METODIKA NASTAVNE

Psihologije
Opšta metodika nastave Metodika odredjenog
nastavnog predmeta proucava
Obrazovnu stranu nastave Odgojnu stranu nastave Funkcionalnu stranu nastave
Proces obrazovanja Primjena odgojnih nacela u nastavi Putevi usvajanja znanja

Nastavna sredstva i Odnosi izmedju nastavnika i Komunikacija u procesu nastave

pomagala,struktuiranje gradiva ucenika

Primena metoda rada Motivisanje ucenika Koncentracija nastave

Efekti primene raznih teorija Efekti ocjenjivanja Korelacija u nastavi

ucenja
Planiranje nastave Svojstva nastavnika i efekti rada Kognitivni proces kod ucenja

Artikuliranje nastave Etičnost u radu nastavnika Memorisanje gradiva itd.

Prijemna inovacija Efekti saradnje s roditeljima itd.

Seminarski Razvijanje samospoznaje i

radovi ,eksperimenti,ekskurzije u odgovornosti prema sebi i
nastavi itd. drugima

Promjena stavova ucenika

Potraga za ciljevima buducnosti

 Stilovi ucenika
Imaginativni ucenik: Analiticki ucenik : Zdravorazumski Dinamican ucenik :
percipira percipira ucenik : percipira percipira
konkretno, apstraktno ,napred apstraktno konkretno,
napreduje uje razmisljajuci . napreduje napreduje
razmisljajuci. aktivnoscu . aktivnoscu .
Srodne nauke metodike
Pedagogija
Didaktika
Psihologija
Kineziologija
Logika znavstvenogspoznavanja, filozofija
Sociologija,politikologija
Defektologija
Komunikologija
Ekonomija obrazovanja
Tehnicke nauke
 Osnovni metodicki pojmovi

Nastavni Nastavni Nastavno Nastavni Predmet Nastavne Nastavna Nastavna

plan program podrucje predmet na cjeline tema jedinica
podrucja
Odgojno Opseg Skup Didakticki Zasebni Cjeli Cjelina je Opseg
obrazovna nastavnih nastavnih preradjen djelovi sadzaj u sira od nastavnog
podrucja sadrzaja sadrzaja a nauka nastavnog okviru teme sadrzaja
programa jednog predvidjen
nastavnog za čas
predmeta
 Metodika i komunikacija
Odnos učenika prema nastavi
Verbalana i neverbalna komunikacija u nastavi

Način komuniciranja odredjuje nase medjuljudske odnose

Pravila kako komunicirati,fleksibilnost

Planiranje ,pripremanje i izvodjenje nastave
Makroplaniranje nastave Mikroplaniranje nastave
-cijeline koje ce se obradjivati u toku -sustavno planiranje za svaki cas
skolske
godine ,globalni,orijentacijski ,tematski
plan .
 Opsta metodika nastave
Tipovi Časa Ciljevi nastave Didaktičke Oblici rada
komponente
-prema ciljevima i -obrazovni ciljevi -uvodni dio -grupni rad
zadacima artikulacije casa
-prema organizaciji - odgojni ciljevi -glavni dio -rad u paru
artikulacije casa
-prema statusu -funkcionalni ciljevi Zavrsni dio - Frontalni rad
artikulacije casa
-prema elaboriranju -masovni rad
sadrzaja
-individualni rad
 Metodika nastave
Kriterijum formiranja grupe
-Homogene grupe-istih sposobnosti
-Heterogene grupe –razlicitih sposobnosti
-Grupe ucenika pomagaca-pomazu drugima
-Specijalne grupe-najbolji ucenici
-Osnovne grupe-prosjecni ucenici
- Grupe sa smanjenim sposobnostima
-Grupe sa specijalnim potrebama
 Tradiconalizam i inovacije u obrazovanju
odgoj prema individualitetu-maksimasavremene pedagogije
TRADICIONALNA NASTAVA INOVIRANA NASTAVA
-nastava je utemeljena na zamisljenom -nastava se prilagodjava sposobnostima i
prosecnom uceniku interesu pojedinacnog ucenika
-pretezan cilj ucenja je ocjena -naucno-tehnicki napredak diktira nastavni
proces
-nema cvrste povezanosti izmedju -pruža mogućnost usklađivanja
obrazovnih i vaspitnih zadataka nastave idejnog,teorijskog i prakticnog pristupa
nastavi
-heterogena po aktualnosti -čvrsto povezuje obrazovne i odgojne
zadatke nastave
-nepovezana i nekoncentrisana na -razvija stvaralacke potencijale i
problematici sposobnosti ucenika
- nesvrsishodna u smislu razvoja
sposobnosti
-koci stvaralacke sposobnosti ucenika
Metodicko strukturiranje inovacija u obrazovanju

