NETWORK CONSTRUCTION

OPERATIONS-REPAIR AND
MAINTENANCE (RANGKAIAN SISTEM
AGIHAN ,PEMBINAAN,OPERASI,PEM
BAIKAN DAN SELENGGARAAN)
HJ ZAINUDDIN BIN TAIB
MANTAN PENGURUS WILAYAH
LEMBAGA AIR PERAK
WILAYAH TENGAH 1.
22 HB MAC,2022

1
 ABOUT THE TRAINER
 HJ ZAINUDDIN BIN TAIB (0195105512 , zainuddintaib@yahoo.com)
 Obtained BEng in Civil Engineering in 1984 from the University of Wales , Institute of
Science and Technology (UWIST), Cardiff, Wales, United Kingdom
 38 years experience in water supply systems operations and maintenance,projects
implementations, Dam operations , maintenance and safety ,Organisations Strategic
Plans implementation , Non Revenue Water
 REGIONAL MANAGER FOR LEMBAGA AIR PERAK
 Area of expertise;
 Water Supply Systems operations and maintenance
 Implementation of water supply projects
 Dam Safety , Operation and maintenance
 Non Revenue Water
 Qualification & Certificate of Competency
 DLKM Pengurusan Operasi Loji Pemprosesan Air
 DLKM Pengurusan Pengagihan Air
 DLKM Pengurusan Instrumentasi Bekalan Air
 DLKM Pengurusan Teknikal Air Tidak Berhasil (NRW)
 HRDF Certified Trainer,
 MyWA WIM Panel
 PPL-PPT,PP-PPT, JPK NOSS Panel ,CIDB Modules Panel
 Trainer for Lembaga Air Perak
 Completed several Waterworks Engineering Courses in Sapporo Japan, York England
and Singapore
 LUKISAN SKEMATIK
TYPICAL DRINKING WATER SISTEM BEKALAN
SUPPLY AIR AWAM IN MALAYSIA
SYSTEM

3
NETWORK CONSTRUCTION OPERATIONS-REPAIR
AND MAINTENANCE (RANGKAIAN SISTEM
AGIHAN ,PEMBINAAN,OPERASI,PEMBAIKAN DAN
SELENGGARAAN)
• PESERTA KURSUS : PEGAWAI2 DAN KAKITANGAN SURUHANJAYA
PERKHIDMATAN AIR NEGARA
• TARIKH KURSUS : 22 HB MAC 2022 HINGGA 24 MAC 2022
• TEMPAT KURSUS : MWA GROUND FLOOR ,SRI HARTAMAS,KUALA LUMPUR
• PENCERAMAH KURSUS :
• TN HJ MOKHTAR BIN ATAN ( BEKAS PENGURUS OPERASI AIR SELANGOR)
• TN HJ ZAINUDDIN BIN TAIB ( BEKAS PENGURUS WILAYAH LEMBAGA AIR
PERAK )
• EN MAHAIDRAN A KRISTNAN ( BEKAS JURUTERA KANAN JKR MALAYSIA)
• ANJURAN MALAYSIA WATER ACADEMY (MYWA)
4
• OBJEKTIF KURSUS :
• Memberi kefahaman mengenai rangkaian system agihan bekalan air Malaysia
• Memberi kefahaman tentang komponen-komponen peralatan dalam system agihan
• Memberi kefahaman tentang pengurusan kontrek system bekalan air system agihan bekalan
air
• Memberi kefahaman tentang perlaksanaan projek pemasangan paip, rumah pam , kolam
takungan dan lain-lain komponen dalam system agihan bekalan air
• Memberi kefahaman tentang pemeriksaan dan penyerahan system agihan bekalan air
kepada operator air.
• Memberi kefahaman tentang operasi system agihan bekalan air .
• Memberi kefahaman tentang penyelenggaraan dan pembaikan system agihan bekalan air
• Memberi kefahaman pengurusan non revenue water system agihan

5
MASA TAJUK PENCERAMAH
KURSUS SISTEM AGIHAN BEKALAN AIR DI MALAYSIA
9.00am-10.30am Module 1:Network construction operations-repair and HJ ZAINUDDIN
maintenance (rangkaian sistem
agihan ,pembinaan,operasi,pembaikan dan selenggaraan)
10.30am-11.00am Rehat  

11.00am- 12.00pm Module 2:Komponen system agihan HJ.ZAINUDDIN

12.00pm-1.00 pm Module 3: Pengurusan kontrek system agihan bekalan EN MAHAINDRAN

air
1.00pm-2.00pm Rehat  
2.00pm-3.00 pm Module 4: Perlaksanaan projek pemasangan paip EN MAHAINDRAN
sistem agihan
3.00pm-4.00pm Module 5: Pengurusan Operasi dan Penyelenggaraan HJ MOKHTAR
system agihan
4.00pm-5.00pm Module 6:Komponen Operasi dan Penyelenggaraan HJ MOKHTAR
system agihan
MASA TAJUK DAY 2:  

9.00am-10.30am Module 7: Perlaksanaan projek EN MAHAINDRAN

pembinaan kolam,tangki ,rumah pam
serta lain-lain komponen sistem agihan

10.30am-11.00am Rehat  

11.00am- Module 8: Pemeriksaan dan penyerahan EN MAHAINDRAN

12.00pm system agihan bekalan air
12.00pm-1.00 pm Module 9:Kategori jenis kerosakan system HJ MOKHTAR
agihan
1.00pm-2.00pm Rehat  

2.00pm-3.00 pm Module 10: Tindakan pembaikan - HJ MOKHTAR

prosedur dan aktiviti
3.00pm-4.00pm Module 11: Pengenalan kepada non HJ ZAINUDDIN
revenue water
4.00pm-5.00pm Module 12: Pengurusan dan aktiviti non HJ ZAINUDDIN
revenue water 7
MASA TAJUK DAY 3:
 

9.00am- Pembentangan persiapan bagi kerja HJ ZAINUDDIN

9.30am penggantian 2 bil 600 mm dia BV di
Rumah Pam Air Bersih Loji Rawatan
Air ,Sultan Idris Shah 2, Parit ,Perak
9.30am – Do and don’t in pipe laying works  HJ MOKHTAR
10.00am
10.00am- Kerja2 pembaikan/penggantian tangki EN MAHAINDRAN
10.30am besi keluli bergalvani di Bel Air
Condominium, Damansara height
10.30am- rehat
11.00am

