Η ψυχιατρική συνέντευξη

Κομοτηνή 26/10/11
Βορβολακός Θεοφανής
Ψυχίατρος
Λέκτορας ΔΠΘ
 Γιατί;
• Δύσκολο να καταλάβουμε τι συμβαίνει στον
ασθενή αν δεν συνομιλήσουμε μαζί του
• Απαραίτητο για όλους του γιατρούς ΑΛΛΑ
ΚΑΙ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΤΗΣ
ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
• Ενσυναισθησία ‘ emphathy’
• Προσοχή στη διεργασία της συνέντευξης
περισσότερο από ότι στο περιεχόμενο
– Π.χ. Κάποιος φωνάζει ότι δεν είναι θυμωμένος
 Βασικές αρχές
• Χώρος
• Συνάντηση με τον ασθενή
– Αυτοσύσταση-χειραψία
– Ενικός ή πληθυντικός
– Βλεματική επαφή
– Αναπαυτικά καθίσματα σε ορθή γωνία (τραπεζάκι μεταξύ μας)
• Χρόνος
– Ορίζουμε το χρόνο της εξέτασης
– Διερευνούμε τα αίτια της καθυστέρησης του ασθενούς ή της
δικής μας
• Καθορισμός των στόχων της συνέντευξης
– Τι αποσκοπεί η συνάντηση
– Αν θα παραπεμφθεί ο ασθενής σε κάποιον άλλο
– Πόσο θα διαρκέσει η συνάντηση
 Τεχνική της συνέντευξης
• Ανοίγοντας τη συνέντευξη
– Τι είναι αυτό που σας φέρνει εδώ σήμερα;
• Αφήστε τη συνέντευξη να κυλίσει ελεύθερα
– Ιδιαιτέρα σημαντικό να μιλήσει ελεύθερα για λίγα λεπτά (περίπου 5).
• Για τους ασθενής που δυσκολεύονται να βάλουν σε μια σειρά τις
σκέψεις τους κάνετε τη συνέντευξη πιο δομημένη
– Π.χ. αντί να ρωτήσουμε μια γενική ερώτηση όπως ‘μιλήστε μου για το
παρελθόν σας’ μπορούμε να ρωτήσουμε ‘τι επάγγελμα έκανε ο
πατέρας σας’ ή ‘πόσο χρονών πέθανε’
• Διατυπώστε τις ερωτήσεις σας με τρόπο που να προτρέπουν τον
ασθενή να μιλήσει
– Κλειστή ερώτηση: ‘ Κατάγεστε από μεγάλη οικογένεια;’
– Ανοικτή ερώτηση: ‘Μιλήστε μου για την οικογένεια σας’
 Τεχνική της συνέντευξης ΙΙ
• Αποφύγετε τις καθοδηγητικές ερωτήσεις
– Καθοδηγητική ερώτηση: ‘ Αισθανθήκατε θλίψη με το
θάνατο του αδερφού σας;’
– Μη Καθοδηγητική ερώτηση: « Πώς αισθανθήκατε όταν
πέθανε ο αδερφός σας;»
• Βοηθήστε τους ασθενείς να μπουν σε λεπτομέρειες
και να γίνουν συγκεκριμένοι.
– Ζητήστε διευκρινήσεις αν δεν καταλαβαίνετε κάτι
– Επαναλάβετε τις τελευταίες φράσεις
• Αντανακλάτε στους ασθενείς τα συναισθήματα τους.
– Ασθενής: « Δεν είναι δίκαιο ο σύζυγος μου με
εγκατέλειψε. Δεν είχε το δικαίωμα.»
– Κλινικός: «Φαίνεστε αρκετά θυμωμένη μαζί του»
 Τεχνική της συνέντευξης ΙΙΙ
• Παραφράστε τις σκέψεις των ασθενών σας.
– Ασθενείς: « Το φάρμακο σας δεν είναι καλό»
– Κλινικός: « Εννοείτε πως όταν το πήρατε δεν νιώσατε
καλύτερα.»
• Περιληπτική αναδιατύπωση.
– «Στους τρείς τελευταίους μήνες λοιπόν, ακούγατε τη
φωνή της μητέρας σας, που έχει πεθάνει, να σας λέει
ότι θα έπρεπε να αυτοκτονήσετε. Σ’ αυτό το διάστημα,
σας ήταν αδύνατο να πάτε στη δουλεία σας και
αρνιόσασταν να εγκαταλείψετε το υπνοδωμάτιο σας»
 Μερικές επιπρόσθετες συμβουλές
για συνέντευξη
• Μη φοβάστε να ρωτήσετε δύσκολα θέματα
– Π.χ. αυτοκτονική συμπεριφορά
• Αποφύγετε την επιστημονική ορολογία
• Χρησιμοποιήστε όσο πιο συχνά μπορείτε
τις εκφράσεις του ασθενή
– Π.χ. όσο αφορά τα σεξουαλικά ζητήματα
• Αποφύγετε ερωτήσεις που αρχίζουν με το
«γιατί»
– Π.χ. αντί για «Γιατί», «Τι συνέβη» ή «Με ποιο
τρόπο έγινε αυτό»
 Μερικές επιπρόσθετες συμβουλές
για συνέντευξη ΙΙ
• Σκέψεις έναντι συναισθημάτων
– Οι ασθενείς συχνά διανοητικόποιουν
– Αν δεν μπορούν να εκφράσουν συναισθήματα
ρωτήστε για σκέψεις.
• Δείξτε ενδιαφέρον για τα θετικά στοιχεία
του ασθενή
• Χιούμορ
• Κρατάτε συνέχεια το μυαλό σας που
πηγαίνει η συνέντευξη
Οι αντιδράσεις προς τον ασθενή
• Οι συναισθηματικές αντιδράσεις προς τον ασθενή
αποτελούν ανεκτίμητα διαγνωστικά στοιχεία
• Το άγχος
– Αναγνωρίστε το άγχος, διερευνήστε την πηγή του
• Η ταυτοποίηση με τον ασθενή
– Μην αποκαλύπτετε πράγματα για τον εαυτό σας
• Αποφεύγετε τις πρόωρες διαβεβαιώσεις
– «Τι εννοείτε με τη λέξη αθεράπευτος;», «Φαίνεται να
σας ανησυχεί αρκετά μιλήστε μου περισσότερο γι’
αυτό»
• Απευθυνθείτε σ’ αυτό που συμβαίνει στη
συνέντευξη
• Βάλτε όρια στην απρόσφορη συμπεριφορά
 Κλείσιμο της συνέντευξης
• Συχνά ο ασθενής αναφέρει σημαντικά
πράγματα στο τέλος της συνέντευξης
• Προειδοποιήστε τον ότι η συνέντευξη
τελειώνει
• Λέτε την αλήθεια αν ρωτήσει σχετικά με το
τι συμβαίνει
• Στην πρώτη διαγνωστική συνέντευξη
μπορεί η διάρκεια να φτάσει και την μια
μίση ώρα αντί 45-50 λεπτά
Το ψυχιατρικό ιστορικό
 Δυο σημαντικές αρχές
• Λήψη του ιστορικού
– Βασίζεται στις αρχές της συνέντευξης
– Κρατά κανείς στο μυαλό του ένα
σχεδιάγραμμα-πλαίσιο
• Καταγραφή του ιστορικού
– Παρουσιάζει μόνο εκείνες τις λεπτομέρειες
που πιστεύετε ότι θα βοηθήσουν τους άλλους
να κατανοήσουν τα προβλήματα του
ασθενούς.
Πρότυπα ιστορικού
Εξέταση ψυχικών λειτουργιών
 Είναι το αντίστοιχο της Φυσικής
Εξέτασης στην Ιατρική
• Αναφέρεται στο εδώ και τώρα
– Συλλέγουμε πληροφορίες αλλά επίσης τις
καταγράφουμε συστηματικά στο ιστορικό
• Βασίζεται στην παρατήρηση
– Μπορεί να είναι ιδιαίτερα λεπτομερής χωρίς
να είναι χρονοβόρα
• Πρέπει να γίνεται κάθε φορά που υπάρχει
συνάντηση με τον ασθενή
 Εμφάνιση και συμπεριφορά