Individualizovano i individualno planirana nastava 2

Programirana nastava 3 nastava na vise nivoa težine 4
problemska nastava 5 heuristicka nastava 6
mentorska nastava 7 mikronastava 8 timska nastava 9
nastava uz pomoc kompjutera 10 skolska medijateka
Metodičko modeliranje problemske nastave

Postavljanje problema Aktivnost učenika Dolazak do cilja

Podaci Sposobnost+ inventivnost Dolazak do rešenja
+sticanje novih znanja
Teškoća Sredstva za rad+ metode Izvođenje zakljucka i
rada +oblici rada generalizacija +diskusija o
resenju
Znanje +motivacija
Prepreka + neizvijesnost
 Nastava otkrivanjem
Učenje Osobine Način Procene Senzibilitet
otkrivanjem i ličnosti komuniciranja
kognitivni stil
Tolerantnost Originalnost Prikladnost Odmjerenost Umjerenost
Intuitivnost i Osjetljivost za Neobičnost Logičnost Otvorenost
inventivnost probleme
Otvorenost Fleksibilnost Demokratičnost Kritičnost Zadovoljstvo
duha
Spontanost Poetičnost Sažetost Snga Otkrivanje
zaključivanja suštine
Principi nastave
*Principi ili načela nastavnog procesa su osnovni zahtjevi rukovodjenja u organizovanju i
izvodjenju obrazovno-vaspitnog rada.

Osnovni principi
Vaspitnost
Svesnosts
Aktivnost
Očiglednost
Doslednost
Postupnost
Sistematicnost
Temeljnost
Individualizacija
 Metode nastave
etode nastave su putevi i načini(postupci) prenošenja
znanja,umenja,navika i iskustva nastavnika u procesu obuke . No,s
obzirom da učenik sada nije samo nastavni objekat,već i subjekt , to i
od njegovog aktivnog učešća zavisi krajnji rezultat nastave. Koja ce
metoda biti primjenjena ,međutim,zavisi od više činilaca. Prije
svega,njena uslovljenost espektuje : sadržaj građe koja se
prezentuje ,zatim ,kom uzrastu je namjenjenana i koje su njene
praktične refleksije . Stoga se na času mogu primjeniti i više načina .
 Metode nastave