11.00am- Sesi soal jawab SEMUA PENCERAMAH

11.30am

11.30am- Rumusan kursus dan majlis penutup SPAN/MYWA

11.45am

11.45am- Penyampaian sijil kursus SPAN/MYWA

12.00pm

8
 TAJUK 1:
NETWORK CONSTRUCTION OPERATIONS-REPAIR AND
MAINTENANCE (RANGKAIAN SISTEM
AGIHAN ,PEMBINAAN,OPERASI,PEMBAIKAN DAN SELENGGARAAN)

9
MEWA Ministry of Environment and Water
AGENCY RELATEDKementerian
TO WATER SUPPLY
Alam Sekitar dan AirIN MALAYSIA

JBA Department of Water Supply

SPAN National Water Service Commision

Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara)

PAAB Pengurusan Aset Air Berhad

JPS Department of Irrigation and Drainage
Jabatan Pengairan dan Saliran
JAS/DOE Department of Environment
Jabatan Alam Sekitar
LUAS Lembaga Urus Air Selangor
BAKAJ Badan Kawal Selia Air Johor
JPP Department of Sewerage
Jabatan Perkhidmatan Pembentungan
KKM/MOH Ministry of Health
Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) 5
 STATE/FED TERRITORIES WATER OPERATOR@ COMPAINIES
WATER OPERATOR@COMPANIES INOPERATOR
WATER MALAYSIA

Johor Ranhill SAJ Ranhill SAJ

Kedah Syarikat Air Darul Aman(SADA) SADA

Kelantan Air Kelantan Sdn Bhd (AKSB) AKSB

Labuan Labuan Water Supply Labuan Water Supply

Melaka Syarikat Air Melaka Berhad (SAMB) SAMB

N. Sembilan Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS) SAINS, Hati Muda

Pulau Pinang Perbadanan Bekalan Air Penang(PBA) PBAPP

Pahang Perbadanan Air Pahang Berhad (PAIP) PAIP

Perak Lembaga Air Perak (LAP) LAP,MUC

Perlis Syarikat Air Perlis Sdn Bhd (SAP) Syarikat Air Perlis Sdn Bhd (SAP)

Sabah Jabatan Air Negeri Sabah Jabatan Air Negeri Sabah

Sarawak LAK,LAS,LAKU, JBALB LAK,LAS,LAKU, JBALB

Selangor/KL/ Air Selangor (AIS) AIS, Gamuda Water & Sg Harmoni

Putrajaya
Terengganu Syarikat Air Terengganu (SATU) SATU, Veolia Water
5
WATER OPERATOR@ COMPANIES IN MALAYSIA

12
LIPUTAN PERKHIDMATAN BEKALAN
AIR TAHUN 2022
NEGERI BANDAR LUAR BANDAR PURATA
JOHOR 100% 99.8% 99.9%
KEDAH 100% 96.5% 98.3%
KELANTAN 64.5% 78.9% 71.7%
LABUAN 100% 100% 100%
MELAKA 100% 100% 100%
N.SEMBILAN 100% 99.8% 99.9%
P.PINANG 100% 99.8% 99.9%

13
LIPUTAN PERKHIDMATAN BEKALAN
AIR TAHUN 2022
NEGERI BANDAR LUAR BANDAR PURATA
PAHANG 100% 96.0% 98.0%
PERAK 100% 99.2% 99.6%
PERLIS 100% 99% 99.5%
SELANGOR 100% 99.5% 99.8%
TERENGGANU 99.1% 92.9% 96.0%
SEM. 97.0% 96.8% 96.9%
MALAYSIA&LABUAN

14
 VISI BAHAGIAN
AGIHAN
Mengagih air bersih untuk keperluan semua ,termasuk penduduk di
dalam dan diluar Bandar serta sector perdagangan dan industry.

15
 MISI BAHAGIAN AGIHAN
Kami akan menyempurnakan misi kami dengan menjadi perusahaan
yang cekap dan bertanggungjawab yang sentiasa berusaha :
• Menjadi peneraju dalam industry air Malaysia
• Memberi perkhidmatan berkualiti kepada pelanggan kami
• Menjalankan perusahaan dengan setinggi-tinggi keperihatinan
terhadap kesihatan dan keselamatan awam serta persekitaran
• Memberi nilai kepada semua yang berkepentingan dalam perusahaan
kami.

16
OBJEKTIF BAHAGIAN AGIHAN
• 1. MEMASTIKAN SISTEM AGIHAN BEROPERASI MENGIKUT SOP YANG
DITETAPKAN
• MEMASTIKAN KUALITI AIR MINUM YANG DIBEKALKAN MENEPATI PIAWAIAN
WORLD HEALTH ORGANISATION DAN KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA
• MEMASTIKAN SEMUA PENGGUNA MEMPEROLEHI ALIRAN AIR YANG
MENCUKUPI SERTA TEKANAN MINIMA SEKURANG-KURANGNYA 10 METER
DI HUJUNG SISTEM AGIHAN
• MEMASTIKAN SEMUA ADUAN PENGGUNA DIAMBIL TINDAKAN MENGIKUT
PIAGAM PELANGGAN
• MEMASTIKAN KPI YANG TELAH DITETAPKAN BERSAMA SPAN DIPATUHI

17
 PERANAN SERTA TANGGUNG JAWAB
KUMPULAN SELENGGARAAN
1. Melaksanakan kerja-kerja operasi system agihan mengikut manual operasi
/garis panduan dan peraturan yang telah ditetapkan.
2. Melaksanakan kerja-kerja pembaikan paip komunikasi ,paip retikulasi ,paip
utama ,kebocoran injap dan lain-lain aduan.
3. Menyiasat aduan pelanggan dan melapor kepada PJ agihan /ketua pusat
operasi untuk tindakan.

18
4. Membuat ujian tekanan air di system retikulasi dan paip utama.