• Ενδυμασία και περιποίηση

• Στάση και Βάδισμα
• Σωματικά χαρακτηριστικά
• Έκφραση προσώπου
• Επαφή με τα μάτια
• Κινητική δραστηριότητα
• Μανιερισμοί
 Ομιλία
• Ρυθμός

• Τόνος

• Όγκος

• Καθαρότητα

• Διαταραχές
 Συγκινησιακή κατάσταση
• Διάθεση
– Π.χ. Πως θα περιγράφατε τη διάθεση σας;
– Αναφέρουμε τα λόγια του ασθενούς
• Συναίσθημα
– Ποικιλία
– Συναίσθημα
– Μεταβλητότητα
– Απροσφορότητα
 Σκέψη (Ειρμός)
• Ειρμός

– Ροή των ιδεών

– Ποιότητα των συνειρμών

 Σκέψη (Περιεχόμενο)
• Παραμορφώσεις
– Παραληρηματικές ιδέες
– Ιδέες συσχέτισης
• Επίμονες ενασχολήσεις
– Ψυχαναγκασμοί
– Φοβίες
– Υποχονδρίαση
• Νοσηρές ενασχολήσεις
– Παραληρητικές ιδέες καταθλιπτικού περιεχόμενου
• Αυτοκτονικός ή ανθρωποκονικός ιδεασμός
 Αντίληψη
• Παραισθήσεις

• Ψευδαισθήσεις

• Αποπροσωποιήση- αποπραγματοποιήση
Ανώτερες γνωστικές λειτουργίες
• Συνείδηση
– Εγρήγορση
– Υπνηλία
– Λήθαργος
– Νάρκη
– Κώμα
• Προσανατολισμός
• Συγκέντρωση
• Μνήμη
– Άμεση
– Απώτερη
 Ανώτερες γνωστικές λειτουργίες ΙΙ
• Απόθεμα γνώσης
– Εκπαίδευση
• Αφαιρετική ικανότητα
– Ομοιότητες
– Παροιμίες
• Κρίση
– Λύση απλών προβλημάτων
• Εναισθησία
 Στάση προς τον εξεταστή
• Με ποιους τρόπους ο ασθενής σας κάνει
να συμμετέχετε ή σας απομακρύνει;

• Γίνεται ο ασθενής περισσότερο ή λιγότερο

άνετος καθώς προχωρεί η συνέντευξη;

• Δείχνει ο ασθενής ικανότητα να αναπτύξει

μια θεραπευτική συμμαχία και να δουλέψει
μαζί σας;
Και μην ξεχνάμε!!
Όλα αυτά πρέπει να
καταγραφούν….
ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ!!!
Ευχαριστώ πολύ