Verbalna Euristička Rad sa Demo Laboratorijski Grafički Đačke

ili razvojno tekstom nstraci rad- rad ekskurzije
ili –upitna ja
razvojno (razgovor)
-
izlagačka
 Oblici (forme) nastave
Frontalni Grupni Udvoje (u Individualni Individualizovani
tandemu)
Kolektivni 1) Politematski Individualni ili Rad sa slabijim
nastavni rad 2)Monotematski pojedinačni je učenicima(koji
gdje nastavnik onaj blik rada zaostaju) rad sa
realizuje čas sa kada svi učenici srednjim
učenicima u odjeljenju učenicima (koji
cijelog rešavaju isti su prosječno
odjeljenja,na zadatak. dobri) i rad
primer,nastavn - Vodjeni ili sajakim
a jedinica uzroci usmjerovani učenicima (koji
i početak - neusmjereni ili su veoma dobri)
Drugog slobodni .
svetskog rata.
Uslovi organizacije nastave
a) Spoljasnji Ovaj
uslov,pretpostavlja spoljašnje činioce(koji ne zavise od osnovnih aktera
rada u nastavi –učenik i nastavnik) u organizovanju nastave. To su prije
svega : odgovarajuce prostorije sa namještajem ,srestvima.tehničkim
uređajima ,priručnim materijalima i svega onoga sto ne zavisi od đaka i
nastavnika , a pomaže pravilnoj organizaciji i izvodjenju nastave .
b)
To je u stvari psihološko omogućavanje
objektivnih pretpostavki za uspješno djelovanje u nastavi i savlađivanju
gradiva.Tu spada ponajviše emocionalno-motivaciono pripremanje.
c) Jedinstvo – i spoljasnji i unutrasnji uslovi moraju
medjusobno da koordiniraju jer nema dobre i efikasne nastave bez
njihovog sučeljavanja odnosno korelativnosti i interaktivnosti .
Razvojno – časovni sistem Komenskog Nekad ...
SISTEM KAO CIJELINA BIO JE OTKRICE 17. VIJEKA TIM PRIJE STO SE DO ONDA RADILO GRUPNO I INDIVIDUALNO NE VODECI
DOVOLJNO RACUNA O PSIHOFIZIČKIM ,PEDAGOŠKIM I DRUGIM KARAKTERISTIKAMA POLAZNIKA I AMBIJENTA GDJE SU SE
VASPITALI I STICALI ZNANJA

Škola Nastava Nastavni Razred Nastavni čas Lekcija

predmet
Nastavni čas
Nastavni čas je osnovna forma nastave. On predstavlja tzv. Spoljašnju formu nastavnog rada, a nastavna lekcija
(nastavna jedinica) –konkretizaciju nastavnog časa .

rganizacija (artikulacija) 1-
Makro –kompozicija se odnosi na stepenovanje gradiva u nastavnom
predmetu u programske cijeline,teme,jedinice i sekvence(detelje) 2-
Mikro-kompozicija podrazumijeva didaktičko stepenovanje nastavne jedinice
(manjih sekvenci i njihovih sopstvenih dijelova )
 Didaktički problemi
Didaktički problemi nastavnog časa
Vremensko trajanje
Unutrašnja organizacija
Lociranje nastavnog časa u toku dana
I njegovo mjesto uopšte u nastavnom procesu
Tipologija nastavnog časa
Etape (faze ,vrste ili tipovi časa)
Šest komponenti
Pripremanje (uvođenje) đaka za rad.
Obrađivanje novih sadržaja.
Ponavljanje(utvrđivanje).
Vježbanje (verifikovanje)
Provjeravanje ( povratno informisanje).
Ocjenjivanje (kvalifikovanje)
Tipološka karakteristika nastavnog časa
Dr T. Prodanovic i dr R. Ničković
Introduktivni tip nastavnog časa
Informativni tip nastavnog časa
Eksplikativni put nastavnog časa
Demonstrativni tip nastavnog časa
Reproduktivni tip nastavnog časa
Kreativni tip nastavnog časa
Verifikativni tip nastavnog časa
Aplikativni tip nastavnog časa
Kombinovani tip nastavnog časa
 Struktura nastavnog rada

1. Pripremanje A)
Obuhvatnost B) Vrijeme

za pripremanje

. 2. Planiranje rada
A) Obuhvat(vrste planiranja) B)

Zahtjevi kod planiranja .

-Opšti zahtjevi
. -Specifični zahtjevi
.
 Artikulacija (izvođenje,realizovanje ) nastavnog
rada.
Struktura nastavnog rada
Sokratova struktura nastavnog rada
Herbartova struktura
Hodžova kibernetička struktura
Pripreme za obradu novog gradiva
Priprema za obradu novog gradiva obuhvata : pripremu nastavnika i pripremu učenika.

Osnovna obilježja pažljivo izvršene pripreme za obradu novog gradiva su :

Psihička priprema (motivisanje i orijentacija ucenika)

Tehnička priprema (rac. Podjela neophodnog vremena)
Uvodjenje u obradu novog gradiva
Obrada novog gradiva
„Trajno usvajanje gradiva i njegovo zadrzavanje u pamćenju zavisi od
ubedljivosti i dokumentovanosti predavanje „
J.A Komenski
Pristupi
Gnoseološki pristup
Psihološki pristup
Didaktički pristup
 Ponavljanje i vježbanje u nastavi
-Ponavljanje je jedna komponenta nastavnog procesa čiji je osnovni zadatak
da obezbjedi zadržavanje usvojenih znanja ,njihovo funkcionalno povezivanje sa
predhodnim znanjem i racionalno uključenje u tokove daljeg procesa saznanja u nastavi
. Pamćenje (retencija,rekognicija i reprodukcija) – Zaboravljanje !