5. Menjalankan ,memeriksa,serta membersihkan rumah pam .

6. Memeriksa kolam-kolam , tangki ternaik secara berjadual .

7. Membuka dan menutup injap-injap yang terlibat semasa kerja sambungan bersilang.

8. Membersihkan pusat operasi supaya sentiasa bersih,kemas dan teratur.

19
9. Menjaga persekitaran pusat operasi supaya sentiasa kemas ,bersih dan teratur.

10. Semua kerja-kerja yang dilaksanakan hendaklah mematuhi peraturan keselamatan

di tempat kerja.

11. Semasa situasi kecemasan pekerja selenggaraan hendaklah mengikut prosedur

pelan tindakan kecemasan.

12. Memastikan stok simpanan barang pembaikan sentiasa mencukupi.

20
 PERANAN SERTA TANGGUNG JAWAB
PEN.JURUTERA AGIHAN/KETUA PUSAT OPERASI

1. Mengawasi kerja-kerja operasi system agihan berfungsi dengan

baik,mengikut manual operasi serta menepati KPI SPAN
2. Mengawasi kerja-kerja pembaikan paip2 komunikasi,paip-paip retikulasi
, injap2 dan lain-lain
3. Menyemak serta mengagihkan aduan2 pelanggan kepada kumpulan
selenggaraan.
4. Mengawasi kerja-kerja operasi ,selenggaraan berjadual dan kerja
kecemasan dirumah-rumah pam.
5. Membuat tempahan paip,penyambung ,fittings untuk selenggaraan
21
6. Mengawasi kerja selenggaraan berjadual, pemeriksaan kolam dan tangki ternaik,
sistem agihan

7. Mengawasi kerja pembersihan pusat operasi dan kawasan sekitarnya

8. Menguruskan kerja pentadbiran pusat operasi, kehadiran pekeja, cuti disiplin, lebih
masa , kenderaan, permit MBI, tuntutan insuran

9. Menyediakan laporan harian, bulanan, dan tahunan sistem agihan

10.Mencadangkan kerja-kerja penambahbaikan, penggantian, pengalihan sistem agihan

dan juga projek-projek baru dan naik taraf

22
11. Menyelia kerja-kerja yang dilaksanakan oleh kontraktor oursource seperti premix, backhoe, pasir,
crusher run, kerja-kerja pembaikan paip kecemasan

12. Mengawasi pekerja menjalankan kerja mengikut peraturan keselamatan pekerjaan yang
ditetapkan

13. Semasa berlaku kecemasan ,PJ Agihan /Ketua Pusat Operasi dikehendaki mematuhi prosedur
keselamatan dan bertindak mengikut pelan tindakan kecemasan.

14.Memantau kerja-kerja NRW dan dilaksanakan oleh Millenia Aqua dan Premier water services.

15.Membuat kerja revalving ,proving system agihan.

16. Menghadiri mesyuarat2 bahagian operasi ,NRW,pembangunan .

23
 PERANAN SERTA TANGGUNG JAWAB
JURUTERA AGIHAN
1. Memastikan operasi system agihan dilaksanakan mengikut manual
operasi/peraturan /garispanduan
2. Memastikan semua aduan pengguna diambil tindakan dalam masa
yang ditetapkan dan memastikan kualiti kerja pembaikan baik.
3. Memastikan pengguna memperolehi tekanan yang mencukupi dan
kualiti air system agihan menepati piawaian who/kem kesihatan
4. Memastikan semua rekod dan laporan diisi dengan betul dan
disiapkan dalam masa yang ditetapkan

24
5. Memastikan penyelenggaraan berjadual sistem agihan dan rumah pam dibuat
mengikut spesifikasi serta manual operasi peralatan

6. Membuat perancangan penambahbaikan, penggantian,

pengalihan dan naik taraf sistem agihan

7. Merancang serta memberi latihan kepada kakitangan

8. Menyediakan belanjawan tahunan operasi sistem agihan

9. Menghadiri mesyuarat operasi, NRW dan pembangunan

10. Memantau kemajuan kerja serta prestasi kontrektor outsource MASSB dan PWS

11.Menguruskan kerja-kerja sebut harga sistem agihan

25
12. Memeriksa sistem agihan baru yang diserahkan oleh bahagian
pembangunan dan pelanggan sebelum diambil alih oleh bahagian operasi

13.Memerikasa laporan QAP dari pejabat kesihatan serta membuat

pemeriksaan jika ada perlanggaran kualiti air di sistem agihan

14. Memastikan pelan tindakan kecemasan dilaksanankan dan dipatuhi

mengikut pelan yang ditetapkan

15. Memastikan pekerja selenggaraan dan PJ Agihan/ Ketua Pusat Operasi

melaksanakan prosedur yang ditetapkan dalam water safety plan

26
 KEY PERFORMANCE INDICATORS
KPI NOTA
2022 % CADANGAN
Pembaikan dan pemulihan kerosakan Tempoh masa dikira daripada aduan 95.5%
paip penghubung dalam masa 24 jam diterima sehingga bekalan dipulihkan

Pembaikan dan pemulihan bekalan air Bil kerja selesai dalam tempoh dibahagi 95%
bagi sesalur awam bersaiz di bawah dengan jumlah aduan diterima = %
200 mm dalam masa 24 jam

Pembaikan dan pemulihan bekalan air 98%

bagi sesalur awam bersaiz 200 mm
hingga 600 mm dalam masa 36 jam

Pembaikan dan pemulihan bekalan air 98%

bagi sesalur awam bersaiz melebihi
600 mm dalam masa 48 jam
27
KEY PERFORMANCE INDICATORS
2022
KPI NOTA % CADANGAN

Baki tekanan minima 10 m dititik Meliputi semua kawasan Bandar 94%

miter untuk semua jenis premis dan luar bandar
perlu dikekalkan

Peratus simpanan kapasiti luaran Simpanan luaran melebihi 24 jam 98%

memenuhi bekalan melebihi 24 (%)
jam Bilangan kolam dengan simpanan
luaran >24 jam bahagi jumlah
tangki simpanan luaran

