საერთაშორისო სამართლი

ლექცია 1
რა კითხვეს უპახუებს ლექცია?

 რა არის საერთაშორისო სამართალი? (არსი, ცნება,

მიზნები)
 რა სახის პრიბლემებს არეგულირებს საერთაშორისო
სამართალი?
 რა ძირითადი პრინციპებით ოპერირებს საერთაშორისო
სამართალი?
საერთაშორისო სამართლის რეგულირების სფერო

 ეროვნული სამართალი-სუვერენული სახელმწიფოს სამართალი

(ეროვნული კანონები, კონსტიტუცია ა.შ)
1. საჯარო სამართალი (კონსტიტუციურ სამართალი,
ადმინისტრაციული, სისხლის)
2. კერძო სამართალი (სამოქალაქო სამართალი)
 საერთაშორისო სამართალი: ვიწრო და ფართო გაგება
1. საერთაშორისო საჯარო სამართალი: ქვეყნებს შორის
2. საერთაშორისო კერძო სამართალი: ფიზიკური, იურიდიული
პირების ინტერაქცია სხვა ქვეყნის სამართალთან, ორი ქვეყნის
კონფლიქტური ნორმები
საერთაშორისო სამართლის არსი ვს.
ეროვნული სამართალი
 სუბიექტი: სახელმწიფო
 ობიექტი:
1. სახელმწიფოს მოქმედება
2. მოქმედებისგან თავის შეკავება
3. სახელმწიფო ტერიტორია
 წყაროები: საერთაშორისო ხელშეკრულება, ჩვეულება,
 აღსრულების წესი: დავების მშვიდობიანი მოგვარების პრინციპი;
 ჰორიზონტალურობის პრინციპი
არის თუ არა საერთაშორისო
სამართალი „სამართალი“?
 სანქციების არარსებობა;
 ეფექტურობა ვს. აღსრულება;
 მზარდი გლობალიზაცია-საერთაშორისო სისტემის
მშენებლობა;
 სად ვხედავთ საერთაშორისო სამართალს
ყოველდღიურ ცხოვრებაში?
სად ვხედავთ საერთაშორისო სამართალს
ყოველდღიურ ცხოვრებაში?
საერთაშორისო სამართლის ბუნება:
ნატურალისტები ვს. პოზიტივისტები
 საერთაშორისო სამართლის
ძირითადი პრინციპები
გამომდინარეობს, უნივერსალური
და მარადიული სამართლიანობის
პრინციპიდან;
 პოზიტივიზმი: სახელმწიფოების
რეალური ქცევის სამართალი?
 არის თუ არა უსამართლო კანონი
კანონი?
საერთაშორისო სამართლის
ნორმები, პრინციპები, იერარქია
 პრინციპი-იურიდიული ძალის მქონე ზოგადი სახელმძღვანელო
საწყისი;
 ნორმა-ქცევითი წესი, მიზანი: პრინციპის დეტალიზაცია
 იერარქია:
I. ძირითადი პრინციპები-ყველა სახელმწიფოს ცნობა;
II. ცალკეული დარგობრივი პრინციპები;
III. დარგობრივი ნორმები
IV. ლოკალური საერთაშორისო სამართლებრივი პრინციპები და
ნორმები
იმპერატიული vs. დისპოზიციური

 დისპოზიციური საერთაშორისო ნორმები: სუბიექტის უფლება

ურთიერთშეთანხმებით შექმნან განსხვავებული ქცევითი წესი
 იმპერატიული საერთაშორისო ნორმები: სასიცოცხლო,
უმნიშვნელოვანესი წესი, გადახვევა შეუძლებელია;
 ვენის 1969 წლის ხელშეკრულება, საერთაშორისო
ხელშეკრულებათა სამართალი: ბათილობის საფუძველი;
 რა შეიძლება ჩავთვალოთ, ამ რანგის ნორმებად?
საერთაშორისო სამართლის ძირითადი
პრინციპების ცნება
 ზოგადი, საყოველთაოდ აღიარებული ნორმა, რომელიც
სავალდებულო ხდება აღიარებით;
 სად ვხვდებით საერთაშორისო პრინციპებს?
 გაეროს წესდება ;
 1970 წელი გაეროს გენერალური ასამბლიის რეზოლუცია
„საერთაშორისო სამართლის პრინციპებისა და სახელმწიფოთა
შორის მეგობრული ურთიერთობების შესახებ“
 ძალიას გამოყენებაზე უარი, დავების მოგვარება მშვიდობით ,
საშინაო საქმეებში ჩაურევლობა;
 ჰელსინკის თათბირით (1975 წ) დამატებით სამი პრინციპი:
ტერიტორიული მთლიანობა, საზღვრების ერთიანობა, ადამიანის
უფლებების დაცვა;
საერთაშორისო სამართლის
პრინციპების მახასიათებლები

 ნეგატიური შინაარსის მატარებელი (ამკრძალავი შინაარსი)

 გამოხატავს, საერთაშორისო სისტემის არსს და ლოგიკას;
 გამოვლინებას პოულობს საერთაშორისო
ხელშეკრულებებში;
 ადრესატი განუსაზღვრელია -უნივერსალურობა;
 საპროგრამო ხასიათი-სამოქმედო გეგმა
1. სახელმწიფოთა სუვერენული თანასწორობა

 გაეროს წესდება - მე2 მ. (1) “ტერიტორიის სიდიდის,

მოსახლეობის რაოდენობის, მმართველობის ფორმის
მიუხედავად“ თანაბრად სარგებლობს სამართლებრივი
უფლებაუნარიანობით;
 გამოიხატება:
1. ხმის წონადობა, გადაწყვეტილების მიღების პროცესი;
2. დიპლომატიური საკონსულო წარმომადგენლობა და
იმუნიტეტის პრინციპი;
* გამონაკლისი
2. ძალის გამოყენებაზე უარი

