SOKRATİK

SORGULAMA
 • Tekniğin Tarihi
• Sokratik Sorgulama Nedir?
• Teknikteki Önemli Unsurlar
• Teknikte Kullanılan Sorular
İÇİNDEKİLER
• Tekniğin Kullanım Amacı?
• Tekniğin Uygulanması
• Dikkat Edilmesi Gerekenler
• Tekniğin Faydaları
TEKNİĞİN TARİHİ
Tekniğin Tarihi
• Sokratik yöntem, antik dönem Yunan filozofu Sokrates’in felsefi düşünüşü
ve bilgiyi soru sorarak öğretme yöntemidir (Türkçapar ve Sargın, 2012) .
• Sokrates’in öğrencilerine bilgileri sorular sorarak öğretmesi Sokratik
Diyalog adıyla bilinir (Özcan ve Çelik, 2017).
• Sokratik yöntem, bilişsel terapinin kurucuları olan Beck ve Ellis tarafından
Bilişsel-Davranışçı Terapi’nin temel parçası olarak görülür (Türkçapar ve
Sargın, 2012).
• Bilişsel Davranışçı Terapi’de kullanılan biçimiyle sokratik sorgulamaya
yönlendirilmiş keşif adı da verilir (Türkçapar ve Sargın, 2012).
SOKRATİK SORGULAMA NEDİR?
Sokratik Sorgulama Nedir?
• Danışanın Bilişsel Terapi Yöntemine uygun bir sonuç çıkarmasını sağlamak
üzere danışana yönlendirici sorular sorma stratejisidir. (Murdock, 2019).
• Sokratik sorgulama, danışanın cevaplamak için gerekli bilgiye sahip olduğu
sorulardan oluşmaktadır (Uluhan, t.y.).
• BDT’nin temel hedefi olan bilişsel alandaki değişiklikler kişiye mantıklı
veya gerçekçi düşünmesini söylemek veya mantıklı ve gerçekçi düşünceleri
doğrudan terapistin söylemesiyle gerçekleşmez. Bu, bireyin bilişlerini
keşfetmesi, değerlendirmesi ve yeniden formüle etmesini sağlayan Sokratik
soruları içeren Sokratik süreçle gerçekleşir (Uluhan, t.y.).
Teknikteki Önemli Unsurlar
• Empatik Dinleme:
a. Danışanın söylediklerini dikkatle takip etmek
b. Danışanın söylemediklerine dikkat edilmesi (Türkçapar ve Sargın,
2012).
Teknikteki Önemli Unsurlar
• Özetleme:
a. Orijinal inancın söylenmesinin ardından sorularla ortaya çıkan
bilginin özetlenmesi (Yılmaz, Çalışkan ve Sulak, 2016).
b. Yazılı notlar alındıysa bunların paylaşılması veya danışanla birlikte
bir özet oluşturulması (Yılmaz, Çalışkan ve Sulak, 2016).
TEKNİKTE
KULLANILAN
SORULAR
Teknikte Kullanılan Sorular
1. Bilgi Edinmeye Dönük Sorular
• Bu durumun bir örneğini anlatır mısınız?
• En son ne zaman böyle bir durum yaşadınız, anlatır mısınız?
• Kimle, nerede, nasıl?
• Ne hissettiniz?
• Ne yaptınız?
• Bunun sorun olan yanı ne?
• Geçmişte ne yaptınız (Türkçapar ve Sargın, 2012)
Teknikte Kullanılan Sorular
2. Çeviri Soruları
• Bundan ne sonuç çıkardınız?
• Bu ne anlama geliyor?
• Size göre neden oldu?
• Bunun sizin için anlamı nedir?
• Bundan ne anlıyorsunuz?
• Bu duruma bir arkadaşınız ne derdi? (Türkçapar ve Sargın, 2012)
Teknikte Kullanılan Sorular
3. Yorum Soruları
• İşte hissettiğin, evdekine benziyor mu?
• Bu düşüncelerinle duygun arasında bir ilişki var mı?
• Bu düşünceler ne zamanlar daha fazlalaşıyor?
• Eşinizle yaşadığınız sorunlar işte yaşadığınız sorunlara benziyor mu?
• Fark ne?
• Acaba geçmişte yaşadığınız bu sorundan bugün işinize yarayacak bir şey
öğrenebilir miyiz? (Türkçapar ve Sargın, 2012)
Teknikte Kullanılan Sorular
4. Geçmişteki Benzer Durumlara İlişkin Uygulama Soruları
• Daha önce böyle bir durum yaşadınız mı?
• Aynı durumu yaşayan diğer insanlar ne yaparlar?
• Geçmişte böyle hissettiğinizde ne yapmıştınız?
• Geçmişte neyin yardımı olmuştu? (Türkçapar ve Sargın, 2012)
Teknikte Kullanılan Sorular
5.Analiz Soruları
• Böyle düşündüğünüzde düşüncenizi destekleyen ne gibi veriler var?
• Gözden kaçırdığınız herhangi bir kanıt var mı?
• En iyi arkadaşınız böyle düşündüğünüzü duysa ne derdi?
• Bunun olmadığı oldu mu hiç?
• Sizce bu soruna ne neden oluyor?
• Sorunun azaldığı durumlar var mı?
• Bu soruna başka bir biçimde nasıl bakabilirsiniz? (Türkçapar ve Sargın, 2012)
Teknikte Kullanılan Sorular
6. Analitik Sentez Soruları veya Değerlendirme Soruları
• Bundan ne sonuç çıkarıyorsunuz?
• Hala kendinizi başarısız mı görüyorsunuz?
• Bu konuda başka biçimde düşünülebilir mi?
• Bu söyledikleriniz ... inancınızla uyumlu mu?
• Buna göre neyin yardımı olabilir?
• Yakın bir arkadaşınız olsa bu durumda ona ne derdiniz?
• Bütün bunları size önem veren ve seven yakın bir arkadaşınız öğrense ne derdi?
• Olan biteni daha iyi nasıl açıklayabiliriz? (Türkçapar ve Sargın, 2012)
Otomatik Düşünce
1.Kanıt nedir?
2.Alternatif bir açıklama var mıdır?
3.Olabilecek en kötü şey nedir? Bunu atlatabilir miyim? Olabilecek en iyi şey
nedir? En gerçekçi sonuç nedir?
4. Otomatik düşünceye inanmama neden olan şey nedir? Düşüncemi
değiştirmeyi etkileyecek şey ne olabilir?
5. Bununla ilgili ne yapmalıyım?
6. Eğer………. (bir arkadaşı) aynı durumda olsaydı, ben ona ne derdim?
(Murdock, 2019)
Tekniğin Kullanım
Amacı
• Danışana art arda yöneltilen soruların
yardımıyla soruların yönlendirildiği,
kişinin kendi mantığı ve zaten sahip
olduğu bilgi ve kavramların yardımıyla
sorun yaşamasına yol açan inançlarının
geçerliliğini değerlendirmesini
sağlamaktır (Özcan ve Çelik, 2017).
TEKNİĞİN UYGULANMASI
Tekniğin Uygulanması
• Yeni inancın sorunu oluşturan eski çarpık inançla karşılaştırılarak, eski
inancın yeni bilgi ışığında yeniden değerlendirilmesi ve ardından bunun
ışığında yeni bir davranış-tutum geliştirilmesidir (Yılmaz, Çalışkan ve
Sulak, 2016).
• Yeni bilgiye göre geliştirilebilecek alternatif her bir
tutumun/davranışın/çözümün avantaj ve dezavantajları konuşulur (Yılmaz,
Çalışkan ve Sulak, 2016).
• Uygulama sürecinde ise seçilen alternatifin uygulanması ve bunun olası
sonuçları irdelenir (Yılmaz, Çalışkan ve Sulak, 2016).
TEKNİKTE DİKKAT EDİLMESİ
GEREKENLER
Teknikte Dikkat Edilmesi Gerekenler