Peratus NRW 29.7%

28
 Sistem pengurusan kualiti iso 9001:2015
1. Satu system pengurusan kualiti yang digunapakai oleh banyak
industry dan diiktiraf diseluruh dunia.
2. Kerajaan telah membuat keputusan supaya system pengurusan
kualiti ISO 9000 dilaksanakan disemua agensi kerajaan sejak tahun
1996 lagi untuk meningkatkan kualiti penyampaian sector awam.
3. SPK ISO :9000 ini telah melalui beberapa proses penambahbaikan
sehingga standard yang terkini ialah ISO 9001:2015.
4. Sesebuah agensi yang mendapat persijilan ISO 9001:2015 diiktiraf
diperingkat antarabangsa mempunyai pengurusan kualiti yang
terbaik.
29
 Lapan prinsip utama spk iso 9001:2015
1. Tumpuan kepada pelanggan-memenuhi kehendak pelanggan
2. Kepimpinan-merancang,menentukan kualiti perkhidmatan dan amal pengurusan strategik
3. Penglibatan anggota agensi-membangun program kompentensi dan komunikasi yang berkesan
4. Pendekatan proses-kenal pasti input,transformasi input kpd output dan hasil yang ditetapkan.
5. Pengurusan amal pendekatan system – kenal pasti,urus dgn berkesan proses kerja yang ada
hubung kait untuk capai objektif organisasi
6. Penambahbaikan secara berterusan-merancang,menambahbaik secara berterusan SPK
berasaskan analisa pencapaian objektif,penemuan audit,tindakan pembetulan dan pencegahan
serta kajian semula pengurusan.
7. Pendekatan membuat keputusan berasaskan fakta-buat keputusan dengan tepat dan betul
berdasarkan analisa data dan maklumat
8. Hubungan dengan pembekal untuk faedah bersama-hubungan baik dengan pembekal untuk
capai capai objektif kualiti.
30
 Water Safety Plan (WSP)
1. Satu pelan yang telah dibangunkan oleh WHO dan diterimapakai oleh Kementerian Kesihatan
Malaysia disediakan oleh operator air untuk memastikan keselamatan air minum melalui proses
penilaian risiko dan pengurusan risiko secara menyeluruh dari sumber air hingga ke pili pengguna
untuk mencapai objektif air minum yang selamat diterima oleh pengguna setiap masa.
2. Mewujudkan satu pasukan yang dianggotai oleh kakitangan yang berpengalaman dan komited
untuk mewujuudkan ,melaksanakan ,menilai keberkesanan WSP dengan semangat dan kerja
berpasukan.
3. Dapat memahami system bekalan air dengan terperinci bermula dari kawasan tadahan air hingga
ke premis pengguna dengan kaedah lawatan tapak ,penelitian dokumen-dokumen dan laporan-
laporan operasi system bekalan air.
4. Mengenalpasti peristiwa bahaya yang menjadi risiko kepada bekalan air dari sumber air hingga ke
premis pengguna.

31
5. Menilai risiko yang berpunca dari peristiwa bahaya

6. Menilai serta menyemak samada kawalan sediada efektif dalam mengawal risiko-
risiko tersebut.

7. Mengesahkan keberkesanan kawalan-kawalan sediada kepada system bekalan air.

8. Melaksanakan rancangan penambahbaikan dimana perlu.

9. Melaksanakan WSP dan memastikan system selamat dengan kawalan yang

disediakan.

10.Sentiasa ada interaksi dan komunikasi dengan semua yang berkepentingan

(stakeholders) dengan system bekalan air.

32
11.Melaksanakan program latihan untuk mempertingkatkan kemahiran
operator dan kakitangan lain yang terlibat.

12.Menyediakan operasi manual bahagian pengeluaran ,bahagian agihan dan

bahagian pengguna.

13.Menyemak keberkesan WSP melalui mesyuarat kajian semula pengurusan.

33
 TAJUK 2:

JENIS-JENIS SISTEM AGIHAN

34
JENIS-JENIS SISTEM AGIHAN

35
• PILIHAN JENIS SISTEM AGIHAN YANG HENDAK DIBINA ADALAH
BERDASARKAN FAKTOR2 BERIKUT :
1. TOPOGRAPI KAWASAN
2. LOKASI
3. LUAS KAWASAN BEKALAN
4. KEADAAN TAPAK

36
• JIKA KETINGGIAN MENCUKUPI SISTEM GRAVITI ADALAH YANG DIPILIH
SEBAGAI SISTEM AGIHAN
• SISTEM YANG KERAP DIGUNAKAN IALAH SISTEM GRAVITI DAN PAM
• SISTEM PAM SECARA TERUS KURANG DIGUNAKAN MELAINKAN JIKA
SISTEM AGIHAN TERSEBUT BESAR ATAU KAWASAN PENDALAMAN
DIMANA KAWASAN TERSEBUT BERBUKIT .

37
KEBAIKAN DAN KEKURANGAN
ANTARA SISTEM AGIHAN
SISTEM KEBAIKAN KEKURANGAN
1. GRAVITI KURANG MEMBERI MASALAH
KOS OPERASI RENDAH
2. PAM DAN GRAVITI DIPILIH DILOKASI YANG SESUAI MASALAH SELENGGARAAN SISTEM
PAM
3. PAM TERUS TEKANAN DAN ALIRAN BOLEH MASALAH SELENGGARAAN SISTEM
DIKAWAL PAM