ძალის გამოყენების აკრძალვა:

1. აკრძალულია სამხედრო ომის
წარმოება;
2. ეკონომიკური, სავაჭრო ზომების
გამოყენება, ფინანსური;
 აგრესიული ომის წარმოება
ცალკე იწვევს ინდივიდუალურ-
სამართლებრივ
პასუხისმგებლობას!
 აკრძალულია ძალის გამოყენება
საერთაშორისო დემარკაციის
მიზნებისთვის;
2. ძალის გამოყენებაზე უარი
 1974 წლის რეზოლუცია აგრესიის განსაზღვრის შესახებ:
 ქმედების ობიექტი: სხვა სახელმწიფოს სუვერენიტეტი,
ტერიტორიული მთლიანობა, პოლიტიკური დამოუკიდებლობა!
 ნებისმიერი სახლმწიფო რომელის პირველი გამოიყენებს
ძალას, ჩაითვლება აგრესორად;
 აგრესიული აქტები:
1. შეიარაღებული ძალების შეჭრა, დროებითი სამხედრო
ოპერაცია;
2. ტერიტორიის დაბომბვა
3. ნავსადგურის ბლოკადა
4. უარი სამხედრო ნაწილების გაყვანაზე
5. ტერიტორიის გამოყენება აგრესიული ომის საწარმოებლად
ინდვივიდუალური ან კოლექტიური
თავდაცვის უფლება
 გაეროს წესდების 51-ე მუხლი;
 NATO ARTICLE 5
 საპასუხო, პროპორციული, ლეგიტიმური
 შესაძლოა მოხდეს უშიშროების საბჭოს ნებართვამდე:
 მაგალითი: ამერიკის შეჭრა ერაყში 9/11
 გაეროს უშიშროების საბჭოს, წესდების მე-7 თავით გარანტირებული
ღონისძიებები
 სტანდარტი: მშვიდობის დარღვევის საფრთხე, მშვიდობის დარღვევა და
აგრესიის აქტი;
3. სახელმწიფოს ტერიტორიული
მთლიანობის ხელშეუხებლობა
 იურისდიქცია და ტერიტორიული ფარგლები!
 ტერიტოტიული უზენაესობის უფლება
 ტერიტორიული მთლიანობა;
 საზღვრების პატივისცემა;
 საპასუხო მოქმედებების რისკი!
4. საზღვრების ურღვეობის პრინციპი

 კავშირშია ტერიტორიული მთლიანობისა და ძალის

გამოყენების აკრძალვის პრინციპთან!
 საზღვრების გადასინჯვის აკრძალვის პრინციპი!
 საზღვრების შეთანხმების ვალდებულება-დემარკაციის
შესახებ კანონმდებლობა;
 გაეროს წევრი ქვეყნების საზღვრების მნიშვნელობა!
5. სხვა სახელმწიფოს საქმეებში
ჩაურევლობის პრინციპი

 საშინაო ვს, საგარეო საქმიანობა!

 სოციალურ პოლიტიკური წყობა, პოლიტიკური რეჟიმი,
ეკონომიკური და კულტურული დამოუკიდებლობა;
 თანხმობა, როგორც ამოსავალი წერტილი
 შესაძლოა თუ არა, საშინაო საქმე იქცეს
საერთაშორისო თანამეგობრობის საკითხი და როდის?
 დაცვის პასუხისმგებლობა (R2P);
 Apartheid, Rwanda case, Libya
6. ხალხთა თანასწორუფლებიანობა და
თვითგამორკვევის უფლება
 ლოკალური საერთაშორისო ნორმა საფუძველი: 1917 წ.
დეკრეტი ზავის შესახებ, რუსეთის იმპერია; რუსეთის ხალხთა
თვითგამორკვევა, დამოუკიდებელი სახელმწიფოს შექმნის
უფლება;
 გაეროს წესდების პრეამბულა
 ვასალიტეტისა და პროტექტორატის გაუქმება;
 1962 წ. 14 დეკემბრის რეზოლუცია: კოლონიური ხალხებისა და
ქვეყნებისათვის დამოუკიდებლობის მინიჭების შესახებ;
 თვითგამორკვევის უფლება მინიჭებულია ხალხისა და
ერისთვის;
 ერი ხალხი, რომელიც გარკვეულ ტერიტორიაზე ცხოვრობს
ბუნებირვი რესურსების ერთადერთუ პატრონია
დეკოლონიზაცია

 უფლება ბუნებრივ რესურსებზე!

 დეკოლონიზაცია და შედეგად
მიღებული კონვენცია, ICCPR!
 120 ახალი წევრი!
 შიდა და გარე თვითგამორკვევის
უფლება
7. ადამიანის უფლებების
პატივისცემაა
 რელატივიზმი ვს. უნივერსალურობა!
 დემოკრატიის აბი? მასობრივი სისტემური დარღვევები !!
 გაეროს 7 დამატებითი კონვენცია:

ICCPR 16 Dec 1966 CCPR

International Covenant o
n Civil and Political Righ
ICESCR ts 16 Dec 1966 CESCR
International Covenant o
n Economic, Social and
CEDAW Cultural Rights 18 Dec 1979 CEDAW
Convention on the Elimi
nation of All Forms of Di
CAT scrimination against Wo 10 Dec 1984 CAT
men
Convention against Tort
ure and Other Cruel, Inh
uman or Degrading Trea
CRC Convention on the Right
tment or Punishment
s of the Child