Glavni oblici ponavljanja

Kolektivni oblik (svi učenici u razredu)
Grupni oblik ( diferencirane grupe učenika)
Individualni oblik ( učenici pojedinci )
Ponavljanje i vjezbanje u nastavi
Osnovne varijante ponavljanja :
-Intraduktivno-informativna
-Operativno korektna
-Parcijalno tematska
-Globalno problemska

Osnovne greške kod ponavljanja

Preusko .šablonsko primjenjivanje ponavljanja
Preširoko primjenjivanje ponavljanja na štetu ostalih komponenti nastavnog rada
Pretvaranje ponavljanja u novi modelitet usvajanja nove građe .
 Vježbanje
Za razliku od ponavljanja koje ima funkciju da obezbjedi zadrzavanje i
funkcionalno povezivanje usvojenih znanja,vježbanje treba da obezbjedi razvoj vještina
i navika neophodnih za sve vrste čovjekovog rada . (Sistematično,permanentno i
adekvatno)
Vrste vježbanja
Prema funkciji Prema osnovnim dimenzijama
vježbanja
1 Vježbanje u oblasti fizičke djelatnosti 1 Vježbanje u oblasti društvene djelatnosti
2Vježbanje u oblasti intelektualnih 2Vježba u oblasti individualnih delatnosti
delatnosti
 Uzroci školske nediscipline
Mogu biti biološke osobine djeteta,njegovi emocionalni problemi ,te situacije u školi ,
posebno u razredu .
Biološke osobine djeteta
značajne za pojavu školske
nediscipline
-Slabija mentalna razvijenost
sužava raspon i trajanje
pažnje . To onda može
podstaknuti impulsivnost i
agresivnost koji se
manifestuju i težim oblicima
nedisciplinovanog ponašanja
kao što su markiranje ,laganje
,nerad,skitnja ,krađa ili
destruktivnost. - neprimjerenim ponašanjem
Oštećenje središnjeg
živčanog sistema koje
dovodi do nemira ,pretjerane
aktivnosti,stalnog vrpoljenja i
nespretnosti .
Emocionalni problemi
djeteta
--su uzrokovani
nemogućnošću djeteta da na
konstruktivan način zadovolji
svoje potrebe .Tako npr.
Učenici koji nemaju
zadovoljenu potrebu za
prihvaćanjem i poštovanjem
od strane vršnjaka i učitelja
često to pokušavaju postici
kako bi privukli pažnju.
-
Situacije u školi
- Loše upravljanje učitelja
razredom -
Loši odnosi učitelja
medjusobno.tj odnosi
učitelja sa direktorom i
stručnom službom
-Autoritarni stil direktora u
upravljanju školom
-Nepostojanje jasnih pravila i
njihovo nepoštovanje
- Slaba saradnja škole sa
roditeljima -
Neuređenost školske zgrade
i dvorišta
 Ostvarivanje discipline
Korak Postupak Primjena
0. Prevencija Entuzijazam učenika,dinamičnost nastave ,podsticanje i
održavanje interesa .
1. Neverbalni Bojan kasni sa zadatkom;učitelj se naginje prema njemu
znakovi
2. Hvaljenje Bojane čuo sam da si rad u gipsu predao među prvima .
ispravnog
ponašanja
3. Hvaljenje Vidim da je većina pri kraju rada ; odlično.
drugih učenika
4. Direktan Bojane ,molim te požuri
zahtjev
5. Ponavljanje Bojane ,važno je da zavšiš na vrijeme
zahtjeva
6. Posledice Nakon nastave Bojan ostaje 15 minuta i započinje novi
zadatak kako bi sjutra dobio na vremenu .
Pozitivan odnos učenik –nastavnik
-Volite sami sebe -
Kako bi se mogli brinuti o drugima ,morate brinutio sebi . Ne možete dati
ono sto sami ne dobijate. Učenici su vrlo vješti opažači .Samo ako vi