38
PERKARA2 YANG PERLU DIBERI
PERHATIAN SEMASA REKABENTUK
SISTEM AGIHAN
1. PEMBINAAN KOLAM PERKHIDMATAN DIBINA BERHAMPIRAN
KAWASAN BEKALAN
2. JARAK PAIP YANG DIBINA SEBAIKNYA PENDEK UNTUK PENJIMATAN
KOS PEMBINAAN DAN SELENGGARAAN
3. BOLEH JUGA MENCADANGKAN SISTEM PAIP BERKEMBAR (JIKA KOS
TIDAK TERLALU TINGGI )
4. ELAKKAN TERDAPAT DEAD END PADA SISTEM PAIP RETIKULASI
5. BAGI KAWASAN YANG PERBEZAAN KETINGGIAN MELEBIHI 40
MITER(4 BARS) ALAT PENURUNAN TEKANAN ( PRV ) PERLU
DIGUNAKAN
39
KEBAIKAN DAN KEKURANGAN JENIS2
PAIP
JENIS PAIP KEBAIKAN KEKURANGAN
CAST IRON 1. BOLEH TAHAN KARAT 1. KURANG TAHAN PADA
2. BANYAK JENIS PENYAMBUNG HENTAKAN
2. BERAT
DUCTILE IRON 1. TAHAN KARAT 1. BERAT
2. TAHAN PADA HENTAKAN 2. KOS TINGGI
ASBESTOS SIMEN 1. KOS MURAH 1. MUDAH PATAH DAN PECAH
2. AGAK RINGAN 2. MUDAH ROSAK JIKA TERKENA
3. MUDAH DIPOTONG DAN MESIN PENGOREK
DIPASANG 3. MUDAH ROSAK
4. MUDAH UNTUK DITEBUK 4. BANYAK SAMBUNGAN PERELU
UNTUK SAMBUNGAN KE DIGUNAKAN
RUMAH 5. PUNCA KEBOCORAN PAIP

40
JENIS PAIP KEBAIKAN KEKURANGAN
BESI 1. KUAT BOLEH DIBENGKUK 1. TIDAK TAHAN KARAT
2. TAHAN HENTAKAN 2. TIDAK SESUAI DIKAWASAN
3. LEBIH PANJANG DARI PAIP TEPI LAUT
LAIN DAN KURANG 3. MASA YANG LAMA UNTUK
PENYAMBUNG KIMPALAN
HDPE 1. FLEXIBLE 1. MESIN PENYAMBUNG MAHAL
2. RINGAN 2. PAIP 300 MM GARISPUSAT
3. TAHAN KARAT KOS TINGGI
4. TAHAN HENTAKAN 3. PERLUKAN ADAPTORS BAGI
5. BAGI GARISPUSAT KURANG MENYAMBUNG PEPASANG
180MM PAIP DIBUAT DASLAM DAN SAMBUNGAN KE PAIP
BENTUK GEGELUNG LAIN
6. KURANG GESERAN DALAMAN

41
JENIS PAIP KEBAIKAN KEKURANGAN
UPVC 1. RINGAN 1. TIDAK TAHAN CAHAYA
2. TAHAN KARAT MATAHARI
3. MUDAH DIPASANG 2. MUDAH ROSAK TERKENA
4. KURANG GESERAN DALAMAN MESIN
3. HARGA MAHAL
GRP 1. RINGAN 1. MUDAH ROSAK JIKA TERKENA
2. TAHAN KARAT HENTAKAN YANG KUAT
3. KURANG GESERAN DALAMAN 2. TIDAK SESUAI UNTUK
KAWASAN TEKANAN TINGGI
3. MUDAH ROSAK
4. KEBOCORAN PADA
SAMBUNGAN

42
PAIP BESI KELULI PLAIN ENDED
PAIP DUCTILE IRON
PAIP uPVC SPIGOT DAN SOCKET
• KOMPONEN SISTEM AGIHAN
1. PAIP UTAMA ( TRANSMISSION PIPE)
2. PAIP AGIHAN
3. PAIP RETIKULASI
4. KOLAM IMBANGAN
5. KOLAM PERKHIDMATAN
6. RUMAH PAM PENGGALAK

46
• FUNGSI PAIP UTAMA ( TRANSMISSION PIPE)
1. MEMBEKALKAN AIR BERSIH DARI LOJI RAWATAN AIR KE KOLAM
IMBANGAN
2. MEMBEKALKAN AIR BERSIH DARI RUMAH PAM KE KOLAM
IMBANGAN
3. MEMBEKALKAN AIR BERSIH DARI KOLAM IMBANGAN KE KOLAM
PERKHIDMATAN

47
• FUNGSI PAIP AGIHAN
1. MEMBEKALKAN AIR DARI KOLAM PERKHIDMATAN KE PAIP
RETIKULASI
• FUNGSI PAIP RETIKULASI
1. MEMBEKALKAN AIR KE KAWASAN PERUMAHAN PENGGUNA DAN
INDUSTRI

48
 TAJUK 3:
ISU DAN PERMASALAHAN SISTEM
AGIHAN

49
ISU DAN MASALAH DALAM SISTEM
AGIHAN
1. KADAR PENGGUNAAN AIR YANG TINGGI DIKALANGAN PENGGUNA
2. KOMPETENSI PEKERJA OPERATOR AIR DIBAHAGIAN AGIHAN
3. GANGGUAN BEKALAN AIR BERPUNCA DARI PENUTUPAN LOJI
RAWATAN AIR
4. KADAR NRW YANG TINGGI
5. KOS OPERASI TINGGI
6. KUALITI AIR SISTEM AGIHAN
7. ALIRAN DAN TEKANAN AIR RENDAH

50
Penggunaan air di Malaysia lebih tinggi
daripada negara jiran? Jom kita jimat air!

51
• Menurut statistik 2017 yang dilaporkan oleh Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara
(SPAN), setiap rakyat Malaysia menggunakan air secara purata 201 liter sehari.

• Di Selangor, Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur dan Putrajaya sahaja, penggunaan

air dilaporkan sebanyak 222 liter sehari bagi setiap orang, yang mana lebih 30
peratus daripada 165 liter yang disyorkan oleh Pertubuhan Kesihatan Dunia (WHO).

• Sehubungan itu, Pengurusan Air Selangor Sdn Bhd (Air Selangor) dalam usahanya
yang berterusan untuk mengurangkan penggunaan air berlebihan, telah
melancarkan kempen jimat air Be A Water Conservation Warrior bagi memupuk
kesedaran masyarakat mengenai penjimatan air.