Amaçla ilişkili sorular

Merak eğilimini artırıcı sorular

Yönlendirici içerikli sorular

TEKNİĞİN FAYDALARI
Tekniğin Faydaları
• Sokratik Yöntem bilişsel davranışçı terapide uygulanacak teknikler
arasında disfonksiyonel düşünceleri değiştirmede uygulanan
müdahalelerin belkemiğini oluşturmaktadır (Türkçapar ve Sargın, 2012).
• Sokratik Yöntem sayesinde danışanın mevcut bilişlerini sorgulamasının
yanı sıra önemli bilişlerin farkına varma ve daha aktif bir şekilde
seanslarda yer alması sağlanır (Özcan ve Çelik, 2017).
• Ara inançlar Sokrat tarzı sorgulama ile somutlaştırılmakta ve
değerlendirmelerin daha anlamlı ve kalıcı olması sağlanır (Özcan ve
Çelik, 2017).
KAYNAKÇA
1. Murdock, N. L. (2019). Bilişsel Terapi, M. Akbağ içinde, Psikolojik Danışma ve Psikoterapi
Kuramları (s. 314-351). Ankara: Nobel Yayıncılık. (2. Basımdan çeviri)
2. Türkçapar, M. ve Sargın, A. (2012). Bir Teknik Sokratik Sorgulama-Yönlendirilmiş Keşif.
Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar, 15-20.
3. Özcan, Ö. ve Çelik, G. (2017). Bilişsel Davranışçı Terapi. Türkiye Klinikleri J Child Psychiatry-
Special Topics, 3(2) :115-120.
4. Yılmaz, E., Çalışkan, M. ve Sulak, S. (2016). Eğitim Bilimlerinden Yansımalar [Adobe Digital
Editions]. Erişim Adresi: Çizgi kitabevi.
5. Uluhan, E.F. (t.y.). Bilişsel Terapi Nedir? Nasıl Uygulanır? 4 Mayıs 2021 tarihinde
https://www.psikoterapi.pro/psikoterapi/bilissel-terapi-nedir-nasil-uygulanir adresinden erişildi.
 • EFZANUR SERİN - 18010517020
HAZIRLAYANLAR