Sokratik Sorgulama Süreç Örneği

Danışan: Küçük bir hata da yapsam kendimi çok başarısız hissediyorum.

Danışman: Başarısızlık senin için ne ifade ediyor?

Danışan: Eğer hata yaparsam bu diğer insanların benden beklediklerini

gerçekleştirememek oluyor. Bu yüzden de yetersiz ve değersiz hissediyorum.

Danışman: Sence hata yapmanın anlamı yetersiz ve değersiz olmak mıdır?

Danışan: Evet. Eğer hata yapıyorsam, işi iyi yapamıyorum demektir. Diğer
insanların yardımı olmadan da bir şeyler yapabilmeliyim.

Danışman: Bu şekilde tepki verdiğinde neler yaşanıyor?

Danışan: Daha çok çaba gösterip hata yapmamaya çalışıyorum.

Danışman: Peki yapamadıkların için kendini eleştirmek yerine, yapabildiklerini

takdir etsen ne olurdu?

Danışan: Kendimi geliştirmeye çalışmazdım, olduğum yerde dururdum. Ama

yapacak çok şey var.

Danışman: Buna farklı bir açıdan bakalım. Diyelim ki İngilizce kursuna

gidiyorsun, takdir mi yoksa eleştiri mi seni daha iyi hissettirirdi?

Danışan: Takdir edilmek daha çok hoşuma giderdi ama her zamanda buna
inanmazdım.

Danışman: Takdir edildiğinde buna inanıp inanmamanı ne belirliyor?

Danışan: Eğer çok sık övülüyorsam buna inanmam.

Danışman: Eğer öğretmen yaptığın her şeyi övmüyor, sadece iyi bir şey
olduğunda takdir ediyorsa buna nasıl tepki verirdin?

Danışan: Hoşuma giderdi, kendimi iyi hissederdim ve yaptığım şeyi

beğenirdim.

Danışman: Kendini geliştirmeye çalışmaktan vazgeçer miydin?

Danışan: Hayır galiba daha hevesli çalışırdım.

Danışman: Diyelim ki başka bir sınıfa geçtin, bu sınıfın öğretmeni hemen her
şeyde eleştirilecek bir şeyler buluyor. O zaman tepkin ne olurdu?

Danışan: Nefret ederdim. Bir şeyler öğrenirdim ama kursu da sevmezdim.

Danışman: Öğretmen senin birçok hata yaptığını ortalamaya yaklaşmak için
bile çok çaba göstermen gerektiğini söyleseydi, haklı sayılır mıydı?

Danışan: Hayır, en azından ortalamayı yakalardım.

Danışman: Öğretmen hakkında ne düşünürdün?

Danışan: Açıkçası sevmezdim; hiç memnun olur mu diye düşünürdüm.

Danışman: Eğer sen öğretmen olsan öğrencilerine nasıl davranırdın?

Danışan: Herhalde onları eleştirirdim.

Danışman: Hangi öğretmen stiline sahip olmayı isterdin?

Danışan: Takdir eden olmak isterdim.

Danışman: Neden?

Danışan: Çünkü bu öğrencilere olumlu etki eder. Daha başarılı olurlar.

Danışman: Örneğin sınıfta dile yeteneği olmayan bazı öğrenciler var onlara
nasıl davranırdın?

Danışan: Gösterdikleri çabayı takdir ederim. Yapamadıklarını da

geliştirmelerini söylerdim.

Danışman: Yani başarılı olmayan kişilerin bile takdir edilecek yönlerini

bulabilirdin?

Danışan: Evet, buna gayret eder daha sonra da gelişmeleri için yapabilecekleri
şeyleri anlatırdım.

Danışman: Böyle yapmasan ne olurdu?

Danışan: Galiba çok eleştirel olursam beni sevmezlerdi.

Danışman: Bu durum onların moralini nasıl etkilerdi?

Danışan: Bana kızarlardı kendilerini kötü hissederlerdi.

Danışman: Peki sınıfın hevesini, isteğini nasıl etkilerdi?

Danışan: Herhalde hevesleri kırılırdı ve daha az çalışırlardı.

Danışman: Bahsettiğin bu durum sen kendine karşı eleştirel olduğunda da

ortaya çıkmaz mı?
Danışan: Evet, çıkabilir.

Danışman: Peki bu durumda senin kendini eleştirmen nasıl bir sonuç veriyor
olabilir?

Danışan: Olumsuz.

Danışman: Bu durumda ne yapmayı düşünürsün?

Danışan: Olumlu şeylere odaklanırsam kendimi tembelliğe itmeden daha yapıcı

olabilirim galiba.