52
Amirudin (dua, kanan) dan Suhaimi (tiga, kanan)
melancarkan kempen Be A Water Conservation Warrior.

53
• Kempen Pendidikan dan Pemeliharaan Sumber Air itu dilancarkan oleh Menteri
Besar Selangor, Amirudin Shari di Padang Awam Batu Caves di Gombak, yang
bertujuan untuk memupuk sikap menjimatkan air dalam kalangan pengguna.
• Setakat ini, kita telah melancarkan 22 program penjimatan air yang mana 13
daripadanya dilaksanakan dengan kerjasama Ahli Dewan Undangan Negeri
(Adun), manakala selebihnya kita bekerjasama dengan agensi-agensi kerajaan
dan institusi pengajian tinggi.
• “Kita menyedari betapa pentingnya untuk mempertingkatkan usaha penjimatan
air ke peringkat seterusnya bagi mencapai jangkauan yang lebih luas, dengan
melancarkan kempen jimat air Be A Water Conservation Warrior,” kata Ketua
Pegawai Eksekutif Air Selangor, Suhaimi Kamaralzaman.

54
Hadirin pada majlis pelancaran kempen Be A Water
Conservation Warrior di Padang Awam Batu Caves, Gombak.

55
CARA-CARA PENJIMATAN AIR
1. PENGGUNAAN BIDAL AIR- JIMAT 15% BIL AIR BULANAN
2. MENUTUP PAIP SEMASA MEMBERUS GIGI , MEMBILAS PINGGAN
DLL
3. MENGGUNAKAN PENYIRAM ATAU BALDI SEMASA CUCI KERETA
4. MENGHADKAN PENGGUNAAN MESIN BASUH HANYA BILA
BEBANAN BASUHAN SUDAH PENUH ATAU DUA KALI SEMINGGU
5. SENTIASA MEMBUAT PEMERIKSAAN SISTEM PLUMBING DARI
MITER AIR HINGGA KE DALAM RUMAH UNTUK PASTIKAN TIADA
KEBOCORAN

56
CARA-CARA PENJIMATAN AIR
• Baiki paip yang menitiskan air secara perlahan. Pembaziran sebanyak 90 liter
sehari disebabkan oleh paip seperti ini.
• Jangan biarkan air mengalir ketika anda menggosok gigi. Sebanyak 5 liter air
dibazirkan setiap minit jika paip dibiarkan mengalir.
• Periksa kecekapan penggunaan air bagi peralatan baru seperti mesin basuh
sebelum membelinya.
• Gunakan alat pancuran untuk menggantikan penakungan air apabila ingin
mandi kerana ia hanya menggunakan 30% air yang diperlukan.
• Kurangkan penggunaan hos atau pemercik air yang menggunakan sehingga
1000 liter air sejam. Gantikan dengan amalan menuai air hujan untuk
kegunaan di laman.
57
• Peralatan penjimatan (isikan air di dalam botol) yang ditempatkan di dalam tangki
air dapat menjimatkan 3 liter bagi setiap penjirusan.
• Gunakan alat pengawal bagi kepala hos untuk mengawal aliran air.
• Pemasangan peralatan pengawal aliran pada paip serta basin air yang sedia ada
dapat mengurangkan pembaziran sebanyak 70% sambil memberi aliran air yang
normal.
• Peralatan penjimatan bagi perenjis air dapat mengurangkan 70% pembaziran
(hanya menggunakan 6 1/2 liter air seminit berbanding 18-20 liter bagi perenjis
biasa)
• Dapatkan tangki pengumpulan air hujan (ada yang disertakan dengan alat
pengelak limpahan) bagi pengairan tanaman serta untuk mencuci kawasan laman.

58
KEBAIKAN PENJIMATAN AIR
• MELEWATKAN KEPERLUAN MEMBINA LOJI RAWATAN AIR BARU
• MENINGKATKAN TEKANAN DAN ALIRAN AIR DISISTEM AGIHAN
• PENJIMATAN WANG
• PENGURANGAN BIL AIR
• PENGURANGAN BIL ELETRIK
• PENGURANGAN BIL PEMBENTUNGAN
TAP AND
FLUSH
DUAL FLUSH CONVERTER

RELEASE 2.27 L FOR URINE

AND 6.81 L FOR SOLID WASTE

VERY CHEAP ONLY COST RM

80.00
 HIGH
EFFICIENCY
FAUCET
AERATORS
REDUCE WATER USAGE BY 4 %

SAVE 2,270 L OF WATER EVERY

YEAR

VERY CHEAP

EASY TO INSTALL
WATER
EFFICIENT
SHOWER
HEAD
REDUCING SHOWER HEAD
FROM NORMAL 11.35LPM
SHOWER HEAD TO SAVA SPA
SHOWER HEAD RATED AT 6.81
LPM
SAVE 45.4L OF WATER FOR
EACH 10 MINUTES SHOWER
YOU TAKE.

SAVE 9,080 L OF WATER PER

YEAR
WATER FLOW
VALVES

REDUCE FLOW OF
WATER WHILE SOAPING
UP IN THE SHOWER

COMBINE WITH
EFFICIENT SHOWER
HEAD CAN REDUCE
SHOWER WATER BY 75%
METHODS OF SAVING WATER IN THE
HOUSE
• KEEP WATER USE TO WASH
RICE AND VEGETABLES TO
WATER YOUR FLOWERS

• WASH CLOTHES ONLY WHEN

WASHING MACHINE FULL
LOAD

• CLOSE TAP WHILE BRUSHING

TEETH AND SOAPING
• WASH CAR WITH PAIL AND
CLOTH , DON’T USE PIPE
HOSE

• REPAIR ALL LEAKING

POINTS TO AVOID WATER
WASTAGE

• USE RAIN WATER FOR

WATERING FLOWERS
• WATER SAVING DEVICES REDUCE CONSUMPTION OF WATER WHICH
WILL REDUCE WATER BILL,ELECTRICITY BILL AND SEWERAGE BILL

• DEFERING THE CONSTRUCTION OF NEW WATER TREATMENT PLANTS

WILL HELP THE GOVERNMENT TO SAVE MONEY FOR OTHER USES

• GOOD HABITS IN THE HOUSE WILL SAVE WATER FOR THE FUTURE
GENERATION
THE AVERAGE CONSUMPTION OF WATER BY
HOUSEHOLD 30M3 PER MONTH