poštujete sami sebe ,oni će osjećati da ste vrijedni poštovanja. 2- Učite
o svojim učenicima -
Upoznajte učenike pojedinačno . Neka ispune kartice u kojima daju podatke
o sebi : gdje su rodjeni,koliko imaju braće i sestara ili kućnih ljubimaca ,koga
vole,što im se svidja a što ne,koji su im strahovi,brige itd. Dva najvažnija
pitanja koja im možete postaviti su; kako im je biti učenik i šta im je važno .
3- Cijenite svoje
učenike - Razumijte pritiske i
teškoće učeničkog života . Otkrijte koliko vaši učenici osjećaju pritisak od od
kolega. Saznajte kakve akademske pritiske osjecaju.
Pozitivan odnos učenik nastavnik
- Odajte priznanja svojim učenicima -
Zahvalite im na malim stvarima. Zahvalite im na velikim
stvarima ,cijenite svaku stvar koju učine. Dajte verbalnu pohvalu,dijelite
zagrljaje,osmjehe.tople gestove. Stavite im do znanja da su vam posebni i da
vam je zaista drago sto ih poznajete. 5-
Slušajte svoje učenike -
Većina učenika smatra da ih niko ne sluša –ni roditelji ni nastavnici , a ni
njihovi prijatelji . Odvojite vrijeme u razredu učenicima da govore o svom
životu ,radostima ili problemima. -6- Činite male
ustupke - Činite
odredjene usluge. Dopustite u razred popularnu muziku. Činite stvari koje
mogu biti značajne ,čak iako to znaci raspuštanje razreda trideset sekundi
ranije ili izostavljanje domaćeg zadatka preko praznika.
Pozitivan odnos učenik-nastavnik
- Uključite svoje učenike i dajte im važnost -
Pitajte ih što misle. Dopustite im da učestvuju u donošenju odluka.
Aktivno tražite njihove savjete. -8-
Poštujte učenike -
Nikad se ne koristite potcjenjivanjem. Izbjegavajte svaki sarkazam .
Nagradite odlične učenike.Dajte im više odgovornosti čim je to
moguće,održavajte svoja obećanja. -
9- Učenike tretirajte kao „mogućnost“ -
Svakog učenika kao potencijalni uspjeh ,a ne kao prošlu zabilješku.
-10- Budite
otvoreni sa učenicima -
Podijelite informacije o sebi tako da vas učenici upoznaju. Govorite o
vlastitim radostima ,uspjesima i izazovima .
Model efikasnog odnosa između nastavnika i
učenika
Mitovi o dobrom nastavniki
Mit - Dobar nastavnik je miran ,spokojan uvijek dobro raspoložen .Nikada ne gubi
pribranost ,nikada ne pokazuje snažna osjećanja.
Mit- Dobar nastavnik nema predubjeđenja i predrasude. Crnci,bijelci,glupa djeca ,pametna
djeca,djevojcice,djecaci, svi su oni isti dobrom nastavniku
Mit –Dobar nastavnik može da prikrije svoja osjecanja od učenika i on to čini
Mit – Dobri nastavnici na isti način prihvataju sve učenike .Oni nikad nemaju „favorite“ – ljubimce
Mit- Dobri nastavnici obezbjeđuju da radna sredina uvijek bude zanimljiva ,stimulativna i slobodna
ali ipak u savko doba tiha i uredna.
Mit –Dobri nastavnici su .prije svega dosledni . Oni se ne mjenjaju ,nisu površni ,ne
zaboravljaju ,ne ,jenjaju raspoloženje,ne prave greške.
Mit- Dobri nastavnici znaju sve odgovore . Oni su mudriji od učenika
Mit- Dobri nastavnici podržavaju jedan drugoga ,čine „ujedinjeni front“u odnosu an učenike,bez
obzira na lična osjećanja ,vrijednosti i ubjeđenja