საერთაშორისო

სამართალი
ქეთევან არახამია
საერთაშორისო სამართლის არსი და
ძირითადი პრინციპები

რა არის საერთაშორისო სამართალი?

 საერთაშორისო სამართლის არსი და
ძირითადი პრინციპები
• საერთაშორისო სამართალი საერთაშორისო სისტემის
ნაწილია;
• საერთაშორისო სისტემა - ყველა ურთიერთობა, რომელიც
სახელმწიფოს გარეთ ვითარდება მიუხედავად ჩართული
საერთაშორისო სამართალი
სუბიექტებისა;
სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობების
მომცველი დარგია = მონაწილე სუბიექტებს
წარმოადგენენ სახელმწიფოები,
საერთაშორისო სამთავრობათაშორისო
ორგანიზაციები, თავისუფლებისთვის
მებროძოლი ერები და სახელმწიფოს
მსგავსი წარმონაქმნები
 საერთაშორისო სამართლის არსი და
ძირითადი პრინციპები
• საერთაშორისო სამართლის არსი (I):

საერთაშორისო სამართალი
სახელმწიფოთაშორისო სისტემის
განუყოფელი ნაწილია -
საერთაშორისო პოლიტიკური,
ეკონომიკური, სამხედრო, სავაჭრო,
კულტურული და სხვა
ურთიერთობების იურიდიული ჩარჩო
 საერთაშორისო სამართლის არსი და
ძირითადი პრინციპები
• საერთაშორისო სამართლის არსი (II):
საერთაშორისო სამართალი
იმ ნორმების, ანუ ქცევის წესების
ერთობლიობა, რომელიც
სახელმწიფოთა
ურთიერთშეთანხმების საფუძველზე
იქმნება და რომელთა შესრულების
უზრუნველყიფაც თვით
სახელმწიფოების მიერ ხდება.
 საერთაშორისო სამართლის არსი და
ძირითადი პრინციპები
საერთაშორისო სამართლის მახასიათებლები

ა) სუბიექტები - სახელმწიფოები. ფიზიკურ პირებს მხოლოდ

გარკვეულ სფეროებში ეკისრება პასუხისმგებლობა;
ბ) რეგულირების სფერო - სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობები;
გ) ობიექტი - 1. სახ-ოს მოქმედება; 2. მოქმედებისგან თავის შეკავება;
3. სახელმწიფო ტერიტორია;
დ) წყაროები - საერთაშორისო ხელშეკრულებები და ჩვეულებები;
ე) აღსრულება - აღსრულებას უზრუნველყოფენ თავად
სახელმწიფოები.
საერთაშორისო სამართლის არსი და
ძირითადი პრინციპები

საყოველთაო
საერთაშორისო ლოკალური
სამართალი საერთაშორისო
ფაქტობრივად ყველა სამართალი
სახელმწიფოს ინტერესს არეგულირებს
ემსახურება და მთელი ურთიერთობას 2 ან
საერთაშიროსი რამდენიმე სახელმწიფოს
საზოგადოების შორის
სამართალს წარმოადგენს
 საერთაშორისო სამართლის არსი და
ძირითადი პრინციპები
საერთაშორისო სამართლის ნორმები და პრინციპები

სავალდებულოდ შესასრულებელი იურიდიული ქცევითი წესი, რომელიც

განსხვავდება შიდასახელმწიფოებრივი სამართლის პრინციპებისა და
ნორმებისგან.

პრინციპი - იურიდიული ძალის მქონე ზოგადი სახელმძღვანელო საწყისია,

რომელსაც უნდა ემორჩილებოდეს საერთაშორისო სამართლის მთელი
სისტემა.

ნორმა - უფრო კონკრეტული ქცევის წესია, რომელიც ეფუძნება პრინციპს და

მიზნად ისახავს მოაწესრიგოს სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობები.
საერთაშორისო სამართლის არსი და
ძირითადი პრინციპები
სამართლებრივი ნორმების იერარქია
საყოველთაოდ აღიარებული
ძირითადი პრინციპები

საერთაშორისო სამართლის ცალკეულ

დარგში გაბატონებული პრინციპები

დარგობრივი ნორმები

ლოკალური საერთაშორისო
სამართლის პრინციპები
საერთაშორისო სამართლის არსი და
ძირითადი პრინციპები

იმპერატიული ნორმები
(jus cogens) დისპოზიტიური
რომელთაგან ნორმები
გადახვევა/რომელთა ანიჭებს სუბიექტებს
შეცვლა უფლებას, შექმნან
დაუშვებელია/დადგენი განსხვავებული ქცევითი
ლი ქცევის წესია ყველა წესი/გადაუხვიონ მას
სახელმწიფოსთვის (ღია ზღვა)
(ძალის გამოყენების
აკრძალვა)
 საერთაშორისო სამართლის არსი და
ძირითადი პრინციპები
საერთაშორისო სამართლის პრინციპები (ზოგადი, საყოველთაოდ აღიარებული
სამართლებრივი ნორმები)
1. სახელმწიფოთა სუვერენული თანასწორობა (1970 წ. დეკლარაციაში);
2. ძალის გამოყენებაზე ან ძალით დამუქრებაზე უარის თქმა (1970 წ. დეკლარაციაში);
3. სახელმწიფოს ტერიტორიული მთლიანობის ხელშეუხებლობა (1975 წლის ჰელსინკის თათბირი);
4. საზღვრების ურღვევობა (1975 წლის ჰელსინკის თათბირი);
5. სხვა სახელმწიფოს საშინაო საქმეებში ჩაურევლობა (1970 წ. დეკლარაციაში);
6. ხალხთა თანასწორუფლებიანობა და თვითგამორკვევა (1970 წ. დეკლარაციაში);
7. ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა პატივისცემა (1975 წლის ჰელსინკის თათბირი);
8. საერთაშორისო დავების მშვიდობიანი მოწესრიგება (1970 წ. დეკლარაციაში);
9. სახელმწიფოთა მოვალეობა ითანამშრომლონ ერთმანეთთან წესდების შესაბამისად (1970 წ);
10. საერთაშორისო სამართლით განსაზღვრულ ვალდებულებათა კეთილსინდისიერი შესრულება-1970
საერთაშორისო სამართლის არსი და
ძირითადი პრინციპები
პრინციპების იურიდიული შინაარსი
საერთაშორისო სამართლის
სისტემის საწყისები

ნორმატიული ხასიათისაა

ყველაზე ზოგადი, უნივერსალური,

საყოველთაოდ აღიარებული
ნორმებია
უნდა შეესაბამებოდეს ყველა
სახელმწიფო
საერთაშორისო სამართლის არსი და
ძირითადი პრინციპები