0-10 M3 = RM 0.30 RM 3.00

11-20 M3= RM 0.70 RM 7.00
21-30 M3= RM 1.03 RM 10.30
TOTAL RM 20.30

IF WE CAN REDUCE OUR CONSUMPTION OF WATER TO

25 M3 PER MONTH

0-10 M3 = RM 0.30 RM 3.00

11 -20 M3 = RM 0.70 RM 7.00
21 -25 M3 = RM 1.03 RM 5.15
TOTAL RM 15.15

SAVING IN ONE MONTH FOR ONE HOUSEHOLD

RM 20.30 – RM 15.15 = RM 5.15
68
69
2. KOMPETENSI PEKERJA AGIHAN
OPERATOR AIR
1. SPAN TELAH MENSYARATKAN SEMUA PEKERJA DIBIDANG AGIHAN DAN
PENGELUARAN MEMPUNYAI SIJIL KEMAHIRAN MALAYSIA (SKM ) JABATAN
KEMAHIRAN MALAYSIA (JPK)
2. SETAKAT INI SEMUA NEGERI SEDANG BERUSAHA BAGI MEMPERSIJILKAN
SEMUA PEKERJA DIBIDANG TERSEBUT
3. PEKERJA YANG TELAH BEKERJA MELEBIHI 2 TAHUN BOLEH MEMBUAT
PERMOHONAN KEPADA JPK DENGAN KAEDAH PENGIKTIRAFAN
PENCAPAIAN TERDAHULU (PPT)
4. KAEDAH INI SESUAI UNTUK PEKERJA YANG TELAH LAMA BERKHIDMAT ,
KOS PERMOHONAN HANYA RM 300 DAN TIDAK PERLU MENGHADIRI
KURSUS YANG PANJANG
70
5. MELALUI KAEDAH PPT , PEKERJA HANYA PERLU :
I. MELAKUKAN SEMAKAN KENDIRI DENGAN MERUJUK KEPADA WORK
ACTIVITIES DALAM NOSS ( NATIONAL OCCUPATIONAL SKILL STANDARD)
BAGI BIDANG AGIHAN ATAU RAWATAN AIR
II. MEMBUAT PERMOHONAN SIJIL SKM
III. MENYEDIAKAN PORTFOLIO DENGAN MENGUMPUL BUKTI2
KETERAMPILAN
IV. MENGHADIRI SESI KAUNSELING PEGAWAI PENILAI
V. MENGHADIRI SESI VERIFIKASI PEGAWAI PENGESAHAN LUARAN
PORTFOLIO BAGI TUJUAN PERSIJILAN
71
72
 Contoh bukti:
-senarai tugas, arahan
kerja, SOP
-Rekod paras kolam
01,10,11, simpanan
12,13,14 - rekod kerja2
penyelenggaraan kolam spt
potong rumput, cuci kolam,
mengecat dll
-rekod latihan

10 11 12
13 14
• Contoh bukti:
- Penyelenggaraan sistem agihan
26 27
3. GANGGUAN BEKALAN AIR
DISEBABKAN LOJI RAWATAN AIR
BERHENTI OPERASI
1. PENCEMARAN SUMBER AIR MENTAH
2. KEKURANGAN AIR MENTAH
3. KEROSAKAN PERALATAN LOJI RAWATAN AIR

82
83
84
85
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
 Plant Shutdown at Sg Gombak WTP - 9 September 2005

Late notification of the accident and oil spillage by the transporter

and highway authority that lead to the river pollution.

Mukasauk Loji Air Sg Gombak pada 9 September 2005

33
 Spent Black Oil Pollution into the tributary of Sg Selangor - 30 August 2013

SOURCE OF POLLUTION
Spent oil dumped into the drain that finally flow into the tributary of
Sg Selangor. The culprit is a vehicle workshop which has been
charged for polluting water resource under the Environmental
Act 1974 (Scheduled Waste Regulation 2005)..

Finally the black oil reached at Sungai

The spent oil dumped to the drain by a Gong which is a tributary of Sg
vehicle workshop at Rawang area Selangor. Sg Selangor is source of
A black spent oil flowing in water supply for 5 WTPs at Bestari
the drain Jaya, Kuala Selangor
Spent Black Oil Pollution into the tributary of Sg Selangor - 30 August 2013

THE BLACK OIL REACHED THE INTAKE OF WTP

The black oil flows to Sungai Gong which is a tributary of Sg Selangor
and finally reached Sg Selangor which is source of water supply for
five(5) WTPs at Bestari Jaya, Kuala Selangor namely Loji Rantau
Panjang (Old and New), Sg Selangor Fasa WTP Phase 1, 2 dan 3.

Sg Gong, Rawang

Black oil at Sg Gong Oil boom installed at intake to

prevent oil at surface water
entering the intake sump. Powder
activated carbon also sprinkled to
trap the oil.
Black oil at Sg.
Selangor 33
 Spent Black Oil Pollution into the tributary of Sg Selangor - 30 August 2013

ACTION TAKEN BY THE AUTHORITIES/WATER OPERATOR

 Block oil flow using oil boom at the source of oil
pollution in Sg Gong, Rawang
 Cleaning the polluted drainage system and river
 Installation of oil boom at the entering point of intake to
prevent contaminated water entering the water pipe
and finally to the water treatment plant.
 Intake cleaning using activated carbon and oil
solvents.
 Manually cleaning the river and flushing raw water
pipe it from intake to WTP.

Cleaning works carried out by the water

operator (Puncak Niaga, Gamuda, Sg
Harmoni) with authorities such as
LUAS, DOE, PBT

33
Spent Black Oil Pollution into the tributary of Sg Selangor - 30 August 2013

POLLUTION IMPACT
All four (4) WTP ceased operations for 12 hours. Total plant capacity
is 2,750 Million Liter a Day (MLD)

Nearly 60% of the water supply to the Klang Valley is cut off especially
in areas such as;
 Shah Alam, Klang, Sungai Buluh & Petaling Jaya
 Sebahagian Kuala Lumpur dan daerah Kuala Selangor
 OPERATING COST OF WATER SUPPLY

CAPEX OPEX

Average cost of treating &

distributing water: RM2.16 per m³;
Average tariff charged to
consumers: RM1.51 per m³

