარეთ, არ შეუძლია ან, ამგვარი შიშის
გამო, არ სურს იქ დაბრუნება
 წარმოშობის ან მუდმივი
საცხოვრებელი ქვეყნის გარეთ;
საფუძვლიანი შიში;
დევნა;
დევნის საფუძვლები:
4 ძირითადი
ელემენტი რასა,
რელიგია,
ეროვნება,
გარკვეული სოციალური
ჯგუფისადმი კუთვნილება ან
პოლიტიკური მრწამსი
ელემენტი 1 - ქვეყნის გარეთ

მოქალაქეობა;
მოქალაქეობის არქონა;
ორმაგი მოქალაქეობა ან ერთდროულად რამოდენიმე ქვეყნის
მოქალაქეობა;
Sur place განაცხადები.
ელემენტი 2- საფუძვლიანი
შიში
სუბიექტური და ობიექტური ელემენტი;
ტესტი ,,რეალური ან სერიოზული ალბათობა“;
ინფორმაცია წარმოშობის ქვეყნის შესახებ;
განმცხადებლის სრული ისტორია;
მომავლის ტესტი;
წარსული დევნის არსებობა სავალდებულო არ არის.
ელემენტი 3 - დევნა

არ არსებობს დევნის უნივერსალურად აღიარებული

დეფინიცია;
მოიცავს ადამიანის უფლებების მასობრივ დარღვევებს
(სერიოზული ზიანი, განმეორებითი და სისტემატიური
უფლებების დარღვევები);
შეფასებისას გამოიყენება ადამიანის უფლებათა
საერთაშორისო ინსტრუმენტები (UDHR, ICCPR, ICESCR, CRC,
CAT, ECHR);
ელემენტი 3 - დევნა

დისკრიმინაცია vs დევნა (,,ფაქტორების

ერთობლიობის საფუძველზე“, კუმულატიური
პრინციპი);

დევნა vs სისხლის სამართლებრივი დევნა;

ელემენტი 3 - დევნა
დევნის განმახორციელებელი

სახელმწიფო აგენტი;

არასახელმწიფო აგენტი
ელემენტი 4 - საფუძვლები
რასა;
რელიგია;
ეროვნება;
გარკვეული სოციალური ჯგუფისადმი კუთვნილება;
პოლიტიკური შეხედულება
არ არის აუცილებელი თავშესაფრის მაძიებელმა თავად გამოკვეთოს
დევნის საფუძველი;
რეალური ან მიწერილი საფუძველი
რასა

 კონვენცია თავად რასის განმარტებას არ იძლევა

 ნებისმიერი დისკრიმინაცია არ ჩაითვლება დევნად
 დევნა უნდა დადგინდეს რასობრივ საფუძველთან ერთობლიობაში
ეროვნება
გულისხმობს არა მარტო `მოქალაქეობას”,არამედ
ადამიანთა ისეთ ერთობასაც, რომელიც
რელიგიური, კულტურული ან ენობრივი იდენტობის
მიხედვით, დამოუკიდებლად იმისა, იყო თუ არა ეს
სხვაობა იურიდიულად გამყარებული.
 
რელიგია
 რა მოიაზრება რელიგიაში
 აბსოლიტური და შეზღუდვადი კომპონენტი
განაცხადების სამი ან მეტი ელემენტი:
ა) რელიგია, როგორც რწმენა (რწმენის არქონის
ჩათვლით);
ბ) რელიგია, როგორც იდენტობა;
გ) რელიგია, როგორც ცხოვრების წესი.
პოლიტიკური მრწამსი

 მთავრობისგან განსხვავებული პოლიტიკური

შეხედულების ქონა თავისთავად არ წარმოადგენს
დევნილის სტატუსის მოთხოვნის საფუძველს;
 სამართლებრივი დევნა პოლიტიკური საფუძვლით
სოციალური ჯგუფისადმი
კუთვნილება
 არ არსებობს დეფინიცია
 სოციალური ჯგუფებისადმი კუთვნილების დადგენის
მიდგომები
ა. დაცული მახასიათებლის მეთოდი
ბ. საზოგადოებრივი აღქმის მეთოდი

დევნისა და სოციალური ჯგუფის ურთიერთქმედება