Sumber : Laporan Tahunan Air Selangor 2015

RASIONAL KEPERLUAN KAJIAN SEMULA TARIF

Semakan Jumlah Tarif Purata

Negeri
Tarif Terakhir Tahun (RM/m3)
Pahang 1983 36 0.78
Perlis 1996 23 0.84
► Semakan tarif yang
Terengganu 1997 22 0.83
tidak seragam antara
negeri Perak 2006 13 1.01 Menjejaskan prinsip
Selangor 2006 13 1.50 reformasi industri
► Kadar tarif yang lebih Kedah 2010 9 1.11 air bagi melangkah
rendah berbanding Kelantan 2013 6 1.12 ke arah
kos sebenar P. Pinang 2015 4 0.99 kemampanan dan
N. Sembilan 2015 4 1.39 pemulihan kos
JBA Labuan 2015 4 1.88 penuh sebelum
Johor 2015 4 2.20 2050
Melaka 2016 3 1.47
Purata (Semenanjung Malaysia & WP
Labuan) 1.38

Nota:
Perbandingan dengan tarif purata kebangsaan sebanyak RM1.38/m 3
RASIONAL KEPERLUAN KAJIAN SEMULA TARIF
Prestasi dan Kedudukan Kewangan Operator Air Negeri

Tarif sedia ada TIDAK melambangkan kos pengeluaran air yang sebenar…
Tarif / Kos Purata 2017 (RM/m3) Jumlah Keuntungan/(Kerugian) 2017 (RM juta)
Tarif – RM23j
2.31 Lebihan keuntungan (>RM10 juta)
Non-Tariff – RM14j
Lebihan keuntungan (0 hingga <RM10 juta) 86 Faedah & Sewa – RM29j
1.90 Defisit Pemindahan Aset &
Defisit 73 Rosotnilai Terpulih – RM20j
Defisit
1.38
Keseluruha 42
Operasi
n
1 3 7 7 2 2
r h n n a n ng ng ak s r u
ho da nta ua l ak i la a a r e rl i go an
Jo Ke la La
b e b
Pi
n
Pa
h Pe P a n g
Ke . M em . el ng
S P S re
F.T N.
(9)
T e
Tarif Purata (Realized Kos Operasi Purata Kos Keseluruhan Purata
Tariff)

Belum lagi mengambil (128)

(1,837)
(1,837)
Sumber: Draf LPIA 2017 kira Capex Sumber Air Sumber: Draf MWIG 2018

Nota:
• Kos Operasi: Kos rawatan (termasuk kos pembelian air mentah & air terawat), agihan,
khidmat pelanggan serta pentadbiran dan am
• Kos Keseluruhan: Kos Operasi serta sewa pajakan, susut nilai, amortisation, impairment &
perbelanjaan faedah
• Statistik merangkumi operator air di Semananjung Malaysia & WP Labuan
Nota:
• Jumlah keuntungan/(kerugian): Jumlah pendapatan – Jumlah kos keseluruhan
• Jumlah pendapatan: Termasuk pendapatan tarif dan bukan tarif
• Statistik merangkumi operator air di Semananjung Malaysia & WP Labuan

…mengakibatkan operator air TIDAK berupaya untuk mengekalkan kemapanannya

RASIONAL KEPERLUAN KAJIAN SEMULA TARIF
Keperluan Perbelanjaan Capex Tahunan Yang Keperluan Perbelanjaan Opex Yang Meningkat
Tinggi Setiap Tahun

Loji Rawatan Air

(LRA) Baru
Purata Kenaikan Tahunan
Opex
(%)

Rawatan 5.1%
Membaik pulih LRA
Agihan 4.4%

Khidmat Pelanggan 4.5%

Pentadbiran & Am 6.2%

Jumlah 4.9%
Sistem Agihan

Program NRW
PERBANDINGAN HARGA AIR DENGAN LAIN – LAIN BARANGAN HARIAN PENGGUNA

Purata tarif Domestik RM0.67/m3…

Pengguna Domestik dengan penggunaan air 30m3 sebulan…
Bil purata sebulan = RM20.30
Bil purata sehari = RM0.67 6 tangki berkapasiti
5,000 liter (jumlah
30m3) dibawa ke rumah
RM0.67 boleh beli 1000 liter air sehari anda dalam sebulan

TIDAK boleh beli …

× 1 botol air mineral 1.5 liter
Kadar tarif
× 1 gelas teh Tarik
yang terlalu
× 1 roti canai
rendah 666 botol air mineral
× 1 hari pakej nilai Astro
1.5 liter (jumlah 1014
× 1 hari bil elektrik liter) dibawa ke
× 1 jam ‘air time’ bagi telefon bimbit rumah pengguna
dalam sehari
OLD FACILITIES

Sumber : Laporan Tahunan Air Selangor 2015

KADAR NRW
NEGERI SYSTEM INPUT BILLING VOLUME NRW NRW(%)
VOLUME (SIV)
P.PINANG 201,625,560 156,993,958 44,631,602 22.1
JOHOR 335,064,967 253,887,118 81,177,849 24.2
SELANGOR 905,149,817 651,260,682 253,888,968 28.0
PERAK 250,147,585 176,864,576 73,283,009 29.3
MELAKA 109,339,363 76,317,917 33,021,446 30.2
N.SEMBILAN 144,456,188 100,819,923 43,636,265 30.2
TERENGGANU 124,960,817 83,173,611 41,787,206 33.4
LABUAN 15,086,674 9,669,986 5,416,688 35.9

108
KADAR NRW
NEGERI SYSTEM INPUT BILLING VOLUME NRW NRW(%)
VOLUME (SIV)
PAHANG 228,378,799 117,619,161 110,759,638 48.5
KEDAH 277,441,774 140,709,125 136,732,649 49.3
KELANTAN 91,991,974 43,863,562 48,128,412 52.3
PERLIS 45,132,837 16,381,075 28,751,762 63.7

SEMENANJUNG 2,728,776,189 1,827,560,694 901,215,496 33.0

MALAYSIA

109
NON REVENUE WATER (NRW)

Sumber : Laporan Tahunan Air Selangor 2015

 Main
Factors of
Non
Revenue
Water
(NRW)

Water Theft Pipe leakage/pipe burst

Incorrect
meter reading

111
112
113